filipino

1. UNIBERSAL NA
KATANGIAN NG
WIKA

2. 1. ANG WIKA AY MASISTEMANG BALANGKAS
PONEMA- tawag sa makahulugang tunog ng isang wika.
PONOLOHIYA-tawag a makaagham na pag-aaral ng mga ponema
MORPOLOHIYA- tawag sa makaagham na pag-aaral ng morpema
MORPEMA- tawag sa pinakamaliit na yunit ng salita
SINTAKSIS- twaga sa makaagham na pag-aaral ng mga pangungusap.
PANGUNGUSAP-mga salitang pinag-ugnay
DISKURSO-kapag nagkaroon na ng makahulugang palitan ng mga pangungusap ang
dalawa o higit pang tao.

3. 2. ANG WIKA AY SINASALITANG TUNOG
Uri ng ponema
1.Ponemang Patinig
2.Ponemang Katinig

4. 3. ANG WIKA AY PINIPILI AT ISINASAAYOS
•Sa lahat ng
pagkakataon, pinipili
natin ang wikang ating
gagamitin

5. 4. ANG WIKA AY ARBITRARYO

6. 6. ANG WIKA AY GINAGAMIT
Ang wika ay kasangkapan sa
komunikasyon at katulad ng iba
pang kasangkapan, kailangang
ptuloy itong ginagamit.

7. 7. ANG WIKA AY NAGBABAGO
Ang isang wika ay
maaring nadaragdagan
ng mga bagong
bokabularyo.

8. ANTAS NG WIKA
1. Pormal- ito ang slaitang standard ahil kinikilala,
tinatanggap at ginagamit ng higit na
nakararami lalo ng mga nakapag-aral ng wika.
2. Impormal- ito ang mga salitang karaniwan,
palasak, pang-araw-araw na madalas nating
gamitin sa pakikipag-usap at
pakikipagtalastasan sa mga kakilala at kaibigan.

9. PORMAL NA WIKA
1. Pambansa- salitang karaniwang ginagamit sa mga aklat pangwika/pambalarila
sa lahat ng mga paaralan. Ginagamit ng pamahalaaan at itinuturo sa mga
paaralan.
2. Pampanitikan o panretorika- ito naman ang mga salitang gamitin ng mga
manunulat sa kanilang mga akdang pampanitikan.

10. IMPORMAL
Lalawiganin- bokabularyong dayaletal. Gamitin sa mga
particular na pook o lalawiganin.
Kolokyal- ito’y mga pang-araw-araw na salita na ginagamit
sa mga pagkakataong impormal. Pagpapaikli ng mga salita
Balbal- ito ay tinatawag na slang sa ingles. Sa mga pangkat-
pangkat nagmula ang mga ito upang ang mga pangkat ay
magkaroon ng sariling codes.

11. KONSEPTONG PANGWIKA
Wikang Pambansa- Filipino ang wika ng
pilipinas
Ayon sa Merriam-Webster Dictionary, ang
wikang Pambansa ay tumutukoy sa isang wikang
ginagamit nang pasalita at pasulat ng mga
mamamayan ng isang bansa. Ito ang nag-iisang
ikang ginagamit batay sa kultura ng lipunan.

12. FILIPINO
De Jure- legal na naayon sa batas na Filipino ang
pambansang wika.
Artikulo XIV, Seksyon 6-9
Seksyon 6. Ang wikang Pambansa ng Pilipinas ay
Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at
pagyamanin pa salig sa umiiral na wikka sa pilipinas at sa
iba pang wika.

13. De Facto- aktuwal na itong
ginagamit at tinatanggap ng
mayorya ng mamayang
Pilipino

14. WIKANG PANTURO
•Nakabatay sa pangkalahatang polisiya sa
wika at programa sa edukasyon ng isang
bansa, ang wikang panturo ay ang wikang
giinagamit na midyum o daluyan ng
pagtuturo at pagkatuto sa sistema ng
edukasyon.

15. WIKANG OPISYAL
•Ang wikang itinatadhana ng
batas bilang wikang
gagamitin/ginagamit sa mga
opisyal na komunikasyon ng
gobyerno.

16. KONTITUSYONG 1987 (FILIPINO AT INGLES BILANG
OPISYAL NA WIKA NG BANSA)
PROBISYONG PANGWIKA ARTIKULO XIV NG KONSTITUSYON
SEKSYON 7- Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo,
ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at hanggat’t
walang itinatadhana ang batas, Ingles.
SEKSYON8- Ang konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at
Ingles; at dapat isalin sa mga pangunahing wikang panrehiyon.

17. BILINGGUWALISMO
Tumutukoy sa kakayahan ng isang
taong makapagsalita ng dalawang
wika.

18. MULTILINGGUWALISMO
Tumutukoy sa kakayahan ng
isang indibidwal na
makapagsalita at makaunawa
ng iba’t ibang wika.

19. HOMOGENOUS
Tumutukoy sa
pagkakaroon ng iisang
anyo at katangian ng
wika.

20. HETEROGENOUS
•Pagkakaiba-iba ng uri
at katangian ng isang
wika.

21. BARAYTING PERMANENTE
Dayalekto- Ito ang barayting batay sa
pinanggalingang lugar, panahon, at katayuan sa
buhay ng isang tao.
Idyolek-Ito ang barayting kaugnay ng personal
na kakanyahan ng bawat indibiduwal na
gumagamit ng wika.

22. BARAYTING PANSAMANTALA
a. Register-Ito ang barayting bunga ng sitwasyon
at disiplina o larangang pinaggagamitan ng wika.
b. Istilo-Ito ang barayting batay sa bilang at
katangian ng kinakausap, at relasyon ng
nagsasalita sa kinakausap c. Midyum-Ito ang
barayting batay sa pamamaraang gamit sa
komunikasyon, maaaring pasalita o pasulat

23. LINGGUWISTIKONG KOMUNIDAD
Tumutukoy sa isang grupo ng mga
taong gumagamit ng iisang barayti
ng wika at nagkakaunawaan sa mga
ispesipikong patakaran o mga
alituntunin sa paggamit ng wika.

24. UNANG WIKA
Kadalasang tinatawag na katutubong wika o
sinusong wika (mother tongue) ay ang wikang
natutuhan at ginamit ng isang tao simula
pagkapanganak hanggang sa panahon kung
kalian lubos nang naunawaan at nagagamit ng
tao ang nasabing wika.

25. IKALAWANG WIKA
•Wikang natutuhan at
ginagamit ng isang tao sa
labas pa sa kanayang unang
wika.

26. •Lumikha ng sayaw na
naghahambing sa una at ikalawang
wika sa konseptong pangwika.
•Tiktok

27. BARAYTI NG WIKA

28. 1. DAYALEK
• Ito ang barayti ng wika na ginagamit ng partikular na pangkat ng
mga tao mula sa isang partikular na lugar tulad ng lalawigan,
rehiyon o bayan. Maaaring gumamit ang mga tao ng isang wikang
katulad ng sa iba pang lugar subalit naiiba ang punto o tono, may
magkaibang katawagan para sa iisang kahulugan, iba ang gamit ng
salita para sa bagay, o magkaiba ang pagbuo ng mga pangungusap
na siyang nagpapaiba sa dayalek ng lugar sa iba pang lugar.

29. •Ang halimbawa ng dayalek ay ang
pagsasalita ng Tagalog ng mga taga-
Batangas na naglalagay ng “e” sa dulo gaya
ng “ala e.

30. 2. IDYOLEK
•Ito ang sinasalita ng pangkat ng mga tao na
mayroong pansariling paraan ng pagsasalita ang
bawat isa. Napatunayan nito na hindi homogeneous
ang wika sapagkat may pagkakaiba ang paraan ng
pagsasalita ng isang tao sa iba pang tao. Ilan sa mga
personalidad na gumagamit ng idyolek ay sina Marc
Logan, Noli De Catro, Mike Enriquez at Kris Aquino

31. 3. SOSYOLEK
• Ito ang barayti ng wikang nakabatay sa katayuan o antas
panlipunan o dimensyong sosyal ng mga taong gumagamit
ng wika. Kapansin-pansin ang mga tao na nagpapangkat-
pangkat batay sa ilang katangian tulad ng kalagayang
panlipunan, paniniwala, oportunidad, kasarian, edad at iba pa.
Madali nating malalaman ang pagkakaiba sa paraan ng
pagsasalita ng kabataan sa matatanda, ang mga nakapag-aral
sa hindi nakapag-aral at babae sa lalaki. Maihahanay sa
sosyolek na barayti ng wika ang gay lingo, conyospeak,
jejemon, jargon.

32. 4. ETNOLEK
•Ang salitang ito ay nagmula sa etniko at dayalek na
taglay nito ang mga salitang nagiging bahagi ng
kanilang pagkakakilanlan ng isang pangkat etniko.
Halimbawa ay ang salitang vakkul na ibig sabihin
ay pantakip sa ulo at ang salitang palangga na
nangangahulugang mahal o minamahal.

33. MGA TUNGKULIN O
GAMIT NG WIKA

34. M.A.K. HALLIDAY 1973 (TUNGKULIN NG WIKA)
•1. Interaksyonal- Tungkulin ng wikang
ginagamit ng tao sa pagtatatag,
pagpapanatili at pagpapatatag ng
relasyong sosyal sa kapwa tao.
•Hal. Magandang araw, maligayang
kaarawan

35. 2. INSTRUMENTAL
•Tungkuli ng wikang ginagamit sa
pagtugon sa mga
pangangailangan. Nagagamit ang
tungkuling ito sa pakikiusap o
pag-uutos.

36. 3. REGULATORI
•Tungkulin ng wikang ginagamit sa
pagkontrol o paggabay sa kilos o asal ng
ibang tao. Ito ang pagsasabi kung ano ag
dapat o hindi dapat gawin.
•Hal. Pagbibigay ng direskyon, paalala o
babala

37. 4. PERSONAL
•Ang tungkulin ng wikang
ginagamit sa
pagpapahayag ng sariling
damdamin o opinyon.

38. 5. IMAHINATIBO
•Tungkulin ng wikang
ginagamit sa pagpapahayag
ng imahinasyon sa
malikhaing paraan.

39. 6. HEURISTIK
•Tungkulin ng wika na
ginagamit sa paghahanap
o paghingi ng
impormasyon

40. 7. IMPORMATIB
•Ginagamit sa pagbibigay ng
impormasyon.