3. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Μεθοδολογία έρευνας3
4. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Η μεθοδική αναζήτηση που κάνει κάποιος για να
προσθέσει κάτι επιπλέον στη γνώση του και στις
γνώσεις των άλλων, με την ανακάλυψη σημαντικών
πραγμάτων ή απόψεων.
Είναι απαραίτητο λοιπόν η έρευνα να προσθέσει
κάτι σημαντικό στην υφιστάμενη γνώση.
Η επιστημονική έρευνα χαρακτηρίζεται από την
ιδιότητα της επαναληψιμότητας (δηλαδή να
επαναληφθεί ολόκληρη η διαδικασία της έρευνας
και να καταλήξει στα ίδια συμπεράσματα).
Παραγωγή επιστημονικών θεωριών, που μπορούν
να δοκιμαστούν και να διερευνηθούν αν είναι
εφαρμόσιμες σε διάφορα παραδείγματα.
4
5. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Η επιστημονική έρευνα ταξινομείται σε επιμέρους είδη
με βάση συγκεκριμένα κριτήρια:
Δυνατότητα αξιοποίησης των ερευνητικών
αποτελεσμάτων (βασική ή εφαρμοσμένη)
Επιδιωκόμενος σκοπός (περιγραφική ή ερμηνευτική)
Μέθοδος (πειραματική, ιστορική, κλινική,
εθνογραφική, παρατήρηση, στατιστική, κ.α.)
Μορφή και τόπος διεξαγωγής (ποσοτική ή ποιοτική,
εργαστηριακή, επιτόπια ή βιβλιογραφική)
Χρονική διάρκεια (συγχρονική ή διαχρονική)
Αριθμός ερευνητών (ατομική ή ομαδική)
Αριθμός συμμετεχόντων (δειγματοληπτική,
δημοσκοπική ή ατομική)
5
6. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
Η μεθοδολογία είναι το ολοκληρωμένο σύνολο
διαδικασιών και μεθόδων, που μπορούν να
εφαρμοστούν από ένα επιστήμονα, για να διεξάγει
μια ερευνητική διαδικασία.
Η μεθοδολογία περιλαμβάνει ορθολογικές τεχνικές
και διαδικασίες που πραγματοποιούνται με λογικά
στάδια, συνδέονται μεταξύ τους, και έχουν σκοπό να
επιλύσουν και να πραγματευτούν ένα πρόβλημα.
Ανάλογα με το αντικείμενο της έρευνας υπάρχουν
διαφορετικές μεθοδολογίες, καθώς κάθε επιστήμη
χρησιμοποιεί διαφορετικές τεχνικές, όργανα και
μεθόδους, για να συλλέξει, ταξινομήσει και
κωδικοποιήσει τα δεδομένα της.
6
10. ΣΤΑΔΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
(ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ)
Δομημένη προσέγγιση στη μεθοδολογία έρευνας
(κύκλος της έρευνας-όλα τα στάδια συνδέονται μεταξύ
τους). Σε κάθε στάδιο υπάρχουν παραγόμενα
αποτελέσματα:
Γενικός σκοπός και ειδικοί στόχοι
Επιλογή ή κατασκευή οργάνων μέτρησης και είδος
έρευνας
Μέθοδος συλλογής δεδομένων
Διαδικασία συλλογής δεδομένων
Στατιστική επεξεργασία
Αποτελέσματα
Επικύρωση αποτελεσμάτων
10
11. ΚΥΚΛΟΣ ΤΥΠΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ
Γενικός σκοπός και
ειδικοί στόχοι
Επιλογή ή
κατασκευή
οργάνων μέτρησης
Μέθοδος
συλλογής
δεδομένων
Διαδικασία
συλλογής
δεδομένων
Στατιστική
Ανάλυση
Αποτελέσματα
Επικύρωση
εγκυρότητας
αποτελεσμάτων
11
13. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
13
Ποιοτικές έρευνες: Με τον όρο ποιοτικές μέθοδοι έρευνας
εννοούμε ένα σύνολο ερμηνευτικών και διερευνητικών μεθόδων,
οι οποίες χρησιμοποιούνται σε διάφορες επιστήμες για να
περιγράψουν, να αποκωδικοποιήσουν, να μεταφράσουν και να
αποδώσουν κάποιο νόημα σε ένα φαινόμενο. Να εξηγήσουν και
να αναλύσουν τους λόγους εμφάνισης του φαινομένου αυτού.
Ποσοτικές έρευνες: Με τον όρο ποσοτικές μέθοδοι έρευνας
εννοούμε ένα σύνολο μεθόδων που χρησιμοποιούνται σε
διάφορες επιστήμες για να αναλύουν την ποσότητα εμφάνισης
των φαινομένων που εξετάζονται, να μετρούν τις συχνότητες και
τα ποσοστά εμφάνισης των φαινομένων αυτών.
Μεικτές: Συνδυάζουν ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους κατά το
μεθοδολογικό τους σχεδιασμό για να αξιοποιούν καλύτερα τα
πλεονεκτήματα κάθε μεθόδου και αντιμετωπίζουν
αποτελεσματικότερα τις αδυναμίες καθεμιάς.
14. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
Ταυτοποίηση των χαρακτηριστικών και της δομής των
φαινομένων και γεγονότων, τα οποία εξερευνώνται μέσα
στο φυσικό τους πλαίσιο.
Απαιτεί μια «ανοιχτή» συμπεριφορά έτσι ώστε να
καταλάβει ο ερευνητής πως οι άλλοι βιώνουν την
κατάσταση τους.
Ο ερευνητής δεν προσπαθεί να ελέγξει τη θεωρία αλλά
προσπαθεί να τη δημιουργήσει ή να την συμπληρώσει.
Ο ερευνητής δεν πρέπει να είναι προκατειλημμένος από
κάποια θεωρία, έτσι ώστε να μπορεί να καταλάβει τη
συμπεριφορά των ανθρώπων σε μια συγκεκριμένη
κατάσταση.
Ο ερευνητής δουλεύει με ανοιχτές ερευνητικές
ερωτήσεις.
14
15. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
Μέτρηση μέσω μεταβλητών και ερωτήσεων
Έλεγχος της θεωρίας
Χρήση ερωτηματολογίου με κλειστές ερωτήσεις
Αντιπροσωπευτικό δείγμα πληθυσμού για τη
συγκέντρωση των δεδομένων
Ανάλυση μέσω στατιστικών μεθόδων
Ξεκάθαρο σημείο έναρξης και λήξης
15
16. ΣΥΓΚΡΙΣΗ
Το να δουλεύεις με ανοιχτές
ερωτήσεις σημαίνει ότι
δουλεύεις με την αβεβαιότητα.
Είναι δύσκολο να ξεκινήσεις
μια έρευνα, χωρίς να έχεις
θεωρητικό υπόβαθρο.
Η αντικειμενικότητα του
ερευνητή.
Ο ερευνητής δεν ξέρει πότε
ακριβώς θα τελειώσει η ερευνά
του.
Ο ερευνητής πρέπει να είναι
αρκετά έμπειρος και
συγκεντρωμένος ώστε να
αναλύσει τα δεδομένα.
Λειτουργεί μόνο με την
υπόθεση ότι η θεωρία είναι
αντιπροσωπευτική της
πραγματικότητας.
Εξετάζει μια «πραγματικότητα»,
η οποία μπορεί να είναι
αποσυνδεδεμένη από αυτή
που ζουν οι άνθρωποι.
Δίνει υπερβολική προσοχή σε
τεχνικές λεπτομέρειες και
τεχνικές μέτρησης.
Δείχνει υπερβολικό σεβασμό
σε αριθμητικά δεδομένα, τα
οποία λαμβάνονται σαν
αντικειμενικά δεδομένα.
Ποιοτική έρευνα Ποσοτική έρευνα
16
19. ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΜΕΛΙΩΜΕΝΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
Στοχεύει στην κατασκευή ή στην ανακάλυψη
αφηρημένων θεωρητικών σχημάτων τα οποία
εξηγούν ένα κοινωνικό φαινόμενο.
Η θεωρία οικοδομείται όταν οι μελετητές εισάγουν
στα αποτελέσματα των παρατηρήσεών τους λογικές
σχέσεις, με σκοπό να συνδέσουν φαινομενικά
ασυσχέτιστες πληροφορίες.
Χαρακτηριστικό αυτής της προσέγγισης είναι η
ανάπτυξη της νέας θεωρίας.
Τεχνικές συλλογής δεδομένων είναι η συνέντευξη, η
παρατήρηση, η βιβλιογραφική ανασκόπηση, η
ανάλυση σχετικών ντοκιμαντέρ. 19
20. ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΗ
Εθνογραφία: τέλη 18ου αι. (περιγραφή ενός έθνους), 1920
(καταγραφή και ταξινόμηση πληροφοριών [data] που συλλέγονται
με επιτόπια έρευνα [fieldwork])
Η Εθνογραφική έρευνα χρησιμοποιείται για την μελέτη
κοινωνικών ομάδων, θεσμών ή οργανισμών προκειμένου να
αναπτυχθούν θεωρίες για το πώς αντιλαμβάνονται τα ίδια τα
υποκείμενα τον κόσμο που τους περιβάλλει και τα νοήματα που
αποδίδουν σε αυτόν μέσω των καθημερινών πρακτικών τους.
Ο/η εθνογράφος προκειμένου να το επιτύχει αυτό συμμετέχει
καθημερινά (συμμετοχική παρατήρηση) στις δραστηριότητες της
κοινότητας την οποία μελετάει χρησιμοποιώντας διάφορες
τεχνικές για την συλλογή των δεδομένων του
Διεξάγεται κυρίως με συμμετοχική παρατήρηση, συνεντεύξεις
(ημιδομημένες και δομημένες), τεκμήρια, διατήρηση ημερολογίου,
ερωτηματολόγια. 20
21. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Η βιογραφική μελέτη ασχολείται με την καταγραφή
εμπειριών ανθρώπων (προσωπικές βιογραφίες,
αυτοβιογραφίες, ιστορίες ζωής, προφορικές
ιστορίες).
Αποτελεί τη μελετημένη χρήση και συλλογή των
τεκμηρίων που περιγράφουν κρίσιμα σημεία της
ζωή ενός ατόμου.
Είναι σχεδόν πάντα χρονολογικές.
Τα γεγονότα ανακαλούνται με τη σειρά που
συνέβηκαν.
Στις βιογραφίες αναφέρονται γεγονότα καθοριστικά
για την πορεία της ζωής των ανθρώπων.
21
22. ΙΣΤΟΡΙΚΗ
Η ιστορική έρευνα ασχολείται με τη διερεύνηση του
παρελθόντος, χωρίς όμως να εξαντλείται στην παράθεση
γεγονότων και ημερομηνιών ή στην περιγραφή
παρελθόντων γεγονότων, αλλά προχωρώντας σε
ερμηνείες και σε συνθέσεις.
Σ’ ότι αφορά στη μεθοδολογία, θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν
υπάρχει κάποια συγκεκριμένη προσέγγιση στην ιστορική
έρευνα. Η ερευνητική διαδικασία μπορεί να ακολουθήσει τα
στάδια για τη συγγραφή μιας μελέτης ή εργασίας:
1. Αναζήτηση πεδίου μελέτης
2. Επισκόπηση της βιβλιογραφίας
3. Συγκέντρωση του υλικού
4. Σύνθεση των δεδομένων
5. Προετοιμασία της συγγραφής της μελέτης
22
23. ΟΜΑΔΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ
Οι ομάδες εστίασης αποτελούν ομαδικές
συζητήσεις οι οποίες οργανώνονται με σκοπό την
διερεύνηση ενός συγκεκριμένου συνόλου
ζητημάτων.
Κατά την μέθοδο η ομάδα είναι «εστιασμένη» με
την έννοια ότι επικεντρώνεται σε κάποιου είδους
συλλογική δραστηριότητα, όπως η θέαση μίας
ταινίας, η εξέταση ενός μηνύματος ή απλά η
συζήτηση πάνω σε ένα ερωτηματολόγιο.
Αυτό που ξεχωρίζει τις ομάδες εστίασης από την
ευρύτερη κατηγορία των ομαδικών συνεντεύξεων
είναι η ρητή χρήση της αλληλεπίδρασης στα
πλαίσια της ομάδας ως ερευνητικά δεδομένων.
23
24. ΕΡΕΥΝΑ ΔΡΑΣΗΣ (1)
Είναι μια μορφή έρευνας κατά την οποία ο
ερευνητής είναι ταυτόχρονα και αυτός που δρα στην
πραγματικότητα που ερευνά.
Είναι μια διαδικασία συνεργατικής έρευνας που
προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των
εμπλεκομένων στο πεδίο που ερευνάται.
Συνηθίζεται να χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση.
Έτσι, μπορεί να είναι η διερεύνηση ενός θέματος
που θεωρεί ο εκπαιδευτικός ως προβληματικό ή
ακόμα η δοκιμή μιας διδακτικής πρότασης ή η
βελτίωση μιας διδακτικής πρακτικής στο πλαίσιο
μιας ερευνητικής ομάδας. 24
26. ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΟΓΟΥ (1)
H κριτική ανάλυση λόγου είναι η ερευνητική μέθοδος που
χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον για την ανίχνευση της ιδεολογίας, η
οποία δεν αφορά αποκλειστικά σ’ αυτά που διατυπώνονται σ’ ένα
κείμενο, αλλά και σ’ όσες ιδεολογικές προσεγγίσεις έχουν επισημανθεί
και σ’ άλλες περιστάσεις και είναι ήδη γνωστές και αποδεκτές.
Mελετά τη γλώσσα ως κοινωνικό σημειωτικό σύστημα και ως μέσο
κοινωνικής πρακτικής, που έχει σκοπό την αναπαράσταση και
σημασιοδότηση του κόσμου.
Ασχολείται με την γλώσσα ειδικότερα σε σχέση με τις κοινωνικές
διαδράσεις που προκαλεί. Ουσιαστικά δεν εξετάζεται η γλώσσα σαν
ένας απλός κώδικας, που απλώς λειτουργεί ως αντανάκλαση της
πραγματικότητας, αλλά σαν ένα μέσο που μυεί τον δέκτη στο μήνυμα
που θέλει να του δώσει ο πομπός.
Κάθε κείμενο άλλωστε που υπόκειται στην παραπάνω διαδικασία
μελετάται ως φορέας ιδεολογικού περιεχομένου, ενώ ταυτόχρονα
θεωρείται και ως φορέας της εκάστοτε αρχής, καθώς κρίνεται ότι
δύναται να αναπαράγει, να κρίνει, να συντηρεί ή και να την υπονομεύει. 26
27. ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΟΓΟΥ (2)
Σαν μέθοδος έρευνας διέπεται από συγκεκριμένες
αρχές:
1. Επιλέγεται το συγκεκριμένο πρόβλημα με το οποίο
ασχολείται και αναδεικνύει ο συγγραφέας του
κειμένου.
2. Αφού οριστεί, προχωράμε στην ανάλυση των
διαστάσεων του προβλήματος, καθώς και των
εμποδίων που δυσχεραίνουν της προσέγγιση του.
3. Επιδίωξη της μεθόδου αποτελεί η ενοποίηση και ο
καθορισμός της σχέσης μεταξύ τριών επιπέδων
ανάλυσης, του ίδιου του κειμένου, των πρακτικών
επικοινωνίας του και του ευρύτερου κοινωνικού
πλαισίου και των επικοινωνιακών πρακτικών που
στηρίζεται το κείμενο.
27
28. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (1)
Είναι μια ποιοτική-ποσοτική μέθοδος και αποτελεί τον ιδανικότερο
τρόπο και ταυτόχρονα τον πιο διαδεδομένο στην επιστημονική
έρευνα για την ενδελεχή μελέτη του περιεχομένου και ταυτόχρονα
την συστηματική διερεύνηση του.
Η συγκεκριμένη μέθοδος εξέτασης μοιάζει η ιδανική, όταν
εφαρμόζεται σε κείμενα γραπτής κυρίως λεκτικής επικοινωνίας,
έτσι ώστε να γίνει εφικτό να εντοπιστούν και να μελετηθούν τα
κυριότερα στοιχεία και παράλληλα να γίνει η μελέτη τους όσο το
δυνατόν πιο ολοκληρωμένα.
Στην ανάλυση περιεχομένου ειδικότερα έχουμε μια τυποποιημένη
μέθοδο που κωδικοποιεί συστηματικά τον γραπτό λόγο, αλλά και
τις προφορικές ομιλίες.
Στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα η μέθοδος ανάλυσης
περιεχομένου μας οδηγεί στην εξαγωγή ασφαλών
συμπερασμάτων που αφορούν τον πομπό, αλλά και τον
προσδιορισμό και μελέτη των χαρακτηριστικών του δέκτη. 28
29. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (2)
Η ανάλυση περιεχομένου είναι μια τυπική μεθοδολογία που ακολουθεί μια πορεία
και έχει τέσσερα στάδια. Αυτά είναι α) ο σχεδιασμός της έρευνας, β) η διαμόρφωση
κατηγοριών και μεταβλητών, γ) η δοκιμαστική ανάλυση, και δ) η συλλογή και
αξιοποίηση.
Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τον σχεδιασμό καταρχάς της έρευνας. Εδώ
εντοπίζουμε το προς μελέτη θέμα με σαφήνεια και ακολούθως αυτό που
επιδιώκουμε να ελέγξουμε κατά την έρευνα μας.
Στο δεύτερο στάδιο ακολουθεί η ίδια η έρευνα, όπου αρχικά δημιουργούμε
κατηγορίες. Συγκεκριμένα, τα διάφορα χαρακτηριστικά που προκύπτουν ή
υπάρχουν στα κείμενα, ποσοτικοποιούνται και ταξινομούνται σε πίνακες και
μεταβλητές, ώστε να καταδειχτεί η σημασία τους στο κείμενο που μελετήθηκε, αλλά
και να επισημανθεί η αξία και η σχέση που τυχόν θα προκύψει με κάποιο άλλο
κείμενο στην πορεία της μελέτης ή και γενικότερα.
Το επόμενο στάδιο είναι αυτό της δοκιμαστικής ανάλυσης. Στο στάδιο αυτό το προς
μελέτη κείμενο αποδελτιώνεται και αποκωδικοποιείται. Τα εξερχόμενα σημεία από
αυτή την διαδικασία αποτελούν ουσιαστικά και τα στοιχεία εξαγωγής και μελέτης
που θα προκύπτουν από το κάθε κείμενο.
Τέλος, ακολουθεί το στάδιο της συλλογής και της αξιοποίησης. Εδώ έχουμε και τα
τελικά ευρήματα, τα οποία κατηγοριοποιούνται και κατατάσσονται σε ανάλογους
πίνακες, όπου διαμορφώνουν τελικά μια εικόνα για τον εκάστοτε μελετητή.
29
30. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ-ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ
Αντικείμενο
• Επιστολές Αποστόλου Παύλου
• Πρωτοπαύλειες vs Δευτεροπαύλειες
Κατηγορίες
• Ανθρωπολογία
• Εσχατολογία
• Εκκλησιολογία
Ορισμός
μεταβλητών ανά
κατηγορία
• Βλ. επόμενη διαφάνεια
Συχνότητα όρων
και μορφολογική
ανάλυση
• Ιουδαϊκή ορολογία
• Ρωμαϊκή ορολογία
• Ελληνική ορολογία
• Τεχνικοί όροι
30
32. ΜΕΛΕΤΗ ΕΥΧΡΗΣΤΙΑΣ
Η μέτρηση των ιδιοτήτων της ευχρηστίας (ή του
προσδιορισμού πιθανών προβλημάτων) ενός
συστήματος ή μιας εφαρμογής, σε σχέση με
συγκεκριμένους χρήστες, που εκτελούν
συγκεκριμένες διεργασίες, σε προκαθορισμένα
πλαίσια.
Στις ποιοτικές προσεγγίσεις, το ενδιαφέρον
επικεντρώνεται στην ανάλυση των υποκειμενικών
νοημάτων που αποδίδουν οι χρήστες σε αυτό που
αξιολογείται.
Στις ποσοτικές αξιολογήσεις αναζητάμε ποσοτικά
δεδομένα. Αυτά είναι δεδομένα στα οποία αποδίδεται
μια αριθμητική τιμή και στα οποία μπορεί να γίνει
στατιστική ανάλυσης.
32
33. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Ορίζεται ως η διερεύνηση ενός «ορισμένου συστήματος» ή η
διερεύνηση μίας περίπτωσης (ή πολλών περιπτώσεων), μέσω
λεπτομερούς, σε εύρος και βάθος, συλλογής δεδομένων,
χρησιμοποιώντας πολλαπλές πηγές δεδομένων.
Η διερεύνηση αφορά σε μια ολότητα με σαφή και οριοθετημένη
ταυτότητα στον χρόνο και στο χώρο.
Η ολιστική περιγραφή και σε βάθος κατανόηση απαιτεί συλλογή
δεδομένων διαφόρων μορφών (παρατηρήσεις, συνεντεύξεις,
οπτικοακουστικό υλικό, ημερολόγια, έγγραφα).
Ο ερευνητής περνά πολύ χρόνο στο πεδίο και εμπλέκεται στη
λειτουργία του συστήματος.
Η ανάλυση συνίσταται στη λεπτομερή εντός πλαισίου περιγραφή της
περίπτωσης και των θεμάτων που ανακύπτουν. Αν εξετάζονται
περισσότερες της μιας περιπτώσεις απαιτείται ο εντοπισμός των
κοινών θεμάτων και η έρευνα ονομάζεται συλλογική μελέτη
περίπτωσης.
Στόχος η πληρέστερη κατανόηση ενός ατόμου, μιας ομάδας, ενός
οργανισμού, μιας κατάστασης, μιας δραστηριότητας ή διαδικασίας.
33
34. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ
Επιχειρεί να προσδιορίσει τη σχέση αιτίας αποτελέσματος
μεταξύ δύο ή περισσότερων μεταβλητών.
Επηρεάζουμε κάποιες μεταβλητές και μετά μετράμε την
επίδραση αυτού του χειρισμού.
Ο ερευνητής διατυπώνει μία ή περισσότερες υποθέσεις και
μέσα από το πείραμα προσπαθεί να τις επαληθεύσει ή να
τις απορρίψει.
Προσπαθεί να ελέγξει τις υποθέσεις του μέσα από
στατιστικές αναλύσεις.
Μία έρευνα είναι πειραματική μόνο στο μέτρο που οι
διαδικασίες της αντιστοιχούν σε ή συμμορφώνονται με
ορισμένα λογικά πρότυπα τα οποία καθιστούν δυνατή την
εξαγωγή λογικά αυστηρών συμπερασμάτων.
34
35. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ (1)
Η επιστήμη που έχει ως αντικείμενο την
αποτελεσματική αξιοποίηση δεδομένων μετά από
κατάλληλη συλλογή, επεξεργασία, οργάνωση,
παρουσίαση και ανάλυση αριθμητικών στοιχείων,
με σκοπό τη σωστή λήψη μέτρων και αποφάσεων.
Η ορθή συλλογή, επεξεργασία, οργάνωση,
παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων
διασφαλίζει τα αποτελέσματα της έρευνας και
αυξάνει τη γνώση για το φαινόμενο που μελετάται.
35
36. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ (2)
Πληθυσμός: Τα στοιχεία (μετρήσεις-παρατηρήσεις) για
όλους τους ανθρώπους (υποκείμενα) ή τα πράγματα
(αντικείμενα) μιας μελέτης. Το σύνολο των στοιχείων-
δεδομένων που μας ενδιαφέρει.
Στατιστικός Πληθυσμός: Το σύνολο των παρατηρήσεων
που αναφέρονται σε ένα χαρακτηριστικό ή ιδιότητα των
μονάδων του υπό εξέταση πληθυσμού.
Κάθε στοιχείο του πληθυσμού ονομάζεται μονάδα ή
άτομο.
Δείγμα: Tο μέρος του πληθυσμού που έχει επιλεγεί από
τον πληθυσμό. Είναι μέρος του πληθυσμού. Το δείγμα
επιλέγεται από το δειγματοληπτικό πλαίσιο δηλαδή
κατάλογο πληθυσμού, το οποίο θεωρητικά πρέπει να
περιλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις που εμπεριέχονται στον
πληθυσμό.
36
37. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ (3)
Υπάρχουν δύο κατηγορίες δειγμάτων:
1. Δείγμα πιθανοτήτων ή τυχαία δείγματα
2. Δείγμα μη – τυχαίο – (δείγμα ευκολίας, σκόπιμο,
χιονοστιβάδας, ποσοστώσεων).
Τα τυχαία δείγματα είναι τα πιο κατάλληλα στην
επιστημονική εμπειρική έρευνα, γιατί είναι
αντιπροσωπευτικά και επίσης επιτρέπουν την χρήση
των νόμων των πιθανοτήτων για την επαγωγή από το
δείγμα στον πληθυσμό.
Τα μη τυχαία δείγματα δεν μπορούν να δώσουν
γενικεύσεις από το δείγμα στον πληθυσμό, γιατί δεν
είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού, όμως
χρησιμοποιούνται σε περιγραφικές έρευνες, όταν δεν
μπορεί να γίνει πλήρης καταγραφή του πληθυσμού.
37
38. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ (4)
Περιγραφική έρευνα: περιγράφει μεταβλητές, πληροφορίες
και χαρακτηριστικά του υπό μελέτη πληθυσμού ή του
φαινομένου. Βοηθά στην εξαγωγή συμπερασμάτων που
αναφέρονται αποκλειστικά στο συγκεκριμένο δείγμα χωρίς
γενικεύσεις ή προβλέψεις. Περιγραφική έρευνα είναι η
δημοσκόπηση, όπου στόχος είναι η καταγραφή του
πληθυσμού, βάσει ορισμένων χαρακτηριστικών και
καταμετρά τις προτιμήσεις, τις απόψεις, τις στάσεις, κ.α.
Επαγωγική μελέτη: Στατιστικά, έλεγχοι, συμπεράσματα, που
χρησιμοποιούνται για γενικεύσεις από το δείγμα στον
πληθυσμό. Ο στόχος είναι η γενίκευση, δηλαδή η περιγραφή
μιας ή περισσοτέρων μεταβλητών του πληθυσμού, καθώς και
η εξήγηση των σχέσεων μεταξύ μεταβλητών του πληθυσμού.
Συνεπώς, χρειάζεται να συγκεντρωθούν και να αναλυθούν
πληροφορίες για τις διάφορες μεταβλητές του πληθυσμού.
38
39. ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ
Επειδή η συγκέντρωση πληροφοριών είναι μια
δύσκολη, χρονοβόρα, ακριβή και μερικές φορές
αδύνατη διαδικασία, συλλέγονται πληροφορίες από
ένα δείγμα του πληθυσμού και βασιζόμενοι στα
δεδομένα που επιλέξαμε από το δείγμα διεξάγουμε
τις αναλύσεις.
Οι αναλύσεις αυτές βασίζονται στα δεδομένα του
δείγματος, που είναι εσκεμμένα και αυστηρά
επιλεγμένα με επιστημονική ακρίβεια.
Σ’ αυτή την περίπτωση διεξάγουμε μία
δειγματοληπτική έρευνα, που ουσιαστικά αποτελεί
τη διαδικασία συλλογής παρατηρήσεων ατόμων,
χαρακτηριστικών, στάσεων από έναν πληθυσμό. 39
40. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Συλλογή Στοιχείων
• Εξαντλητική έρευνα
• Μερική έρευνα
Απογραφή
• Μελέτη των
ιδιοτήτων όλου του
πληθυσμού
Δειγματοληψία
• Μελέτη των
ιδιοτήτων ενός
τμήματος
(δείγματος) του
πληθυσμού
40
42. ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΑ
42
Άντληση πληροφοριών μέσω των υπαρχόντων
στοιχείων που έχουν συλλεχθεί, από στατιστικές
υπηρεσίες, κρατικές υπηρεσίες, ερευνητικά κέντρα,
ιστορικές πηγές, πανεπιστήμια, κ.α.
43. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Έχει περιορισμένη χρήση.
Έρευνα που στηρίζεται σε παρατηρήσεις που
γίνονται μόνο μια φορά.
Παραδείγματος χάρη, μια απογραφή που
αποβλέπει στην περιγραφή του πληθυσμού σε μία
δεδομένη φορά, όπως ρατσιστικές τάσεις/ ψήφος
στις συγκεκριμένες εκλογές.
Το μειονέκτημα είναι πως αποβλέπει σε γενικεύσεις,
όμως τα συμπεράσματα έχουν βασιστεί σε
παρατηρήσεις που έχουν γίνει μόνο μια φορά.
43
44. ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ
Επιτρέπει στον ερευνητή να εξετάσει ένα φαινόμενο
διαχρονικά. Επαναλαμβάνεται πολλές φορές, για να
διαπιστωθεί η αλλαγή των υπό έρευνα φαινομένων.
Παραδείγματος χάρη, η εξέταση των δραστηριοτήτων μιας
ομάδας από την αρχή της καθιέρωσής τους μέχρι το
τέλος.
Είδη διαχρονικών ερευνών είναι:
1. Πάνελ, (εξετάζονται διαχρονικά τα ίδια άτομα-ίδιο δείγμα
από τον ίδιο πληθυσμό).
2. Έρευνα Κοόρτης (γενεακές έρευνες, διαφορετικό δείγμα
από τον ίδιο πληθυσμό, π.χ. γενιά του Πολυτεχνείου).
3. Έρευνες Τάσεων (βλέπει τις διαχρονικές αλλαγές της
πολιτικής συμπεριφοράς, λαμβάνοντας ένα δείγμα).
44
45. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δημητρόπουλος Ε., Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της Επιστημονικής Έρευνας, Περιστέρι: Εκδόσεις
Έλλην, 1994.
Ευδωρίδου Ε. & Καρακασίδης Θ., Ακαδημαϊκή Γραφή, Αθήνα: Εκδόσεις Τζιόλα, 22015, σσ. 648-690.
Ζαφειρόπουλος Κ., Πως γίνεται μια επιστημονική εργασία; Επιστημονική έρευνα και συγγραφή
εργασιών, Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική, 2005, σσ.15-19, 157-182, 221-226.
Howard K. & Sharp J., Η επιστημονική μελέτη: οδηγός σχεδιασμού και διαχείρισης πανεπιστημιακών
εργασιών, Αθήνα: Gutenberg, 1994, σσ. 26-44.
Κάλλας Γ., Ζητήματα Σχεδιασμού Εμπειρικών Ερευνών: Αξιοποίηση Μεθόδων της Πληροφορικής
Τεχνολογίας, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, Εκδόσεις Νεφέλη, 2002.
Κυριαζή Ν., Η Κοινωνιολογική Έρευνα: Κριτική Επισκόπηση των Μεθόδων και Τεχνικών, Αθήνα:
Ελληνικές Επιστημονικές Εκδόσεις, 1998.
Λάββας Γ., Έννοια-είδη-τεχνική της επιστημονικής εργασίας, Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη, 1978, σσ.
16-19.
Μενεξές Γ., Εισαγωγή στη Στατιστική, Παρουσίαση στο εργαστήριο Γεωργίας του Τομέα Φυτών
Μεγάλης Καλλιέργειας και Οικολογίας της Γεωπονικής Σχολής, ΑΠΘ, 2008.
Μενεξές Γ., Η Έρευνα με ερωτηματολόγιο, Παρουσίαση στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό πρόγραμμα
«Ψυχοπαιδαγωγική της ένταξης: ένα σχολείο για όλους» στην Παιδαγωγική Σχολή, ΑΠΘ, 2008.
Παπαδημητρίου Γ., Περιγραφική Στατιστική, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 2001.
Παππάς Θ., Η μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας στις ανθρωπιστικές επιστήμες, Αθήνα: Εκδόσεις
Καρδαμίτσα, 2002, σσ. 20-23.
Σαραφίδου Γ.-Ο., Συνάρθρωση ποσοτικών και ποιοτικών προσεγγίσεων: η εμπειρική έρευνα, Αθήνα:
Gutenberg, 2011, σσ. 22-88.
Τσάντας Ν., Μωϋσιάδης Χ., Μπαγιάτης Ν., και Χατζηπαντελής Θ., Ανάλυση δεδομένων με τη βοήθεια
Στατιστικών Πακέτων, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΖΗΤΗ, 1999.
Τσιπλητάρης Α. & Μπάμπαλης Θ., Δέκα παραδείγματα μεθοδολογίας επιστημονικής έρευνας: από τη
θεωρία στην πράξη, Αθήνα: Ατραπός, 2006, σσ. 17-22, 23-26.
45
