learning 3-layer Architesture

1. www.karimzadeh.org 1
‫چیست؟‬ ‫الیه‬ ‫سه‬ ‫معماری‬
Farhad Karimzadeh
‫در‬‫معماری‬‫سه‬‫الیه‬‫تمام‬‫برنامه‬‫به‬‫چندین‬‫بخش‬
‫تقسیم‬‫می‬‫شود‬.‫این‬‫بخش‬‫ها‬‫می‬‫توانند‬‫فیزیکی‬
‫یا‬‫منطقی‬‫باشند‬.‫هر‬‫بخش‬‫کار‬‫خاصی‬‫را‬‫انجام‬
‫می‬‫دهد‬‫مثال‬‫نمایش‬‫اینترفیس‬‫کاربر‬‫یا‬‫دسترسی‬
‫به‬‫داده‬‫ها‬.‫برنامه‬‫می‬‫تواند‬‫به‬‫هر‬‫تعداد‬‫الیه‬
‫داشته‬‫باشد‬‫ولی‬‫به‬‫هر‬‫حال‬‫بیشتر‬‫برنامه‬‫ها‬‫سه‬
‫الیه‬‫مجزا‬‫دارند‬‫که‬‫عبارتند‬‫از‬:
Presentation Layer
Business Logic Layer
Data Access Layer

2. www.karimzadeh.org 2
Farhad Karimzadeh
‫همان‬‫طور‬‫که‬‫احتماال‬‫حدس‬‫زده‬،‫اید‬‫الیه‬Presentation
‫چیزی‬‫نیست‬‫به‬‫جز‬‫بخشی‬‫از‬‫نرم‬‫افزار‬‫که‬‫با‬‫کاربر‬‫برنامه‬
‫شما‬‫ارتباط‬‫برقرار‬‫می‬‫کند‬(‫اینترفیس‬‫برنامه‬‫شماست‬)
‫نمایش‬‫داده‬‫ها‬‫به‬‫کاربر‬‫نهایی‬‫و‬‫اجازه‬‫به‬‫آنان‬‫برای‬‫ارتباط‬
‫داشتن‬‫با‬‫داده‬،‫ها‬‫اصلی‬‫ترین‬‫وظیفه‬‫این‬‫الیه‬‫است‬.
‫در‬‫بیشتر‬‫موارد‬‫داده‬‫هایی‬‫که‬‫توسط‬‫کاربر‬‫وارد‬‫می‬‫شوند‬‫نیاز‬
‫به‬‫اعتبارسنجی‬‫یا‬‫پردازش‬‫اضافی‬‫دارند‬.‫این‬‫مسوولیت‬‫الیه‬
Business Logic‫است‬.
‫در‬‫نهایت‬‫داده‬‫های‬‫برنامه‬‫شما‬‫نیاز‬‫به‬‫ذخیره‬‫و‬‫بازیابی‬‫از‬
‫طریق‬‫یک‬‫انبار‬‫داده‬‫دارند‬,‫مثال‬‫سیستم‬‫مدیریت‬‫دیتابیس‬
‫های‬‫رابطه‬‫ای‬‫یا‬RDBMS‫و‬‫یا‬XML‫این‬‫وظیفه‬‫توسط‬‫الیه‬
‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫انجام‬‫می‬‫شود‬.
‫چیست؟‬ ‫الیه‬ ‫سه‬ ‫معماری‬

3. www.karimzadeh.org 3
Farhad Karimzadeh
‫به‬‫طور‬،‫خالصه‬‫فرآیند‬‫مورد‬‫نظر‬‫ما‬‫این‬‫گونه‬‫کار‬‫می‬‫کند‬:
•‫کاربر‬‫برای‬‫داده‬‫های‬‫برنامه‬‫درخواستی‬‫ارسال‬‫می‬‫کند‬.
•‫الیه‬Data Access‫داده‬‫های‬‫مورد‬‫نظر‬‫را‬‫بازیابی‬‫می‬‫کند‬‫و‬‫از‬‫طریق‬
‫الیه‬Business Logic‫آن‬‫ها‬‫را‬‫به‬‫الیه‬‫نمایش‬‫می‬‫فرستد‬.‫بعضی‬‫مواقع‬
‫الیه‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬،‫ها‬‫این‬‫داده‬‫ها‬‫را‬‫مستقیما‬‫به‬‫الیه‬‫نمایش‬
‫ارسال‬‫می‬‫کند‬.
•‫الیه‬‫نمایش‬‫اطالعاتی‬‫که‬‫باید‬‫نمایش‬‫داده‬‫شوند‬‫را‬‫از‬‫طریق‬‫الیه‬
Business Logic‫دریافت‬‫می‬‫کند‬.
•‫کاربر‬‫داده‬‫ها‬‫را‬‫تغییر‬‫می‬‫دهد‬‫و‬‫عمل‬‫مناسب‬‫در‬‫مورد‬‫آن‬‫ها‬‫را‬‫اجرا‬
‫می‬‫کند‬(‫مثل‬‫اضافه‬‫یا‬‫به‬‫روز‬‫کردن‬‫داده‬‫ها‬)
•‫الیه‬Business Logic‫صحت‬‫داده‬‫های‬‫وارد‬‫شده‬‫توسط‬‫کاربر‬‫را‬
‫بررسی‬‫می‬‫کند‬(‫داده‬‫ها‬‫را‬‫اعتبار‬‫سنجی‬‫می‬‫کند‬)
•‫اگر‬‫داده‬‫ها‬‫معتبر‬‫باشند‬‫آن‬‫ها‬‫را‬‫برای‬‫به‬‫روز‬‫رسانی‬‫در‬‫بانک‬
‫اطالعاتی‬‫به‬‫دست‬‫الیه‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫می‬‫سپارد‬.
‫چیست؟‬ ‫الیه‬ ‫سه‬ ‫معماری‬

4. 4www.karimzadeh.org 4
Farhad Karimzadeh
‫برنامه‬‫ها‬‫به‬‫چند‬‫بخش‬‫منطقی‬‫جدا‬‫از‬‫هم‬‫تقسیم‬‫می‬‫شوند‬‫و‬‫اتصال‬‫میان‬
UI‫رابط‬،‫کاربری‬‫پردازش‬‫ها‬‫و‬‫بانک‬‫اطالعاتی‬‫کم‬‫می‬‫شود‬.
‫تغییر‬‫در‬‫بانک‬‫اطالعاتی‬‫یا‬‫روال‬‫های‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫ها‬‫تاثیری‬‫در‬‫الیه‬
‫نمایش‬‫یا‬‫برنامه‬‫کالینت‬‫نخواهد‬‫گذاشت‬.
‫برنامه‬‫کالینت‬‫با‬‫عبارات‬SQL‫آمیخته‬‫نخواهد‬‫شد‬.
‫نام‬‫جداول‬‫و‬‫ستون‬‫ها‬‫به‬‫طور‬‫موثری‬‫از‬‫برنامه‬‫کالینت‬‫حذف‬‫می‬‫شوند‬.
‫برنامه‬‫کالینت‬‫نمی‬‫فهمد‬‫که‬‫داده‬‫ها‬‫از‬‫کجا‬‫آمده‬‫اند‬(‫چیزی‬‫که‬‫به‬‫آن‬
location transparency‫گفته‬‫می‬‫شود‬)
‫تغییر‬‫یا‬‫گسترش‬‫برنامه‬‫بسیار‬‫ساده‬‫تر‬‫خواهد‬،‫شد‬‫بدون‬‫نیاز‬‫به‬‫تغییر‬‫یا‬
‫کامپایل‬‫مجدد‬‫برنامه‬‫کالینت‬.
‫نکته‬‫منفی‬‫در‬‫معماری‬‫سه‬‫الیه‬‫این‬‫است‬‫که‬‫شما‬‫باید‬‫تعداد‬‫زیادی‬‫بخش‬
‫ها‬‫و‬‫کالس‬‫های‬‫از‬‫هم‬‫جدا‬‫در‬‫نرم‬‫افزار‬‫بسازید‬.‫اما‬‫به‬‫هر‬‫حال‬‫مزایای‬‫این‬
‫روش‬‫بیشتر‬‫و‬‫برتر‬‫از‬‫معایب‬‫آن‬‫است‬.
‫الیه‬ ‫چند‬ ‫های‬ ‫برنامه‬ ‫های‬ ‫مزیت‬

5. 5www.karimzadeh.org 5
Farhad Karimzadeh
‫دو‬‫انتخاب‬‫اصلی‬‫برای‬‫ساخت‬‫یک‬‫الیه‬‫نمایش‬‫در‬‫دات‬‫نت‬‫وجود‬‫دارد‬.‫آنها‬‫فرم‬
‫های‬‫ویندوزی‬‫یا‬‫فرم‬‫های‬‫وبی‬ASP.NET‫هستند‬.
‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫ویندوز‬‫فرم‬‫ها‬‫شما‬‫می‬‫توانید‬‫برنامه‬‫های‬‫دسکتاپ‬‫فرم‬‫محور‬
form base‫معمول‬‫را‬‫بسازید‬.‫برنامه‬‫های‬‫ویندوز‬‫فرمی‬‫می‬‫توانند‬‫المان‬‫های‬
‫رابط‬‫کاربری‬‫بسیار‬‫غنی‬‫به‬‫کاربر‬‫پیشنهاد‬‫کنند‬.‫آن‬‫ها‬‫کم‬‫و‬‫بیش‬‫شبیه‬‫به‬‫فرم‬
‫های‬‫ویژوال‬‫بیسیک‬‫هستند‬.
‫جذاب‬‫ترین‬‫گزینه‬‫برای‬‫توسعه‬‫الیه‬‫نمایش‬‫استفاده‬‫از‬‫وب‬‫فرم‬‫های‬ASP.NET
‫است‬.‫کنترل‬‫هایی‬‫مثل‬،‫دیتاگرید‬‫دیتالیست‬‫و‬‫تقویم‬Calendar‫یک‬‫رابط‬
‫کاربری‬‫قدرتمند‬‫را‬‫با‬‫مقدار‬‫کمی‬‫کد‬‫فراهم‬‫می‬‫کنند‬.
‫انتخاب‬‫هایی‬‫که‬‫در‬‫باال‬‫برای‬‫ساخت‬‫یک‬‫الیه‬‫نمایش‬‫بررسی‬‫کردیم‬‫می‬‫توانند‬
‫توسط‬‫زبان‬‫های‬‫مختلفی‬‫مثل‬‫سی‬‫شارپ‬‫یا‬‫ویژوال‬‫بیسیک‬‫دات‬‫نت‬‫پیاده‬
‫سازی‬‫شوند‬.
‫الیه‬ ‫های‬ ‫انتخاب‬Presentation

6. www.karimzadeh.org 6
‫الیه‬ ‫های‬ ‫انتخاب‬Business Logic
‫الیه‬Business logic‫از‬‫چندین‬‫بخش‬‫که‬‫کارهایی‬‫نظیر‬‫اعتبار‬‫سنجی‬،‫کار‬
‫گردش‬‫کار‬‫یا‬‫کارهای‬‫مشابه‬‫را‬‫انجام‬‫می‬‫دهند‬‫تشکیل‬‫شده‬‫است‬.
‫کامپوننت‬‫های‬‫دات‬‫نت‬‫این‬‫الیه‬‫را‬‫شکل‬‫می‬‫دهند‬.
Farhad Karimzadeh

7. ‫الیه‬ ‫های‬ ‫انتخاب‬Data Access
www.karimzadeh.org 7
‫ین‬‫الیه‬‫با‬‫دستکاری‬‫داده‬‫ها‬‫مثل‬‫اضافه‬،‫حذف‬‫و‬‫به‬‫روز‬‫رسانی‬‫آن‬‫ها‬‫سر‬‫و‬‫کار‬‫دارد‬.‫داده‬‫هایی‬‫که‬
‫به‬‫آن‬‫ها‬‫اشاره‬‫کردیم‬‫می‬‫توانند‬‫در‬RDBMS‫یا‬XML‫قرار‬‫داشته‬‫باشند‬.‫شما‬‫باید‬‫الیه‬‫دسترسی‬‫به‬
‫داده‬‫را‬‫چنان‬‫طراحی‬‫کنید‬‫که‬‫دیگر‬‫الیه‬‫ها‬‫نیازی‬‫به‬‫دانستن‬‫وضعیت‬‫انبار‬‫داده‬‫ها‬‫نداشته‬‫باشند‬.
ADO.NET‫فناوری‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫تحت‬‫دات‬‫نت‬‫است‬.‫اگر‬‫چه‬ADO.NET‫از‬‫طریق‬‫کالس‬‫های‬
DataReader‫اجازه‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫های‬‫در‬‫هنگام‬‫اتصال‬‫را‬‫می‬‫دهد‬‫ولی‬‫بیشترین‬‫تمرکز‬‫روی‬
‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫ها‬‫در‬‫زمان‬‫متصل‬‫نبودن‬‫است‬.‫دیتاست‬‫نقش‬‫کلیدی‬‫را‬‫در‬‫این‬‫مورد‬‫بازی‬‫می‬‫کند‬.
‫در‬‫بعضی‬‫موارد‬‫شما‬‫می‬‫توانید‬ADO‫را‬‫هم‬‫برای‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫ها‬‫استفاده‬‫کنید‬‫ولی‬‫استفاده‬‫از‬
‫آن‬‫باید‬‫دلیل‬‫معتبری‬‫داشته‬‫باشد‬.‫از‬ADO‫استفاده‬‫نکنید‬‫فقط‬‫به‬‫خاطر‬‫اینکه‬RecordSet‫ها‬‫را‬
‫دوست‬‫دارید‬!
‫این‬‫جا‬‫هم‬‫کامپوننت‬‫های‬‫دات‬‫نت‬‫الیه‬‫را‬‫تشکیل‬‫می‬‫دهند‬.
‫همچنین‬‫وب‬‫سرویس‬‫ها‬‫هم‬‫می‬‫توانند‬‫الیه‬‫دسترسی‬‫به‬‫داده‬‫را‬‫شکل‬‫دهند‬.‫این‬‫مخصوصا‬‫زمانی‬
‫درست‬‫است‬‫که‬‫دیتابیس‬‫شما‬‫فراهم‬‫کننده‬(provider )‫داده‬‫ندارد‬.‫در‬‫این‬‫گونه‬‫موارد‬‫شما‬‫می‬
‫توانید‬‫مقداری‬‫کد‬‫برای‬‫اتصال‬‫به‬‫داده‬‫ها‬‫و‬‫پر‬‫کردن‬‫دیتاست‬‫ها‬‫و‬‫بازگرداندن‬‫نتایج‬‫درون‬‫دیتاست‬‫به‬
‫درخواست‬‫کننده‬‫داده‬‫بنویسید‬.
‫عالوه‬‫بر‬ADO.NET‫شما‬‫می‬‫توانید‬‫از‬‫امکانات‬‫سیستم‬‫مدیریت‬‫دیتابیس‬‫خود‬‫مثل‬‫توابع‬‫و‬‫یا‬‫روال‬‫های‬
‫ذخیره‬‫شده‬Stored Procedures‫استفاده‬‫کنید‬.
Farhad Karimzadeh