Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος-Υποψήφιος Διδάκτορας -------- Ελληνογαλλικό Κολέγιο "ΔΕΛΑΣΑΛ" 2012

1. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΝΕΥΡΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ
Τα κύτταρα του νευρικού ιστού είναι δύο ειδών:
• νευρικά κύτταρα ή νευρώνες
• νευρογλοιακά κύτταρα.
Νευρώνες
• Κινητικοί: Κατευθύνουν μηνύματα από τον εγκέφαλο
και το νωτιαίο μυελό στο σώμα.
• Αισθητικοί: Κατευθύνουν μηνύματα από το σώμα στον
εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
• Ενδιάμεσοι: Κατευθύνουν τα μηνύματα από κινητικούς
και αισθητικούς νευρώνες.
Νευρογλοιακά κύτταρα
• Απομάκρυνση των άχρηστων ουσιών του νευρώνα.
• Συμβάλλουν στη μόνωσή του και στην επιτάχυνση
της μεταφοράς της νευρικής ώσης.
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

2. Δυναμικό ηρεμίας
•Στην εξωτερική επιφάνεια της κυτταρικής μεμβράνης υπάρχει
υψηλή συγκέντρωση ιόντων νατρίου (Na+)
•Στην εσωτερική επιφάνεια υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση ιόντων
καλίου (Κ+) και αρνητικών ιόντων λόγω της αντλίας Na+/K+, που
βρίσκεται στη μεμβράνη του νευρικού κυττάρου.
•Η αντλία Na+/K+ για κάθε τρία Na+ που απομακρύνει από το
εσωτερικό του κυττάρου, μεταφέρει ταυτόχρονα στο εσωτερικό
δύο Κ+.
ΔV = -70
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

3. ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Ερέθισμα σε νευρώνα
Είσοδος ιόντων Να
ΔV=+50
Έξοδος ιόντων Κ
ΔV<-70
Αποκατάσταση
δυναμικού ηρεμίας
ΔV=-70
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

4. ΣΥΝΑΨΗ
Περιοχή λειτουργικής σύνδεσης των
τελικών κομβίων του νευράξονα ενός
νευρώνα με άλλα νευρικά κύτταρα ή
με ειδικά διαμορφωμένες θέσεις των
εκτελεστικών οργάνων.
Ερέθισμα (νευρική ώση) σε όλο το
νευράξονα μέχρι τα τελικά κομβία
Απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών
από συναπτικά κοκκία
προσυναπτικής μεμβράνης
Συναπτική σχισμή
Αύξηση στη διαπερατότητα της
μετασυναπτικής μεμβράνης σε Na+
Δημιουργία νευρικής ώσης
στο νέο νευρώνα
Οι νευρικές ώσεις μεταφέρονται μόνο από το
προσυναπτικό προς το μετασυναπτικό άκρο.
Κυριότερος νευροδιαβιβαστής η
ακετυλοχολίνη Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

5. Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

6. Περιφερικό Νευρικό σύστημα
Νεύρα Αντανακλαστικά
• Αισθητικά (από αποφυάδες αισθητικών νευρώνων)
• Κινητικά (από αποφυάδες κινητικών νευρώνων)
• Μεικτά (και τα 2 είδη αποφυάδων)
Κυτταρικά σώματα νευρώνων
•σε ΚΝΣ
•στα γάγγλια
Αποφυάδες νευρώνων στο ΠΝΣ
Έχουμε 12 ζεύγη εγκεφαλικών νεύρων που νευρώνουν κυρίως
περιοχές της κεφαλής και του λαιμού & 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων
(όλα μεικτά), που νευρώνουν τον αυχένα, τον κορμό και τα άκρα
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

7. Νευρικές οδοί - Αντανακλαστικά
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

8. • Κατάσταση έκτακτης ανάγκης
• Αυτόματη διατήρηση της ισορροπίας
• Διατήρηση ομοιόστασης οργανισμού
• Προαιρετική συμμετοχή εγκεφάλου (π.χ. κλείσιμο βλεφάρων)
Αντανακλαστικό του γόνατου (δε συμμετέχει ο εγκέφαλος):
•Ένας αισθητικός νευρώνας (μηριαίος μυς  νωτιαίος μυελός)
•Ένας κινητικός νευρώνας (νωτιαίος μυελός  σύσπαση μυός  έκταση γονάτου)
•Βοηθά στη διατήρηση της όρθιας στάσης Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

9. ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Εγκέφαλος Νωτιαίος Μυελός
Προστατεύεται από: κρανίο σπονδυλικό σωλήνα
αισθήσεις, αντίληψη, έλεγχο & συντονισμό
κινήσεων και πνευματικών λειτουργιών,
ρύθμιση δραστηριότητας των σπλάχνων.
Νεύρωση Υπεύθυνος για: άνω και κάτω άκρων
Εξωτερικά
Εσωτερικά
Φαιά ουσία (σύνολο κυτταρικών σωμάτων) Λευκή ουσία (σύνολο νευραξόνων)
Λευκή ουσία Φαιά ουσία
Νεύρα 12 ζεύγη 31 ζεύγη
Το κοινό τους;
Περιβάλλονται από τρεις προστατευτικές μεμβράνες, τις μήνιγγες.
• Ανάμεσα στις μήνιγγες κυκλοφορεί το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, το οποίο μειώνει τους κραδασμούς και
συμβάλλει στη στήριξη και θρέψη του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.
• Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό κυκλοφορεί, επίσης, στον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού και στις
κοιλίες του εγκεφάλου. Αυτές είναι τέσσερις κοιλότητες στο εσωτερικό του εγκεφάλου, στις οποίες παράγεται
το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και επικοινωνούν με τον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού.
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

10. Εγκέφαλος:
•Ημισφαίρια
•Στέλεχος
•Παρεγκεφαλίδα
Νωτιαίος μυελός
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

11. Λειτουργικές περιοχές του εγκεφάλου
Λοβοί Λειτουργίες
Μετωπιαίος
(κινητικές περιοχές)
•Έλεγχος εκούσιων κινήσεων
•Ανώτερες πνευματικές και νοητικές διεργασίες όπως αυτές
που σχετίζονται με το σχεδιασμό και τη λύση σύνθετων
προβλημάτων
Βρεγματικός
(αισθητικές περιοχές)
•Αίσθηση της θερμοκρασίας, της αφής, της πίεσης, του
πόνου.
•Κέντρο γεύσης
•Κατανόηση και χρήση του λόγου
•Έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων.
Ινιακός • Κέντρο όρασης
• σύνδεση των οπτικών ερεθισμάτων με άλλες αισθητικές
εμπειρίες.
Κροταφικός •Κέντρο ακοής
•κέντρο όσφρησης
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

12. Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

13. Θάλαμος
• Διανέμει νευρικές ώσεις στο φλοιό
Υποθάλαμος
• Ελέγχει την υπόφυση (ενδοκρινείς αδένες)
• Ελέγχει το ΑΝΣ
• Ρύθμιση του ύπνου
Προμήκης:
•Έχει τη Δομή Ν.Μ.
•Περιέχει κέντρα Α.Ν.Σ.
• Ελέγχει την αναπνοή
• Καρδιακή λειτουργία
• Αρτηριακή πίεση
Στέλεχος: Συνδέει τα ημισφαίρια με το Ν.Μ.
Παρεγκεφαλίδα
• Δύο ημισφαίρια, συνδέονται με το σκώληκα.
• Κυρίως λευκή ουσία, καλύπτεται από φαιά
• Κέντρο ελέγχου και συντονισμού κινήσεων σκελετικών μυών
• Κέντρο διατήρησης μυϊκού τόνου & ισορροπίας σώματος.
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

14. ΥΠΟΦΥΣΗ
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

15. Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc, Επιληπτικού ατόμου
Υποψήφιος Διδάκτορας

16. Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα
• Λειτουργεί συνεχώς με ακούσιο τρόπο.
• Έχει σχετική αυτονομία, αλλά ελέγχεται από τον εγκέφαλο (ΚΝΣ).
Παρασυμπαθητικό Συμπαθητικό
Δράση ανταγωνιστική
Καταστάσεις Ηρεμία έκτακτης ανάγκης
Ρυθμίζει μέσω του εγκεφάλου
•Θερμοκρασία
•Πείνα
•Δίψα
•Ισοζύγιο νερού κ αλάτων
•Συναισθηματική φόρτιση
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

17. Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

18. ΜΝΗΜΗ: Ικανότητα αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών
Βραχυπρόθεσμη Μακροπρόθεσμη
Ανάλογα με:
• ένταση
• επανάληψη
• ευχαρίστηση
• δυσαρέσκεια
***Συνδυασμός περιοχών του εγκεφάλου
Ινιακός
Κροταφικός
Μνήμη προσώπων, λέξεων, εικόνων και ήχων
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

19. Μάθηση
• εξοικείωση
• ευαισθητοποίηση
• συνειρμική μάθηση
• αντίληψη
Αναγνώριση ερεθίσματος ως μη σημαντικού.
Ταχύτερη αντίδραση σε επαναλαμβανόμενο ερέθισμα.
Συσχετισμός ερεθισμάτων.
Ανάκληση εμπειριών για επίλυση προβλημάτων.
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας

20. Συμπεριφορά
Σύνολο των απαντήσεων που δίνει ο οργανισμός στις μεταβολές του περιβάλλοντος.
Γονότυπος + περιβάλλον
Ενστικτώδης συμπεριφορά Τροποποιήσιμη συμπεριφορά
Δημήτρης Καρατζάς, Βιολόγος, Msc,
Υποψήφιος Διδάκτορας