1. Wyniki badań. Edycja 2011

2. Spis treści
Słowo wstępu 3
Wprowadzenie 5
Najważniejsze wnioski 7
Metodologia badania 8
Szczegółowe wyniki badania 9
Zarządzanie ryzykiem 9
Organizacja systemu kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem 10
Czynności kontrolne 12
Monitorowanie i ocena systemu 16
2 Wyniki badań. Edycja 2011

3. Maciej Richter
Partner Zarządzający
Grant Thornton Frąckowiak
Wyniki badań. Edycja 2011 3

4. 4 Wyniki badań. Edycja 2011

5. Anatol Skitek
Menedżer
Grant Thornton Frąckowiak
Wyniki badań. Edycja 2011 5

6. 6 Wyniki badań. Edycja 2011

7. Najważniejsze wnioski z tegorocznej edycji badania to:
1 Poprawa sytuacji gospodarczej na polskim rynku
uśpiła czujność spółek giełdowych, które w znacznym
stopniu odłożyły w czasie lub zrezygnowały z
wdrażania systemowych mechanizmów kontroli
wewnętrznej i zarządzania ryzykiem.
2 Większość spółek giełdowych podchodzi do kwestii
kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem w sposób
mało sformalizowany, świadczy o tym utrzymujący się
od 2008 roku, bardzo niski odsetek spółek
wspominających o konkretnych regulacjach w tym
obszarze.
3 Od pierwszej edycji naszego badania dostrzegalna
jest tendencja koncentracji spółek na kontrolach
zwrotnych (następczych), dostarczających informacji
na temat zakończonych już czynności. O ile sam fakt
występowania takiej kontroli należy ocenić pozytywie,
ponieważ jest to zdecydowanie obowiązkowy element
SKW, o tyle spadek popularności, w porównaniu z
poprzednim rokiem, kontroli bieżących (tzw. kontroli
„u podstaw”) należy zdecydowanie ocenić
negatywnie, ponieważ niepotrzebnie zwiększa to
ryzyko wystąpienia błędów i konieczności ponownej
realizacji procesu.
4 Pozytywna opinia biegłego rewidenta daje racjonalne
zapewnienie o rzetelności i wiarygodności
sprawozdania finansowego, spółki jednak nie powinny
traktować tej czynności jako głównego elementu
systemu kontroli wewnętrznej (co zadeklarowało
ponad 17% spółek), szczególnie w przypadku kiedy
audytor zewnętrzny nie dokonuje oceny skuteczności
systemu kontroli wewnętrznej w procesie
przygotowania sprawozdania finansowego. Należy
podkreślić, iż takie podejście pojawia się od początku
naszych badań.
5 Cykliczna ocena jest podstawią skuteczności. Dlatego
też okresowe monitorowanie efektowności
funkcjonowania systemu kontroli i zarządzania
ryzykiem jest jednym z najważniejszych elementów
systemu, dodatkowo jego coroczna ocena to
obowiązkowy element SKW w świetle wytycznych
Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW. W
praktyce tak się jednak nie dzieje, liczba spółek
deklarujących dokonywanie takiej oceny spadła z i tak
niewysokiego poziomu 20% w ubiegłym roku, do
15% w obecnym. Czy zatem systemy, które nie są na
bieżąco udoskonalana mogą być skuteczne w
dłuższym okresie?
Wyniki badań. Edycja 2011 7

8. Ocena systemu kontroli wewnętrznej i zarządzania
ryzykiem w procesie sporządzania sprawozdania
Zarządzanie ryzykiem:
- cele kontroli wewnętrznej i potencjalne ryzyka w procesie
Organizacja SKW i ZR w odniesieniu do procesu
sporządzania sprawozdań finansowych:
- nadzór nad systemem kontroli wewnętrznej oraz
odpowiedzialność za realizację zadań
- zaangażowanie rady nadzorczej
Czynności Kontrolne:
- obowiązujące dokumenty (procedury)
- realizowane czynności kontrolne
- systemy informatyczne w kontroli wewnętrznej
Monitorowanie i ocena skuteczności systemu:
- audyt wewnętrzny
- badanie sprawozdań finansowych
- ocena skuteczności systemu kontroli wewnętrznej i
zarządzania ryzykiem
8 Wyniki badań. Edycja 2011

9. Zarządzanie ryzykiem
Cele kontroli wewnętrznej i potencjalne
ryzyka w procesie sporządzania SF
Cele kontroli wewnętrznej i potencjalne ryzyka w procesie sporządzania SF
60%
47% 2008 2009 2010 2011
42%
38%
40% 35%
32% 32%
24% 23%
20% 16%
12% 13%
10% 8%
6% 5% 4% 4% 6% 6% 6%
0%
Elementy zarządzania Opisano cele systemu Opisano / wskazano Opisano sposób Opisano/wskazano
ryzykiem łącznie kontroli wewnętrznej główne ryzyka KW w identyfikacji / narzędzia zarządzania
(w SF) SF narzędzia zarządzania ryzykiem w innych
ryzykiem w procesie procesach
tworzenia SF
Wyniki badań. Edycja 2011 9

10. Organizacja systemu kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem
Nadzór nad systemem kontroli wewnętrznej
oraz odpowiedzialność za realizację zadań
Nadzór nad systemami kontroli wewnętrznej
50%
42% 42% 2008 2009 2010 2011
40%
30% 26%
20%
10% 7%
1% 3% 3%
1%
0%
Zarząd Rada Nazdorcza / Komitet Audytu
Odpowiedzialność za realizację zadań kontroli wewnętrznej
60%
2008 2009 2010 2011 50%
50%
40%
30%
20% 16% 16% 15%
12% 10% 11% 11% 11%
8% 9% 8%
10% 4% 6%
4% 4%
0%
Kontrola instytucjonalna Kontrola funkcjonalna Zarząd Inne komórki
(komórka KW / IA) (wszyscy pracownicy)
10 Wyniki badań. Edycja 2011

11. Zaangażowanie Rady Nadzorczej
Zaangażowanie Rady Nadzorczej
50%
45%
45% 43%
2008 2009 2010 2011
40% 36%
35%
30% 30%
30% 26%
25% 21%
19%
20% 16% 17%
15% 13% 13%
10% 6% 7% 7%
4% 2% 2%
5% 1% 1%
0%
Wybór audytora przez RN - Komitet audytu Ocena sprawozdań Ocena skuteczności Wydawanie zgody na
nadzór nad zapewnieniem finansowych systemu kontroli istotne transakcje /
niezależności wewnętrznej zaciąganie zobowiązań
Wyniki badań. Edycja 2011 11

12. Czynności kontrolne
Obowiązujące dokumenty (procedury)
Obowiązujące dokumenty (procedury) 2011 2010 2009 2008 Zmiana Zmiana
2011- 2011 -
2010 2008
Polityka rachunkowości 47% 49% 44% 42% -2% 5%
Procedury wewnętrzne (ogólnie) 17% 19% 15% 19% -2% -2%
Regulamin organizacyjny 15% 15% 7% 15% 0% 0%
Regulamin Ochrony i Obiegu Informacji Poufnych 7% 7% 5% 6% 0% 1%
Instrukcja inwentaryzacyjna 6% 9% 8% 6% -3% 0%
Regulamin kontroli wewnętrznej 5% 4% 4% 5% 1% 0%
Procedura zarządzania ryzykiem 2% 5% 3% 2% -3% 0%
Kodeks etyczny 1% 1% 0% 0% 0% 1%
12 Wyniki badań. Edycja 2011

13. Realizowane czynności kontrolne
Realizowane czynności kontrolne 2011 2010 2009 2008 Zmiana Zmiana
2011 - 2011 -
2010 2008
Okresowa weryfikacja raportów finansowych przez Kierownictwo 44% 54% 44% 53% -9% -9 %
Podział obowiązków pracowników 28% 17% 23% 20% 11% 8%
Tworzenie i weryfikacja planów 24% 22% 13% 19% 2% 5%
Śledzenie zmian w prawie 20% 12% 13% 13% 8% 7%
Sformalizowany tryb przygotowania sprawozdania finansowego 11% 29% 17% 6% -18% 5%
Sformalizowany obieg dokumentów 11% 12% 11% 12% 1% -1%
Akceptacja transakcji /dokumentów źródłowych 5% 15% 12% 5% -10% 0%
Dokonywanie istotnych szacunków przez strony trzecie 5% 2% 3% 4% 3% 1%
Nadzór nad pracami księgowości (również w grupie) 5% 6% 6% 2% -1% 3%
Weryfikacja zgodności danych 3% 15% 10% 5% -12% -2%
13 Wyniki badań. Edycja 2011

14. Wyniki badań. Edycja 2011 14

15. Systemy informatyczne
60%
Systemy informatyczne w kontroli wewnętrznej
50%
50%
44% 2008 2009 2010 2011
40%
40% 37%
30%
21% 20%
19%
20%
15%
10%
5% 4% 6% 5%
0%
Elektroniczny FK / system ERP Ograniczenia / kontrola dostępu do Ochrona / archiwizacja ksiąg
systemu rachunkowych
15 Wyniki badań. Edycja 2011

16. Monitorowanie i ocena systemu
Audyt wewnętrzny
Audyt wewnętrzny
16%
2008 2009 2010 2011
14%
14%
12% 12%
12% 11%
10%
8% 7%
8% 7%
6% 5%
6% 5%
4%
4%
2% 1%
0%
Audyt wewnętrzny Opis działania audytu wewnętrznego (plany, ISO
zadania)
Wyniki badań. Edycja 2011 16

17. Badanie sprawozdań finansowych
Badanie sprawozdań finansowych
90% 84%
80% 76% 76% 2008 2009 2010 2011
72%
70%
60%
50%
40%
30%
18% 17%
20% 15%
12%
10% 5% 4% 4%
2%
0%
Badania, przeglądy sprawozdań finansowych Renomowany audytor zewnętrzny Potwierdzenie skuteczności w postaci opinii
przez audytora zewnętrznego biegłego
17 Wyniki badań. Edycja 2011

18. Sposób potwierdzenia skuteczności systemu
kontroli wewnętrznej
Oceny skuteczności funkcjonowania systemu kontroli i
zarządzania ryzykiem dokonywane są przez:
- Komórkę Audytu Wewnętrznego - 5% (spadek o 3 pp)
- Radę Nadzorczą - 7% (ten sam poziom)
- Zarząd - 5% (wzrost o 2 pp)
Wyniki badań. Edycja 2011 18

19. Dane kontaktowe
Anatol Skitek Agnieszka Kostrzycka
Menedżer Konsultant
T +48 661 538 546 T 661 538 570
E skitek.anatol@gtfr.pl E kostrzycka.agnieszka@gtfr.pl
19 Wyniki badań. Edycja 2011

20. www.gtfr.pl
Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o. Sp. k.
pl. Wiosny Ludów 2, 61-831 Poznań
NIP: 778-14-76-013, REGON: 301591100
Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu
VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, KRS 369868