Eğitim ve felsefe

1. EĞİTİM FELSEFESİ
Yrd. Doç. Dr. Ebru Öztürk-2014

3. • varolus bilincine sahip olan insanoglunun
kendini, yasami, maddeyi, evreni ve
gormedigi, emin olamadigi fakat duyu
organlarinin otesinde hissettigi madde
otesini merak etmesi ve ustunde
dusunmesidir.
• bilimin rahimi dersek fiyakalı bir
tanım filan yapmı ş oluruz sankim..
• sürekli yolda olmaktır." sözüyle
özetlenebilir. çeşitli kategorilerde, çeşitli
olguları inceler. düşünmeyi öğretir.
http://www.eksisozluk.com

4. ????????????
• "İlkeler ya da ilk nedenler bilimidir felsefe."
ARİSTOTELES
• "Mutlu bir yaşam sağlamak için, tutarlı eylemsel bir
sistemdir."
EPİKUROS
• "Felsefe tanrıyı bilmektir ve gerçek felsefeyle, gerçek din
özdeştir."
AUGUSTİNUS

5. • "Felsefe, neleri bilmediğini bilmektir."
SOKRATES

6. Nedir Felsefe
• Phillia + sophia = felsefe (bilgelik
sevgisi)
• Gerçeği bütün olarak açıklamaya
çalışan bilimsel ve özgür düşünmenin
temelini atan bir alandır.
• Bilim ve felsefe birbirinden kopuk
değildir. ?????

7. Bilimsel bilgi - felsefi bilgi
• Bilim gerçeği parçalara ayırarak inceler.
• Bilim deney, gözlem, inceleme, araştırma
yaparak; felsefe akıl yürütme yolu ile bilgi
ve gerçeklere ulaşır.
• Hem felsefe hem de bilim bir süreçtir.
• Felsefe bilimi, bilim de felsefeyi geliştirir.
• Felsefe de bilim de şüphecidir.

8. Felsefenin Alanları
• Varlık Felsefesi (Ontoloji)
• Bilgi Felsefesi (Epistemoloji)
• Değerler -
Felsefesi (Aksiyoloji-Etik)
• Mantık

9. Varlık Felsefesi: (Ontoloji)

10. Varlık Felsefesi: (Ontoloji)
• Gerçek, insan, ruh, Allah, varlık, yokluk nedir ?
• Bütün bunlar var mıdır ? Yok mudur ?
• Kainat belirli bir düzene göre mi işlemektedir,
yoksa rastlantısal mıdır ?
• İnsanın evrendeki rolü nedir ?
• İnsan belli bir amaç için mi yaratılmıştır ?

11. Varlık Felsefesi: (Ontoloji)
• insanın evrendeki yeri ve rolü, olayların oluş
biçimleri, evrenin düzeninin anlamı gibi konularla
ilgilenir.
• sosyal bilimler açısından düşünüldüğünde “sosyal
dünya nasıl algılanır ve anlaşılır?”, “insan olma
nedir?” gibi sorulara yanıt arar.
• eğitim açısından “okulun varlık amacı nedir?”, “aktif
öğrenmenin yararı var mıdır?”, “uygulanmakta olan
ilköğretim programının yararları ve eksikleri
nelerdir?”, “herkese uygun etkili öğrenme stratejileri
var mıdır?” ve benzeri sorulara cevap arar.

12. Varlık Felsefesi ve Eğitim
 Eğer insanı Tanrısal bir varlık olarak ele alırsanız,
eğitim insanı Tanrı’ya ulaştırma süreci,
 doğal ve toplumsal bir varlık olarak düşünürseniz,
doğaya ve topluma uyum sağlama süreci,
 sürekli ve değişen bir varlık olarak kabul ederseniz,
eğitim değişmeyi ve gelişmeyi denetleme süreci,
 insanı varoluş olarak düşünürseniz, eğitim kendini
gerçekleştirme süreci olarak tanımlanabilir.
• Eğitimi nasıl tanımlarsanız, eğitim hedeflerinizi
de ona göre belirler ve eğitim sisteminizi o
doğrultuda yapılandırırsınız. Yani her tanım ve
uygulamanın, bir felsefi temele dayandığı
söylenebilir.

13. Değerler felsefesi (aksiyoloji, etik)
• Etik ve estetik konuları inceler.
• İyi, kötü, güzel, çirkin, sevgi nefret, ahlak,
ahlaksızlık, özgürlük-esaret, saygı-saygısızlık,
vicdan-vicdansızlık, mutluluk-mutsuzluk,
dürüstlük-sahtekarlık gibi
değerleri inceler.
 Sokrates’a göre ahlakın temelinde de bilgi
vardır.
 Doğru bilgi insanı doğru eyleme götürür.
 Mutluluğun yolu ölçülü olmaktan, alçakgönüllü
olmaktan geçer.
 Kötülüğün kaynağı ise cehalettir.

14. Değerler felsefesi ve eğitim
• Türk Milli Eğitimi’nin genel amaçları (madde 2) arasında yer alan;
• milli, ahlaki, insani, kültürel değerleri benimseyen, ailesini,
vatanını, milletini seven, insan haklarına saygılı, beden, zihin,
ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı kişiliğe, hür ve
bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip,
kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk
duyan, birlikte iş görme alışkanlığı kazanmış, bireysel ve
toplumsal mutluluğa katkıda bulunacak, demokratik, laik,
yapıcı ve yaratıcı bireyler yetiştirme amacı, aynı zamanda bir
çok ülkenin de benimsediği,
• eğitim felsefelerinde yer alan değerler arasında yerini almaktadır.

15. Epistemoloji (bilgi felsefesi)
 Bilme özne (suje) ile nesne (obje) arasında bir
bağ kurma»
 insanoğlunun gelişim sürecinde baş rolü oynayan
“bilgi” kavramının kaynağını, doğruluğunu ve
sınırlarını tartışır.
• insanın edindiği bilgilerin asıl kaynağı
nedir? akıl mı yoksa duyular mı?
• doğuştan gelen bilgiler var mıdır? yoksa
insan zihni doğduğunda boş bir levhaya mı
benzer?
• duyular aracılığıyla yeni bilgiler mi ediniriz
yoksa zaten bizde olan bilgileri hatırlar
mıyız?

16. Epistemoloji (bilgi felsefesi)
• Bütün bilimlerle felsefe arasındaki ortak konu,
bilgidir.
• Bilginin kaynağı, sınırlılıkları, doğruluğu ya da
yanlışlığı ile ilgili görüşler ileri sürmek bilgi
felsefesinin işidir.
• Bilen ile bilinen arasındaki ilişki kavrama,
düşünme, anlama ve açıklama ile birbirine
sıkıca bağlıdır.
• Bilgi felsefesi, bilgiyi, özne ile nesne
arasındaki ilişki olarak tanımlamaktadır.

17. Epistemoloji (bilgi felsefesi)
• bilginin doğruluğu ile ilgili sorular...
• kesin ve doğru bilgi gerçekten var mıdır?
• kesin ve doğru bilginin kriteri nedir?
• deney ve düşünce yoluyla elde edilen bilgiler
gerçek midir?
• bilginin sınırları ile ilgili tartışılan
temel problem ise şu soruda gizlidir:
• insan, gerçeğe erişebilir mi?
tüm bu sorulara verilen yanıtlar
arasındaki fikir ayrılıkları farklı
felsefeleri yaratmıştır.*

18. Bilgi türleri
• apriori (önsel)
• a-pesterioridir (deneyimlere dayalı)
 Günlük bilgi (Ali’nin bugün sınavı var)
 Gelenek görenek (toplumdan topluma, zamandan zamana
değişir,)
 Düzmece bilgi, gerçekle onu çarpıtarak bağ kurma
 Politik bilgi, gerçekle bir idolojiye göre bağ kurmaktır.
 Sanatsal bilgi, gerçekle estetik bir bağ kurmaktır.
 Bilimsel bilgi, gerçekliğin deney ve gözlemlerle açıklanmasıdır.
 Dinsel bilgi, gerçekle kutsal bir varlığa göre bağ kurmaktır.
Sorgulanamaz.
 Felsefi bilgi, gerçeğin tümüyle temellendirmeye dayalı olarak
bağ kurmaktır.
Bilgi mutlak değildir.
(objeye ve sujeye göre değişir)

20. Mantık (logike)
• Mantık, doğru düşünmenin kurallarını
inceleyen felsefi bir disiplindir.
• Akıl nedir? Aklın kuralları var mıdır? Varsa
nelerdir? Doğru düşünmenin kuralları var
mıdır?
• Bilginin doğruluğunu değil, bilginin
doğruluğunu ifade eden düşünce ve
kavramların kendi içsel bütünlüğünün (iç
tutarlığının) doğruluğunu inceler.
• Mantıksal olarak doğru olan bilgi, bilim
anlamında yanlış olabilir.

22. Aristo’ya göre mantık ilkeleri (klasik mantık)
 Özdeşlik: Bir varlık neyse, aynı anda odur (A, aynı anda
A’dır)
 Çelişmezlik: Bir şeyin hem kendisi hem de başkası
olamayacağını ifade eden kuraldır. Aynı özdeşlik ilkesi gibi
kavram veya önermeler kendisiyle çelişmez. (A, aynı anda
‘değil A’ değildir.)
 Üçüncü durumun olanaksızlığı: Bir önermenin ya doğru ya
yanlış olacağını ifade eder. Bu mantığa göre bir önerme hem
doğru hem yanlış olamaz.
Aklın kuralları, doğuştan aklımızda
vardır. Ve bu kurallara uyulursa mutlak
doğruya ulaşılır.

23. Peircea’ya göre mantık
• Akıl yürütme retrodüktiftir.
• Ne tümden gelim ne de tümavarım yeni
birşey vermez.
• Retrodüktif süreç, gözlemi gözlem dışı kalan
nesne ve süreçler düşünerek açıklayan bir
çıkarım biçimidir (Toriçelli’nin emmebasma
tulumbası- hava basıncı ve Arşimet’in suyun
hamam-tas örneği).
• Buluşlar, bu tip bir düşüncenin ürünüdür.
• Bu sürecin mantıksal yapısı, bugün
kesinlikle bilinmemektedir.

24. Anoloji yaklaşımı (benzetme)
• Ortak bir nitelikten hareketle
bağıntıların karşılaştırılması, iki
olgu ya da nesne hakkında
karara varılmasıdır.
• Hayvanlarla yapılan deneyler-tıp
• Denizaltı, uçak, helikopter&bu
araçlara benzer canlılar

25. Marxizme göre mantık ilkeleri
• Diyalektik, herşey, aynı zamanda zıttını içinde
barındırır"
• Düşence doğanın diyalektiği ile beynin
diyalektiğinin etkileşimi sonucu oluşur.
• Doğanın diyalektiğinin temeli çelişkidir.
• Hiç bir olgu olay boşlıkta yer almaz.
Birbirlerinden etkilenirler.
• Her yanlışın içinde doğru, her doğrunun
içinde yanlış vardır.
• Tez-antitez- sentez biçiminde işler.
• Kesin mutlak bilgi yoktur.

26. Pragmatizme göre mantık
• Gerçek sürekli değişmektedir.
• Hipotetik-dedüktif (yansıtmacı
düşünme-problem çözme)
• Akıl denenceler kurarak çalışır.
• Tümavarım ve tümdengelim kullanılır.
• Bilgi değiştiği için mutlak değildir.

27. Carnap (aksiyomatik-sembolik mantık)
• Aksiyomatik doğruluğu açık ve
kanıtlanmış önermelerden yola
çıkarak ara önermeler çıkarmak ve
yoklanamayan ara önermeler
hakkında bir yargıya varmaktır. ,
• Bilgisayar ve uzay çalışmalarında
kullanılır.
• Klasik mantığı temele alır.

28. Haftaya
görüşürüzzzz