лекц 4,
- 2. Судалгааны ажилд тавих шаардлага
Судлахууны мөн чанар, зүй тогтлыг салбар
ухааны хөгжлийг шинэ шатанд гаргах зорилг, зорилт,
сэдэв сонгосон шалтгаан, сэдвийн чухал болох судлагдсан
байдал, судалгааны ажлын шинэлэг тал, онолын ба
практик ач холбогдол зорилгыг судлахуун юу ямар
зорилгоор өмнө нь ямар судалгаа хийж ямар үр дүнд
хүрсэн ямар үр дүнд хүрсэн тодорхой төсөөлөлтэй байх
ѐстой.
- 3. Зорилтууд нь уг зорилгод хүрэхийн тулд
судлаачдын анхаарлын төвд байгаа боловч урьд өмнө нь
аль нэг асуудлыг эцсийн байдлаар шийдээгүй судлаачаа
хүлээж буй талаар өгүүлэх шаардлагатай.
Судлаачийн
оруулсан
хувь
нэмэр, шийдэл, дүгнэлт, гаргалгааг ном зохиолтой сайтар
танилцах шинжлэх ухааны үнэнч, бодитой байх зарчмыг
зөрчиж худал мэдээлэл өгөхөөс гадна судлаач өөрөө
судалгааны ажилд бэлэн шинэ сэдэв шинэ тутам гарсан
бүтээлүүдтэй өмнөх судлаачдын бүтээлийг үгүйсгэх, үнэ
цэнийг бууруулах байдалд хүрнэ.
- 4. Судалгааны хэрэглэгдэхүүнийг цөөн хангалттай
баримтад тулгуурлан онолын бөгөөд практик ач
холбогдолтой диссертацид онолын бакалаврын болон
мастерын зэрэг горилсон зохиолд практик дипломын
ажилд тодорхой судлахууныг сонгон асуудлыг шийдэх
зорилго тавьсан суурь судалгааны ажлын үр дүнг
тользүй,
төрөлх
ба
гадаад
хэл
заах
аргазүй, орчуулга, сонгоны хичээл гэх мэтэд ашиглах
гарцтай байх талаас тодорхойлох нь зүйтэй.
Судалгааны
баримт
хэрэглэгдэхүүн
цуглуулах, судалгааны сан бүрдүүлэхтэй холбоотой.
- 5. Идэвхгүй арга
Хэлний бодит баримт цуглуулахад бодит орчинд
тухайн өгүүлэгчийн төрөлх хэлээрээ толь бичиг, уран
зохиол, бичгийн бусад эх сурвалж.
Аман ярианы эх сурвалж
Цэвэр байдлаар нь бүртгэх техникийн бололцоо
нэгэнт дуун ба дүрс бичлэг асуулга, ярилцлага, анкет
бөглүүлэх болон корпус хэлшинжлэл юм. Болж буй орон
зай, газар, цаг хугацаа, нөхцөл байдал хүний хүйс, нас,
амьдралын туршлага, амьдралын хэв маяг нэг салбарт
илүү ойр байснаар уг амьдралын хэв маяг ажилтай ажил
мэргэжил журамлагдаж тусгалаа олдог гэж үзэж болно.
- 6. Толь бичиг
Журамлагдаж тусгалаа олдог гэж үзэж байна. Эсрэг
утгатай үг, өвөрмөц хэллэгийн толь, ижил нэрийн толь гэх
мэт санг давхар шалгаж баяжуулах боломжтой.
Толгой үгийг хэрхэн утгыг ямар зарчмаар
тайлбарлах вэ, өвөрмөц хэллэгийг уран зохиолын эх
ашиглах нь хэлшинжлэл найруулгын бүхий л төрөл зүйл
олон бичвэртэй ажиллаж байж өдөр тутмын сонин хэвлэл
ордог. Өөр төрөл, найруулгад хамаарах тул номын нэр,
зохиогч, хэвлэсэн газар, нүүрний тухай мэдээллийг заавал
заана. Мэдээлэгчийн хэлний паспорт, сонин хэвлэл бол
нэр, он сар өдөр, дугаарыг заана.
- 7. Туршилтын арга
Хэлэхүйн үйл явцыг удирдах замаар судлаачид
өгсөн өгүүлбэрийг гүйцээх тайлбар хийх мэт даалгавар
гүйцэтгүүлэх арга байж сэдэл төрүүлж сэтгэц
хэлшинжлэлд өөрийн хэл яриаг ашиглах авиа зүйн
түвшин бөгөөд үүргийн хувьд ижил төстэй бусад
судлагдахуунтай
харьцуулж
бусад
судлахуунтай
харьцуулах энгийн бүтэцтэй бус.
- 8. Идэвхгүй арга
Хэлний бодит баримт цуглуулахад бодит орчинд тухайн
өгүүлэгчийн төрөлх хэлээрээ толь бичиг, уран зохиол,
бичгийн бусад эх сурвалж.
Аман ярианы эх сурвалж
Цэвэр байдлаар нь бүртгэх техникийн бололцоо нэгэнт
дуун ба дүрс бичлэг асуулга, ярилцлага, анкет бөглүүлэх
болон корпус хэлшинжлэл юм. Болж буй орон
зай, газар, цаг хугацаа, нөхцөл байдал хүний
хүйс, нас, амьдралын туршлага, амьдралын хэв маяг нэг
салбарт илүү ойр байснаар уг амьдралын хэв маяг
ажилтай ажил мэргэжил журамлагдаж тусгалаа олдог гэж
үзэж болно.