Zelf doen en zelf laten

Zelf doen & zelf laten; impactanalyse van het project ‘Doen & laten brengt je thuis’; maart 2013

Zelf doen
& zelf laten
Impactanalyse van het project
‘Doen & laten brengt je thuis’

Publieksversie.

Zutphen, maart 2013

Opdrachtgever:
De Participatieformule
http://departicipatieformule.nl/

Uitgevoerd door:
Gert R. Rebergen
Izare b.v.
http://www.izare.nl/

©Izare b.v. & De Participatieformule.

Zelf doen & zelf laten; impactanalyse van het Utrechtse project “Doen & laten brengt je thuis’; maart 2013

Zelf doen & zelf laten; impactanalyse van het Utrechtse project ‘Doen & laten brengt je thuis’.
Zutphen, maart 2013

Publieksversie
==================================================================================

Inhoudsopgave.

Samenvatting. Pag. 3

1. Inleiding. Pag. 4

2. Onderzoek. Pag. 6
2.1. Onderzoeksvraag.
2.2. Onderzoeksopzet.
2.3. Impactmap.

3. Projectbeschrijving. Pag. 9

4. Verandering, input, output, outcome. Pag. 11
4.1. Verandering.
4.2. Inbreng.
4.3. De Achterkant.
4.4. Ervaringscoaches.
4.5. Kwetsbare personen.
4.6. Gemeente Utrecht.
4.7. Lidinstellingen wijkteams.
4.8. De Participatieformule.

5. Impactmap en ratio’s. Pag. 15
5.1. Impactmap.
5.2. Impactratio’s.
5.3. Formele circuits.

6. Uitleiding. Pag. 17

Bronnen.

Bijlage: Berekeningen.

“Het ontaardt bij eilandmensen erin
dat zij alleen maar hun uitverkoren wereld zien maar geïsoleerd
van uitzichtsloze ijzeren reizen naar het innerlijk worden ze
waanzinnig”
(Birger Sellin; 1)

1
Birger Sellin, Ik wil geen inmij meer zijn. Thoth, Bussum, 1993, pag. 171

© De Participatieformule & Izare b.v. 2


Samenvatting

Het project ‘Doen & laten brengt je thuis’ is een vijftien maanden durend project van het Utrechtse
samenwerkingsverband van cliëntenorganisaties De Achterkant.
De Achterkant is een organisatie die de cliëntenbelangen behartigt van maatschappelijke opvang,
verslavingszorg en OGGZ-partijen uit de stad Utrecht.
Doen & laten is een nieuwe cliëntgestuurde werkwijze om mensen uit de wijk op eigen kracht te
laten wonen en participeren als burger in drie Utrechtse wijken. In iedere wijk werken de
ervaringscoaches anders, ze sluiten aan bij de structuur van en de vraag die leeft in de wijk.
Samenwerking en afstemming met de formele netwerken is cruciaal. De ervaringscoaches
organiseren ontmoetingsmogelijkheden voor mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken bij
het zelfstandig wonen. Dit om sociaal isolement te doorbreken. Indien gewenst, coachen of
ondersteunen ze ook individuele personen.

Doel en activiteiten.
De Achterkant wil in het project ‘Doen & laten’ handvatten geven om terugval te voorkomen, prettig
laten wonen in de eigen wijk, sociaal isolement voorkomen en oude, niet werkende gewoontes laten
vervangen door nieuwe, wél werkende gewoontes.
De projectactiviteiten zijn werving van ervaringscoaches, ontwikkelen en uitvoeren van een training
van ervaringscoaches, opbouwen van draagvlak en wijkgerichte netwerken, opzetten van een
organisatie, profileren van het project.

Onderzoek.
Onderzoeksvraag: Wat is in retrospectieve zin het maatschappelijk rendement van het project?
Onderzoeksopzet:
Stap 1. Globale verkenning van het participatieproject Doen & laten.
Stap 2. Bepaling van het passende instrumentarium om impact te meten.
Stap 3. Bestudering van het vigerende beleid, overeenkomsten en rapportages. De input, output,
outcome/impact zijn getraceerd en de contour van de impactmap is opgesteld.
Stap 4. De witte vlekken van de impactmap zijn opgevuld door interviews met enkele
belanghebbenden en schriftelijk/digitaal bronnenonderzoek.
Stap 5. De impact is met behulp van houdbare indicatoren omgezet in waardecreaties en zoveel
mogelijk in euro’s uitgedrukt.
Stap 6. Op basis van de bevindingen zijn de pijlers van het project gedetecteerd.

Bevindingen.
• Impactratio – algemeen : 2.76.
• Impactratio – gemeente : 2.01.
• 44,7% van de impact komt ten goede aan de formele circuits in de domeinen zorg en welzijn.
Deze waarde wordt gevormd doordat zorg en welzijn profiteren van de additionele inzet van
ervaringscoaches waardoor het bereik wordt vergroot, bruggen tussen de formele en informele
circuits worden geslagen en wederzijds wordt geleerd.
• De waardecreatie ten gunste van formele aanbieders is additioneel aan de vigerende praktijken.
Als op grond van deze impactanalyse wordt besloten de beschikbare budgetten in formele circuits te
verminderen, worden de hier gepresenteerde bevindingen misbruikt.

Als uitleiding is een enkel woord gewijd aan:
• de kracht van consumer run, van cliëntgestuurde initiatieven.
• de structurele afhankelijkheid van de inzet van collectieve middelen.
• de strategie van verduurzaming.



1. Inleiding.

De faciliterende overheid houdt op met het uitdelen van subsidies; zij besteedt maatschappelijk aan.
Maatschappelijke opgaven worden op die manier teruggelegd bij de samenleving.
Lokale vitale gemeenschappen dienen de handschoen op te pakken.
Coalities van burgers/bedrijven/instellingen/organisaties gaan coördineren, verbinden en beslissen.

‘Minder overheid, meer zelf doen’ & ‘zelfredzaamheid’ zijn de mantra’s in het sociale domein.
De ambitie van de mantra’s houdt geheel in overeenstemming met de definitie van dat woord het
midden tussen een spreuk met magisch effect en een gebed. Ambtenaren en locale politici gebruiken
de magie van de mantra als gebed (2) en praten (vaak nogal ‘grondig’) over onderliggende principes
en vormgevingsvraagstukken, in afwachting van meer gedetailleerde regelgeving uit Den Haag. (3).
Met Van der Lans (4) op het netvlies kunnen we constateren dat de mantra’s inmiddels vanuit Den
Haag naar de lokale overheid zijn getransporteerd. De burgers zijn niet geholpen met een vanuit de
politiek gedicteerde ‘agenda voor hedendaags burgerschap’. Zij willen graag ontsnappen aan de
reflexen van de overheid die contraproductief werken op de realisering van meer zelf- en
samenredzaamheid.

Recentelijk maakte Hemerijck (5) onderscheid tussen de concepten versoberingsagenda en
toerustingsagenda. De versoberingsagenda bestaat uit het doel: kosten- en volumebeheersing en is
geconcretiseerd in een focus, scope, domeinduiding en instrumentarium. We citeren: “In de
versoberingsagenda wordt sociaal beleid primair gezien als een vraagstuk van collectieve kosten en
verdeling. Deze benadering stuurt aan op een beleidsmix van begrotingsdiscipline, kostenbeheersing,
eigen verantwoordelijkheid en het bevorderen van werkgelegenheidsgroei door financiële prikkels.
In zorg, onderwijs, activering, inburgering en kinderopvang vertaalt deze agenda zich in het korten
van uitkeringen, versoberen en selectiever maken van voorzieningen en het verhogen van premies
en eigen bijdragen.”
De toerustingsagenda omschrijft Hemerijck in andersoortige termen; namelijk als richtinggevend
basisidee, in negatief inperkende termen (wat de agenda niet beoogt), met verder weg gelegen
aanknopingspunten en in risico’s op de langere termijn. “Naarmate de maatschappelijke achterstand
toeneemt, worden de mogelijkheden van gezinnen om in de toekomst van hun kinderen te
investeren steeds ongelijker verdeeld, met achterblijvende sociale en cognitieve ontwikkeling van
kinderen en hogere schooluitval op latere leeftijd als gevolg.”
De versoberingsagenda heeft een consistent lijkende baaierd van begrippen op verschillende niveaus
en reikwijdtes gevonden om zichzelf te poneren. De toerustingsagenda heeft dat nog lang niet op
orde. De toerustingsagenda moet nog goeddeels worden ontwikkeld. Er zijn meer dan genoeg
praktijkvoorbeelden te verzamelen, maar deze hebben nog niet geleid tot een vergelijkbare
systematisering van ervaringskennis. Begrijpelijk dat het toerustingsconcept zich nog niet even sterk
kan maken als het versoberingsconcept. De concepten zijn in de politieke arena niet in eenzelfde
gewichtsklasse actief; een nieuwbakken vedergewicht neemt het nu op tegen een ervaren
zwaargewicht. Kortom: een ongelijke strijd.

Er worden gelukkig ook zowel in de publieke als de private sector tegenmachtige scheuren in het
monomane versoberingsconcept getrokken. Met name in het maatschappelijk debat over politieke
voornemens, over vormgevingspraktijken en op basis van goede voorbeelden.
Daarnaast worden de grenzen van de mantra zelfredzaamheid doelgroepspecifiek verkend. (6)

2
Het begrip ‘gebed’ is hier gebruikt in de betekenis van ‘verzoek’ en ‘richting geven aan eigen gedachten en emoties’.
3
P.-H. Peeters, Dit kabinet weet niet wat het met zelfredzaamheid bedoelt. 7 nov. 2012, www.socialevraagstukken.nl.
4
J. van der Lans, Burgerkracht vraagt om andere instituties. 19 sept. 2012, www.socialevraagstukken.nl.
5
A. Hemerijck, Versobering verzorgingsstaat is slecht voor de economische groei. 9 januari 2013. A. Hemerijck, In EU
betalen sociale investeringen zich dubbel en dwars terug. 10 januari 2013. Zie: www.socialevraagstukken.nl.
6
L.T.M. Hoekstra, N.F. Reelick, Kwetsbaar en Krachtig. Soc.-wet. Afdeling Rotterdam, september 2012.



In toenemende mate krijgen kernactoren oog voor de potentiële waardecreatie dan wel
waardevernietiging die op de praktijkvloer zichtbaar wordt in vervolg op de implementatie van
elementen van de versoberingsagenda. Zo werkt een bezuiniging op kostenpost X nog wel eens
kostenverhogend voor (een) andere kostenpost(en). Om over de impact van wat we vroeger
noemden: de ombuigingen, op de inkomenspositie van kwetsbare personen, nog maar te zwijgen.
Het ligt in de rede dat beslissers bij een voorgenomen bezuiniging zicht proberen te krijgen op
verwachte effecten, in de zin van de toekomstige waardecreatie c.q. waardevernietiging. Daarbij kan
in het huidige tijdgewricht niet meer uitsluitend gekeken worden naar financieel-economische
projecties, zoals die van een accountant. Ook behoort inzicht in de kosten in het sociale, culturele en
ecologische domein te worden verkregen. Opdat er zorgvuldig met (in het onderhavige geval)
collectieve belangen en (her)allocaties van schaarse collectieve middelen in het sociale domein wordt
omgegaan.

Dit rapport bedoelt een bijdrage te leveren aan de dialoog over participatiemogelijkheden van
mensen in Utrecht die zelf niet of onvoldoende toe in staat zijn om zulks voor zichzelf te regelen.
We hopen dat dit rapport een bijdrage zal blijken te zijn aan de discussie rond de vormgeving van de
mantra’s en het gewicht van de toerusting van mensen waarom het in het sociale domein gaat.
Opdat het vertrouwen in degenen die zich meer zelf- en samenredzaam zullen moeten gaan
gedragen, niet in de wielen wordt gereden door reflexmatige krampreacties (7) dan wel een ijverig
controlerende instantie.

Om de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (8) te citeren:
“De overheid zou bijvoorbeeld moeten erkennen en stimuleren dat maatschappelijke organisaties
zelf toezicht en verantwoording organiseren. Pas bij duidelijke blijken van taakverwaarlozing is
ingrijpen gerechtvaardigd, maar altijd achteraf. De overheid zou verder veel meer ruimte moeten
bieden voor nieuwe toetreders en initiatieven vanuit de samenleving.”

Intermezzo.
Mijn identiteit wordt bepaald door anderen. Zo was het, zo is het en zo zal het ook wel blijven. Op
mijn werkelijkheid zit niemand te wachten, dus proberen ze de buitenkant onder controle te krijgen.
Op dit moment ben ik, ongevraagd, 'ervaringsdeskundige'. Dat is ongeveer de meest nietszeggende
manier waarop je monddood gemaakt kunt worden. Ervaringsdeskundige: wat zegt dat nu eigenlijk?
Ervaringskennis:
• is 1e hands kennis. Kennis 'van' in plaats van 'over'.
• ontwikkelt zich door ervaring en is dus per definitie onderweg.
• is niet generaliseerbaar. Ervaringskennis is plaats, tijd en persoonsgebonden.
• is nieuwsgierig en open. Vooral als ze het verworven kennispeil onderuit haalt. Dat is leren!
• maakt gebruik van emotietaal, beeldtaal en andere directe communicatievormen.
• is deelbare kennis. Ze zoekt contact en maakt geen afstand met vakjargon, afkortingen en
tovertermen.
• streeft naar hoge gebruikswaarde in de dagelijkse praktijk.
• is kwetsbare kennis. Ze raakt mensen direct en is geboren op emoties, dus ook pijn en verdriet.
Ervaringskennis is kwetsbare kennis. (9)
7
Beleidsreflex, individualiseringsreflex, gelijkheidsreflex. Zie: J. van der Lans, Burgerkracht vraagt om andere instituties. 19
sept. 2012, http://www.socialevraagstukken.nl.
8
Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, Mind the trap. Den Haag, november 2012.
9
Marlieke de Jonge, De eigen waarde van ervaringskennis. http://www.nvspv.nl/vakblad/sppdf/sp81/sp81-hoofd03.pdf



2. Onderzoek.
In dit hoofdstuk gaan we in op de onderzoeksvraag en de manier waarop het onderzoek is
vormgegeven. De kern van de gehanteerde methode is te omschrijven als een combinatie van een
elementen van een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse en Social Return On Investment.

2.1. Onderzoeksvraag.
De tweeledige onderzoeksvraag is als volgt geformuleerd.
a. Wat is in retrospectieve zin het maatschappelijk rendement (10) van het project Doen & Laten
brengt je thuis?
b. Welke pijlers zijn volgens de resultaten van de impactanalyse als cruciaal te afficheren?

2.2. Onderzoeksopzet.
Stap 1. Globale verkenning van het participatieproject Doen & laten.
Stap 2. Het instrumentarium om impact te meten (onder meer MKBA, MBc, SROI) is in het licht van
de missie/visie van het project Doen & laten gewaardeerd als niet zonder aanpassing toepasbaar. Op
basis van een procedureel kader (11) dat aansluit bij een wetenschappelijk gefundeerde vergelijking
van meetinstrumenten (12) is tot een passende aanpak besloten. (13)
Stap 3. Het vigerende beleid, overeenkomsten en rapportages (proces, productie, financiën) zijn
bestudeerd. De input, output, outcome/impact zijn getraceerd. (14)
De contour van de impactmap is opgesteld.
Stap 4. De witte vlekken van de impactmap zijn opgevuld door interviews met enkele
belanghebbenden en schriftelijk/digitaal bronnenonderzoek.
Stap 5. De impact is met behulp van houdbare indicatoren omgezet in waardecreaties en zoveel
mogelijk in euro’s uitgedrukt.
Stap 6. Op basis van de bevindingen zijn de pijlers van het project gedetecteerd.

2.3. Impactmap.
Om het maatschappelijk rendement inzichtelijk te krijgen is een impactmap gemaakt.
De impactanalyse dient antwoord te geven op de vragen welke belanghebbende partijen op welk
moment in welke mate welke waarden creëren en aan wie de gecreëerde waarden ten goede
komen/zal komen. De impactmap bestaat uit:
- de verandering die met de bedrijfsactiviteiten wordt nagestreefd.
- geselecteerde belanghebbenden.
- de inbreng, output en outcome/impact per belanghebbende partij.
- indicatoren en doorrekening (waardecreatie).

Belanghebbenden.
Het aantal belanghebbende partijen is schier eindeloos uit te breiden. In de tweede en navolgende
kringen rondom de bedrijfsactiviteit, kan worden gezocht naar effecten die tot op zekere hoogte zijn
toe te schrijven aan de projectactiviteiten.
Een voorbeeld van een effectenketen.

10
In dit rapport worden de begrippen ‘maatschappelijk rendement’ en ‘impact’ als synoniemen gebruikt.
11
Een procedureel kader omschrijven we als een volgorde van vragen waarlangs tot vaststellingen is te komen.
G.R. Rebergen, C.R. Maan, Aktiviteitsdenken; poëtiek rond het veranderende. Deventer, 1988. Op het toegepaste
procedureel van aard zijnde besliskader wordt hier omwille van het practice-based karakter van deze analyse niet
ingegaan.
12
K. Maas, Corporate Social Performance; from output measurement to impact measurement. Proefschrift, Erasmus
Universiteit, december 2009.
13
We hebben gebruik gemaakt van elementen van de Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) en Social Return On
Investment (SROI). Een deel van de belanghebbende partijen is geïnterviewd en de bevindingen zijn deels geverifieerd.
14
Onder input wordt begrepen de inleg, de inbreng; in geld, tijd en kennis. Output bestaat uit de directe interne, korte
termijn effecten. Outcome zijn de indirecte, externe, langere termijn (outcome) effecten.



• Een meneer gaat elke dag trouw naar zijn werk om veel geld te verdienen.
Met als gevolg dat …
• zijn partner de vrije hand heeft om de dag naar eigen goeddunken in te vullen, zonder daarbij op
een dubbeltje te hoeven letten.
• het aantal ruzies tussen meneer en zijn partner op de vingers van een half geamputeerde hand zijn
te tellen.
Met als gevolg dat ……
• zowel meneer als zijn partner uitstekend in hun vel zitten.
De relatie met de families is dankzij de positieve manier waarop meneer en zijn partner in het leven
staan, uitstekend.
Met als gevolg dat ……
• meneer maatschappelijk gezien belangrijke vrienden heeft.
En zijn partner plaatselijke MKB ondernemers in het hogere marktsegment stimuleert.
• meneer een geziene gast is in de Rotary en de club ruim voorziet van gelden.
En de MKB ondernemers dankzij de bestedingen van zijn partner net aan hun financiële
verplichtingen kunnen voldoen.
• de Rotary club elk jaar € 3.000 schenkt aan het sympathieke schoolproject van enkele plaatselijke
jong volwassenen in Kenia.
• de MKB ondernemers mooie ervaringsverhalen weten te vertellen op verjaardagen en zakelijke
bijeenkomsten; en daarmee imagowinst weten te behalen.
Enz., enz.

De vraag is welke partijen bij de impactanalyse als direct en indirect belanghebbend worden
aangemerkt. Waar wordt de grens getrokken?
In bovenstaande keten geeft de eerste zin de activiteit en de verandering die daarmee wordt
beoogd; namelijk: meneer gaat naar zijn werk om veel geld te verdienen. Op basis van deze activiteit
gaat het wat betreft de eerste kring van belanghebbende partijen om ‘meneer’, zijn partner’, ‘de
werkgever van meneer’, ‘de Rotary club voor zover er sprake is van extra donaties bovenop de
jaarlijkse bijdrage’. Tot de tweede ring zijn te rekenen: ‘het plaatselijke MKB’ en ‘het project in
Kenia’. Of er nog andere belanghebbenden daadwerkelijk toe doen, zal moeten blijken uit de details
van de analyse; bijvoorbeeld het zielenheil van de buren van meneer en zijn partner of de effecten
van de imagowinst van de MKB ondernemers op de consumptie van antidepressiva door diezelfde
MKB ondernemers.
In deze impactanalyse beperken we ons tot de eerste kring van belanghebbenden rondom de
bedrijfsactiviteit. (15)

Outcome/ impact.
Het verschil tussen outcome en impact bestaat uit een vermindering van het effect vanwege:
• spontane effecten (mate waarin iets toch al zou gebeuren ondanks de bedrijfsactiviteit).
• toerekenbaarheid (mate waarin het getraceerde effect is toe te schrijven aan de bedrijfsactiviteit).
• verwisseling (mate waarin kosten worden verschoven naar elders).
• uitdoving (mate waarin het getraceerde effect door de tijd heen zal uitdoven).
De mate waarin deze aanpassingen zijn gehanteerd, zijn per geval verduidelijkt.

15
Het moge duidelijk zijn dat de opvolgende effecten zeer wel van belang zijn in strategische doordenkingen van de
resultaten van dit onderzoek. Niet het belang van die effecten is in dezen doorslaggevend maar de mate waarin de
effecten houdbaar en verdedigbaar zijn te monetariseren, onder aftrek van ‘correcties’: spontane effecten (deadweight),
verminderde toerekenbaarheid (attributie), verwisselingen (substituties) en uitdovingen (extincties).
Ook de mate waarin informatie beschikbaar is te krijgen, is in dezen van belang.



Waardecreatie.
Met behulp van de indicatoren worden de getraceerde effecten zoveel mogelijk op een houdbare en
verdedigbare manier in euro’s uitgedrukt. De effecten die zich niet in euro’s laten uitdrukken,
worden gemotiveerd als ‘niet gemonetariseerde waardecreatie’ aangemerkt.
De totale waardecreatie bestaat dus uit gemonetariseerde en niet gemonetariseerde effecten.

Retrospectieve analyse.
Er is teruggekeken naar de gerealiseerde waardecreatie.
Er zijn geen projecties samengesteld, omdat zulks het doel van deze impactanalyse overschrijdt.

Intermezzo.
“Price is what you pay; value is what you get.” (Ben Graham; 16)
“We hebben de afgelopen jaren diverse verschuivingen in de verhouding tussen overheid,
maatschappelijke organisaties en burgers gezien. Eerst was er de macht van de ideologische zuilen
(verzuiling), vervolgens een groter wordende overheid (verstatelijking), daarna het geloof in de markt
(vermarkting) en nu dan de opvatting dat de maatschappij zelf de problemen moet oppakken
(vermaatschappelijking). …
Er staat bij maatschappelijke interventies doorgaans te veel op het spel om op de automatische piloot
te werken, om louter te vertrouwen op ervaring en de goede relatie met doelgroepen en financiers.”
(Marije van der Meij e.a.; 17 )

16
http://www.berkshirehathaway.com/letters/2008ltr.pdf; http://nl.wikipedia.org/wiki/Benjamin_Graham.
17
M. van der Meij, P. Scholten, Dan ga ik liever op vakantie. Lenthe, Amsterdam, 2013, pag. 29.



3. Projectbeschrijving.

Het project Doen & laten is een vijftien maanden durend project van het Utrechtse samenwerkings-
verband van cliëntenorganisaties De Achterkant. (18) De Achterkant is een organisatie die de
cliëntenbelangen behartigt van maatschappelijke opvang, verslavingszorg en OGGZ-partijen uit de
stad Utrecht. De Achterkant is aanspreekpunt voor de politiek, ambtenaren, instellingen en
zorgverzekeraars.

Doen & laten is een nieuwe cliëntgestuurde werkwijze om mensen uit de wijk op eigen kracht te
laten wonen en participeren als burger in de wijken Zuilen, Overvecht en Kanaleneiland. In iedere
wijk werken de ervaringscoaches anders, ze sluiten aan bij de structuur van en de vraag die leeft in
de wijk. Samenwerking en afstemming met de formele netwerken is cruciaal. De ervaringscoaches
organiseren ontmoetingsmogelijkheden voor mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken bij
het zelfstandig wonen. Dit om sociaal isolement te doorbreken. Indien gewenst, coachen of
ondersteunen ze ook individuele personen. De contacten van de ervaringscoaches variëren van
kortdurende intensieve contacten vaak startend bij iemand thuis tot langdurige ontmoetingsrelaties
buitenshuis. Kortom, de ervaringscoaches van Doen & laten benutten de mogelijkheden van de wijk.

Doel.
De Achterkant wil in het project ‘Doen & laten’:
• handvatten geven om terugval te voorkomen.
• prettig laten wonen in de eigen wijk.
• sociaal isolement voorkomen.
• oude, niet werkende gewoontes laten vervangen door nieuwe, wel werkende gewoontes.

Projectactiviteiten.
De projectactiviteiten zijn:
• werving van ervaringscoaches.
• ontwikkelen en uitvoeren van een training van begeleidingscompetenties bij ervaringscoaches.
• draagvlak en wijkgerichte netwerken opbouwen.
• regelen van de randvoorwaarden.
• opzetten van een organisatie.
• profileren van het project.

Drie wijken.
Het project richt zich op en sluit aan bij de aanwezige voorzieningen van de wijken Kanaleneiland,
Overvecht en Ondiep/Zuilen. In deze drie wijken zijn wijkteams samengesteld waarin de verbinding is
gelegd tussen belangrijke partijen in het sociale domein.
In het wijkteam Kanaleneiland (genaamd: gebiedsgebonden herstel Kanaleneiland) participeren
Doenja (19), SBWU (20), De Stadsbrug (21), Centrum Maliebaan (22), De Tussenvoorziening (23),
Vaartsche Rijn (24), Leger des Heils (25) en Altrecht (26).
In het wijkteam ‘Krachtig Overvecht’: De Tussenvoorziening, Cumulus (27), Centrum Maliebaan,
Gids/Volte (28), Vaartsche Rijn en Reinaerde (29).
18
http://www.achterkant.org/watisdeachterkant.htm.
19
http://www.doenjadienstverlening.nl.
20
http://www.sbwu.nl/.
21
http://www.destadsbrug.nl/.
22
http://www.centrummaliebaan.nl/.
23
http://www.tussenvoorziening.nl/.
24
http://www.jacobusrecourt.nl/nl/particulier/wonen-per-regio/utrecht-huur.html
25
http://portal.legerdesheilsutrecht.nl/Leger_des_Heils_Utrecht/Portaal.html.
26
http://www.altrecht.nl/.
27
http://www.cumuluswelzijn.nl/.



In het wijkteam ‘Krachtig Zuilen/Ondiep’ zijn vertegenwoordigd Portes (30), Centrum Maliebaan en
De Tussenvoorziening.

Financiering.
Het project is gefinancierd door Fonds Nuts Ohra (€ 50.000), Participatiefonds OGGZ Utrecht
(€ 50.000), gemeente Utrecht (€ 96.640) en met sponsorgelden (kleding en hoogstwaarschijnlijk
ipads ter waarde van € 7.100). Totale budget: € 203.740.

Uitvoering.
Om het project ten uitvoer te brengen is De Participatieformule voor training en begeleiding
gecontracteerd. Daarnaast werden twee parttime banen (31) gecreëerd die ingevuld zijn met
personen die tot de doelgroep van het 50 plus banenplan van de gemeente Utrecht behoren.
De Participatieformule heeft Izare B.V. gevraagd de impactanalyse uit te voeren.

Tijdpad.
De voorbereidingsfase is in april 2012 afgesloten.
De trainingsfase liep van mei tot augustus 2012. Dertien ervaringscoaches zijn getraind om hun
ervaringen ten nutte te kunnen maken als ervaringscoach in de wijk.
Na de training zijn de ervaringscoaches, op hun beurt gecoacht door De Participatieformule, in hun
eigen wijk aan de slag zijn gegaan. (32)

Intermezzo.
“Het project Doen en Laten brengt je thuis is een cliëntgestuurde werkwijze om mensen die weer
zelfstandig gaan wonen op eigen kracht te laten wonen en participeren als burger in de wijk. De
deelnemers in de wijken vormen onderling hun eigen steunsysteem. Ze leren zichzelf te managen op
gebieden als gezondheid, financiën, huishouden en koken, zodat mensen weer in staat zijn om prettig
te wonen, te leven en te participeren in de wijk. Kortom, het project Doen en Laten brengt je thuis. …

Er heerste tijdens de bijeenkomsten een en al bedrijvigheid. Veel interesse, medeleven en
bereidwilligheid om zich kwetsbaar op te stellen’. In iedere wijk is de aanpak van de ervaringscoaches
anders. Zij passen zich aan bij de wensen van de bewoners van de wijk. Het project wil niet apart
staan van de huidige hulpverlening of welzijnsorganisaties. Het is een goede manier om elkaar te
versterken.” (33)

“Meneer belt de ervaringscoach minimaal twee maal per week. Meneer laat de ervaringscoach op
bezoek komen, luistert naar vragen van de ervaringscoach en zoekt met de ervaringscoach
activiteiten die bij hem passen.
- Samen een telefoon gekocht die past bij zijn gehoorapparaat.
- Huiscomputer op orde gebracht.
- een maal per week computerles.
- samen de hond uitlaten.
- verjaardag gevierd met broer en zus.” (34)

28
http://www.stichtinggids.nl/gids-reintegratie/wat-biedt-gids/volte.
29
http://www.reinaerde.nl/.
30
http://www.portes.nl/home.
31
Eén van deze gecreëerde banen is per 01-01-2013 vervallen. In de berekeningen zijn de realisatieperioden verwerkt.
32
Zie voor nadere informatie over het project: http://departicipatieformule.nl/category/clientgestuurd-werken/.
33
https://utrecht.jekuntmeer.nl/nieuws/ervaringscoaches-presenteren-project-doen-en-laten-brengt-je-thuis-1152.
34
Bron: interview gebruiker van de helpende hand van een ervaringscoach.



4. Verandering, input, output, outcome.

In dit hoofdstuk beschrijven we de eerste vijf elementen van de impactmap:
• de verandering die de organisatie wil realiseren.
• relevant geachte belanghebbende partijen.
• per belanghebbende partij de input, de activiteiten, de output en de outcome.

4.1. Verandering.
De Achterkant wil de methodiek ontwikkelen en ook uitproberen om met behulp van de inzet van
ervaringscoaches in het project Doen & laten:
• handvatten geven om terugval te voorkomen.
• prettig laten wonen in de eigen wijk.
• sociaal isolement voorkomen.
• oude, niet werkende gewoontes laten vervangen door nieuwe, wel werkende gewoontes.

Deze doelstelling is in algemene termen geformuleerd; dus niet SMART (35) gemaakt. Onder meer bij
SROI (36) als methode om impact inzichtelijk te maken, zijn SMART geformuleerde doelstellingen
voorwaardelijk. In evaluatieve zin, dat wil zeggen bij het zoeken van een antwoord op de vraag of, en
zo ja: in welke mate de doelstelling is gehaald, is een SMART geformuleerd doel dienstbaar.
In het onderhavige geval gaat het echter om een groeiaanpak, om een aanpak die al doende wordt
ontwikkeld, op de praktijkvloer op haar merites wordt bekeken en op basis van de tussentijdse
bevindingen wordt bijgestuurd. De algemene doelstelling werkt hier niet zoals in didactische
schemata als resultaat dat wordt nagejaagd, maar als voornemen dat naast andere meespelende
factoren in globale zin richting geeft aan het praktisch handelen. (37)
Deze impactanalyse is dan ook geen evaluatie in didactische zin van het woord, maar een tracering
bij de belanghebbenden wat deelname aan het project voor henzelf heeft betekend.

4.2. Inbreng.
Het project is gefinancierd door Fonds Nuts Ohra (€ 50.000), Participatiefonds OGGZ Utrecht
(€ 50.000), gemeente Utrecht (€ 96.640) en met sponsorgelden (€ 7.100).
Totale budget: € 203.740.

Belanghebbende Rol Inbreng (in €)

Gemeente Utrecht Financier 96.640
Fonds Nuts Ohra Financier 50.000
Participatiefonds OGGZ Utrecht Financier 50.000
Bedrijven Sponsoren 7.100
------------
Totaal 203.740

De Achterkant Uitvoerende organisatie Tijd, kennis (business as usual)
Ervaringscoaches & kwetsbare burgers Operationele uitvoerders Tijd, ervaring (niet gemonetariseerd)
Lidinstellingen wijkteams Deelnemer wijkteam Tijd, kennis (business as usual)
De Participatieformule Opdrachtnemer uitvoering Tijd, kennis (business as usual)

35
Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden.
36
Social Return On Investment. Vgl: http://www.sroinetwerk.nl of http://www.izare.nl/index.php?pp=4.
37
Het onderscheid tussen didactiek (planningsmodel) en een zogenoemde antididactiek (incrementele benadering) is met
betrekking tot de sectoren onderwijs, zorg en welzijn ontwikkeld in G.R. Rebergen, C.R. Maan, Aktiviteitsdenken; poëtiek
rond het veranderende. Deventer, 1988.



4.3. De Achterkant
De Achterkant is ervan overtuigd dat er op het gebied van nazorg veel mis gaat en dat cliënten elkaar
daarin kunnen ondersteunen; nog meer dan nu al gebeurt. Bovendien kan de eigen kracht veel meer
benut worden, ook ter opvulling van hiaten in de reguliere zorg en ondersteuning van de ander.
Doen & laten heeft het samenwerkingsverband van cliëntorganisaties het volgende opgeleverd. (38)
Output:
• inventarisatie vindplaatsen.
• ambassadeurs in de wijk.
• een kopieerbaar participatieproject, met de organisatie van ‘maatjes’.
Outcome:
• verbreding van kennis over vormgeving van de eigen maatschappelijke functie.
• versterking van positie in de politieke arena en het maatschappelijke middenveld en
netwerkontwikkeling op wijkniveau.
• een op gang gebrachte beweging, bestaande uit een groep mensen met als gezamenlijke doelen:
- als burgers elkaar een helpende hand reiken;
- de stem organiseren van degenen waarom het primair in het sociale domein gaat;
- de opgevangen geluiden in het sociale domein doen horen door de deskundigen;
- goede afstemming bewerkstelligen tussen de formele en informele zorg en ondersteuning.

4.4. Ervaringscoaches.
Na de cursus c.q. training hebben dertien ervaringscoaches hun certificaat uitgereikt verkregen.
Gemiddeld genomen besteden ervaringscoaches 12 tot 16 uur per week aan Doen & laten. (39)
Vrijwel iedereen doet er iets naast, zoals enig betaald werk of vrijwilligerswerk. De ervaringscoaches
meldden dat hun deelname aan het project voor zichzelf vier voordelen brengt:
• ontwikkelingskansen, opgedane werkervaring, verbeterde CV, betere kans op / overbrugging naar
betaald werk.
• verbetering kwaliteit van leven (geluksgevoel, zinvolle bezigheden, verbetering relaties, minder
eenzaamheid, zich beter voelen, omdat het leuk en fijn is andere mensen te helpen). (40)

In de interviews is geen enkele keer een verminderde zorgconsumptie, zoals minder pillengebruik of
hulpverleningscontacten, of gezondheidsbevordering c.q. -preventie genoemd. Bij navraag bleek dat
de ervaringscoaches zichzelf als stabiel genoeg beschouwen om deze mogelijke impact te bevestigen.

4.5. Kwetsbare personen.
In het project Doen & laten hebben 13 ervaringscoaches geleerd om hun kennis en kunde ten dienste
te stellen aan kwetsbare personen in drie wijken.
Het bereik van de ervaringscoaches is in onderstaande tabel samengevat.

Wijk Aantal Bereik: totaal aantal Bereik
ervaringscoaches kwetsbare personen per 01-01-2013

Kanaleneiland 5 ± 250 personen > 50 personen
Overvecht 4 ± 300 personen > 20 personen
Zuilen/Ondiep 4 ± 200 personen > 30 personen

Enkele gebruikers van de toegestoken ervaringshanden zijn geïnterviewd.

38
Bron: bestuur De Achterkant.
39
Op de praktijkvloer wordt dit aantal uren ruimer ingeschat. De organisatie rekent echter met 12 tot 16 uur per week per
ervaringscoach.
40
Bron: geïnterviewde ervaringscoaches.



Daarnaast rapporteerden de ervaringscoaches (41) dat hun werkzaamheden voor de ‘consumenten’
over het algemeen betekent een verbetering van kwaliteit van leven. Waaronder begrepen: zinvol
bezig zijn, contacten hebben, meedenken om iets in de wijk te betekenen. (42)

4.6. Gemeente Utrecht.
Het effect van het project voor de gemeente Utrecht is in vier aspecten te duiden. (43)
Output:
• (Tijdelijke) uitstroom uit WWB van twee parttimers.
• Onderbouwde plannen van aanpak op wijkniveau uitgewerkt.
Outcome:
• Pilotwaarde: modelontwikkeling in het kader van Wmo voorzieningen.
• PR-waarde.

4.7. Lidinstellingen wijkteams.
Vertegenwoordigers van aan de wijkteams deelnemende instellingen zijn geïnterviewd om zicht te
krijgen op de impact van het project op deze groep belanghebbenden. In het algemeen mag worden
gesteld dat de spin-off van het project de gerealiseerde verbindingen zijn op wijkniveau tussen de
(in)formele zorg en het (in)formeel welzijn. Meer geconcretiseerd:
• intensivering van de wijk als vindplaats van de doelgroepen.
• versterking van de vormgeving van een bij de tijdse begeleidingsconcept. (44)
• leereffecten van ervaringscoaches.
• het in contact komen met cliënten die zich zonder de inzet van een ervaringsdeskundige op afstand
van de geïnstitutionaliseerde hulpverlening kan houden.

4.8. De Participatieformule.
V.O.F. De Participatieformule begeleidt in opdracht van De Achterkant de uitvoering van het project.
De impact voor de V.O.F. is tweeledig:
• continuïteit van de bedrijfsvoering.
• kopieerbaarheid van het ontwikkelde model.

41
In deze impactanalyse is ervoor gekozen om op het punt van de impact voor de kwetsbare wijkbewoners vooral af te
gaan op de informatie die via de ervaringscoaches is verkregen. Belangrijkste redenen hiervan zijn a. de relatief korte tijd
dat de ervaringscoaches in de betreffende wijken actief zijn, en b. de complexiteit van het op een betrouwbare manier
achterhalen van de impact bij de belanghebbende partij zelf.
Op termijn is het van eminent belang om de impact uit eerste hand geduid te krijgen; dat wil in dit geval zeggen: van de
‘ontvangers’, van de ‘consumenten’ van de bemoeienis door ervaringscoaches.
42
Het voorkomen van appel op zwaardere zorg en/of ondersteuning is niet door de bronnen aan de orde gesteld.
43
Onder verwijzing naar de gemaakte opmerking over de mogelijke invloed van het project op de consumptie van zorg en
welzijn (vgl. § 4.4. en § 4.5.), is hier niet opgenomen de potentiële besparing op de inzet van Wmo-gelden.
44
Waarmee bedoeld (in enkele trefwoorden): de regie bij de cliënt, cliënt in de cockpit van het eigen leven, het concept
vraagsturing, empowerment strategie, gelijkwaardige behandeling van ervaringskennis en deskundigenkennis.



Intermezzo. (45)

“ … ik sta jullie bij op allerlei verschillende gebieden, ik heb zelf ook diepe dalen gehad.”

“Ik wijs de weg bij problemen om zelfstandig te worden en zet mijn ervaringen in. Groepen wil ik
begeleiden waar mensen van elkaar kunnen leren en samen sterker worden. Kan jij mensen die voor
dit project in aanmerking komen?”

“Ik werk bij het project Doen & laten brengt je thuis.”

“Ik werk bij Doen en laten, ik help de mensen op te staan uit hun luie stoel. En ik ben niet van de
theorie maar van de praktijk, dus ik help echt.”

“Ik als ervaringscoach ben een luisterend oor en hopelijk kan ik de hulpverlener inspireren in donkere
momenten en wil met hem of haar zoeken zodat hij de inspiratie in de toekomst uit zichzelf kan
halen.”

“Ik ga met de mensen in gesprek om te kijken waar ik hen kan helpen zonder dat ik het overneem.
Met mijn ervaring en kennis probeer ik te helpen waar ik kan. Mijn leven is stabiel, wat is stabiel, ik
doe mijn best …”

“Als je achter je raam zit en je kijkt veel op straat, ken je mij. Als er wat is, een probleem en géén
handel, ben ik beschikbaar om je te helpen. Ik help je verder op weg de deur uit, uit je pyjama,
gewoon verder.”

“Teveel mensen blijven bij woorden. Daarom wil ik samenwerken met jou om samen stap voor stap je
problemen op te lossen. Zelf heb ik veel ervaring met schulden en dakloos zijn en zet dit graag voor je
in om jou verder te helpen.”

“ … ik help voorkomen dat mensen in de situatie belanden waar ik in heb gezeten.”

“Ik wil graag dit project ook in Houten mogelijk maken.
Ik ging eigenlijk voor een fiets voor mezelf. Maar ging uiteindelijk voor iets voor de hele groep en het
werden regenjassen.”

“Ik ben 27 jaar, door ervaring opgeleid tot ervaringscoach en ben eindelijk stabiel doordat ik hulp heb
aanvaard. Iedere trainer heeft zijn eigen systeem, om te steunen. Doen en laten brengt je thuis, houdt
je in beweging, stimuleert en motiveert eb ik ben een luisterend oor voor de cliënt.”

“Stichting Doen en laten …. Bombardeer het project tot stichting: een droom of werkelijkheid?”

45
Persoonlijke pitches van ervaringscoaches, uitgesproken na afloop van de training.



5. Impactmap en ratio’s.

Ter completering van de impactmap voegen we in dit hoofdstuk de indiceringen en waarderingen aan
de getraceerde output en outcome toe. De toegepaste correcties zijn terug verwerkt in de bijlage.
Enkele impactratio’s zijn berekend.

5.1. Impactmap.

Belanghebbende Toespitsing Inbreng Output Outcome/impact Waarde in %

Financiers Gemeente 96.640 Uitstroom WWB Besparing op WWB 6.336 1,1%
PvA op wijkniveau Pilotwaarde 41.250 7,3%
PR-waarde 16.600 3,0%
Fonds Nuts Ohra 50.000 Leerzaam project ----- -----
Participatiefonds 50.000 Leerzaam project ----- -----
OGGZ Utrecht
Bedrijven 7.100 PR-waarde -----
Uitvoerenden De Achterkant (tijd, Geïnventariseerde Verbeterde duiding 75.000 13,3%
kennis) vindplaatsen eigen functie
Ambassadeurs Versterking van
in de wijk positie, netwerken
Vormgegeven Beweging
participatieproject
Participatie- (tijd, Continuïteit Kopieerbaar 66.000 11,7%
formule kennis) bedrijfsvoering participatieproject
Ervaringscoaches (tijd, Kansverbetering Kwaliteit van leven 91.324 16,3%
ervaring) op betaald werk
Leden wijkteams (tijd, Betere vinding Leereffecten 251.341 44,7%
kennis) doelgroep Bij de tijds
Verleiding begeleidingsconcept
zorgmijders Competentie
ontwikkeling

Kwetsbare (tijd) Concrete hulp Kwaliteit van leven 14.625 2,6%
burgers
---------- ---------- ---------
Totaal 203.740 562.476 100%

5.2. impactratio’s.
Impactratio – algemeen : € 562.476 gedeeld door € 203.740 = 2.76.

De gemeente is in ons democratische bestel de aangewezen partij om als hoeder van het collectieve
en sociale belang op te treden. Omdat in het huidige tijdgewricht de vraag ‘What’s in it for me’ ook in
het publieke domein wordt gesteld, focussen we op de impact die ten goede komt aan de
belanghebbende partij gemeente Utrecht.
Vanuit deze maatschappelijke functie mag worden gesteld dat de impact genoemd bij de gemeente
als belanghebbende partij (€ 64.186), én de creatie van een beweging (De Achterkant; € 75.000), én
de verbeterde arbeidsmarktpositie van ervaringscoaches (€ 40.624), én de becijferde impact ten
gunste van kwetsbare burgers (€ 14.625) dienen te worden meegenomen bij de vergelijking van de
gemeentelijke investering en het maatschappelijk rendement daarvan.

Impactratio – gemeente : € 194.435 gedeeld door € 96.640 = 2.01.



5.3. Formele circuits.
Op grond van deze impactanalyse is duidelijk dat het project Doen & laten een behoorlijke impact
heeft op de formele circuits in de domeinen zorg en welzijn. In totaal gaat het om 44,7% van het
getraceerde maatschappelijke rendement.
Deze waarde wordt gevormd doordat zorg en welzijn profiteren van de additionele inzet van
ervaringscoaches waardoor het bereik wordt vergroot, bruggen tussen de formele en informele
circuits worden geslagen en wederzijds wordt geleerd. Anders gezegd: de kwantiteit en kwaliteit van
zorg en welzijn wordt op enkele punten verbeterd door de inzet van getrainde ervaringscoaches.
Deze getraceerde impact mag er dus nooit op grond van deze impactanalyse toe leiden dat de
budgetten die worden vrijgemaakt voor de formele circuits worden gereduceerd vanwege de inzet
van capaciteit vanuit het informele circuit. De toegevoegde waarde zou met een budgetvermindering
(in onze termen: een reductie van de investeringen) teniet worden gedaan.

Intermezzo.
“Een cliëntgestuurd project draaien in samenwerking met reguliere professionals vereist aan beide
kanten begrip. Ook dat is soms lastig. Alleen al het feit dat twee personen uit de doelgroep nu werken
als professional is een zaak waar samenwerkingspartners aan moeten wennen. …
Het vereist een goede samenwerking, eigenlijk gewoon zoals je normaal ook samenwerkt.” (46)

46
De Achterkant, Tussenrapportage project Doen & laten brengt je thuis. Utrecht, 27 juni 2012.



6. Uitleiding.
Als uitleiding gaan we kort in op het cliëntgestuurde karakter van Doen & laten, de vraag of Doen &
laten minder van collectieve middelen afhankelijk kan worden en de voorwaarde om tot een
strategie voor de verduurzaming van het project te komen.

Cliëntsturing.
Bij een Europese projectietermijn van 3 à 4 jaar en de beperking van het aantal belanghebbende
partijen tot de eerste kring rondom de geanalyseerde verandering, worden de hoogste impactratio’s
gevonden bij bedrijven, bedrijfsonderdelen en projecten waar ondernemerschap en/of
partnerschappen pijlers zijn waarop de activiteiten zijn gebouwd. (47) Op grond van deze
impactanalyse kan daaraan een pijler worden toegevoegd, namelijk als er vergaand op basis van het
principe ‘consumer run’ wordt gewerkt. (48) Consumer run behoort thuis in de categorie van
vraaggestuurde beïnvloeding. Consumer run is een organisatieprincipe van vraagsturing.

Consumer run betekent:
- dat er etiketteringenoverschrijdend wordt gewerkt.
- dat de persoon met zijn individuele en collectieve behoeften centraal staat.
- dat de activiteiten zo onafhankelijk mogelijk van sturing van buitenaf worden vormgegeven.
- dat er wordt gestuurd door, voor en op de vraag door de vragers zelf.
- dat de sturing plaatsheeft door, voor en waar noodzakelijk met de vragers.
Cliëntgestuurde projecten bieden cliënten en hun organisaties de gelegenheid om eigen initiatief te
nemen en projecten op te zetten die zij belangrijk vinden.

Doen & laten is een prachtig voorbeeld van een initiatief dat met een hoge mate van cliëntsturing
wordt vorm gegeven; én een initiatief waarbij formele en in formele zorg- en ondersteuningscircuits
leren om nieuwe vitale coalities met elkaar aan te gaan.

Inzet collectieve middelen.
Met deze impactanalyse is glashelder aangetoond dat het participatieproject afhankelijk zal blijven
van de inzet van collectieve middelen. Er zijn namelijk in de eerste kring van stakeholders geen
substantiële bronnen gevonden die Doen & laten zou kunnen aanboren om heel veel meer middelen
uit de vraag- of aanbodmarkt te halen.

Natuurlijk kan worden overwogen om meer bedrijven ertoe te bewegen om de beweging te
sponsoren. Of om iets meer te focussen op uitstroom naar betaald werk of het volgen van een
werkgerelateerde opleiding. Of om het project nog een tikkeltje meer consumer run te organiseren.
Allemaal ideeën die in termen van Hemerijck (49) teruggrijpen op het referentiekader dat ten
grondslag ligt aan de versoberingsagenda. Substantiële mogelijkheden om tot nog meer kosten- en
volumebeheersing te komen, zullen slechts marginaal worden gevonden.

Belangrijker is te constateren dat de maatschappelijke waardecreatie via de versoberingsagenda niet
zal en kan worden gestimuleerd.
De toerustingsagenda biedt daarentegen gerede kansen.

Strategie voor verduurzaming.
Vanuit het conceptueel kader dat Hemerijck aanduidt als de toerustingsagenda, staat de vraag
centraal hoe nieuwe vormen van co-creatie (50) met welke partners kunnen worden ontwikkeld.

47
G.R. Rebergen, Social Return On Investment; SROI-ratio. Nieuwsbrief Attent, nr. 10, 08 juni 2012.
48
In het Nederlands: cliëntgestuurde initiatieven.
49
Vgl. de inleiding. Voetnoot 5.
50
A. Wierdsma, Co-creatie van verandering. Eburon, Delft, 1999.



Voorhanden is een schat aan ervaringsdeskundigheden, bij de doelgroep, bij deelnemende
organisaties, bij organisaties die wellicht in de coulissen van het project staan, én bij de steunende
partij De Participatieformule.
Deze deskundigheden tezamen dragen de kans in zich om nieuwe lokale coalities (51) te vormen die
ertoe kunnen leiden dat er met min of meer dezelfde middelen een verbeterd maatschappelijk
rendement wordt gerealiseerd.

Zo zou de toerustingsagenda geconcretiseerd kunnen worden in het geval van het participatieproject
Doen & laten.

Gert R. Rebergen
Zutphen, maart 2013

51
H. van Duivenboden, Perspectieven op weg naar de netwerkgemeente: naar vitale coalities van beleids- en
bedrijfsvoering. Paper, FAMO-jaarcongres, TiasNimbas, Tilburg University, 17 juni 2011.
J. Steyaert, R. Kwekkeboom (red.), Op zoek naar duurzame zorg. Oktober 2010.



Bronnen.

Mondelinge bronnen.
- bestuur De Achterkant.
- Ervaringscoaches.
- Enkele personen uit de doelgroepen.
- De Participatieformule.
- Leden wijkteams.

Schriftelijke bronnen.
De Achterkant, Tussenrapportage project Doen & laten brengt je thuis. Utrecht, 27 juni 2012.
Duivenboden, H. van, Perspectieven op weg naar de netwerkgemeente. Tilburg Un., 17 juni 2011.
Hemerijck, A., Versobering verzorgingsstaat is slecht voor de economische groei. 9 januari 2013.
Hemerijck, A., In EU betalen sociale investeringen zich dubbel en dwars terug. 10 januari 2013.
Hoekstra, L.T.M., N.F. Reelick, Kwetsbaar en Krachtig. Soc.-wet. Afdeling Rotterdam, sept. 2012.
Jonge, M. de, De eigen waarde van ervaringskennis. SP, december 2006.
Lans, J. van der, Burgerkracht vraagt om andere instituties. 19 sept. 2012,
Maas, K., Corporate Social Performance. Proefschrift, Erasmus Universiteit, december 2009.
Meij, M. van der, P. Scholten, Dan ga ik liever op vakantie. Lenthe, Amsterdam, 2013.
Peeters, P-H., Dit kabinet weet niet wat het met zelfredzaamheid bedoelt. 7 nov. 2012.
Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling, Mind the trap. Den Haag, november 2012.
Rebergen, G.R., C.R. Maan, Aktiviteitsdenken; poëtiek rond het veranderende. Deventer, 1988.
Rebergen, G.R., Social Return On Investment; SROI-ratio. Nieuwsbrief Attent, nr. 10, 08 juni 2012.
Sellin, B., Ik wil geen inmij meer zijn. Thoth, Bussum, 1993, pag. 171
Steyaert, J. & R. Kwekkeboom (red.), Op zoek naar duurzame zorg. Oktober 2010.
Wierdsma, A., Co-creatie van verandering. Eburon, Delft, 1999.

Digitale bronnen.
http://departicipatieformule.nl/category/clientgestuurd-werken/.
http://portal.legerdesheilsutrecht.nl/Leger_des_Heils_Utrecht/Portaal.html.
http://www.achterkant.org/watisdeachterkant.htm.
http://www.altrecht.nl/.
http://www.berkshirehathaway.com/letters/2008ltr.pdf
http://www.centrummaliebaan.nl/.
http://www.cumuluswelzijn.nl/.
http://www.doenjadienstverlening.nl.
http://www.destadsbrug.nl/.
http://www.fov.be/IMG/doc/begrippenlijst.doc
http://www.izare.nl/index.php?pp=4
http://www.jacobusrecourt.nl/nl/particulier/wonen-per-regio/utrecht-huur.html
http://www.nvspv.nl/vakblad/sppdf/sp81/sp81-hoofd03.pdf
http://www.portes.nl/home
http://www.reinaerde.nl/.
http://www.sbwu.nl/.
http://www.socialevraagstukken.nl/site/
http://www.sroinetwerk.nl
http://www.stichtinggids.nl/gids-reintegratie/wat-biedt-gids/volte.
http://www.tiasnimbas.edu/uploads/documents/NewsPDF/747.pdf
http://www.tussenvoorziening.nl/.
https://utrecht.jekuntmeer.nl/nieuws/ervaringscoaches-presenteren-project-doen-en-laten-brengt-
je-thuis-1152.


Zelf doen en zelf laten

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Zelf doen en zelf laten

Similaire à Zelf doen en zelf laten (20)

Plus de Gert Rebergen

Plus de Gert Rebergen (20)

Zelf doen en zelf laten