รายงานเรื่อง สมุนไพรไทย

1. จัดทำโดย
นำงสำว นิธิมำ ซื่อสัตย์ ม.6/7 เลขที่ 5
นำงสำว มลฤดี ลีลำด ม.6/7 เลขที่ 6
นำงสำว ดุษฎี นำเมืองรักษ์ ม.6/7 เลขที่ 8

2. สมุนไพร
 หมำยถึง ผลิตผลธรรมชำติ ได้จำก พืช สัตว์ และ แร่ธำตุ ที่ใช้เป็นยำ
หรือผสมกับสำรอื่นตำมตำรับยำ เพื่อบำบัดโรค บำรุง ร่ำงกำย หรือ
ใช้เป็นยำพิษ หำกนำเอำสมุนไพรตั้งแต่สองชนิดขึ้นไปมำผสม
รวมกันซึ่งจะเรียกว่ำ ยำ ในตำรับยำ นอกจำกพืชสมุนไพรแล้วยัง
อำจประกอบด้วยสัตว์และแร่ธำตุอีกด้วย เรำเรียกพืช สัตว์ หรือแร่
ธำตุที่เป็นส่วนประกอบของยำนี้ว่ำ เภสัชวัตถุ พืชสมุนไพรบำงชนิด
เช่น เร่ว กระวำน กำนพลู และจันทน์เทศ เป็นต้น

3. ประโยชน์ของพืชสมุนไพร
 1.สำมำรถรักษำโรคบำงชนิดได้ โดยไม่ต้องใช้ยำแผนปัจจุบัน ซึ่งบำงชนิดอำจมี
รำคำแพง และต้องเสียค่ำใช้จ่ำยมำก อีกทั้งอำจหำซื้อได้ยำกในท้องถิ่นนั้น
 2.ให้ผลกำรรักษำได้ดีใกล้เคียงกับยำแผนปัจจุบัน และให้ควำมปลอดภัยแก่ผู้ใช้
มำกกว่ำแผนปัจจุบัน
 3.สำมำรถหำได้ง่ำยในท้องถิ่นเพรำะส่วนใหญ่ได้จำกพืชซึ่งมีอยู่ทั่วไปทั้งในเมืองและ
ชนบท
 4.มีรำคำถูก สำมำรถประหยัดค่ำใช้จ่ำยในกำรซื้อยำแผนปัจจุบัน ที่ต้องสั่งซื้อจำก
ต่ำง ประเทศเป็นกำรลดกำรขำดดุลทำงกำรค้ำ
 5.ใช้เป็นยำบำรุงรักษำให้ร่ำงกำยมีสุขภำพแข็งแรง
 6.ใช้เป็นอำหำรและปลูกเป็นพืชผักสวนครัวได้ เช่น กะเพรำ โหระพำ ขิง ข่ำ ตำลึง
 7.ใช้ในกำรถนอมอำหำรเช่น ลูกจันทร์ ดอกจันทร์และกำนพลู

4.  8.ใช้ปรุงแต่ง กลิ่น สี รส ของอำหำร เช่น ลูกจันทร์ ใช้ปรุงแต่งกลิ่นอำหำรพวก ขนมปัง เน ย
ไส้กรอก แฮม เบคอน
 9.สำมำรถปลูกเป็นไม้ประดับอำคำรสถำนที่ต่ำง ๆ ให้สวยงำม เช่น คูน ชุมเห็ดเทศ
 10. ใช้ปรุงเป็นเครื่องสำอำงเพื่อเสริมควำมงำม เช่น ว่ำนหำงจระเข้ ปรนะคำดีควำย
 11.ใช้เป็นยำฆ่ำแมลงในสวนผัก, ผลไม้ เช่น สะเดำ ตะไคร้ หอม ยำสูบ
 12. เป็นพืชที่สำมำรถส่งออกทำรำยได้ให้กับประเทศ เช่น กระวำน ขมิ้นชัน เร่ว
 13. เป็นกำรอนุรักษ์มรดกไทยให้ประชำชนในแต่ละท้องถิ่น รู้จักช่วยตนเองในกำร นำ
พืชสมุนไพรในท้องถิ่นของตนมำใช้ให้เกิดประโยชน์ตำมแบบแผนโบรำณ
 14. ทำให้คนเห็นคุณค่ำและกลับมำดำเนินชีวิตใกล้ชิดธรรมชำติยิ่งขึ้น
 15. ทำให้เกิดควำมภูมิใจในวัฒนธรรม และคุณค่ำของควำมเป็นไทย

5. ชะพลู (Wildbetal Leafbush)
เป็นพืชสมุนไพรจำพวกต้น ที่มีชื่อเรียกตำมท้องถิ่นต่ำงๆ เช่น ภำคใต้เรียก นมวำ
ส่วนภำคอีสำนเรียก ผักอีไร หรือช้ำพลูต้น และภำคเหนือเรียก ผักปูนก, พลูนก หรือ
พลูลิง เป็นต้น ซึ่งต้นชะพลูนี้หลำยๆ คนอำจเข้ำใจผิดคิดว่ำเป็นต้นพลูที่ไว้
รับประทำนกับหมำก ด้วยชื่อและลักษณะที่คล้ำยกัน แต่ในควำมจริงแล้วเป็นคนละ
ชนิดกัน ต้นชะพลูนั้นจะมีขนำดเล็กกว่ำต้นพลู ส่วนใบพลูจะมีรสจัดกว่ำชะพลู โดย
ต้นชะพลูนี้มักชอบขึ้นในพื้นที่ลุ่มที่มีควำมชื้น และขยำยพันธุ์โดยกำรปักชำ

6. ลักษณะทั่วไปของชะพลู
 สำหรับต้นชะพลูนั้นเป็นไม้ล้มลุกขนำดเล็ก เป็นเถำเลื้อยอยู่รวมกันเป็น
กลุ่ม มีลำต้นสูงประมำณ 30 – 80 เซนติเมตร โดยลำต้นนั้นจะทอดไป
ตำมพื้นดิน สีเขียว มีไหลงอกเป็นต้นใหม่ และมีรำกงอกออกมำตำมข้อ
ของลำต้นช่วยในกำรยึดเกำะ ซึ่งมีกลิ่นเป็นเอกลักษณ์เฉพำะตัว ส่วนใบ
นั้นเป็นใบเดี่ยวบำง ออกแบบเรียงสลับ เป็นรูปหัวใจคล้ำยใบพลู แต่
ขนำดเล็กกว่ำ ปลำยแหลม โคนเว้ำ และมีดอกออกเป็นช่อๆ เล็กๆ สีขำว
ที่ซอกใบ เป็นลักษณะทรงกระบอก สำมำรถปลูกได้ง่ำย โดยเฉพำะ
บริเวณพื้นที่เปียกชื้นจะขึ้นได้ดีมำก

7. ประโยชน์และสรรพคุณของชะพลู
 ต้น,ดอก,ใบ ช่วยขับเสมหะได้ดี
รำก ช่วยในกำรบำรุงธำตุในร่ำงกำย แก้ธำตุพิกำร แก้โรคบิด และแก้
ท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วยขับลม รวมทั้งขับเสมหะด้วย
ทั้งต้น ช่วยในกำรรักษำโรคเบำหวำน และแก้อำกำรท้องอืดท้องเฟ้อ
รวมทั้งช่วยขับเสมหะได้ดี

8. จันทน์เทศ (Nutmeg Tree, Myristica)
เป็นพืชสมุนไพรจำพวกต้นขนำดกลำง ที่มีชื่อเรียกตำมท้องถิ่นต่ำงๆ เช่น ฉำน-
แม่ฮ่องสอนเรียก จันทน์บ้ำน เป็นต้น ซึ่งมีถิ่นกำเนิดอยู่ในหมู่เกำะโมลุกกะ ประเทศ
อินโดนีเซีย และสำมำรถปลูกขึ้นได้ดีในดินแทบทุกชนิด แต่ดินที่เหมำแก่กำร
เจริญเติบโตมำกที่สุดคือดินร่วนปนทรำยที่มีอินทรียวัตถุสูง และเจริญเติบโตได้ดีใน
เขตร้อนชื้นโดยเฉพำะภำคตะวันออกและภำคใต้ของไทย มักนิยมขยำยพันธุ์ด้วยกำร
เพำะเมล็ด

9. ลักษณะทั่วไปของจันทน์เทศ
 สำหรับต้นจันทน์เทศนั้นเป็นไม้พุ่มยืนต้นขนำดกลำงถึงขนำดใหญ่ที่ไม่
ผลัดใบ มีควำมสูงของลำต้นประมำณ 5 – 18 เมตร ลำต้นเรียบมีสีเทำ
แกมดำ ส่วนเนื้อไม้นั้นมีกลิ่นหอม เนื่องจำกมีน้ำมันหอมระเหยอยู่ เป็นใบ
เดี่ยวออกแบบเรียงสลับ รูปทรงรี ปลำยแหลม โคนสอบ ขอบใบเรียบ
ออกดอกเป็นช่อ ช่อละประมำณ 2 – 3 ดอก หรือบำงครั้งอำจออกเป็น
ดอกเดี่ยว จะออกตำมซอก สีเหลือง ส่วนผลเป็นรูปทรงกลม คล้ำยลูก
สำลี่ เปลือกผลเรียบสีเหลืองนวล หรือแดงอ่อน เมื่อผลแก่จะแตกปริ
ออกเป็น 2 ซีก ภำยในผลมีเมล็ดกลมๆ สีน้ำตำล


10. ประโยชน์และสรรพคุณของจันทน์เทศ
 เนื้อไม้, แก่น ช่วยในกำรบำรุงปอด หัวใจ และน้ำดี รวมทั้งแก้อำกำรตับ
พิษตีพิษโลหิต และแก้ไข้เพื่อดี ให้รสขมหอมสุขุม
ลูก ช่วยแก้ธำตุพิกำร แก้กำเดำ แก้อำกำรท้องร่วง รวมทั้งแก้อำกำรจุก
เสียด แก้ร้อนใน กระหำยน้ำ ตลอดจนช่วยบำรุงโลหิต ขับลม และแก้
อำกำรปวดมดลูก ให้รสฝำดร้อนหอม
รกหุ้มเมล็ด (ดอกจันทน์เทศ, จันทน์ปำน) ช่วยในกำรบำรุงโลหิต ช่วยขับ
ลม และบำรุงธำตุ ให้รสเผ็ดร้อน
เมล็ด (ลูกจันทน์เทศ, หน่วยสำน) ช่วยในกำรบำรุงกำลัง บำรุงธำตุ ช่วย
ขับลม แก้อำกำรปวดมดลูก รวมทั้งแก้ธำตุพิกำร บำรุงโลหิต และแก้
อำกำรท้องร่วง ให้รสร้อนหอมติดจะฝำด
เปลือกเมล็ด ช่วยในกำรแก้อำกำรปวดท้อง รวมทั้งช่วยสมำนบำดแผล
ภำยใน และแก้ท้องขึ้น

11. เถาเอ็นอ่อน (Cryptolepis buchanani Roem.
& Schult.)
เป็นพืชสมุนไพรจำพวกเถำ ที่มีชื่อเรียกตำมท้องถิ่นต่ำงๆ เช่น ภำคเหนือเรียก ตีนเป็ด
เครือ ส่วนเชียงใหม่เรียก เครือเขำเอ็น หรือเครือเจน สุรำษฎร์ธำนีเรียก หม่อนตีนเป็ด
หรือเมื่อย และปัตตำนีเรียก หญ้ำลิเล เป็นต้น ซึ่งพืชสมุนไพรอย่ำงต้นเถำเอ็นอ่อนนั้น
มักมีกำรขยำยพันธุ์โดยกำรเพำะเมล็ด ส่วนใหญ่ชอบขึ้นอยู่ตำมป่ำรำบหรือในพื้นที่รก
ร้ำง โดยเฉพำะในจังหวัดหวัดสระบุรี สำหรับปัจจุบันนอกจำกกำรนำต้นเถำเอ็นอ่อน
มำใช้เป็นยำสมุนไพรแล้ว ยังมีกำรนำมำปลูกเป็นไม้ประดับตำมบ้ำนอีกด้วย

12. ลักษณะทั่วไปของเถาเอ็นอ่อน
 สำหรับต้นเอ็นเถำอ่อนนั้นเป็นไม้เลื้อยจำพวกเถำเนื้อแข็งที่ชอบพำดพัน
กับต้นไม้อื่น มีเปลือกเถำเรียบสีน้ำตำลแกมดำ เมื่อแก่เปลือกจะหลุด
ออกมำเป็นแผ่น และทุกส่วนของต้นเถำเอ็นอ่อนนั้นจะมีน้ำยำงสีขำวอยู่
ส่วนใบนั้นจะเป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ำมกัน แผ่นใบจะหนำ เป็นรูปรี
บริเวณปลำยจะมน หำงสั้น ส่วนโคนสอบ และดอกจะออกเป็นดอกช่ออยู่
ตำมซอกใบ มีดอกย่อยเป็นสีเหลืองอ่อนๆ โคนกลีบนั้นจะเชื่อมติดกัน
และผลของต้นเถำเอ็นอ่อนนี้จะเป็นออกเป็นฝักทรงกระบอก มีเนื้อแข็ง
ติดกันเป็นคู่ๆ ปลำยแหลม ผิวลื่น เมื่อแก่แล้วผลจะแตกออกเพียงด้ำน
เดียว มีเมล็ดเป็นรูปทรงรีสีน้ำตำล พร้อมขนปุยสีขำวๆติดอยู่

13. ประโยชน์และสรรพคุณของเถาเอ็นอ่อน
 ใบ ใช้ทำเป็นลูกประคบช่วยแก้อำกำรเมื่อยขบ ช่วยคลำยเส้น และแก้
อำกำรปวดเสียวเส้นเอ็น ให้รสเบื่อเอียน
เถำ ช่วยแก้อำกำรปวดเมื่อยกล้ำมเนื้อ แก้ขัดยอก รวมทั้งแก้เส้นเอ็น
พิกำร และช่วยบำรุงเส้นเอ็นให้แข็งแรง ให้รสขมเบื่อมัน
เมล็ด ช่วยแก้อำกำรจุกเสียดแน่นเฟ้อในท้อง และช่วยขับลมในกระเพำะ
อำหำร ให้รสขมเมำ
 นอกจำกนี้ยังนำสมุนไพรอย่ำงต้นเถำเอ็นอ่อนนี้มำใช้อบเป็นยำสมุนไพร
เพื่อสุขภำพ สำหรับบรรเทำอำกำรปวดเมื่อยต่ำงๆตำมร่ำงกำย ไม่ว่ำจะ
เป็นปวดเอว หรือปวดหลัง เป็นต้น แต่มีข้อควรระวังสำหรับต้นเถำ
เอ็นอ่อนนี้คือ ไม่ควรรับประทำนในปริมำณมำกเกินกว่ำที่ได้กำหนดไว้
เพรำะต้นเถำเอ็นอ่อนมีฤทธิ์กระตุ้นหัวใจ ซึ่งอำจก่อให้เกิดอันตรำยได้

14. เทพธาโร(Cinnamomum porrectum Kosterm)
หรืออบเชยจีน, ไม้กำรบูร เป็นพืชสมุนไพรจำพวกต้น ที่มีชื่อเรียกตำมท้องถิ่นต่ำงๆ
เช่น ภำคเหนือเรียก จะไดหอม หรือจะไดต้น ส่วนภำคใต้เรียก จวงหอม หรือจวง และภำค
อีสำนเรียก ตะไคร้ต้น หรือปูต้น ตลอดจนชำวมลำยูเรียก มือแดกะมำงิง เป็นต้น ซึ่งเทพธำ
โรนั้นจัดเป็นไม้หอมชนิดหนึ่งอยู่ในตระกูลเดียวกันกับอบเชย โดยเป็นต้นไม้ประจำจังหวัด
พังงำ มักพบกระจำยพันธุ์ในแถบเอเชียเขตร้อน ส่วนในประเทศไทยนั้นจะพบต้นเทพธำโรนี้
ตำมเขำในป่ำดงดิบ โดยเฉพำะในภำคใต้ของไทย และถือเป็นไม้พื้นเมืองเก่ำแก่ตั้งแต่สมัย
สุโขทัยเลยทีเดียว

15. ลักษณะทั่วไปของเทพธาโร
 สำหรับต้นเทพธำโรนั้นจัดเป็นไม้ต้น เนื้อไม้มีกลิ่นหอมฉุน โดยมีลำต้นสูง
ประมำณ 10 – 30 เมตร บริเวณยอดจะเป็นพุ่มทึบ มีเปลือกเป็นสี
น้ำตำลเข้มหรือสีเทำแกมเขียว ส่วนใบของเทพธำโรนั้นจะมีลักษณะเป็น
ใบเดี่ยว ออกแบบเรียงตรงกันข้ำมกัน รูปทรงรี บริเวณโคนใบสอบ และ
ปลำยใบแหลม มีสีเหลืองหรือขำว ส่วนดอกนั้นจะออกแบบเป็นช่อๆ
กระจุกอยู่บริเวณปลำยกิ่ง และผลนั้นมีสีเขียวเป็นทรงกลมเล็กๆ ซึ่งมีกำร
ขยำยพันธุ์โดยกำรปักชำและเพำะเมล็ด

16. ประโยชน์และสรรพคุณของเทพธาโร
 เนื้อไม้ ช่วยในกำรแก้ลมจุกเสียด ขับลมในกระเพำะอำหำรและ
ลำไส้ แก้อำกำรแน่นเฟ้อ รวมทั้งแก้อำกำรปวดท้อง ช่วยในกำรขับ
ผำยลม ทำให้เรอ และใช้บำรุงธำตุ ตลอดจนสำมำรถนำมำฝนกับ
เปลือกหอยขมน้ำซำวข้ำวดำก้นยำ แก้อำกำรไข้สะอึก ให้รสเผ็ดร้อน
หอม
ยำง ช่วยในกำรขับถ่ำยพยำธิ และถ่ำยน้ำเหลืองเสีย และถ่ำยอย่ำง
แรง ให้รสร้อน

17. ตะไคร้ (Lemon Grass)
เป็นพืชสมุนไพรจำพวกหญ้ำ ที่มีชื่อเรียกตำมท้องถิ่นต่ำงๆ เช่น ภำคเหนือเรียก เยี่ยง
เฮื้อ และภำคอีสำนเรียก สิงไค เป็นต้น ซึ่งตะไคร้นั้นเป็นพืชสมุนไพรที่กำเนิดขึ้นใน
ประเทศอินเดีย อิน พม่ำ ศรีลังกำ อินโดนีเซียและไทย โดยนิยมนำมำเป็นส่วนประกอบ
ของอำหำรต่ำงๆ รับประทำน นับเป็นสมุนไพรไทยที่หลำยๆ คนนิยมปลูกในบ้ำน เรียก
ได้ว่ำเป็นพืชผักสวนครัวก็ว่ำได้ เนื่องจำกเป็นทั้งยำรักษำโรคแถมยังมีวิตำมินที่สำคัญ
ต่อร่ำงกำยอีกมำกมำยเลยทีเดียว โดยเฉพำะเป็นส่วนประกอบในอำหำรของไทยอย่ำง
ต้มยำที่หลำยๆ คนชอบรับประทำนกัน

18. ลักษณะทั่วไปของตะไคร้
 สำหรับต้นตะไคร้นั้นจัดเป็นพืชล้มลุก มีควำมสูงของลำต้นประมำณ 4 –
6 ฟุต ซึ่งลำต้นนั้นจะมีกำบห่อหุ้มอยู่รอบใบ ส่วนใบนั้นจะมีลักษณะยำว
เรียว ช่วงปลำยจะมีขนหนำม ลักษณะลำต้นรวมกันเป็นกอ และมีกลิ่น
หอม และในใบของต้นตะไคร้นี้แหละที่อุดมด้วยน้ำมันหอมระเหย สำหรับ
ดอกของต้นตะไคร้นั้นจะออกเป็นช่อยำวและมีดอกเล็กๆ ฝอยๆ อยู่
มำกมำย โดยส่วนต้นหัวมักจะนำไปประกอบอำหำร ซึ่งเป็นพืชที่อยู่ใน
ตระกูลหญ้ำ สำมำรถขึ้นและเจริญเติบโตได้ง่ำย

19. ประโยชน์และสรรพคุณของตะไคร้
 ใบ ช่วยแก้อำกำรไข้ และลดควำมดันโลหิต ให้รสหอมปร่ำ
ต้น ช่วยแก้โรคทำงเดินปัสสำวะ ช่วยขับลม แก้นิ่ว รวมทั้งดับกลิ่นคำว
และช่วยให้เจริญอำหำร ให้รสหอมปร่ำ
เหง้ำ ช่วยบำรุงไฟธำตุ แก้กระษัย ช่วยขับลมในลำไส้ รวมทั้งแก้อำกำร
เบื่ออำหำร แก้ขัดปัสสำวะ และแก้ปัสสำวะพิกำร โรคนิ่ว ให้รสหอมปร่ำ
ทั้งต้น ช่วยขับเหงื่อ บำรุงธำตุ รวมทั้งขับปัสสำวะ แก้อำกำรปวดท้อง
และแก้หืด ให้รสหอมปร่ำ