Contenu connexe
Similaire à Mis lecture 7
Similaire à Mis lecture 7 (20)
Mis lecture 7
- 1. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг12. Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Дижитал компанийн мэдлэгийг удирдах
Хичээлийн зорилго
Лекц 7 • Мэдлэгийн менежмент ба түүний бизнес дэх
гүйцэтгэх үүрэг роль
• Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийн
удирдахад ашигладаг мэдээллийн
Дижитал компанийн системүүдийн төрлүүд, тэдгээрийн
мэдлэгийг удирдах байгууллагад бий болгож буй үнэ цэнэ
• Мэдлэгийн ажлын системийн үндсэн төрлүүд,
тэдгээрийн бизнесийн үнэ цэнэ
Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим
dbolormaa@ife.edu.mn
12.1 © 2006 by Prentice Hall 12.2 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12. Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Мэдлэгийг удирдах мэдээллийн системээс та танай газар,
Хичээлийн зорилго хэлтсийн хүртэх үр өгөөж
Хэрэв та:
• Санхүү, НББ-ийн хэлтэст ажилладаг бол зээл хүсэгчдийн зээлийн эрсдлийг үнэлэх, хөрөнгө оруулалтын
портфолиог сонгоход зориулагдсан дүрэмд суурилсан эксперт системүүдийг хэрэглэж болно. Мөн
аюулгүй худалдаа хийх, зээлийн картын луйврыг илрүүлэхэд зориулагдсан нервийн сүлжээнүүдийг
• Мэдлэгийн менежментэд хиймэл оюун ухааны хэрэглэж болно.
• Хүний нөөцийн газарт ажилладаг бол ажилтнууддаа мэдлэгийн удирдлагын системүүдийг хэрэглэхэд нь
арга зүйг хэрэглэхийн бизнесийн үр өгөөж туслахын тулд ажилчдын сургалтын хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж, компаний сургалтыг удирдах
системүүдийг ажиллуулах үүргийг хүлээж магадгүй.
• Мэдээллийн системийн хэлтсийн ажилтан бол мэдлэгийг удирдах програмууд болон хиймэл оюун
ухааны системийн програмуудыг үнэлэх, мөн мэдлэгийг удирдах системүүдэд зориулан мэдлэгийг
• Мэдлэгийн менежментийн системүүд ба ангилж, зохион байгуулахад нь бизнесийн мэргэжлийн хүмүүст туслах ажлыг хийж магадгүй.
мэдлэгийн шийдлүүдээр гарч ирдэг сорилтууд • Үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааны удирдлагын газарт ажилладаг бол мэдлэгийн ажил болон бүлгийн
хамтын ажиллагааны хэрэгслүүдийг хэрэглэх болно бүтээгдэхүүний зохиомж, үйлдвэрлэлийн
тодорхойлолтуудыг гаргах, дундаа хэрэглэх, оношлох, засварлах ажилд зориулагдсан эксперт болон
кейсэд суурилсан учир шалтгааны системийг бас хэрэглэж магадгүй юм.
• Борлуулалт, маркетингийн газрын ажилтан бол хэрэглэгч, борлуулалтыг тэргүүлэгчид, өрсөлдөгчид,
бүтээгдэхүүний үнэ, тодорхойлолтонд гарсан өөрчлөлтүүдийн талаарх мэдээлэл рүү хандах, дундаа
ашиглахын тулд бүтэцчилэгдсэн болон бүтэцчилэгдээгүй мэдлэгт зориулсан компаний портал болон
мэдээлийн сангуудыг хэрэглэх болно
12.3 © 2006 by Prentice Hall 12.4 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН ЦАР ХҮРЭЭ ӨГӨГДӨЛ, МЭДЭЭЛЭЛ, МЭДЛЭГ, МЭРГЭН УХААН, ТЭРГҮҮН ТУРШЛАГА
АНУ-ын байгууллагын мэдлэгийн удирдлагын програм • ӨГӨГДӨЛ – үйл явдал, ажил гүйлгээний тухай
хангамжаас олсон ашиг орлого 2001-2006 түүхий тоо, мэдээ
• МЭДЭЭЛЭЛ – боловсруулж, ойлгомжтой төрөл,
ангиудад зохион байгуулсан өгөгдлүүд
• МЭДЛЭГ – мэдээллийг бий болгох, үнэлж дүгнэх,
хэрэглэх тухай ойлголт, туршлага, зөн билэг
• МЭРГЭН УХААН – тулгарсан асуудлуудын шийдэлд
мэдлэгийг хэрэглэх хамт олны болон хувь хүний
туршлага
• ШИЛДЭГ ТУРШЛАГА - Тодорхой байгууллага
эсвэл үйлдвэрийн боловсруулсан амжилттай
шийдлүүд буюу асуудал шийдвэрлэх аргууд
Source: Based on the data in Data – Өгөгдөл Information – Мэдээлэл Knowledge – Мэдлэг
eMarketer, “Portals and
Content Management Wisdom – Мэргэн ухаан Best Practices – Тэргүүн туршлага
Solutions,” June 2003.
12.5 © 2006 by Prentice Hall 12.6 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
1
- 2. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД
• МЭДЛЭГ – БАЙГУУЛЛАГЫН ХӨРӨНГӨ • МЭДЛЭГ ЯНЗ БҮРИЙН ХЭЛБЭРТЭЙ
– Мэдлэг - хэмжих болдоггүй хөрөнгө – Мэдлэг – далд эсвэл ил (ойлгомжтой, дэс
дараалалтай илэрхийлсэн) байж болно
– Өгөгдлийг хэрэгтэй мэдээлэл, мэдлэг болгон
– Мэдлэг – ноу-хау, ов мэх, ур чадварыг агуулна.
хувиргах процесс нь байгууллагын нөөцүүдийг
шаардана. – Мэдлэг – зааврыг хэрхэн дагаж мөрдөх талаарх
мэдлэгийг агуулна.
– Мэдлэг - бодит хөрөнгө шиг орлогыг бууруулдаг – Мэдлэг – зөвхөн хэзээ ямар нэгэн юм болсныг
хуульд захирагддаггүй, харин илүү олон хүн дундаа төдийгүй яагаад болсон талаарх (учир шалтгаан)
хэрэглэх тусам түүний үнэ цэнийг нэмэгдүүлж мэдлэгийг агуулна.
байдаг сүлжээний үр ашгийг (орлогыг нэмэгдүүлдэг
хууль) үзүүлдэг.
12.7 © 2006 by Prentice Hall 12.8 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД МЭДЛЭГИЙН ЧУХАЛ ШИНЖ ЧАНАРУУД
• МЭДЛЭГ ТОДОРХОЙ БАЙРЛАЛТАЙ • МЭДЛЭГ ТОДОРХОЙ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛД
• Мэдлэг –хувь хүний оюуны загвар болон төсөөллийг ХАМААРАЛТАЙ, ХОЛБООТОЙ
агуулдаг танин мэдэхүйн үйл явц
• Мэдлэг – хамааралтай: Дүрэм журмыг хэзээ
• Нийгэм ба хувь хүн хоёрт хоёуланд нь суурилсан
мэдлэг байдаг хэрэглэхийг мэдэх нь дүрэм журмыг мэдэхтэй
адил маш чухал (хамааралтай)
• Мэдлэг – “наалдамхай” (шилжүүлэхэд амаргүй),
байршсан (компанийн соёлд хутгалдсан), нөхцөл • Мэдлэг – нөхцөл байдалтай холбоотой:
байдалтай холбоотой (тодорхой нөхцөл байдалд л
ажиллана) байдаг Тодорхой хэрэгслийг ямар нөхцөлд яаж
хэрэглэх вэ гэдгийг мэдэж байх ёстой.
12.9 © 2006 by Prentice Hall 12.10 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН ҮНЭ ЦЭНЭ МЭДЛЭГИЙН ҮНЭ ЦЭНЭ
Байгууллагын санах ой
• Бусад байгууллагууд амархан дуурайж
чадахгүй арга замаар • Байгууллагын түүхээс суралцах
• Юмыг яаж үр дүнтэй, үр ашигтай хийх вэ
гэдгийг мэдэж байх • Шийдвэр гаргалт ба бусад зорилгод
• Зах зээл дээрээс өрсөлдөгчид амархан хэрэглэх
худалдаж авч чадахгүй өрсөлдөх давуу
байдлын гол эх сурвалж
Organizational memory – Байгууллагын санах ой
12.11 © 2006 by Prentice Hall 12.12 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
2
- 3. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГА Байгууллагын суралцах явц ба мэдлэгийн удирдлага
Байгууллагын суралцах явц ба • Мэдлэгийн удирдлага
мэдлэгийн удирдлага – Мэдлэгийг бий болгох, цуглуулах, хадгалах,
хөтөлж авч явах ба тарааж түгээх
процессуудийн иж бүрдэл
• Шинэ бизнес процессуудыг бий болгох,
– Байгууллагын гадаад орчноосоо суралцах,
• Удирдлагын шийдвэр гаргалтын харилцан мэдлэгийг бизнес процессууддаа тусгах
хамаарал, уялдаа холбоог өөрчлөх замаар чадварыг сайжруулах замаар байгууллагын
суралцах чадварыг дээшлүүлнэ
• Сурсан зүйлээ ажил, үйл ажиллагаандаа
тусгахын тулд зан төлвөө өөрчлөх процесс
Organizational Learning – Байгууллагын суралцах явц Knowledge Management– Мэдлэгийн удирдлага
12.13 © 2006 by Prentice Hall 12.14 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Байгууллагын суралцах явц ба мэдлэгийн удирдлага
БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГА
Мэдлэгийн хөрөнгө буюу үнэт зүйл Мэдлэгийн удирдлагын системийн төрлүүд
• Мэдлэг нь бүтээмжийн ба стратегийн үнэт зүйл,
өрсөлдөх давуу байдлын чухал эх сурвалж 1. Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийн
• Пүүс компанийн их хэмжээний үнэ цэнэ, амжилт нь удирдлагын системүүд
түүний мэдлэгийг бий болгож, удирдахаас
хамаарна 2. Мэдлэгийн ажлын системүүд
Мэдлэгийн ерөнхий менежер
3. Хиймэл оюун ухааны системүүд
• Байгууллагын мэдлэгийн удирдлагын хөтөлбөрийг
хариуцдаг удирдах албан тушаалтан
Enterprise-Wide Knowledge Management Systems – Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийн
удирдлагын системүүд
Knowledge Work Systems - Мэдлэгийн ажлын системүүд
Artificial Intelligent – Хиймэл оюун ухаан
Chief Knowledge Officer – Мэдлэгийн ерөнхий менежер
12.15 © 2006 by Prentice Hall 12.16 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Мэдлэгийн удирдлагын МТ-ийн дэд бүтэц БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД
Байгууллагын хэмжээний мэдлэгийг удирдах системүүд/
Байгууллагын агуулга удирдах системүүд
• Дижитал агуулга ба мэдлэгийг цуглуулах, ангилж,
зохион байгуулах, хадгалах, тарааж түгээх ба хэрэглэхэд
тусална.
1. Бүтэцчилэгдсэн мэдлэгийн системүүд
• Бүтэцчилэгдсэн бичиг баримтуудыг зохион байгуулах ба
хадгалахад зориулагдсан мэдээллийн сан ба
хэрэгслүүдээр хангах
2. Хагас бүтэцчилэгдсэн мэдлэгийн системүүд
• И-мэйл гэх мэт хагас бүтэцчилэгдсэн мэдлэгийг зохион
байгуулж, хадгалах зориулалттай мэдээллийн сан ба
хэрэгслүүдээр хангах
12.17 © 2006 by Prentice Hall 12.18 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
3
- 4. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД
3. Мэдлэгийн сүлжээний
системүүд
• Далд мэдлэгийн чухал эх үүсвэр
болох компаний онцгой туршлагатай
ажилтнуудыг хайж олоход
зориулагдсан каталоги (директори)
ба хэрэгслүүдээр хангана
• Зарим мэдлэгийн сүлжээний
системүүд экспертүүдийн
боловсруулсан шийдлүүдийг цааш
нь системчилж, дараа нь тухайн
шийдлүүдийг шилдэг туршлага
эсвэл FAQ сан хэлбэрээр мэдлэгийн
сангуудад хадгалдаг
12.19 © 2006 by Prentice Hall 12.20 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
БАЙГУУЛЛАГЫН ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД МЭДЭЭЛЛИЙН БА МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Хамтын ажиллагааны системүүд ба сургалтыг Байгууллагын мэдээллийн портал
удирдах системүүд
• Зарим агуулга удирдах хүчирхэг системийн хэрэгслүүд:
– Бүлэг/багий хамтын ажиллагааны хэрэгслүүд (Groupware &
Teamware)
– Мэдээлэл рүү хандах процессыг хялбаршуулдаг портал
– Хайлтын хэрэгслүүд
– Байгууллагад тохиромжтой ангилалд тулгуурлан мэдээллийг
ангилахад зориулсан хэрэгслүүд
– Blog, wikis, social bookmarking
– Сургалтыг удирдах систем (LMS)
12.21 © 2006 by Prentice Hall 12.22 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД МЭДЭЭЛЛИЙН БА МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Мэдлэгийн ажлын системүүд (KWS) Мэдлэгийн ажлын системүүдийн шаардлагууд
• Шинэ мэдлэгийг бий болгох, түүнийг байгууллагад
нэвтрүүлэхэд тусална.
• Ажлыг байгууллагын хэрэгцээ шаардлагын дагуу өөрчилж
болдог ажлын станцууд дээр ажиллана.
• Шаардлагууд:
– Хүчирхэг компьютерын техник хангамж болон ашиглахад хялбар
хэрэглэгчийн интерфейс
– Мэдлэгийн гадаад сан руу амархан хандах
– Маш их хэмжээний зураг дүрс, шинжилгээ, бичиг баримтыг удирдах
– Харилцаа холбооны чадваруудтай програм хангамжийг дэмжих
12.23 © 2006 by Prentice Hall 12.24 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
4
- 5. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД МЭДЭЭЛЛИЙН БА МЭДЛЭГИЙН АЖЛЫН СИСТЕМҮҮД
Зохион бүтээх төслийн удирдлагын процесс дахь өөрчлөлтүүд
Мэдлэгийн ажлын системийн жишээнүүд ӨМНӨ НЬ
• Компьютерт суурилсан зохиомжийн CAD системүүд
– Бараа бүтээгдхүүний дизайныг гаргах
• Виртуал бодит байдлын системүүд нь
– Бодит ертөнцтэй яг адилхан интерактив загваруудыг байгуулах
ДАРАА НЬ
• Дүрс зургууд болон хүчирхэг загварчлалын чадваруудыг шаардана.
• Санхүүгийн мэргэжлийн хүмүүст зориулсан KWS
– Гадны мэдээллийн сангууд руу хандах, их хэмжээний
санхүүгийн өгөгдлүүдийг маш хурдан шинжлэх боломжуудыг
олгодог.
12.25 © 2006 by Prentice Hall 12.26 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ СИСТЕМҮҮД ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
Хиймэл оюун ухаан Байгууллага яагаад хиймэл оюун ухааныг сонирхдог вэ?
• Хүний оюун ухааны уян хатан байдал, амьсгал, • Хиймэл оюун ухаан:
нэгдмэл шинж чанараас дутдаг
• Байгууллагын мэдлэгийг цуглуулах, кодлох, – Идэвхтэй хэлбэрт мэдээллийг хадгална.
өргөтгөхөд хэрэглэж болно
– Хүний үзэл бодолд захирагдахгүй механизмыг бий
Хиймэл оюун ухааны системүүдийг хэрэглээ болгодог
• Байгууллагууд далд мэдлэгийг цуглуулах ба хадгалах, – Өдөр тутмын, сэтгэлд хүрээгүй ажлуудыг
мэдлэгийг нээж илрүүлэх багасгана.
• Хүмүүс өөрсдөө шинжлэхэд хэтэрхий их, төвөгтэй
тодорхой асуудлуудын шийдлийг гаргах – Байгууллагын мэдлэгийн бааз, суурийг сайжруулна.
• Мэдээллийг хайх ба шүүх – Өвөрмөц тулгарсан асуудлуудын шийдлийг гаргана
Artificial Intelligence – Хиймэл оюун ухааны системүүд
12.27 © 2006 by Prentice Hall 12.28 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Хиймэл оюун ухааны системүүд Эксперт системүүд
• Маш онцлог, тодорхой хязгаарлагдмал хүрээтэй хүний
• Эксперт системүүд туршлагаас далд мэдлэгийг цуглуулж, түүнийг өөр хоорондоо
маш харилцан хамааралтай дүрэм журмуудын хэлбэрээр
илэрхийлнэ.
• Fuzzy logic
• Ур чадвартай хүний мэдлэгийн компьютерт ойлгогдох хэлбэрт
• Нервийн системүүд загварчилж, дүрсэлнэ.
• Генетикийн алгоримтууд • Ангилах эсвэл оношлох асуудлуудад хамгийн ашигтай
• Дүгнэлтийн хөдөлгүүр - эксперт системийн дүрэм журмын сан
• Оюун ухааны агентууд буюу мэдлэгийн сангаас хайлт хийх стратеги
– Урагш эсвэл хойш гэсэн гинжин цуваагаар хайлт хийнэ.
Expert systems – Эксперт системүүд
12.29 © 2006 by Prentice Hall 12.30 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
5
- 6. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Хиймэл оюун ухааны програм дахь дүрэм журмууд
Кейсэд буюу тохиолдолд суурилсан учир шалтгааны
системүүд
• Цаашид өргөжүүлж, баяжуулж болох кейсүүдийн
мэдээллийн сан байдлаар байгууллагын далд
мэдлэгийг цуглуулж, дүрсэлнэ.
1. Хэрэглэгч шинэ кейстэй тохиолдсон үед систем нь
ижил төстэй кейсийг хайна
2. Хамгийн сайн таарч тохирох кейсыг олно
3. Хуучин кейсийн шийдлүүдийг шинэ кейсэд ашиглана.
4. Шинэ кейс амжилттай шийдлүүдтэйгээ хамт кейсийн
мэдээллийн санд хадгалагдана.
Case-based reasoning – Кейсэд буюу тохиолдолд суурилсан учир шалтгааны системүүд
12.31 Зураг 10-9 © 2006 by Prentice Hall 12.32 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Кейс буюу тохиолдолд суурилсан учир шалтгааны системүүд ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН
1. User describes the
problem
System searches
2. database for similar
cases
Case
System asks user database
3. additional questions to
narrow the search
System finds closest
fit and retrieves
4. solution
System stores
5. System modifies the problem and
solution to better fit 6.
successful solution
the problem in the database
Successful?
NO YES
12.33 © 2006 by Prentice Hall 12.34 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Эксперт системийг байгуулах Fuzzy Logic
• Ойролцоо эсвэл субъектив утгуудыг хэрэглэдэг
Мэдлэгийн инженер дүрэм журмын хэлбэрээр далд мэдлэгийг дүрсэлнэ
• Тодорхой бус байдлыг хүлээн авна
• Асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд гишүүнчлэлийн
• Бусад мэргэжилтнүүдээс мэдээлэл ба их функцүүд гэж нэрлэдэг ердийн нэр томъёонуудыг
мэдлэгийг олж илрүүлдэг мэргэжилтэн хэрэглэнэ
Fuzzy Logic-ийн хэрэглээ
• Эксперт системд зориулан мэдээллийг дүрэм • Бодит төхөөрөмжүүдийг хянаж, удирдах
журмын иж бүрдэл болгон хувиргана • Шийдвэр гаргалтын зарим нэг хэрэглээнд
ашиглагдаж эхэлж байна
Knowledge engineer – Мэдлэгийн инженер
12.35 © 2006 by Prentice Hall 12.36 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
6
- 7. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
БУСАД ХИЙМЭЛ ОЮУНЫ УР ЧАДВАРУУД ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Техник хангамжинд Fuzzy Logic-ийн Нервийн системүүд
дүрмүүдийг нэвтрүүлэх
• Мэдлэгийг нээж илрүүлэхэд тусална.
• Хүний оюун ухааны бодох процессыг дуурайхыг оролддог
техник ба програм хангамжуудаас тогтоно
• Програмчлахгүйгээр суралцах чадвар ба хүний амархан
тодорхойлж чадахгүй уялдаа холбоо, харилцан хамаарлыг
таньж мэддэг
Нервийн системүүдийн хэрэглээ
• Асар их хэмжээний өгөгдлүүд доторх харилцан хамаарал,
уялдаа холбоог ялгаж салгах зорилгоор шинжлэх ухаан,
анагаах ухаан, бизнест гол төлөв ашиглагдаж байна.
Neural networks – Hервийн сүлжээнүүд
12.37 © 2006 by Prentice Hall 12.38 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Нервийн сүлжээ хэрхэн ажилладаг вэ? Генетикийн алгоримтууд
Орцын давхарга Нуугдмал давхарга Гарцын давхарга
• Фитнес, гүйлт, мутац зэрэг генетикт суурилсан процессуудыг
ашиглан тодорхой асуудлуудыг шийдэх шийдлүүдийг хөгжүүлнэ
Өгөгдөл
Үр дүнгүүд • Өвөрмөц асуудлуудын шийдлүүдийн хувьсал хөгжлийг дэмжинэ
• Нас
• Орлого
• Худалдан
Хүчинтэй • Амьд организмуудыг тэдний гадаад орчинд дасан зохицуулах
авалтын түүх
худалдан авалт загварыг ашиглана
• Худалдан
авалтын давтамж
Генетикийн алгоримтуудын хэрэглээ
• Худалдан
авалтын дундаж
• Оптимизац, бүтээгдхүүний дизайн, үйлдвэрлэлийн системүүдийг
Луйврын
хэмжээ худалдан авалт
хянах зэрэг оновчтой шийдлийг гаргахын тулд
• Олон хувилбарууд эсвэл утгуудыг үнэлж дүгнэх шаардлагатай
Нервийн сүлжээ нь зүй тогтлын нуугдмал давхаргыг бүрдүүлэхийн тулд өгөгдлүүд доторх уялдаа байдаг асуудлуудад хэрэглэх
холбооноос “суралцдаг” дүрмүүдийг хэрэглэдэг. Дараа нь нуугдмал давхарга нь тухайн загварын
туршлага дээр тулгуурлан орцуудыг ангилан боловсруулна. Энэ жишээн дээр нервийн сүлжээ нь
хүчинтэй ба луйврын зээлийн картаар хийгдэж буй худалдан авалтуудыг хооронд нь ялгаж байхаар
сургагдсан байна Genetic algorithms – Генетикийн алгоримтууд
12.39 © 2006 by Prentice Hall 12.40 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААН ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ
Генетикийн алгоритмуудын бүрэлдхүүн хэсгүүд Тандагч агентууд
• Дотор нь суулгасан эсвэл суралцсан мэдлэгийн
сангуудтай
• Хувь хүн, бизнес процесс, эсвэл програм хангамжийн
хэрэглээнд зориулан онцлог, давтагддаг, урьдчилан
таамаглах боломжтой ажил даалгавруудыг гүйцэтгэдэг
програм хангамж
• Хэрэгтэй мэдээллийг хайж олохын тулд их хэмжээний
өгөгдлүүдийн дотор ажиллана.
• Зарим тохиолдолд хэрэглэгчийн өмнөөс тэрхүү мэдээлэл
дээр ажиллахын тулд тандагч агентуудыг програмчилж
болно.
Intelligent Agents – Тандагч агентууд
12.41 © 2006 by Prentice Hall 12.42 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
7
- 8. СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
2011-2012 хичээлийн жил
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
ХИЙМЭЛ ОЮУН УХААНЫ АРГА ЗҮЙГ ХЭРЭГЛЭХ МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БА УДИРДЛАГЫН ШИЙДЛИЙН СОРИЛТУУД
P&G-ийн Нийлүүлэлтийн Гинжин Сүлжээн дэх тандагч агентууд
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БА
УДИРДЛАГЫН ШИЙДЛҮҮДИЙН ГАРГАЖ ИРДЭГ
СОРИЛТУУД
• Мэдлэгийн удирдлагын системүүдийг
амжилттай нэвтрүүлэхэд хэцүү
• Нэвтрүүлсний дараа үргэлж үнэ цэнийг бий
болдоггүй
Тандагч агентууд нь Procter & Gamble-д Tide зэрэг бүтээгдэхүүнүүдийг сэлбэх циклүүдийг
богиносгоход тусалж байна.
12.43 © 2006 by Prentice Hall 12.44 © 2006 by Prentice Hall
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Бүлэг 12 Дижитал байгууллагын мэдлэгийг удирдах
Менежментийн Мэдээллийн Системүүд
Дижитал компанийн мэдлэгийг удирдах
МЭДЛЭГИЙН УДИРДЛАГЫН СИСТЕМҮҮД БА УДИРДЛАГЫН ШИЙДЛИЙН СОРИЛТУУД
Мэдлэгийн удирдлагын төслүүдийг амжилтанд хүргэхэд
нөлөөлөх хүчин зүйлүүд Лекц 7
• Мэдлэгийг дундаа ашигласных нь төлөө шагнаж
урамшуулах
• Дадал туршлагын болон мэдлэгийн соёлын
бүлэглэлүүдийг дэмжиж урамшуулах Дижитал компанийн
• Байгууллагын мэдлэгт зориулан зохих нэр зүй, ангиллыг
зохиох
• Зөв төлөвлөх
мэдлэгийг удирдах
• Үр өгөөжийг хэмжих зохих хэмжүүрүүдийг
боловсруулах, үе шаттайгаар шинэчилж байх
Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим
• Мэдлэгийн удирдлагын системүүдийн хамгийн их үнэ
цэнээр хангаж чадах бизнес процессуудыг тодорхойлох dbolormaa@ife.edu.mn
12.45 © 2006 by Prentice Hall 12.46 © 2006 by Prentice Hall
СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа
8