pyetje pergjigje

1. E drejte romake/ Test perfundimtar/ Pergjigjet e pyetjeve.
1. E drejta subjektive eshte teresi normash juridike ne baze te se ciles cdo subjekt duhet te pretendoje prej
personave nje sjellje te caktuar nga normat e se drejtes. Ajo klasifikohet ne:
a. E drejta absolute dhe relative
b. E drejta pronesore dhe jo pronesore
c. Te drejta te transmetueshme dhe te patransmetueshme
d. Te drejta reale dhe te drejta detyrimore.
2. “Person” ne te drejten romake quhej subjekti i pajisur me zotesi per te qene titullar i te drejtave dhe
detyrimeve juridike. Zotesia juridike eshte zotesia per te qene titullar i te drejtave dhe detyrimeve dhe i
perket te gjithe personave qe lindin gjalle. Me zotesi te plote per te vepruar kuptojme zotesine e personit
qe te ushtroje vlefshmerisht te drejtat dhe detyrimet per te cilat eshte titullar.
3. Clirimet nga skllaveria realizoheshin ne dy forma:
a. Pa pelqimin e pronarit
- sklleverit qe paraqesnin shenja te kryengritjes
-sklleverit qe zbulonin vrasesin e patronit
-sklleverit me merita per romen
b. Me pelqimin e pronarit.
-massumione vindicta-magjistrati pranonte pohimin e pronarit dhe duke e goditur skllavin me nje
thuper e quante te lire.
-manssumione censu- padroni i skllavit e regjistronte ate jo ne regjistrin e sklleverve,por ne regjistrin
e qytetareve te lire.
-manssumione testamentu-clirimi i skllavit me testament nga pronari.
4. Mund te quhej skllav:
- Femija me prinder skllave ose me nene skllave,porqe nuk dihej atesia.
- Robi i luftes
- Personi qe i perkiste nje komuniteti te huaj qe kishte kryer shkelje te ius gentium
- Dezertori
- Debitori
- Personi qe nuk paraqitej te regjistrohej ne regjistrat e popullsise
- Nese njegrua e lire kishte marrdhenie me nje skllav dhe pas 3 paralajmerimeve nuk shkepuste
marrdheniet gruaja behej sklllave
- Denimi me vdekje dhe denimi me pune te renda
- Nese nje qytetar shitej si skllav dhe kete e bente me qellim qe te ndante cmimin e shitjes.
- Rasti i dediticii.
5. Menyrat efitimit te status civitatis ishin:
a. Me ane te lindjes
-kur babai ishte qytetar i lire ne momentin e zenies
-sipas ius gentium femija gezon ius civitatis ne rast se nena ne momentin e lindjes eshte e lire.
-femijet e lindur nga martesa e dy qytetareve romake
-femijet e paligjshem te qytetareve romake
-femijet e lindur nga nje nene skllave qe kishte gezuar liri per pak kohe ne shtatzeni.
b. Me ane te natyralitetit.
Ishte menyre e fitimit te qytetarise ne menyre private dhe realizohej ose me adoptimin e nje alieni iuris
nga paterfamilies ose me organet shteterore.

2. Permbajtja e status civitatis:
A. E drejta publike
-ius sufragii- e drejta aktive e votimit
-ius honorum- e drejta pasive e votimit
B. E drejta private
-ius conubii- e drejta e marteses
-ius comercii- e drejta per te lidhur mardhenie tregtare
-ius tria nomina- e drejta pe emer,mbiemer dhe pseudonim
6. Kufizimet e zotesise per te vepruar ishin:
a. Mosha, zotesi te plote per te vepruar kishin meshkujt ne moshen 14 vjec dhe femrat ne moshen 12vjec.
Femijet ne moshen 7 vjec kishin zotesi te kufizuar per te vepruar dhe pjesa tjeter e te drejtes ushtrohej nga
tutori.
b. Infamia ose nami i keq
c. Addicii dhe nexi.
Addicii ishin debitoret qe binin ne doren e kreditorit.
Nexi ishin debitoret qe dorezoheshin te kreditori me vullnetin e tyre.
d. Autocrati dhe rendempti ab hostibus
e. Perkatesia ne shtresimin shoqeror
f. Gjinia
g. Perkatesia fetare.
h. Te metat fizikedhe psikike
Personat me te meta fizike kishin kufizim vetem per veprimet qe kishin te benin me te meten.
Personat me te meta psikike kishin zotesi per te vepruar ne momente kthjellesie.
i. Kufizimet nen moshen 25 vjec
7. Humbja ose mbarimi i zotesise juridike dhe per te vepruar te qytetarit romak.
Vdekja natyrore- vinte kur shuheshin shenjat e fundit te jetes te qytetari romak.
Vdekja civile- humbja e status civitatis dhe libertatis=skllav. Humbja vetem e status civitatis.
8. Kontrata si burime detyrimesh dhe elementet e tyre.
Kontrata –veprime juridike te dyanshme ose shumanshme që prodhonin pasoja juridike
Elementet e kontratave ishin tre lloje:
-Elementet esencial-elementet thelbesore te nevojshem per vlefshmerine e kontrates
-Elemente natyrore-elemente te parashikuara nga dispozitat ligjore te cilet palet me vullentin e tyre
mund ti hiqnin nga kontrata por kontrata vazhdon te jete e vlefshme
-Elemente joesencial-elemente te perfshira ne kontrate me vullnetin e paleve
9. Permbajtja e pronesise dhe kufizimet ligjore te saj.
E drejta e pronesise perbehejnga 3 komponente:
- E drejta e perdorimit dhe e posedimit
- E drejta e gezimit- per te fituar frutet natyrore dhe civile
- E drejta e disponimit- e drejta per te tjetersuar.
Kufizimet ligjore te pronesise:
- Kufizime per arsye religjoze
- Kufizime per arsye ndertmi- qe lidhen me norma qe kane te bejne me lartesine,largesine dhe
estetiken qe duhej respektuar gjate ndertimit te nje objekti.
- Kufizime per shfrytezimin e minierave.
10. Menyrat e fitimit te pronesise me titull te prejardhur.
a. Mancipatio- menyre e fitimit te pronesise sipas te drejtes civile
Plotesimi i kritereve: - subjektet para mancipatus dhe mancipator ishin qytetare romake,sui iuris dhe gezonin te drejten e
qarkullimit civil.
-akti i mancipimit kryhej ne prani te mancipatus,mancipator,mbajtesit te peshores dhe 5 deshmitareve qytetare romake.
-objekt- sende res mancipi
-mancipatori fitonte te drejten e pronesise dhe te drejten per ta mbrojtur me mjete juridike.

3. b. In iure cessio- zotesia e subjekteve si ne raportin mancipatio
-objekt: sendet res mancipi dhe res nec mancipi
- akti i mancipimitne prani te pronarit te sendit,fituesit dhe pretorit.
- fituesi i sendit nuk kishte mjete juridike per mbrojtjen e sendit.
c. Traditio- menyre e fitimit te pronesise sipas ius gentium nepermjet dorezimit te sendit.
-subjekti kishte zotesi per te vepruar
-vullneti i subjektit per tjetersim
-baze juridike per tjetersimin
-objekt: sende res nec mancipi dhe sende te qarkullimit juridik te trupezuara.
-akt dorezimi- dorezimi simbolik, posedim, marreveshja.
11. E drejta romake eshte rendi juridik i Romes antike. Rendesia e studimit te saj qendron ne faktin se eshte
bere themel i rendit jurdik boteror duke sjelle vlera e norma juridike te cilat i kane rezistuar e i jane
pershtatur kohes.
12. Fazat e zhvillimit te se drejtes romake:
a. Periudha antike (753-shek II p.e.s)
b. Periudha republikane ( shek II p.e.s – 31 e.s)
c. Periudha klasike (shek 31 e.s – shek IV e.s)
d. Periudha post-klasike (shek IV e.s – shek VI e.s)
e. Periudha e Justinianit ( shek VI e.s – 565 e.s)
Burimet e te drejtes ne epoken klasike:
-Ligji i XII tabelave- rregulla te shkruara ne 12 tabela bronxi dhe te vendosura ne mes te qytetit. 10 tabela nga patricet, 2
nga plebejt.
-Leges/lex- rregulla te nxjera nga asambleja
-Vendimet e concilia plebis- ne fillim kishin fuqi vetem per plebejte e me vone moren fuqi te pergjithshme
-Ediktet e magjistrateve- ishin urdhera me shkrim ose me goje te nxjera nga magjistratet
-Interpretatio- interpretimi i normave juridike nga jurist konsultet.
Ne kete kohe u fuqizua edhe roli i princepsit vullneti i te cilit shprehej permes:
- Ediktes- urdherat e magjistrateve per drejtuesit e provincave
- Mandata- udhezime per funksionaret e larte te shtetit
- Dekreti- vendimet e princepsit pa respektuar proceduren e zakonshme
- Rescripta (epitula dhe scritase)- pergjigjet e princepsit drejtuar popullit.
13. Mund te quhej skllav:
- Femija me prinder skllave ose me nene skllave,porqe nuk dihej atesia.
- Robi i luftes
- Personi qe i perkiste nje komuniteti te huaj qe kishte kryer shkelje te ius gentium
- Dezertori
- Debitori
- Personi qe nuk paraqitej te regjistrohej ne regjistrat e popullsise
- Nese njegrua e lire kishte marrdhenie me nje skllav dhe pas 3 paralajmerimeve nuk shkepuste
marrdheniet gruaja behej sklllave
- Denimi me vdekje dhe denimi me pune te renda
- Nese nje qytetar shitej si skllav dhe kete e bente me qellim qe te ndante cmimin e shitjes.
- Rasti i dediticii.
Me pelqimin e pronarit.
-massumione vindicta-magjistrati pranonte pohimin e pronarit dhe duke e goditur skllavin me nje
thuper e quante te lire.
-manssumione censu- padroni i skllavit e regjistronte ate jo ne regjistrin e sklleverve,por ne regjistrin
e qytetareve te lire.
-manssumione testamentu-clirimi i skllavit me testament nga pronari.

4. 14. Mbrojtja e te drejtes pronesore nepermjet padive:
 Per pronarin Kuirit
1-Padia e kerkimit te kthimit te sendit, duhej te plotesonte 2 kushte: a. Pronari duhej te vertetonte pronesine b. Pronari
duhet te vertetoje se sendi eshte ne posedim nga i padituri.
2- Action negatoria (padi mohuese)
-pronari nuk ishte zhveshur nga posedimi i sendit
-duhej te vertetohej: a. Titulli i pronesise b. Shqetesimet qe krijoheshin nga i padituri.
3- Padia publicana-padi qe mbron personi nqe ka fituar pronesine permes traditio dhe qe kishte humbur posedimin para se
te permbushej afati ligjor i parashkrimit.
4- Padite per marrdheniet e fqinjesise.
5-Padia e ndarjes se sendit te perbashket qe ju njihej bashkepronareve. a. Nese sendi ndahej fizikisht secili merte pjesen e
tij. b. Nese sendi ishte i pandashem njeri merte sendin pronari tjeter merte shperblimin.
 Pronari bonitar
-Padi fiktive
-Padia e kundershtimit te padise se kthimit te sendit te ish pronarit.
15. Kuptimi i servitutit, llojet dhe parimet mbi te cilat ngrihet servituti.
Servituti- e drejta reale mbi sendet e huaja, qe linte titullarin e se drejtes qe ne nje mase te caktuar te vepronte mbi sendin
e huaj ose qe pronari i prones sherbyese te mos e perdorte ne nje drejtim te caktuar.
Llojet e servitutit: a. Servitutet tokesore fshatare: -servitutet e kalimit - servitutet e ujit - servitutet bujqesore.
b. Servitutet bujqesore qytetare: - servitutet e shtrirjes -servitutet e pamjes -servitutet e rrjedhjes
Parimet e servitutit:
a. Vendosej mbi pasurite fqinje
b. Detyrimi i pronarit te prones sherbyese per te lejuar dhe mospenguar kete te drejte
c. Nuk krijohej mbi te drejte perdorimi,uzufrukti,qiradhenie
d. Servituti i pandashem
e. Muk krijohen dhe shuhen pjeserisht.
16. Menyrat origjinale te fitimit te pronesise:
a. Pushtimi Kriteret e fitimit:
-sende te pershtateshme
-personi te ishte i zoti per pushtim
* rastet e pushtimit: 1. Ishujt e vendosur ne mes te detit 2. Gjuetia dhe peshkimi 3. Sendet e braktisura 4. Sendet qe
gjendeshin ne fund ose ne breg te detit 5. Sendet e armikut
b. Thesari- sasi monedhash ose objektesh te cmuara te fshehura prej kohesh nga dikush, identiteti i te
cilit nuk dihej dhe qe zbulohej rastesisht.
-nese thesari gjendej ne token e tij, pronar behej pronari i tokes.
-nese thesari i gjendur nga zbuluesi ndodhet ne token e dikujt tjeter te dy behen bashkepronare.
c. Shtimi- menyre fitimi e pronesise qe lindte per shkak te bashkimit ne menyre te pandashme te sendeve
qe i perkisnin pronareve te ndryshem.
Rastet e shtimit: - ferruminatio -texturo -scriptura –pictura
Shtimi per shkak te bashkimit te sendeve te paluajtshme: -alluvio -avulsio -alveus derelictus -insula in flumine nata
Shtimi per shkak te bashkimit te nje sendi te luajtshem me nje send te paluajtshem: -statio -implantatio -inadeficatio
17. Fazat e zhvillimit te te drejtes romake:
a. Periudha antike (753-shek II p.e.s)
b. Periudha republikane ( shek II p.e.s – 31 e.s)
c. Periudha klasike (shek 31 e.s – shek IV e.s)
d. Periudha post-klasike (shek IV e.s – shek VI e.s)
e. Periudha e Justinianit ( shek VI e.s – 565 e.s)

5. Organizimi shoqeror ne epoken klasike:
 Qytetaret romake:
-nobiles
-equestres
-plebs
 Banoret e lire
 Sklleverit
Organizimi shteteror ne epoken klasike:
-Senatus qe perfaqesonte hapur interesat e nobiles dhe
equestres
-Asamblete
-Magjistraturat, ishin organe te rendesishme gjate
oligarkise.
18. Uzufrukti- e drejta e perdorimit e drejta e perdorimit dhe e gezimit te sendit pa e ndryshuar funksionin e
sendit.
Karakteristikat: -e drejte ngushtesisht personale -e drejte e perkoheshme:
*shuhet me vdekjen e titullarit *perfundon me afat perfundimtar/me kusht zgjidhes
*e patransmeueshme *per personat juridik- 100 vjet
Shuarja e uzufruktit: -vdekja e uzufruktuesit -heqja dore nga e drejta e uzufruktimit ne gjykate ose nepermjet deklarmit
formal -zhdukja ose shkaterrimi i sendit -mosperdorimi gjate afateve te parashkrimit.
19. E drejta romake eshte rendi juridik ne romen e lashte. Ajo eshte klasifikuar ne ius publicum dhe ius
privatum.
Ius publicum eshte teresi normash juridike qe rregullonin marrdheniet mes shtetit dhe qytetareve romake.
Ius privatum teresi normash juridike qe rregullonin marrdheniet mes privateve, shtetasve me njeri-tjetrin.
20. Posedimi-pushteti fizik mbi sendin,qe mund te ushtrohej jo vetem nga pronari i sendit, por edhe nga
ndonje person tjeter. Termi i perdorur ne te drejten romake “usus”, pra jo vetem perdorimi i sendit, por
edhe marrja e fruteve ose possession.
Elementet e posedimit: - elementi material “corpus”-mbajtja e sendit nga poseduesi.
-Elementi subjektiv “ animus”- qellimi i poseduesit per te ushtruar mbi sendin pushtetin e pronarit.
21. Ne te drejten familjare, ne pergjithesi me termin “figliazione” kuptohet marrdhenia qe krijohet ndermjet
prindit dhe personave te krijuar prej tij “femijeve”. Femijet ndaheshin ne 3 kategori:
a. Femijet legjitim
-lindur nga martesa pas 182 diteve
-lindur brenda 300 diteve nga zgjidhja e marteses
-lindur 11 muaj nga vdekja e burrit
b. spurii ose vulgo concepti
lindur nga nje bashkim i paligjshem
c. liberi naturales
-lindur nga marrdhenia e nje te pamartuari dhe nje konkubine, beheshin legjitim permes aktit te legjitimitetit ose njohjes
se atesise.
22. Te drejtat e atit mbi femijen e tij.
-E drejta e jetes dhe e vdekjes
-E drejta e braktisjes dhe e ekspozimit te femijes se sapolindur
-E drejta e shitjes si skllav: ne nje territor te huaj, nen efekton e 3 kushteve:
1.per nevoja ekstreme
2.per te sapolindurin
3.me kusht fitimin e liris pas kapercimit te veshtiresise ekonomike
-E drejta per te dhene te birin si kompensim te demit te shkaktuar nga nje veprim i padrejte i te birit.

6. 23. Cili eshte organizimi shteteror dhe shoqeror ne epoken e Justinianit? Cilat jane burimet e se drejtes ne
epoken e Justinianit? Shpjego.
Burimet e te drejtes ne kohen e Justinianit:
-Ligji i XII tabelave- rregulla te shkruara ne 12 tabela bronxi dhe te vendosura ne mes te qytetit. 10 tabela nga
patricet, 2 nga plebejt.
-Leges/lex- rregulla te nxjera nga asambleja
-Vendimet e concilia plebis- ne fillim kishin fuqi vetem per plebejte e me vone moren fuqi te pergjithshme
-Ediktet e magjistrateve- ishin urdhera me shkrim ose me goje te nxjera nga magjistratet
-Interpretatio- interpretimi i normave juridike nga jurist konsultet.
Parimet e kohes se Justinianit ishin permbledhja e te drejtes ne fuqi dhe ruajtja e monumenteve te se drejtes. Tri
veprat me rendesi per kohen ishin:
-Institutiones- bazuarne ndarjen e institucioneve te Gaius
-Digesta- permbledhje e iura.
-Kodi i pare- permbledh ne vetvete trashegimine e mendimit juridik romak
-Kodi i ri –rinovim i digestave dhe institutioneve
-Novelat – constitutiones te reja.
-Corpus iuris civilis – e gjithe veprimtaria juridike e Justinianit.
24. Kushtet e marteses:
-Martese te rregullt mund te lidhnin vetem personat qe gezonin ius conubii.
-Affectio maritalis-qellimi per teformuar basshkesi martesore. Martese te rregullt mund te lidhnin vetem personat ne
moshen e pubertetit.
-Martese e vlefshme quhej vetem ajo e lidhur me nje nga tre format e lidhjes se marteses (conferratio,coemptio, usus)
-Autockratias i paterfamilies.
25. Pengesat martesore:
-Martesa ekzistuese.
-Semundja e shfaqur para lidhjes se marteses.
-Gjinia e gjakut ne vije te drejte dhe te terthorte gjer ne shkalle te 6-te.
-Marstesa ndermjet tutoreve dhe pupileve, pretoreve dhe grave te provinces, atyre qe kishin shkelur kuroren,ushtareve etj.,
ishte e ndaluar.
-Martesa me dhune dhe me nje te cmendur ishte e ndaluar.
26. Cfare kuptojme me “pushtet ateror” dhe cilat jane menyrat e vendosjes nen pushtetit ateror?
Me pushtet ateror kuptojme pushtetin e paterfamilies mbi te drejtat ekonomike dhe personale te personave alieni iuris.
Menyrat e vendosjes se pushteit ateror:
a. Per shkak te lindjes
-Femijet e lindur nga martesa e me qytetare te lire,pushteti vendosej me ceremoni fetare.
-Femijet e paligjshem vendoseshin nen pushtetin e atij qe kishte pushtet mbi nenen e tyre.
b. Per shkak te biresimit
 Adoptio- akti i vendosjes se pushtetit ateror mbi nje femije te nje famije me veshtiresi ekonomike ose
prej familje qe nuk kishte femije.
-Epoka klasike – adoptimi me procedure komplekse.
- epoka pos-klasike – marreveshje mes atit natyror dhe atit biresues para drejtuesit te provinces, autorizimi edhe i grave
per biresim.
Dy lloje adoptimesh:
-biresim i plote – prej gjyshit nga nena ose nga babai i te biresuarit
-biresim jo i plote – prej nje te huaji.
 Adrogatio- biresim i nje mashkulli madhor nga nje adoptues mbi 60 vjec.
-behej me deklarim para pretorit
-familja e te adroguarit nen pushtetin e adroguesit
-shuhen detyrimet e te adroguarit.

7. 27. Tutoria:
Instituti me te cilin plotesohej mungesa e zotesise per te vepruar te personave qe per shkak te moshes ose gjinise nuk
mund te marrin pjese ne jeten ekonomike. Kemi tutorine:
-mbi te miturin
-me ligj
-me vendim te organeve shteterore
-tutoria mbi grate.
Kujdestraia:
Instituti me te cili plotesohej mungesa e zotesise per te vepruar te personave qe nga vete natyra nuk kishin zotesi veprimi.
Kemi:
-kujdestarine mbi te semuret psikike
-kujdestaria mbi personat qe kishin shperdoruar pasurine e lene trashegimi
-kujdestaria per personat mbi 25 vjec
-kujdestaria per personat me te meta fizike vetem per veprime qe lidheshin me te meten.
28. E drejta pronesore:
Teresia e rregullave juridike qe rregullonin mardheniet pronesore midis subjekteve te se drejtes.
Send konsiderohej cdo gje me vlere ekonomike dhe mund te vendosej ne pushtetin e njerezve,perfshiheshin sklleverit dhe
personat mbi te cilat ushtrohej pushteti familjar dhe disa te drejta.
29. E drejta obligatore paraqet nje permbledhje rregullash juridike me te cilat rregullohen marrdheniet midis
kreditoreve te autorizuar te kerkojne veprime pronesore dhe debitoreve te detyruar qe ti plotesojne
kerkesat e kreditoreve.
Elementet e marrdhenieve te detyrimeve:
-Subjektet e marrdhenieve te detyrimit (debitori,kreditori)
-Veprimi obligator (te drejtat dhe detyrimet)
-Fakti juridik ose burimi i detyrimit.
30. Kontrata –veprime juridike te dyanshme ose shumanshme që prodhonin pasoja juridike
 Pengu-kontrata (marreveshje) nepermjet se ciles debitoret i linin ne dispozicion kreditoreve disa vlera
me autorizimin që nga këto sende te dhena peng të nxirrej detyrimi nese debitori nuk e permbushte
detyrimin e marre rregullisht dhe ne kohen e duhur.
Dy lloj kontratash pengu:
1-kontrata e lidhur nepermjet in iure cession, ku debitori i jepte kreditorit nje send duke e detyruar kreditorin që të kthej
2-pengu i dores-kontrate nepermjet e ciles debitori i jepte kreditorit nje send te luajtshem e te pazevendesueshem duke
autorizuar që ta psoedoje, ta shese dhe me cmimin e fituar te zevendesoje detyrimin primar (rast mospermbushje
rregullisht dhe me afat)
 Huaja-kontrata reale e njeanshme që krijohej me dorezimin e sendeve te zevendesueshme ne debitorit,
që zotohej që me kerkesen e kreditorit ose afatin e parashikuar do të kthente te njejten sasi te sendeve te
marra hua
Elementet:
-Dorezimi i sendit ne cdo menyre qe sillte tranferimin e sendeve te zevendesueshme nga huadhenesi tek huamarresi, behej
ne formen e traditios.
-objekt-sende te zevendesueshme
-kontrate njeanshme
-detyrimi huamarresit te kthej te njejten sasi te sendeve
-mjete juridike per mbrojtjen e huadhenesit:actio certae creditae pecunia dhe condictio certae rei
 Huaperdorja-kontrate reale e dyanshme nepermjet se cilit o dorezohej huaperdoresit nje send i
pazevendesueshem per perdorim te perkohshem, pa pagese, me detyrimin per ta perdoruar sipas
perdorimit te kontraktuar dhe ta kthej te pademtuar dhenesit.
Elemente:
-objekt-sende te pazevendesueshme
-kontrate e dyanshme
-detyrimi i huaperdoresit ta perdor dhe ta kthej sendin te pademtuar.

8.  Depozita-kontrate që krijohej me dorezimin e sendit depozitmarresit i cili kishte detyrimin per te ruajtur
sendin pa pagese dhe ta kthente te pademtuar
Elementet e depozites:
-objekti-sende te pazevendesueshme
-kontrate e dyanshme
-detyrimet e depozitmarresit: te ruante sendin, te kthente sendin te pademtuar, te mos e perdorte sendin, te mos kerkonte
shperblim per perdorimin e sendit.
31. Deliktet-burim i detyrimit ne te holla, qe lindte per shkak te veprimeve antiligjore qe cenonin vlerat
morale ose pasurore te personave te mbrojtura juridikisht
Elementet e delikteve private:
-kryerja e nje veprimi te jashtem
-ardhja e pasojes, demit
-lidhja ndermjet veprimit te jashtem dhe ardhjes se pasoje
-veprimi antiligjor
-te dihej autori dhe te kishte vepruar me faj
-sanksioni-gjobe, shpagim demi ose shpagim shumefish te demit.
32. Llojet e delikteve:
1-Iniura-veprimet antiligjore qe cenonin vlerat materiale dhe personale te personit, rasti i vjedhjeve, ofendimeve,
demtimeve
2-Furtum-cenimi i pasurise se personit dhe nxjerrja e dobishmerise
3-malus(kanosja)-perdorimi ose ushtrimi i dhunes fizike dhe psikologjike per te detyruar nje person te kryej nje veprim
ose mos kryej nje veprim
4-dolus(mashtrimi)-veprim me qellim mashtrimi te bashkekontraktuesit.
5-dhenia e te hollave me fajde
33. Trashegimia-kalimi (suksedim) i aktivit dhe pasivit te pasurise nga trashegimlenesi tek trashegimtari,
për shkak të vdekjes se trashegimlenesit.
-Suksedimi inter vivos: kjo ndodh kur nje subjekt ze poziten shoqerore dhe juridike te nje tjetri. Sipas ius civile, ky
suksedim apo trashegimi midis te gjalleve ndodh kur paterfamiliasi i nje familjeje fiton pushtetin potestas mbi nje subjekt
sui iuris, dhe prej ketej rrjedh edhe kalimi ne bllok i te gjitha te mirave te ketij tee fundit.
-Suksedimi mortis causa: me vdekjen e nje subjekti, trashegimtari gjendet ne te njejeten pozite qe kishte i vdekuri, pa
asnje nderprerje ne kohe. Pasoja me e rendesishme ishte qe suksedimi behej si ne aktiv ashtu edhe ne pasiv, pra ne debit
dhe kredit e trashegimlenesit.
- Objekt I trashegimise-raportet juridike për te cilat I vdekuri ishte titullar, te drejtat dhe detyrimet që burojnë nga
kontrata.
34. Testamenti-akt nepermjet se ciles trashegimlenesi shprehte vullentin e tij lidhur me subjektet qe do te
merrnin pasurine trashegimore
Karakteristikat e testamentit:
-e drejte civile
-e drejte personale
-akt formal
-veprim I njeanshem
-I revokueshem
35. Rradha e thirrjes:
-ne te drejten e lashte:
1-personat qe jetonin ne bashkesi me paterfamilias-femijet, gruaja, adroguarit, adoptuarit
2-agnantet qe se bashku me trashegimlenesin jetonin nen pushtetin e te njejtit person ose kishin paraardhes te
perbashket
3-xhentilet
-ne te drejten klasike
1-pasardhesit e trashegimlenesit, adoptuarit adroguarit dhe personat e emancipuar

9. 2-afermit agnante
3-afermit cognat deri ne shkalle te gjashte
4-bashkeshortet pa manus
-ne te drejten post-klasike
1-pasardhesit e trashegimlenesit
2-parardhesit e trashegimlenesit, vellezerit dhe motrat
3-vellezerit dhe motrat nga nena ose nga ati
4-afermit anesore te gjakut
5-bashkeshortet
36. Dhurimi-veprimi vullnetshem per te dhene nje send falas nje subjekti tjeter.
Ndalohej dhurimi tej nje kufiri te caktuar
Ndalohej dhurimi ndaj te afermeve deri ne shkallen e shtate, krushqise, tutoreve, pupileve, sklleverve dhe te cliruarve