1. Effecten van woonservice gebieden op
langer thuis wonen
Stedelijke monitor woonservice gebieden Rotterdam

2. Inhoud sessie
! Voorstellen
! Aanleiding: woonservicegebieden (Erwin Tak, TNO)
! Ontwikkeling Monitor (Erwin Tak, TNO)
! Data bewerking (Harry Post, TNO)
! (kwalitatieve) dataverzameling (Otto Trienekens, VA)
! Vragen/discussie

3. Voorstellen
• Project coördinatie
• Wetenschappelijke validatie
• Databewerking/visualisatie
• Data analyse
• Kennis databronnen
• Living Lab
• Kwalitatieve dataverzameling
• Beleid
• Maatschappelijke en
Stadsontwikkeling

4. Achtergrond Woonservicegebieden
! Transitie van intramurale zorg naar integrale arrangementen van
wonen, welzijn en zorg in de buurt: woonservicegebieden (WSG)
! Gebiedsgericht samenwerkingsverband tussen aanbieders van
wonen, zorg en welzijn en vraagsturing van bewoners
! Doel: kwetsbare ouderen of personen met beperkingen
zelfstandig kunnen blijven wonen in de wijk en participeren in de
samenleving
! Grote diversiteit in inrichting en ambities

5. Ambities Rotterdam woonservicegebieden
! Een betrokken samenleving creëren, welke eraan bijdraagt om
senioren en mensen met een beperking langer thuis te laten wonen
! Rotterdammers nemen verantwoordelijkheid voor hun
zelfredzaamheid en vitaliteit waardoor ze toenemend actief, betrokken
en gezond zijn
! Slimme verbindingen wonen-welzijn-zorg

6. Stand van zaken woonservicegebieden
! Uitvoeringsprogramma om 16 WSG’en te ontwikkelen
! 21 convenanten ondertekend met deelgemeenten en lokale partners
! Monitor
! Ontwikkelingen vaststellen op stedelijk en deelgemeentelijk niveau
om goede voorbeelden te delen op de relevant beleidsterreinen
! Verschillen tussen woonservicegebieden
! Aanknopingspunt bieden voor tijdig bijstellen van de interventies
! Profilering als innovatieve zorgstad

7. Onderzoek woonservicegebieden
! Weinig bekend over effecten
! Aanwijzingen dat ouderen in woonservicegebieden
! langer zelfstandig wonen,
! beter met hun problemen omgaan (coping)
! dempende werking op achteruitgang welbevinden
! Minder gebruik thuiszorg en ziekenhuisopnames (De Kam et al., 2012)
! Bepalende factoren:
! Aanwezigheid aangepaste woningen, voorzieningen in nabijheid,
organisatie van diensten, infrastructuur diensten

8. Ontwikkeling Stedelijke Monitor Woonservicegebieden
Ordening en
Indicatoren operationalisatie
Dataverzameling & Visualisatie
bewerking
Analyse
Monitor in GIS
Succesfactoren

9. Identificatie en validering Indicatoren
Indicatoren
18 ‘beleids’ De WSG – Relevantie 0-meting Meerwaarde/ Wie, hoe en
indicatoren Indicator resultaat waar
Hoog= Aantal
Toegankelijk mobiliteit opstapplaat Men kan zelf S.O. /RET/
openbaar sen/wijk- met OV, Klanten t.a.v.
Workshop vervoer bussen gebruik van beleving en
stakeholders Bus, bereikbaarhe
boodschappen, id
eruit.

10. 18 Beleidsindicatoren
1 Sociale binding 10 Aanwezigheid service/verpleegcentra
2 1e lijnsvoorzieningen 11 Ontmoetingsplekken/ gemeensch. ruimte
3 Welzijnsactiviteiten 12 Veiligheid
4 Zelforganisaties, verenigingen 13 Winkels voor dagelijkse boodschappen
5 ADL-functies collectief 14 Ontmoetingsplekken buitenplaats
6 Servicepunt/vraagwijzer 15 Sociaal-culturele en maatsch. voorz.
7 Aangepaste woningen 16 Verkeersbuitenruimte
8 Toegankelijke complexen, voorz. 17 Leefstijlen (DGWT)
9 Toegankelijke buitenruimte 18 Ouderen, aantal mensen met een beperking

11. Identificatie en validering Indicatoren
Indicatoren
18 ‘beleids’
indicatoren
Expertmeeting
• Scopus, pubmed,
psycinfo, rapporten
• ‘nursing home
Literatuurstudie admission’
Workshop
Determinanten • 34 studies
stakeholders geïncludeerd
‘Langer Thuis Wonen’
• minimaal 2 studies, no
conflicts

12. Bewezen Tegenstrijding Slechts 1x genoemd, niet bewezen
Age: older age Gender Race: oa African, Asian, Hispanic (protective)
Persoonsfactoeren
Race: being white Education level Expectation of placement: higher expectation or
Financial status: lower financial recources refuse to anwer
Home ownership: not owning a home Personal control, self-reliance, attitude, perceived
Self-rated health: lower responsibility (positive/ higher outcome =
Frailty score: higher score protective)
Wanting a lifestyle change (reason to move)
Having less family recources Spousal loss Caregiver burden
Marital status: being unmarried Living with others County unemployment (positive/AIP)
Living alone Living with child
omgeving
Having no or lower number of living children Changes in household composition
Sociale
Worse/less social support Absence/having (potential) caregiver
Weaker ties to community
Crime and safety problems: more victimization, Geographic region
feeling less safe/secure Kenmerken wijk; oa toegankelijkheid stoep,
Fysieke omgeving
Dwelling characteristics*: o.a. having structural/repair verkeersveiligheid, sfeer, groen, toegang tot en
problems, size and upkeep problems, accessibility aanwezigheid van voorzieningen, diensten, hulp
problems krijgen wanneer nodig
Vervoer en mobiliteit:, having transportation options
(public/ private), owning a car/ ability to drive
Verkeersveiligheid**
Toegang tot zorg en ondersteuning** Usage of community services Reimbursement rates
Zorg, diensten
Nabijheid voorzieningen** Employment of domestic helper Medical expenditures
Informatievoorziening/ kennis van diensten*** Number of NH beds
Prior hospital or nursing home use Medicaid enrollment elligiblity
Higher property taxes
Functional impairment Visual impairment Walking difficulties
Cognitive impairment, Dementia Presence of cancer Falls
Fractures Disorientation, behavioural problems
Functioneren
Diabetes, High blood pressure, Depression, Hart Smoking
problems, Incontinence, BMI Lower healthy nutrition score
Number of prescription medications
Number of medical conditions
Low social activity
P
Added by TNO experts Zorgvoorzieningen, beschermend: Kenmerken wijk, belemmerend voor mobiliteit/
Crime and safety: verloedering, onderhoud, aanwezigheid respijtzorgvoorziening, wandelen: hoogteverschillen, wortelopdruk,
straatverlichting, hangjongeren verpleeghuis, dagopvangplekken plassen
Dwelling characteristics, beschermend: Het hebben van een huisdier

13. Identificatie en validering Indicatoren
30 indicatoren
Indicatoren
ICF-Model
ICF-Model
25 indicatoren
18 ‘beleids’
indicatoren
Expertmeeting Focusgroep
gesprekken
Literatuurstudie
Workshop
determinanten ‘Langer
stakeholders
Thuis Wonen’

14. Ordening & operationalisatie
Ordening en
operationalisatie
Indicatoren

15. Ordening & operationalisatie
§ Gezondheidstoestand (aandoeningen, ziekte)
§ Chronische ziekten (incl. dementie), ervaren gezondheid
§ Activiteiten (beperkingen)
§ Beperkingen in het uitvoeren van algemene en huishoudelijke
dagelijkse levensverrichtingen (ADL)
§ Participatie
§ Contact familie/vrienden, mantelzorg, vrijwilligerswerk, Rotterdampas
§ Persoonlijke factoren
§ Leeftijd, etniciteit, financiële status/inkomen, huiseigenaarschap
§ Externe factoren

16. Externe factoren
Ondersteuning en relaties Diensten/beleid
• aanwezigheid partner, • aanbod activiteiten, sport,
kinderen ontmoeting
• leefstijlen • winkels voor dagelijkse
benodigdheden
• 1e lijnsvoorzieningen,
zorghotels, wijkvpk
• servicepunten, vraagwijzers
Fysiek omgeving binnen Fysieke omgeving buiten
• aangepaste woningen, • toegankelijke OV (haltes)
woon(zorg)complexen • verkeersincidenten met 65+
• veiligheidsindex (obj)

17. Dataverzameling en bewerking
Indicatoren Operationalisatie
Dataverzameling &
bewerking
Gemeentelijke Kwalitatieve
databronnen dataverzameling

18. Otto Trienekens
Kwalitatief onderzoek - observatie
! Databronnen
! Focusgroepgesprekken
! Opzet
! Organisatie
! Inhoud
! Resultaten?
! Verwerking

19. Otto Trienekens

20. Otto Trienekens
! Databronnen
! Focusgroepgesprekken
! Opzet
! Organisatie
! Inhoud
! Resultaten?
! Verwerking

21. Otto Trienekens
Input focusgroep
! Databronnen
! Focusgroepgesprekken
! Opzet
! Organisatie
! Inhoud
! Resultaten?
! Verwerking

22. Otto Trienekens
Focusgroep
! Plaatje focusgroep vreewijk wordt vandaag geschoten;
bewoners zijn zichtbaar aan het werk met het kaartmateriaal

23. Otto Trienekens

24. Otto Trienekens
Bewonerskaart

25. Otto Trienekens
Bewonerskaart

26. Otto Trienekens
Ankerpuntenkaart

27. Otto Trienekens
Validatie indicator 14:
ontmoetingsruimte buitenplaats

28. Visualisatie en monitoring in GIS
Indicatoren Operationalisatie
Dataverzameling & Visualisatie
bewerking
Monitor in GIS

29. Proces databewerking

30. Stappen per indicator in bewerking en visualisatie
1. Relevante databron selecteren
• keuze uit meerdere
• criteria (regelmatige update)
2. Bewerken data
• relevante variabelen selecteren
• berekeningen uitvoeren
• indicator berekenen (afstand/categorie/percentage)
3. Visualisatie
• wat laten zien: gemiddelde, verschil tov norm, verschil tov
gemiddelde ….
• hoe laten zien: kleurcodering, diagram, …..
• met eindgebruikers beslissen

31. Voorbeeld: aanwezigheid van en afstand tot
kinderen
1. Bronnen
§ GBA (tabel): Anummer, leeftijd, adres van 55+’ers
§ GBA (tabel): Anummer ouder, anummer kind, adres kind
§ BAG, Open streetmaps
2. Bewerken data
§ Koppeling ouders met kinderen en koppeling adressen aan BAG
§ Netwerkkaart opstellen en berekenen afstanden tussen punten
3. Visualisatie
§ % ouderen met één of meer kinderen
§ afstand tot dichtsbijzijnde kind

32. %75+ huishoudens met kinderen, naar afstand,
per wijk

33. Voorbeeld: potentiële geschikte woningen voor
ouderen
1. Bronnen
§ GBA (tabel): Anummer, leeftijd, adres van 55+’ers
§ Gemeente: Woninggegevens en definitie potentieel geschikt
§ GIS layer, afbakening PC-gebieden / WSG’en
§ BAG: coördinaten adresgegevens
2. Bewerken data
§ Koppeling woninggegevens aan BAG,
3. Visualisatie
§ % sec

34. Potentiële geschikte woningen
(% woningen in klassen, PC6)

35. Potentiële geschikte woningen bewoond door 75+
(% woningen, in klassen, PC6)

36. Voorbeeld: aanwezigheid bankjes (ontmoeting,
toegankelijkheid)
1. Bronnen
§ Gisdienst: bankjes
§ wijkcontouren
2. Bewerken data
§ Berekenen banken/oppervlakte wijk,
3. Visualisatie
§ aantallen

37. Bankjes per km2 (wijk)

38. Analyse van succesfactoren
Indicatoren Operationalisatie
Dataverzameling & Visualisatie
bewerking
Analyse
Monitor in GIS
Succesfactoren
• Analyses: identificatie van
succesfactoren
• Benchmark WSG’en

39. Afronding
! Stand van zaken november 2012
! Afronding verwerking databronnen
! Visualisatie afstemmen met eindgebruikers (deelgemeenten)
! Pilot in 4 WSG in Kralingen-Crooswijk en evaluatie
! Monitor gereed najaar 2013

40. Uitdagingen/knelpunten
! representativiteit data (gedwongen keuzes, proxy’s)
! koppeling kwantitatieve en kwalitatieve data
! privacy data, data welzijnsdiensten (niet op indiv./PC niveau)
! wijkgrenzen wel in data, niet in werkelijkheid (b.v. voorzieningen)
! Combinatie van indicatoren tot één of meerdere maten
! keuze van visualisatie
! Weging

41. erwin.tak@tno.nl
harry.post@tno.nl
www.tno.nl
http://nabij-vitalewijk.nl/
otto@veldacademie.nl
http://www.veldacademie.nl/