Μεθοδολογία έρευνας και συγγραφής επιστημονικής μελέτης (Σύνταξη Βιβλιογραφίας)

1. 1

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
 Σύνταξη βιβλιογραφίας/ Βιβλιογραφική
αποδελτίωση
 Βιβλιογραφική περιγραφή πηγών-Προγράμματα
Διαχείρισης Βιβλιογραφίας
 Παρουσίαση διεθνών συστημάτων παραπομπής
 Πρακτική άσκηση στον τρόπο παραπομπής
2

3. ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ
Αναφορές
Παραπομπές-Υποσημειώσεις
Βιβλιογραφία
3

4. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (1)
 Οι παραπομπές θα πρέπει να δίνουν ακριβείς λεπτομέρειες των
πηγών που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας, ώστε ο αναγνώστης
να έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει το υλικό που παραπέμπεται.
Υπάρχουν δύο τρόποι για την εισαγωγή παραπομπών:
 Εισαγωγή στο κείμενο εκθέτη-αριθμού στο σημείο που
αντλήθηκε από άλλη πηγή και ταυτόχρονα υποσημείωση είτε
στο κάτω μέρος της σελίδας είτε στο τέλος της εργασίας με τον
ίδιο εκθέτη-αριθμό.
 Εισαγωγή παρένθεσης μέσα στο κείμενο αμέσως μετά από το
σημείο που αντλήθηκε από άλλη πηγή. Εντός της παρένθεσης
γράφεται μόνο το επίθετο του συγγραφέα, η χρονολογία
δημοσίευσης και ανάλογα με το πρότυπο παραπομπών που
χρησιμοποιούμε ο αριθμός σελίδας ή σελίδων. Στο τέλος της
εργασίας καταγράφονται τα πλήρη στοιχεία της πηγής που
χρησιμοποιήσαμε.
4

5. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (2)
 Για το συστημα παραπομπής προτιμάμε τους αριθμούς.
Εκτός από την ακριβή πηγή της αναφοράς στις παραπομπές
μπορούμε να:
 δώσουμε συμπληρωματικές βιβλιογραφικές πληροφορίες,
 διαθέσουμε άλλα κείμενα που υποστηρίζουν την ίδια ή αντίθετη
άποψη (βλ. επίσης,…),
 κάνουμε εξωτερική παραπομπή-όταν θέλουμε να επισημάνουμε
ότι κάποιο κείμενο μιλά για το ίδιο θέμα (βλ. ),
 κάνουμε εσωτερική παραπομπή-όταν έχουμε μιλήσει για κάποιο
θέμα σ’ άλλο σημείο της εργασίας (βλ. κεφάλαιο Α),
 αναπτύξουμε την άποψή μας, δίνοντας περισσότερες
λεπτομέρειες,
 αποσαφηνίσουμε μια άποψη,
 δώσουμε ενδείξεις για μια μετάφραση (μετάφραση δική μας).
5

6. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (3)
Οι συνηθέστερες συντομογραφίες και ενδείξεις στις παραπομπές είναι οι εξής:
 αυτόθι= στην ίδια εργασία
 α.τ.χ.= άνευ τόπου και χρόνου
 βλ.= βλέπε
 έκδ.= έκδοση
 άνθ’ ανωτ.= ενθ’ ανωτέρω˙ στην παραπάνω εργασία
 κ.α.= και άλλα, και άλλοι/ διεθνής όρος et al.
 κ.τ.λ.= και τα λοιπά
 κ.εξ.= και εξής
 μτφρ.= μετάφραση
 ό.π.= όπου παραπάνω/ διεθνής όρος ibid.
 πρβλ.= παράβαλε
 σ.= σελίδα
 σσ.= σελίδες
 σημ.= σημείωση
 τ.= τόμος
 χ.ό.= χωρίς όνομα, όταν δεν υπάρχει εκδότης
 χ.χ.=χωρίς χρονιά έκδοσης
6

7. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (4)
 Όταν οι συγγραφείς είναι περισσότεροι από τρεις, στην
υποσημείωση αναφέρεται ολόκληρο το όνομα του πρώτου
συγγραφέα, και ακολουθείται από το κ.ά./ et al.
 Ο τίτλος των βιβλίων, των περιοδικών και των τόμων δίνεται
πάντα σε μορφή πλάγιας γραμματοσειράς (italics), ενώ οι τίτλοι
των άρθρων μπαίνουν μέσα σε εισαγωγικά.
 Η πλήρης παράθεση των βιβλιογραφικών δεδομένων θα πρέπει
να δίνεται κατά την πρώτη αναφορά και εμφάνιση της πηγής
εντός του κειμένου. Επόμενες αναφορές της ίδιας πηγής θα
πρέπει να έχουν περιληπτική μορφή, όπου είναι δυνατό, ή να
χρησιμοποιείται η συντομογραφία, ό.π.
 Αρκετές παραπομπές ή σχόλια μπορεί να συμπεριληφθούν στην
ίδια υποσημείωση διαχωρίζοντας τις με ερωτηματικό (;) όταν
πρόκειται σε αγγλικό κείμενο ή με την άνω τελεία (˙) όταν
πρόκειται για ελληνικό κείμενο.
7

8. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ (5)
Σε τι παραπέμπουμε;
 Βιβλία
 Άρθρα
 Περιοδικά
 Πρακτικά συνεδρίων
 Διατριβές
 Εφημερίδες
 Εισηγήσεις-Διαλέξεις
 Αρχεία
 Κριτικές εκδόσεις κλασσικών έργων
 Διαδικτυακές πηγές
 Βάσεις δεδομένων
 Εικόνες
 Χάρτες
 Νόμους
 Εκθέσεις
 Οπτικοακουστικό υλικό
 Συνεντεύξεις
 E-mail
8

9. ΑΝΑΦΟΡΕΣ (1)
Ως προς την παράθεση χωρίου συγγραφέα,
μπορούμε να έχουμε δύο ειδών αναφορών:
 κείμενα που θα γίνουν αντικείμενο ερμηνείας ή
κριτικής
 κείμενα που θα επικαλεστούμε, για να
υποστηρίξουμε ή επιβεβαιώσουμε την άποψή μας
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως είναι απαραίτητο
κατά την ακριβή αναπαραγωγή του κειμένου ενός
συγγραφέα να υποδεικνύουμε την πηγή και να
χρησιμοποιούμε εισαγωγικά!
9

10. ΑΝΑΦΟΡΕΣ (2)
 Σε ορισμένες εξειδικευμένες εργασίες είναι απαραίτητο να
παραπέμπουμε στο συγγραφέα και στην έκδοση στην πρωτότυπη
γλώσσα. Αν η αναφορά είναι σε ξένη γλώσσα, τότε θα πρέπει να
προτείνετε την μετάφραση σε υποσημείωση στο κάτω μέρος της σελίδας.
 Όταν μια αναφορά είναι σύντομη, την ενσωματώνουμε στο κείμενο μέσα
σε εισαγωγικά. Αν είναι μακροσκελής, την βάζουμε πιο μέσα, αφήνοντας
ένα μεγαλύτερο περιθώριο αριστερά και χρησιμοποιώντας πλάγια
γράμματα.
 Οι αναφορές πρέπει να αναπαράγονται με απόλυτη ακρίβεια. Δεν τις
διορθώνουμε, δεν αλλάζουμε στίξη, δεν υπογραμμίζουμε κάποια λέξη. Αν
παρουσιάζει κάποιο λάθος, δεν το διορθώνουμε, το επισημαίνουμε μέσα
σε παρένθεση. Αν κάνουμε κάποια παρέμβαση, θα πρέπει να το
αναφέρουμε σε υποσημείωση.
 Αν θέλουμε να παραλείψουμε λέξεις ή φράσεις στη μέση της αναφοράς,
τις αντικαθιστούμε με (….)
 Επαναλαμβάνουμε πως η παραπομπή στο κείμενο που αναφέρουμε
πρέπει να είναι απολύτως ακριβής, για να βρει εύκολα ο αναγνώστης την
πηγή και τη σελίδα απ’ όπου προέρχεται η αναφορά.
10

11. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1)
 Η βιβλιογραφία τοποθετείται στο τέλος της εργασίας.
 Αναφέρουμε μόνο τις πηγές και το υλικό που χρησιμοποιήσαμε
στην εργασία.
 Η σύνταξη γίνεται με απόλυτη αλφαβητική σειρά.
 Τοποθετούμε χωριστά τα ελληνόγλωσσα από τα ξενόγλωσσα
έργα.
 Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται διαχωρισμός της βιβλιογραφίας
σε κατηγορίες (Πηγές, βοηθήματα, ηλεκτρονικές πηγές, βιβλία,
άρθρα, εκθέσεις, κ.α.).
 Σε περίπτωση που ένας συγγραφέας έχει παραπάνω από δύο
έργα, τότε τοποθετούμε τα έργα κατά χρονολογική σειρά,
ξεκινώντας από το παλαιότερο προς το πιο πρόσφατο. Επίσης,
δεν επαναλαμβάνουμε το όνομά του, αλλά στη θέση του βάζουμε
είτε μία παύλα είτε τη φράση (του ίδιου). Αν έχει δύο έργα την ίδια
χρονιά, τότε δίπλα στη χρονολογία προχωρούμε σε μια αρίθμηση
με μικρό γράμμα από τη λατινική αλφάβητο. Δηλαδή, στο ένα
έργο θα βάλουμε π.χ. 2001a, στο επόμενο 2001b, και ούτω
καθεξής.
11

12. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (2)
Πληροφορίες που χρειαζόμαστε για τη βιβλιογραφική παραπομπή:
 Όνομα συγγραφέα
 Τίτλος εργασίας (βιβλίο, άρθρο, λήμμα)
 Τόπος έκδοσης
 Χρονολογία έκδοσης
 Εκδοτικός οίκος
 Σελίδα ή σελίδες
 Τίτλος περιοδικού
 Τεύχος-αριθμός (Vol.-no.)
 Σειρά
 url
 Doi
 Τίτλος συνεδρίου
 Τόμος
 Αριθμός έκδοσης (πολλές φορές αναγράφεται και ως εκθέτης μπροστά από το έτος
έκδοσης)
 Επιμελητής έκδοσης
 Μεταφραστής (αν υπάρχει μετάφραση ενός έργου, τότε καλό είναι μετά την αναγραφή του
έτους έκδοσης στη μεταφρασμένη γλώσσα να γράψουμε μέσα σε αγκύλες το έτος
έκδοσης του έργου στην πρωτότυπη γλώσσα
 Ημερομηνία ανάκτησης ηλεκτρονικού συνδέσμου
12

13. ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΑΡΑΠΟΜΠΩΝ ΚΑΙ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ-ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
APA (American Psychology Association)
Harvard (author-date style)
Chicago (Chicago Manual of Style)
MLA (Modern Language Association)
13

14. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
 Το σύστημα APA καθιερώθηκε από την Αμερικανική Ένωση
Ψυχολογίας και πλέον είναι το συνηθισμένο πρότυπο
παραπομπής στις επιστημονικές εργασίες των κοινωνικών και
ανθρωπιστικών επιστημών. Το σύστημα APA χρησιμοποιεί τη
μέθοδος παραπομπής συγγραφέας, έτος εντός παρένθεσης μέσα
στο κείμενο.
 Αντίστοιχα, το σύστημα Harvard χρησιμοποιεί την ίδια μέθοδο
παραπομπών. Δεν ανήκει σε κάποιο συγκεκριμένο ίδρυμα, οπότε
πολλές φορές μπορεί να συναντήσετε μικρές διαφορές. Είναι το
πιο κοινό σύστημα σε βιβλιογραφικές αναφορές παγκοσμίως.
 Το σύστημα Chicago, εκτός από το σύστημα συγγραφέας-έτος,
περιλαμβάνει και το σύστημα παραπομπών με υποσημειώσεις
είτε στο κάτω μέρος της σελίδας είτε στο τέλος της εργασίας.
 Στο σύστημα MLA χρησιμοποιείται το σύστημα παραπομπών
εντός κειμένου, αλλά εδώ υπάρχει η ιδιομορφία πως
χρησιμοποιείται το επίθετο του συγγραφέα και δίπλα ο αριθμός
σελίδας από το έργο που παραπέμπουμε.
14

15. ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΟΤΥΠΑ-ΟΔΗΓΟΙ
 APA
 Harvard
 Chicago
 MLA
15

16. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Παραπομπές
Βιβλιογραφικές Αναφορές
16

17. ΒΙΒΛΙΟ ΣΕ ΕΝΤΥΠΗ ΜΟΡΦΗ ΜΕ ΕΝΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
APA
(Αθανασίου, 2007) ή Σύμφωνα με
τον Αθανασίου (2007)…
Harvard
(Αθανασίου, 2007) ή Σύμφωνα με
τον Αθανασίου (2007)…
Chicago
Λ. Αθανασίου, Μέθοδοι και
Τεχνικές Έρευνας στις Επιστήμες
της Αγωγής: Ποιοτικές και
Ποσοτικές Προσεγγίσεις (Αθήνα:
Εκδόσεις Εφύρα, 2007), 35.
MLA
(Αθανασίου 35) ή Ο Αθανασίου
σημειώνει πως … (35).
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
17
APA
Αθανασίου, Λ. (2007). Μέθοδοι και Τεχνικές Έρευνας
στις Επιστήμες της Αγωγής: Ποιοτικές και Ποσοτικές
Προσεγγίσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Εφύρα.
Harvard
Αθανασίου, Λ. (2007) Μέθοδοι και Τεχνικές Έρευνας
στις Επιστήμες της Αγωγής: Ποιοτικές και Ποσοτικές
Προσεγγίσεις. Αθήνα, Εκδόσεις Εφύρα.
Chicago
Αθανασίου, Λ. Μέθοδοι και Τεχνικές Έρευνας στις
Επιστήμες της Αγωγής: Ποιοτικές και Ποσοτικές
Προσεγγίσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Εφύρα, 2007.
MLA
Αθανασίου, Λ. Μέθοδοι και Τεχνικές Έρευνας στις
Επιστήμες της Αγωγής: Ποιοτικές και Ποσοτικές
Προσεγγίσεις. Αθήνα: Εκδόσεις Εφύρα, 2007.

18. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ
APA
Όπως στην περίπτωση του βιβλίου
της έντυπης μορφής
Harvard
Όπως στην περίπτωση του βιβλίου
της έντυπης μορφής
Chicago
C.A. Zimring, Cash for your Τrash:
Scrap Recycling in America [eBook
version] (2005),
http://site.ebrary.com/lib/cgcc.
MLA
Όπως στην περίπτωση του βιβλίου
της έντυπης μορφής
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
18
APA
Zimring, C.A. (2005). Cash for your Τrash: Scrap
Recycling in America [eBook version]. Ανακτήθηκε 9
Απριλίου, 2012, από http://site.ebrary.com/lib/cgcc
Harvard
Zimring, C.A. (2005) Cash for your Τrash: Scrap
Recycling in America. Ανακτήθηκε από:
http://site.ebrary.com/lib/cgcc [9 Απριλίου, 2012].
Chicago
Zimring, C.A. Cash for your Τrash: Scrap Recycling in
America [eBook version] (2005).
http://site.ebrary.com/lib/cgcc (ανακτήθηκε 9 Απριλίου
2012).
MLA
Zimring, C.A. Cash for your Τrash: Scrap Recycling in
America [eBook version] (2005).
http://site.ebrary.com/lib/cgcc. 9 Απριλίου 2012.

19. ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΔΥΟ Ή ΤΡΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
APA
(Ντολιοπούλου & Γουργιώτου, 2008) ή
Έρευνα των Ντολιοπούλου και Γουργιώτου
(2008) έδειξε ότι…
Harvard
(Ντολιοπούλου & Γουργιώτου, 2008) ή
Έρευνα των Ντολιοπούλου και Γουργιώτου
(2008) έδειξε ότι…
Chicago
Ε. Ντολιοπούλου και Ε. Γουργιώτου, Η
αξιολόγηση στην εκπαίδευση με έμφαση
στην προσχολική (Αθήνα: Gutenberg,
2008), 28.
MLA
(Ντολιοπούλου και Γουργιώτου, 28) ή
Έρευνα των Ντολιοπούλου και Γουργιώτου
έδειξε ότι… (28).
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
19
APA
Ντολιοπούλου, Ε. & Γουργιώτου, Ε. (2008). Η
αξιολόγηση στην εκπαίδευση με έμφαση στην
προσχολική. Αθήνα: Gutenberg.
Harvard
Ντολιοπούλου, Ε. & Γουργιώτου, Ε. (2008) Η
αξιολόγηση στην εκπαίδευση με έμφαση στην
προσχολική. Αθήνα, Gutenberg.
Chicago
Ντολιοπούλου, Ε. και Ε. Γουργιώτου, Η
αξιολόγηση στην εκπαίδευση με έμφαση στην
προσχολική. Αθήνα: Gutenberg, 2008.
MLA
Ντολιοπούλου, Ε. και Ε. Γουργιώτου, Η
αξιολόγηση στην εκπαίδευση με έμφαση στην
προσχολική. Αθήνα: Gutenberg, 2008.

20. ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
APA
(Ysseldyke et al., 2006)
Harvard
(Ysseldyke et al., 2006)
Chicago
J. Ysseldyke and others, School
Psychology: A blueprint for training
and practice III (Bethesda: National
Association of School Psychologists,
2006), 205.
MLA
(Ysseldyke et al., 205)
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
20
APA
Ysseldyke, J., Burns, M., Dawson, P., Kelley, B., Morrison, D.,
Ortiz, S., Rosenfield, S. & Telzrow, C. (2006). School
Psychology: A blueprint for training and practice III. Bethesda:
National Association of School Psychologists.
Harvard
Ysseldyke, J., Burns, M., Dawson, P., Kelley, B., Morrison, D.,
Ortiz, S., Rosenfield, S. & Telzrow, C. (2006) School
Psychology: A blueprint for training and practice III. Bethesda,
National Association of School Psychologists.
Chicago
Ysseldyke, J., M. Burns, P. Dawson, B. Kelley, D. Morrison, S.
Ortiz, S. Rosenfield, and C. Telzrow, School Psychology: A
blueprint for training and practice III. Bethesda: National
Association of School Psychologists, 2006.
MLA
Ysseldyke, J., et al. Bethesda: National Association of School
Psychologists, 2006.

21. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΆΡΘΡΟ ΣΕ
ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΤΟΜΟ
APA
Όπως και τα βιβλία
Harvard
Όπως και τα βιβλία
Chicago
Μ. Κασσωτάκης, «Συμβουλευτική και
Επαγγελματικός Προσανατολισμός:
Εννοιολογικές διασαφηνίσεις, σκοποί
και στόχοι», Στο Συμβουλευτική και
Επαγγελματικός Προσανατολισμός:
Θεωρία και πράξη, επιμ. Μ.
Κασσωτάκης 45, (Αθήνα: Τυπωθήτω-
Γιώργος Δάρδανος, 2004).
MLA
Όπως και τα βιβλία
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
21
APA
Κασσωτάκης, Μ. (2004). Συμβουλευτική και Επαγγελματικός
Προσανατολισμός: Εννοιολογικές διασαφηνίσεις, σκοποί και
στόχοι. Στο Μ. Κασσωτάκης (Επιμ.), Συμβουλευτική και
Επαγγελματικός Προσανατολισμός: Θεωρία και πράξη (σσ. 43-
59). Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος.
Harvard
Κασσωτάκης, Μ. (2004) Συμβουλευτική και Επαγγελματικός
Προσανατολισμός: Εννοιολογικές διασαφηνίσεις, σκοποί και
στόχοι. Στο Μ. Κασσωτάκης (Επιμ.) Συμβουλευτική και
Επαγγελματικός Προσανατολισμός: Θεωρία και πράξη. Αθήνα,
Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος, σσ. 43-59.
Chicago
Κασσωτάκης, Μ. «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός
Προσανατολισμός: Εννοιολογικές διασαφηνίσεις, σκοποί και
στόχοι», Στο Συμβουλευτική και Επαγγελματικός
Προσανατολισμός: Θεωρία και πράξη, επιμ. Μ. Κασσωτάκης
43-59. Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δάρδανος, 2004.
MLA
Κασσωτάκης, Μ. «Συμβουλευτική και Επαγγελματικός
Προσανατολισμός: Εννοιολογικές διασαφηνίσεις, σκοποί και
στόχοι». Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός:
Θεωρία και πράξη. Επιμ. Μ. Κασσωτάκης. Αθήνα: Τυπωθήτω-
Γιώργος Δάρδανος, 2004. 43-59.

22. ΒΙΒΛΙΟ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
APA
Γράφουμε τον τίτλο και χρονιά
Harvard
Γράφουμε τον τίτλο και χρονιά
Chicago
Ίδιοι κανόνες με βιβλίο (απλά
δεν έχει συγγραφέα)
MLA
Γράφουμε τον τίτλο και χρονιά
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
22
APA
Ίδιοι κανόνες (το γράφουμε
χωρίς συγγραφέα)
Harvard
Ίδιοι κανόνες (το γράφουμε
χωρίς συγγραφέα)
Chicago
Ίδιοι κανόνες (το γράφουμε
χωρίς συγγραφέα)
MLA
Ίδιοι κανόνες (το γράφουμε
χωρίς συγγραφέα)

23. ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
APA
(Χατζηχρήστου, Λυκιτσάκου &
Δημητροπούλου, 2008)
Harvard
(Χατζηχρήστου, Λυκιτσάκου &
Δημητροπούλου, 2008)
Chicago
Όπως και το κεφάλαιο σε βιβλίο με
επιμέλεια
MLA
(Χατζηχρήστου, Λυκιτσάκου, και
Δημητροπούλου, 17)
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
23
APA
Χατζηχρήστου, Χ., Λυκιτσάκου, Κ. &
Δημητροπούλου, Π. (2008). Σύγχρονες
προσεγγίσεις στη σχολική ψυχολογία: Εννοιολογικό
πλαίσιο και πρακτικές εφαρμογές. Στο Σύγχρονες
τάσεις και δυναμικές της σχολικής ψυχολογίας στην
εκπαίδευση και στη μουσική παιδαγωγική, 11-12
Απριλίου 2008 (σσ. 16-21). Αθήνα: Ένωση
Εκπαιδευτικών Μουσικής Αγωγής Πρωτοβάθμιας
Εκπαίδευσης.
Harvard
Όπως και το κεφάλαιο σε βιβλίο με επιμέλεια
Chicago
Όπως και το κεφάλαιο σε βιβλίο με επιμέλεια
MLA
Όπως και το κεφάλαιο σε βιβλίο με επιμέλεια

24. ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΕΝΤΥΠΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
APA
Όπως και στα βιβλία
Harvard
Όπως και στα βιβλία
Chicago
M. Cochran-Smith and S. Lytle,
“Research on Teaching and
Teacher Research: The Issues that
Divide”, Educational Researcher,
19, no. 2 (1993): 5.
MLA
Όπως και στα βιβλία
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
24
APA
Cochran-Smith, M. & Lytle, S. (1993). Research on
Teaching and Teacher Research: The Issues that Divide.
Educational Researcher, 19 (2), 2-11.
Harvard
Cochran-Smith, M. & Lytle, S. (1993) Research on
Teaching and Teacher Research: The Issues that Divide.
Educational Researcher. 19 (2), 2-11.
Chicago
Cochran-Smith M. and S. Lytle, “Research on Teaching
and Teacher Research: The Issues that Divide”.
Educational Researcher, 19, no. 2 (1993): 2-11.
MLA
Cochran-Smith M. and S. Lytle, “Research on Teaching
and Teacher Research: The Issues that Divide”.
Educational Researcher, 19, no. 2 (1993): 2-11.

25. ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ
APA
Όπως παραπάνω
Harvard
Όπως παραπάνω
Chicago
J. Newman, “Practice-as-Inquiry:
Teachers Reflecting Critically”,
English Quarterly, 24, no. 1
(1992),
http://www.lupinworks.com/article/
mirror.html.
MLA
Μόνο το επίθετο του συγγραφέα,
αφού δεν έχουμε σελίδες
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
25
APA
Newman, J. (1992). Practice-as-Inquiry: Teachers
Reflecting Critically. English Quarterly, 24 (1), Ανακτήθηκε
6 Μαΐου, 2016, από
http://www.lupinworks.com/article/mirror.html
Harvard
Newman, J. (1992). Practice-as-Inquiry: Teachers
Reflecting Critically. English Quarterly. 24 (1). Διαθέσιμο
από: http://www.lupinworks.com/article/mirror.html
(ανακτήθηκε 6 Μαΐου 2016)
Chicago
Newman J. “Practice-as-Inquiry: Teachers Reflecting
Critically”. English Quarterly, 24, no. 1 (1992).
http://www.lupinworks.com/article/mirror.html (ανακτήθηκε 6
Μαΐου 2016).
MLA
Newman J. “Practice-as-Inquiry: Teachers Reflecting
Critically”. English Quarterly, 24:1 (1992): χ.σ.
http://www.lupinworks.com/article/mirror.html. 6 Μαΐου
2016.

26. ΑΡΘΡΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΜΕ DOI (DIGITAL OBJECT
IDENTIFIER)
APA
Όπως παραπάνω
Harvard
Όπως παραπάνω
Chicago
A. Paivio, “Perceptual
comparisons through the mind’s
eye”, Memory & Cognition, 3
(1975): 639, doi: 10.1037/0278-
6133.24.2.225.
MLA
Επίθετο συγγραφέα και σελίδα
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
26
APA
Paivio, A. (1975). Perceptual comparisons through
the mind’s eye. Memory & Cognition, 3, pp. 635-
647. doi: 10.1037/0278-6133.24.2.225.
Harvard
Paivio, A. (1975) Perceptual comparisons through
the mind’s eye. Memory & Cognition. 3, 635-647.
Διαθέσιμο από: doi: 10.1037/0278-6133.24.2.225
(ανακτήθηκε 5 Ιουνίου 2003).
Chicago
Paivio, A. “Perceptual comparisons through the
mind’s eye”, Memory & Cognition. 3 (1975): 635-
647. doi: 10.1037/0278-6133.24.2.225 (ανακτήθηκε
5 Ιουνίου 2003).
MLA
Paivio, A. “Perceptual comparisons through the
mind’s eye”, Memory & Cognition. 3 (1975): 635-
647. doi: 10.1037/0278-6133.24.2.225. 5 Ιουνίου
2003.

27. ΛΗΜΜΑ ΑΠΟ ΛΕΞΙΚΟ Ή ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ
APA
Όπως τα άρθρα
Harvard
Όπως τα άρθρα
Chicago
Όπως τα άρθρα σε
συλλογικούς τόμους με τη
διαφορά ότι θα προσθέσουμε
μετά τον επιμελητή τον τόμο
της εγκυκλοπαίδειας
MLA
Όπως τα άρθρα
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
27
APA
Φιλίππου, Η. (2004). Ελλάς: Πολιτική γεωγραφία. Στο
Χ. Παναγιώτου & Μ. Κακογιάννη (Επιμ.),
Εγκυκλοπαίδεια της Σύγχρονης Ευρώπης (Τόμος 4,
σσ. 221-242). Πάτρα: Πιεστήριο.
Harvard
όπως τα άρθρα σε συλλογικούς τόμους με τη διαφορά
ότι θα προσθέσουμε τον τόμο της εγκυκλοπαίδειας
Chicago
όπως τα άρθρα σε συλλογικούς τόμους με τη διαφορά
ότι θα προσθέσουμε τον τόμο της εγκυκλοπαίδειας
MLA
όπως τα άρθρα σε συλλογικούς τόμους με τη διαφορά
ότι θα προσθέσουμε τον τόμο της εγκυκλοπαίδειας

28. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ (E-MAIL)
APA
(Πανακάκος, προσωπική
επικοινωνία, Αύγουστος 12, 2011)
Harvard
(Πανακάκος, προσωπική
επικοινωνία, Αύγουστος 12, 2011)
Chicago
Όνομα, επίθετο, Θέμα e-mail,
ημερομηνία (e-mail)
MLA
(Πανακάκος)
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
28
Στις τελικές βιβλιογραφικές
αναφορές, δεν μπορεί να
συμπεριληφθεί η ηλεκτρονική
αλληλογραφία, διότι η
πληροφορία αυτή δεν μπορεί
να ανακτηθεί από άλλους
ερευνητές.
Το ίδιο ισχύει για τηλεφωνικές
συνομιλίες, προσωπικά
γράμματα κλπ.

29. ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ
APA
Όπως τα άρθρα
Harvard
Όπως τα άρθρα
Chicago
Α. Χατζής, Καθημερινή, 6
Οκτωβρίου, 2008.
MLA
Όπως τα άρθρα
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
29
APA
Χατζής, Α. (2008, 6 Οκτωβρίου). Το
πανεπιστήμιο πρέπει να μένει πάντα ανοικτό.
Καθημερινή, σελ. 12.
Harvard
Χατζής, Α. (2008, 6 Οκτωβρίου). Το
πανεπιστήμιο πρέπει να μένει πάντα ανοικτό.
Καθημερινή,12.
Chicago
Χατζής, Α. «Το πανεπιστήμιο πρέπει να μένει
πάντα ανοικτό». Καθημερινή 6 Οκτωβρίου 2008:
12.
MLA
Χατζής, Α. «Το πανεπιστήμιο πρέπει να μένει
πάντα ανοικτό». Καθημερινή 6 Οκτωβρίου 2008:
12.

30. ΑΡΘΡΟ ΣΕ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
APA
Όπως παραπάνω
Harvard
Όπως παραπάνω
Chicago
A. Shin, The Washington Post, 6
December 2006,
http://proquest.umi.com.
MLA
Μόνο το επίθετο του συγγραφέα,
αφού δεν έχουμε σελίδες
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
30
APA
Shin, A. (2006, December 6). Trans fat banned in N.Y.
eateries; City health board cites heart risks. The
Washington Post. διαθέσιμο από: http://proquest.umi.com
(ανακτήθηκε 15 Ιουλίου, 2007).
Harvard
Shin, A. (2006, December 6). Trans fat banned in N.Y.
eateries; City health board cites heart risks. The
Washington Post. Ανακτήθηκε 15 Ιουλίου, 2007, από
http://proquest.umi.com
Chicago
Shin, A. “Trans fat banned in N.Y. eateries; City health
board cites heart risks”. The Washington Post, 6 December
2006. http://proquest.umi.com (ανακτήθηκε 15 Ιουλίου
2007).
MLA
Shin, A. “Trans fat banned in N.Y. eateries; City health
board cites heart risks”. The Washington Post, 6 December
2006. http://proquest.umi.com. 15 Ιουλίου 2007.

31. ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ Ή ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ
APA
Όπως τα βιβλία
Harvard
Όπως τα βιβλία
Chicago
Α. Μ. Χαρτοφύλακα, «Η
διασφάλιση ποιότητας στην
παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού
Ανοικτής και εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευσης, διαμόρφωση
κριτηρίων ποιότητας
περιεχομένου» (Διδακτορική
Διατριβή, Ελληνικό Ανοικτό
Πανεπιστήμιο, 2011), 88.
MLA
Όπως τα βιβλία
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
31
APA
Χαρτοφύλακα, Α.Μ. (2011). Η διασφάλιση ποιότητας στην
παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού Ανοικτής και εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευσης, διαμόρφωση κριτηρίων ποιότητας περιεχομένου
(Διδακτορική Διατριβή). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα.
Harvard
Χαρτοφύλακα, Α.Μ. (2011) Η διασφάλιση ποιότητας στην
παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού Ανοικτής και εξ Αποστάσεως
Εκπαίδευσης, διαμόρφωση κριτηρίων ποιότητας περιεχομένου
(Διδακτορική Διατριβή). Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα.
Chicago
Χαρτοφύλακα, Α. Μ. «Η διασφάλιση ποιότητας στην παραγωγή
εκπαιδευτικού υλικού Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης,
διαμόρφωση κριτηρίων ποιότητας περιεχομένου». Διδακτορική
Διατριβή, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2011.
MLA
Χαρτοφύλακα, Α. Μ. «Η διασφάλιση ποιότητας στην παραγωγή
εκπαιδευτικού υλικού Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης,
διαμόρφωση κριτηρίων ποιότητας περιεχομένου». Διδακτορική
Διατριβή, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2011.

32. ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΗΓΗ ΜΕ Ή ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
APA
Με όνομα, όπως στις προηγούμενες
περιπτώσεις, χωρίς όνομα γράφουμε τον
τίτλο του άρθρου και το έτος
Harvard
Με όνομα, όπως στις προηγούμενες
περιπτώσεις, χωρίς όνομα γράφουμε τον
τίτλο του άρθρου και το έτος
Chicago
«Επιλέγεις Σπουδές; Επιλέγεις
Επάγγελμα;»,
http://www.minedu.gov.gr/eniaios-dioikitikos-
tomeas-protobathmias-kai-deyterobathmias-
ekpaideysis/dieythynsi-epaggelmatikoy-
prosanatolismoy-kai-ekpaideytikon-
drastiriotiton/tmima-a-sxolikoy-
epaggelmatikoy-prosanatolismoy/298-
uncategorised/2397-sep (ανακτήθηκε 19
Μαΐου, 2016).
MLA
Μόνο όνομα ή τον τίτλο του άρθρου
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
32
APA
Επιλέγεις Σπουδές; Επιλέγεις Επάγγελμα; (2015). Ανακτήθηκε 19 Μαΐου,
2016, από http://www.minedu.gov.gr/eniaios-dioikitikos-tomeas-
protobathmias-kai-deyterobathmias-ekpaideysis/dieythynsi-epaggelmatikoy-
prosanatolismoy-kai-ekpaideytikon-drastiriotiton/tmima-a-sxolikoy-
epaggelmatikoy-prosanatolismoy/298-uncategorised/2397-sep.
Harvard
Επιλέγεις Σπουδές; Επιλέγεις Επάγγελμα; (2015) Διαθέσιμο από:
http://www.minedu.gov.gr/eniaios-dioikitikos-tomeas-protobathmias-kai-
deyterobathmias-ekpaideysis/dieythynsi-epaggelmatikoy-prosanatolismoy-
kai-ekpaideytikon-drastiriotiton/tmima-a-sxolikoy-epaggelmatikoy-
prosanatolismoy/298-uncategorised/2397-sep [Ανακτήθηκε 19 Μαΐου 2016].
Chicago
«Επιλέγεις Σπουδές; Επιλέγεις Επάγγελμα;» (2015).
http://www.minedu.gov.gr/eniaios-dioikitikos-tomeas-protobathmias-kai-
deyterobathmias-ekpaideysis/dieythynsi-epaggelmatikoy-prosanatolismoy-
kai-ekpaideytikon-drastiriotiton/tmima-a-sxolikoy-epaggelmatikoy-
prosanatolismoy/298-uncategorised/2397-sep (ανακτήθηκε 19 Μαΐου,
2016).
MLA
«Επιλέγεις Σπουδές; Επιλέγεις Επάγγελμα;». 2015.
http://www.minedu.gov.gr/eniaios-dioikitikos-tomeas-protobathmias-kai-
deyterobathmias-ekpaideysis/dieythynsi-epaggelmatikoy-prosanatolismoy-
kai-ekpaideytikon-drastiriotiton/tmima-a-sxolikoy-epaggelmatikoy-
prosanatolismoy/298-uncategorised/2397-sep. 19 Μαΐου 2016.

33. ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΠΗΓΗ ΟΛΟΚΛΗΡΗ
APA
Απλά αναφέρουμε το url εντός
παρένθεσης, π.χ.
(http://humanities.uchicago.edu)
Harvard
Απλά αναφέρουμε το url εντός
παρένθεσης
Chicago
Απλά αναφέρουμε το url στην
υποσημείωση
MLA
Βάζουμε τον τίτλο της ιστοσελίδας σε
παρένθεση και στη βιβλιογραφία
προσθέτουμε το url με την ημερομηνία
ανάκτησης
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
33
Είναι από τις ελάχιστες
περιπτώσεις, μαζί με τα
μηνύματα ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου (e-mails) και τα
δεδομένα συνέντευξης, που δεν
χρειάζεται να καταγραφεί
απαραίτητα η αναφορά τους στις
τελικές Βιβλιογραφικές
Αναφορές. Αρκεί η παραπομπή
εντός του κειμένου

34. ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ Ή ΒΙΝΤΕΟ
(ΚΑΤ’ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ Ή ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΕΚΠΟΜΠΗ)
APA
Γράφουμε με πλάγιους χαρακτήρες
τον τίτλο της ταινίας και
παραθέτουμε σε παρένθεση τον
σκηνοθέτη και το έτος παραγωγής
Harvard
Γράφουμε με πλάγιους χαρακτήρες
τον τίτλο της ταινίας και
παραθέτουμε σε παρένθεση τον
σκηνοθέτη και το έτος παραγωγής
Chicago
Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα (Αγγλία:
Acorn Picture, 1983),
Κινηματογραφική Ταινία.
MLA
Ο τίτλος της ταινίας σε παρένθεση
Παραπομπή Βιβλιογραφική Αναφορά
34
APA
Gilbert, L. (Producer & Director). (1983).
Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα [Κινηματογραφική Ταινία].
Αγγλία: Acorn Picture.
Harvard
Gilbert, L. (Producer & Director). (1983)
Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα [Κινηματογραφική Ταινία].
Αγγλία, Acorn Picture.
Chicago
Gilbert, L. Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα. Αγγλία: Acorn
Picture, 1983. Κινηματογραφική Ταινία.
MLA
Gilbert, L. Εκπαιδεύοντας τη Ρίτα. Αγγλία: Acorn
Picture, 1983. Κινηματογραφική Ταινία.

35. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΧΑΙΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
1. Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxeniensis (ή
SCBO) (Oxford Classical Texts, ή OCT)
(στερεότυπο κείμενο) (Οξφόρδη – Αγγλία).
2. Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum
Teubneriana (στερεότυπο κείμενο) (Leipzig –
Stuttgart, Γερμανία).
3. Les Belles Lettres (ή BL) (αρχαίο κείμενο +
μετάφραση [γαλλική]) (Παρίσι – Γαλλία).
4. Loeb Classical Texts (LCT) (αρχαίο κείμενο +
μετάφραση [αγγλική]) (Cambridge/Mass. – ΗΠΑ).
35

36. ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ-ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
 Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, εκδ. G. Murray,
SCBO (ή OCT).
 Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική, εκδ. F.
Vogel, BT.
 Lucanus, de bello civile (Pharsalia), εκδ. A. Bourgery
– M. Ponchout, BL.
 Παλατινή Ανθολογία, εκδ. W. R. Paton, τομ. Ι, LCT.
36

37. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Word
LaTeX-BibTeX
EndNote
Reference Manager
RefWorks
37

38. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
 Word
 LaTeX-BibTeX
 EndNote
 Reference Manager
 RefWorks
38

39. ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
39

40. ΑΣΚΗΣΗ
40
Καλείστε να ετοιμάσετε μια μικρή βιβλιογραφία και να
παραθέσετε βιβλιογραφικά, επιλέγοντας ένα διεθνές
πρότυπο βιβλιογραφικών παραπομπών:
 3 μονογραφίες
 3 άρθρα από επιστημονικά έντυπα ή ηλεκτρονικά
περιοδικά
 2 άρθρα από συλλογικούς ή τιμητικούς τόμους
 2 λήμματα από εγκυκλοπαίδειες ή λεξικά
 ένα έργο από έκδοση αρχαίου κειμένου

41. ΠΑΡΑΔΟΣΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΑΣΚΗΣΗΣ
 Αποστολή στο e-mail gaitanosg@yahoo.gr μέχρι 7
Νοεμβρίου 2016 και ώρα 23:59.
 Θα στείλετε την εργασία σ’ ένα συνημμένο αρχείο word. Ο
τίτλος του αρχείου θα είναι το επίθετό σας. Στην αρχή του
εγγράφου θα αναφέρετε ονοματεπώνυμο, εξάμηνο, Αριθμό
Μητρώου και το πρότυπο παραπομπής που έχετε επιλέξει.
 Θα σας αποσταλούν εγκαίρως διορθώσεις και
παρατηρήσεις.
41

42. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Ανδρεαδάκης Ν. & Βάμβουκας Μ., Οδηγός για την εκπόνηση και τη σύνταξη γραπτής
ερευνητικής εργασίας, Αθήνα: Ατραπός, 2005, σσ. 44-51, 87-98.
 Ευδωρίδου Ε. & Καρακασίδης Θ., Ακαδημαϊκή Γραφή, Αθήνα: Εκδόσεις Τζιόλα, 22015,
σσ. 59-91.
 Ζαφειρόπουλος Κ., Πως γίνεται μια επιστημονική εργασία; Επιστημονική έρευνα και
συγγραφή εργασιών, Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική, 2005, σσ. 201-220.
 Ζήσης Θ., Επιστημονική Τεχνογραφία: Πως γράφεται μια επιστημονική εργασία,
Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη, 1985, σσ. 71-84.
 Λάββας Γ., Έννοια-είδη-τεχνική της επιστημονικής εργασίας, Θεσσαλονίκη: Αφοί
Κυριακίδη, 1978, σσ. 47-60.
 Μητροπούλου Β., Υποδείγματα συγγραφής εργασιών και βιβλιογραφίας, Θεσσαλονίκη:
Εκδόσεις Μέθεξις, 2009, σσ. 23-66.
 Μπεζέ Λ., Η συγγραφή μιας επιστημονικής εργασίας, Αλεξανδρούπολη: ΔΠΘ, 1995,
σσ. 16-24.
 Μπουρλιάσκος Β., Πως γράφεται μια επιστημονική εργασία: πρακτικός οδηγός, Αθήνα:
Εκδόσεις Διόνικος, 2010, σσ. 79-100.
 Τσιπλητάρης Α. & Μπάμπαλης Θ., Δέκα παραδείγματα μεθοδολογίας επιστημονικής
έρευνας: από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα: Ατραπός, 2006, σσ. 42-62. 42