МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016

1
www.greenmongolia.mn
МОНГОЛЫН БЭЛЧЭЭР
АШИГЛАГЧДЫН НЭГДСЭН ХОЛБОО
АЖЛЫН ТАЙЛАН 2016

2
Зөвлөгөө өгөв
Дорнод аймгийн
Засаг дарга
М.Бадамсүрэнгийн
хүсэлтээр тус
аймгийн “Бэлчээр
хадлангийн талаар
баримтлах бодлого”-
ийн баримт бичигт
эрдэмтэн судлаачдаас
санал авч бэлчээрийн
хадлангийн хадах
технологийн
зөвлөгөө өглөө.
Ажлын баг
БАХ-аа
байгуулж
байна
Сум бүрт
байгуулагдсан
“бэлчээрийн
менежментийн
ажлын хэсэг” БАХ
байгуулах ажлыг
гардан зохион
байгуулж байна.
Туршлага судлав
Ногоон Алтын дэмжлэгтэйгээр
Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ
сумын ИТХ-ын дарга Ням-Очир
тэргүүтэй тус сумын малчид
Завхан аймгийн Тосонцэнгэл,
Тэлмэн суманд БАХ СБАХ-ийг
хэрхэн байгуулах, малчидтай яаж
хамтран ажиллах үйл
ажиллагаатай танилцаж туршлага
судаллаа. Мөн тус 2 суманд
амжилттай сайн хэрэгжиж байгаа
дундын сан болон хадгаламж
зээлийн хоршооны үйл
ажиллагаатай танилцлаа.
Туршлагаасаа хуваалцаж
найрсагаар хүлээн авсан тус 2
сумын СБАХ-ны хамт олон
тэргүүнүүд болон НА төслийн
хамт олондоо баярлалаа
Шинэ бренд
Өмнөговь аймгийн Бэлчээр
ашиглагчдын холбоо, Мандал-
Овоо сумын СБАХ хамтран
“Нүүдэлчдын нэг өдөр” арга
хэмжээг зохион байгуулж
жуулчдыг татсан байна.
Монголын уламжлалт зан
үйлийг нэг дор олноор нь
бодитоор харах нөхцөл
бүрджээ
ОНЦЛОХ ҮЙЛ ЯВДЛУУД

3
Үйл ажиллагаа, Үр дүн
1.Хуучин туршлагатай
БАХ, СБАХ тэргүүн нарыг
сургагч багшаар бэлтгэх
2. Нөхцөл байдлын судалгаа,
төлөвлөлтийн хурал хийж үйл
ажиллагааны төлөвлөгөө гаргах
7.Ажлын үр дүн,
санхүүгийн менежмент
3. БАХ-ын бэлчээрийн хил зааг
гаргаж БАХ гишүүнчлэл
тохирох, байгуулах
5.БАХ-т бэлчээрийн төлөв
байдлын үнэлгээ хийх
4. Малчдад хамтын оролцоонд
түшиглэсэн бэлчээр ашиглалтын
төлөвлөлт хийх ур чадварын
сургалт зохион байгуулах
6. сум аймгийн
мэргэжилтнүүдийг хамтын
бэлчээрийн менежментийн
арга барил, ур чадварт сургах
ТАЙЛАНГИЙН АГУУЛГА
 Ажлын баг
бүрдүүлэв
 Малчин өрхийн орлого, зарлага
 Нүүдэл бэлчээрийн чанар
 Бэлчээрийн маргаан
 Хөгжлийг талаар малчдын ойлголт
 Аймгийн удирдлагад мэдээлэл өгөв
 Сум бүр үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
болосвруулав
 Сургалтын хамарсан хүрээ
 Сургалтын сэдэв
 Сургалтын хангамж
 БАХ-ийн туршлагтай удирдагчид
хичээл заав
 Заасан багш, хичээлийн сэдэв
 БАХ-ийн бэлчээрийн экологийн
чадавхийн судалгаа, хил заагийн зураг
 БАХ-ийн улирлын бэлчээртийн
Фотомониторинг, өнөөгийн төлөв
байдал

 Туршлага судлах аялал
 Шинэ бренд
 Сумдад санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэв

4
Үйл ажиллагаа
Зураг: Хөвсгөл аймгийн Алаг-Эрдэнэ суманд малчид БАХ-аа байгуулж байна.
Монголын бэлчээр ашиглагчдын нэгдсэн холбоо нь малчид болон орон нутгийн
удирдлагуудын ирүүлсэн хүсэлтийг үндэслэн Щвейцарын хөгжлийн агентлагын Ногоон-Алт
төслийн дэмжлэгтэйгээр Өмнөговь, Хөвсгөл, Өвөрхангай, Дорнод аймгийн 15 суманд
Бэлчээр ашиглалтын зохион байгуулалтыг сайжруулах, БАХ-ийн тогтолцоог хөгжүүлэх үйл
ажиллагааг хэрэгжүүлж байна.
Ажлын үр дүнд сум бүрт бэлчээрийн менежментийн ажлын хэсэг, БАХ, СБАХ
байгуулагдлаа. Улмаар одоогийн байдлаар Өмнөговь, Хөвсгөл аймгийн бэлчээр
ашиглагчдын холбоо байгуулагдлаа. Дорнод, Хөвсгөл аймгийн бэлчээр, хадлан, малчдын
талаархи бодлогод малчдын байгууллагыг хөгжүүлэх, оролцоог нэмэгдүүлэх талаар тусгасан
байна.
1.СУРГАГЧ БАГШ БЭЛТГЭВ.

5
МБАНХ-НЫ
БАГ
Орон нутагт сургалт хийх, зөвлөгөө өгөх
багийг үндэсний, аймгийн, сумын гэсэн 3
түвшинд бүрдүүлж ажиллаа.
Зураг Нэр Ажил/Мэргэжил Гүйцэтгэсэн үүрэг
Н.Ганхуяг
МБАНХ-ны
гүйцэтгэх захирал,
малзүйч, экологич,
бизнесийн
удирдлага
Ажлын баг бүрдүүлэх,
багийн уялдааг хангах,
ахлах, санхүүгийн
зарцуулалтыг хянах, ажлын
тайлан бичих
У.Будбаатар
Судлаач, хөрсний
агрономич, GIS,
ESD
Бэлчээрийн төлөв байдлын
судалгааны тайлангаас
танилцуулах, хээрийн
дадлага, хил заагийн зураг,
ЕSD зураг
С.Гүррагчаа
Завхан АБАХ-ны
захирал, Малчдын
байгууллага
Хөдөөгийн хөгжилд
малчдын байгууллага буюу
БАХ-ийн системийн үүрэг
оролцоо, аймгийн туршлага
С.Жамбалдорж
Архангай АБАХ,
Дундын хоршооны
захирал
Хөдөөгийн хөгжилд
хоршоодын үүрэг оролцоо,
аймгийн туршлага
Х.Адъяасүрэн
Тариат сумын
СБАХ-ны тэргүүн
Сумын хөгжил, бэлчээрийн
менежментед СБАХ-ны
үүрэг оролцоо, аймгийн
туршлага
Б.Нэргүйбаатар
Ихтамир сумын
БАХ-ын ахлагч
БАХ-ийн үйл ажиллагаа,
бэлчээрийн менежмент,
малын чанар эрүүл мэнд,
малчдын амьжиргааг
сайжруулах боломж

6
АЙМГИЙН БАГ
С.Мааманхүү Ш.Мөнхөө Сугирсүрэн
АБАХ-ны тэргүүн
Малчдын төлөөлөл,
ИНБ
Бэлчээрийн мэргэжилтэн
ХХААГазар
Мониторингийн
мэргэжилтэн
ГХБХБГазар
Энхболд Энхжаргал Нямдорж Энхмаа
АБАХ-ны
гүйцэтгэх захирал
Жинст мөрөн
ХХК зөвлөх
Жижиг дунд
үйлдвэр, хоршоо
хариуцсан
мэргэжилтэн, ЗДТГ
Бэлчээрийн
ХХААГазар
Мониторингийн
ГХБХБГазар
С.Аравзайлхам
Газрын
төлбөр,
Мониторинг
Энхтуяа
Малын
үржүүлэг,
биотехнологи,
генетик, түүхий
эд, бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлийн
бүртгэл мэдээлэл
Ганзориг Гангэрэл Гэрлээ
мэргэжилтэн, ХХААГ
Газар зохион байгуулалт,
Мониторингийн мэргэжилтэн
Халхын сүрэг ТББ-
ын тэргүүн
Өмнөговь
Хөвсгөл
Өвөрхангай
Дорнод

7
СУМЫН БАГ
Нийт 15 суманд “Бэлчээрийн
менежментийн ажлын хэсэг”-ийг
дараах бүрэлдэхүүнтэй байгуулж
сумын Засаг даргын захирамжаар
батлуулан ажиллаж байна.
 МЭҮТ-ийн дарга, мэргэжилтэн
 Сумын газрын даамал
 Цаг уурын харуул
 Багийн Засаг дарга
 Малчдын төлөөлөл
Зураг дээр Хөвгөл аймгийн Улаан-Уул сумын ажлын хэсэг
ЗД орлогч
3%
Даамал
6%
МЭҮТ
9% Ц/У Харуул
6%
БОХУБ
2%
Б/ хамгаалагч
1%БЗД
35%
Малчин
35%
Төслийн
ажилтан
1%
М/Эмч
1%
Хоршооны
дарга
1%
Ажлын хэсэгийн бүтэц
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Булган сум
Цагаан-овоо
Баян-Уул
Алагэрдэнэ
Арбулаг
Улаануул
Уянга
Бат-Өлзий
Зүүнбаян-Улаан
Богд
Булган
Мандал-Овоо
Ханхонгор
Ажлын хэсгийн бүтэц
ЗД орлогч
Даамал
МЭҮТ
Ц/У Харуул
БОХУБ
Б/ хамгаалагч
БЗД
Малчин
Төслийн ажилтан

8
Судалгаан
д
хамрагдса
н малчид
81%
Хуримтла
лтай
малчид
19%
Хуримтлал
Шинээр төсөл хэрэгжиж эхэлж байгаа сумдын 100 малчин өрхөөс авсан нийгэм эдийн
засгийн НӨХЦӨЛ БАЙДЛЫН судалгааны дүнгээс танилцуулж байна.
Малчин өрх малын
бүлэглэлээр
Ямар малаа түлхүү өсгөх
вэ?
Яагаад малаа өсгөх болсон бэ?
500 хүртэл Тэмээ, ямаа 1. Амьжиргаагаа дээшлүүлэх 2. малаа чанаржуулах
501-1000 хүртэл Адуу, тэмээ 1. Өрхийн орлогоо нэмэгдүүлэх 2. малаа чанаржуулах
1001-дээш Үхэр, хонь 1. Амьжиргаагаа дээшлүүлэх 2. хямралд өртөхгүй
-
2,000,000
4,000,000
6,000,000
8,000,000
10,000,000
12,000,000
14,000,000
16,000,000
18,000,000
20,000,000
Төгрөг
Малчин өрхийн жилийн
зарлагын бүтэц
1001-дээш
501-1000 хүртэл
500 хүртэл
2.СУДАЛГААНЫ ДҮН, ТӨЛӨВЛӨЛТ
500
хүртэл
67%
501-1000
хүртэл
25%
1001-
дээш
8%
Судалгаанд хамрагдсан өрх
малын бүлэглэлээр
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Малынөсөлтынхэмжээ
Ямар малаа түлхүү өсгөх
вэ?
1001-дээш
501-1000
хүртэл
500 хүртэл
-
5,000,000
10,000,000
15,000,000
20,000,000
Төгрөг
Малчин өрхийн жилийн
орлого
байгалийн
баялаг
МАА

9
Нүүдэл, бэлчээрийн чанар
Түүхий эдийн бэлтгэлийг хэн хэрхэн зохион байгуулах нь
тохиромжтой вэ?
Малчид, хоршоо, малчдын
бүлэг хэсэг ямар оролцоотой
байх нь зүйтэй вэ?Мал, мах Арьс, шир, ноос,
ноолуур
Сүү, цагаан идээ
Хоршоо Хоршоо, бүлэг бүлэг, хоршоо Нэгдсэн зохион байгуулалт
Ченжээр
дамжуулахгүй
байх нь чухал
Орон нутагт үйлдвэр
барих
Орон нутагт
үйлдвэр барих
Оролцоог хангах
Сургалт мэдээлэл
Нутаг усаараа
хамтраад
Нэгдсэн зохицуулалт
/үнэ/
Өөрсдөө
үйлдвэрлэх
Итгэлцэл, хяналт
Бэлтгэн нийлүүлэлтийн гэрээ,
үнэ нэмэгдүүлэх
4 4
8
500 хүртэл 501-1000 хүртэл 1001-дээш
Өнгөрсөн жилд нүүсэн тоо
0
100
200
300
400
хоног Нутагласан хоног
1001-дээш
501-1000 хүртэл
500 хүртэл
0
50
100
150
200
250
300
км
Нүүдлийн зай
1001-дээш
501-1000
хүртэл
500
хүртэл 0
5
10
15
20
25
30
35
Хариултөгсөнмалчнытоо
Танай бэлчээр доройтож
байна уу?
их
дунд
бага
зэрэг

10
Бэлчээрийн маргаан, гарах шалтгаан
Өмнөговь Өвөрхангай Хөвсгөл Дорнод
Усны
асуудал
Бэлчээрийн даац
хэтэрсэн
Гадны мал их
орж ирдэг
Бэлчээрийн хил заагийн
зай ойрхон
Өвөлжөө, хаваржаанд
гадны мал ордог
Хөршүүд
нүүддэггүй
Бод мал олонтой өрхүүд орж
ирдэг
Хөрш малчид оторт гардаггүй
0
2
4
6
8
10
Маргаангарсантоо
Бэлчээрийн маргааны
гаралт
75%
80%
85%
90%
95%
100%
Хариулсанхувьхэмжээ
Танай бэлчээрт урт хөлийн
мал багтдаг уу?
үгүй
тийм
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Бэлчээрээ гэрээгээр ашиглах
бол хэнтэй хамтрах вэ?
Дорнод
Хөвсгөл
Өмнөговь
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Танай мал хэр хол
бэлчээрлэдэг вэ?
20-с дээш
км
10-20 км
5-10 км

11
Хөгжлийн талаархи малчдын ойлголт
10 сая
хүртэл
35%
10-20 сая
35%
20
саяаас
дээш
30%
Өрхийн орлого жилдээ
хэдэн төгрөг байвал
тохиромжтой вэ?
0
10
20
30
40
50
0-4 удаа 4-8 удаа 8-с дээш
Хариултөгсөнмалчны
тоо
Өрхийн нүүдэл жилдээ хэд
байх нь тохиромжтой вэ?
0
10
20
30
Зун Хавар Намар Өвөл
Бэлчээрийн усан хангамж
аль улиралдаа дутагдалтай
вэ?
0
5
10
15
20
25
30
35
Хадлангийн
талбай
хашаалах
хадлан
бэлчээрээ
хамгаалах
Гар тэжээл
бэлтгэх
Ногоон
тэжээл тарих
Тэжээлийн нөөцийг
нэмэгдүүлэх арга?
0
10
20
30
40
вакцин, тарилга
хийх
малын эмч,
үйлчилгээг
чанаржуулах
малыг
эрүүлжүүлж,
чанаржуулах
мал эмнэлгийн
үйлчилгээг төр
хариуцах
тоо
Малын эрүүл мэнд,
чанарыг сайжруулахын
тулд?
0
5
10
15
20
25
30
Усан хангамжийг
нэмэгдүүлэх
МАА-н бүтээгдэхүүний
үнийг нэмэгдүүлэх
Үйлдвэр барих
тоо
Тулгамдсан асуудал?
0
50
100
Ажлын байр гаргах ЖДҮйлдвэрлэл, аялал
жуулчлал
Эмнэлгийн үйлчилгээг
сайжруулах,шүдний
эмч хэрэгтэй
малчдаа
дэмжиж,хамтран
ажиллах
Хариултөгсөн
малчнытоо
Хөгжлийн гарц юу вэ?

12
Аймгийн Засаг дарга болон албадад мэдээлэл өглөө
Дорнод аймагт
Дорнод аймгийн Засаг
дарга М.Бадамсүрэн:
Төслийг хамтран аймагтаа
амжилттай хэрэгжүүлэхэд
бүх талын дэмжлэгийг
үзүүлнэ гэлээ. Улмаар
аймгийн ГХБХГ-ын дарга
Дамдинбазар,
ХХААГазрын дарга
Энхтүвшин нартай хамтын
ажиллагааны талаар
тохиролцлоо.
Дорнод телевиз, сонинд
ярилцлага нийтлүүлэв.
Зураг: Дорнод аймгийн
Засаг дарга
М.Бадамсүрэнгийн хамт
Хөвсгөл аймагт
Улаан-Уул, Арбулаг, Алаг-
Эрдэнэ суманд төслийн үйл
ажиллагааг амжилттай
эхлүүллээ. Аймгийн Засаг
дарга Л.Ганболд бүх талаар
дэмжиж хамтран ажиллана
гэлээ. Сумдын Засаг дарга
нар төслийн үйл ажиллагааг
талархан хүлээн авлаа.
Хөвсгөл телевизед ярилцлага
өгөв.
Зураг: Хөвсгөл аймгийн Засаг
дарга Л.Ганболдын хамт
Өвөрхангай аймагт
Малчны байгууллагууд
байгуулагдаж эхэллээ. Тус
аймгийн Уянга, Бат-Өлзий,
Зүүнбаян-Улаан, Богд
сумдад Ногоон-Алт төсөл
хэрэгжиж эхэллээ. Аймгийн
Засаг дарга Ганболд,
ГХБХБГ-ын дарга
Гүнсэнхорол болон сумдын
Засаг дарга нар тус төсөл
хэрэгжих болсонд талархаж
цаашид үр дүнтэй хамтран
ажиллана гэлээ.
Өвөрхангай аймгийн Засаг
дарга Л.Ганболдын хамт

13
Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боловсруулж, хэрэгжүүлэв
МБАНХ-оо 2016 онд 4 аймагт ажиллах төлөвлөгөө боловсруулсан, сум бүрийн
бэлчээрийн менежментийн ажлын хэсэг тухайн он дуустал хэрэгжүүлэх ажлын төлөвлөгөө
боловсруулан хэрэгжүүлж байна.
Хавсралт аймаг, сум бүрийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, төсөв
Сумын ажлын хэсэг
Сум бүрт байгуулагдсан
ажлын хэсэг хэрэгжүүлэх
үйл ажиллагааны төлөвлөгөө
боловсруулан хэрэгжүүлж
байна.
Зураг дээр Өмнөговь
аймгийн Мандал-Овоо сумын
ажлын хэсгийн гишүүд
төлөвлөгөө боловсруулж
байна.
Сумын төлөвлөгөө
Хэрэгжүүлэх үйл
ажиллагааны төлөвлөгөөнд
хариуцах эзэн, зардлын эх
үүсвэр хэмжээг тусгав.
Зураг дээр Өмнөговь
аймгийн Мандал-Овоо
сумын ажлын хэсгийн
гишүүд төлөвлөгөө.
Сумын ЗД-ын шийдвэр
Сумын Засаг даргын
захирамжаар ажлын хэсэг
болон төлөвлөөг батлуулан
хэрэгжүүлж байна.
Зураг дээр сумын Засаг
даргын захирамж.
№ Сум БАХ нэр Төлөвлөсөн үйл ажиллагаа Төсөв /НА/
1 Булган Малчдын
холбоо
Бүлгийн ахлагч нар Баянхонгор
аймгийн Баянговь, Баянлиг сумын
малчдын байгууллагын үйл
ажиллагаатай танилцах, туршлага
судлах аялал
200 000
холбоо
3 бүлгийн дундын санд дэмжлэг
үзүүлэх
2 000 000
холбоо
Бүлгүүдэд бэлчээрийн
фотомониторинг хийх
200 000
холбоо
Сургалт 100 000
5 Булган Дал
бүлэг
Автозамын мониторинг хийх 200 000
6 Булган Дал
бүлэг
УБ хотод Хүнсний ногоо
борлуулах лангууны түрээсийн
дэмжлэг
200 000
Булган дүн 2 900 000
Хүснэгт: Өмнөговь
аймгийн Булган сумын
малчдын
байгууллагаас ойрын
хугацаанд хэрэгжүүлэх
ажлын төлөвлөгөөнд
туссан Ногоон-Алт
төслөөс санхүүжилт
хүссэн үйл ажиллагаа
2016,06,20

14
Сумдын хэмжээнд одоогийн байдлаар 190 орчим БАХ байгуулагдаад байна. 2 суманд энэ
ажил хараахан дуусаагүй байна. Нийт БАХ-үүдэд 3750 орчим малчин өрх гишүүнээр
хамрагдаж бэлчээрийн хил заагаа тогтоолоо.
Өмнөговь АБАХ-ны удирдах зөвлөл,
Тэргүүн С.Мааманхүү.
Хөвсгөл АБАХ-ны шинээр сонгогдсон
удирдах зөвлөл хуралдаж Г.Энхболдыг
тэргүүнээр сонгов.
3.БАХ БАЙГУУЛАГДЛАА
0
5
10
15
20
25
30
Булгансум
Цагаан-овоо
Баян-Уул
Алагэрдэнэ
Арбулаг
Улаануул
Уянга
Бат-Өлзий
Зүүнбаян-…
Богд
Булган
Мандал-Овоо
Ханхонгор
БАХ-ийнтоо
Сумдад шинээр
байгуулагдсан БАХ
СБАХ БАХ-ийн тоо
0
10
20
30
40
50
60
70
БАХ-ийнтоо
Аймгуудад шинээр
байгуулагдсан БАХ
АБАХ
СБАХ
БАХ

15
Сумдын ажлын багийг чадавхжуулав
Манай баг нэг суманд 2 өдөр
зарцуулсан ба эхний өдөр сумын төв
дээр баг бүрээс малчдын төлөөлөл
болох 30 хүн, сумын удирдлага
холбогдох албан тушаалтан,
мэргэжилтэн, багийн Засаг дарга
нарын бүрэлдэхүүнтэйгээр сургалт
хийсэн бол 2 дахь өдөр 1-2 багт хүрч
малчдад сургалт явуулж, мэдээлэл
өгсөн.
Зураг: Ажлын баг Хөвсгөл аймгийн Арбулаг суманд сургалт хийж байна.
4.МАЛЧДАД УР ЧАДВАР ЭЗЭМШҮҮЛЛЭЭ.
46%
12%
42%
Сургалтын хамарсан хүрээ
Сумын төвд цугласан
малчид 534
Сумын албан хаагчид 141
Багт оролцсон малчид 495

16
Сургалтын сэдэв
Эхний өдрийн танхимын сургалтаар үдээс өмнөх хичээлийн агуулга
Аймаг сумын бэлчээрийн
төлөв байдлын
судалгааны дүнгээс
өөрчлөлт, доройтол түүнээс
сэргийлэх арга замууд
БАХ-ийн бүтэц зохион
байгуулалт үйл ажиллагаа
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Булган сум
Баян-Уул
Арбулаг
Уянга
Зүүнбаян-Улаан
Булган
Ханхонгор
Сургалтын хамарсан хүрээ сумаар
Сумын төвд цугласан малчид Сумын албан хаагчид
Багт оролцсон малчид
Нийт -176
64 – 36,4%
112 -63,6

17
Эхний өдрийн үдээс хойш танхимын болон хээрийн дадлагын агуулга
БАХ-ийн хил заагийг
тогтоох бэлчээрийн улирлын
хуваарийг зураглах
Зураг: Хөвсгөл аймгийн
Абулаг суманд танхимын
сургалт хийж байна
БАХ бүрт бэлчээрийн
фотомониторингийн
судалгааны цэг тогтоох,
судалгаа хийх
Абулаг суманд хээрийн
дадлага хийж байна
БАХ бүрт бэлчээрийн
экологийн чадавхийн
судалгаа хийх дадлага хийж
техник ажиллагааг
эзэмшүүллээ
Абулаг суманд хээрийн
дадлага хийж байна
Сургалтын хангамж
Хичээлийн сэдвийг бататгасан төрөл бүрийн гарын авлагаар хангав. Үүнд.
 Илтгэлүүдийн хэвлэсэн хувь
 БАХ, СБАХ-ийн дүрэм, ахлагчийн дэвтэр
 БАХ-ийн бэлчээр ашиглалтын төлөвлөгөө, журам, гэрээний гарын авлага
 Мониторингийн гарын авлагууд
Бэлчээр ногоон хөрөнгө,
малч ухаан зэрэг сонин
бэлчээр ашиглах алтан
дүрэм зэрэг хэд хэдэн
номоор хангасан юм
Тэжээлийн ургамал,
хүнсний ногоо тарих
зөвлөмж, нутгийн
удирдлагад иргэний
оролцоо ном,
загвар катологи, ургамал
таних гарын авлага,
календар

18
БАХ-ийн туршлагтай удирдагчид хичээл заав.
Заасан багш, хичээлийн сэдэв
Завхан аймгийн Тэлмэн сумын
БАХ-ны сургалтын танхим.
СБАХ-ийн тэргүүнээр олон жил
А.Даваадорж үйл ажиллагаа
болон хадгаламж зээлийн
хоршооны талаар сургалт өгч
байна.
Архангай аймгийн
Ихтамир сумын Хонгор
Овоо БАХ-ийн ахлагч
Нэргүйбаатар: БАХ-ийн
бүтэц зохион
байгуулалтын талаар
сургалт өгөв.
Өмнөговь аймгийн
Монгол говь нүүдэлч
малчдын холбооны
тэргүүн Мааманхүү:
Манлайлал ба хөдөөд
тулгамдаад байгаа
асуудлын талаар сургалт
өгөв.
№ Багш нарын ажил
байдал
Нэр Ажил, туршлага Хичээл
заасан аймаг
1 Баянхонгор аймгийн
Баянговь сумын
СБАХ”ын тэргүүн
Ч.Эрдэнэбилэг БАХ, хоршооны
хөгжил тором самнах
Өмнөговь
2 Гурванбулаг сумын
СБАХ-ны тэрүүн
Н.Энхболд БАХ, Хоршооны
хөгжил сарлаг самнах
Хөвсгөл
3 Архангай АБАХ
захирал
С.Жамбалдорж БАХ, Хоршооны
хөгжил, сарлаг самнах
Хөвсгөл,
Өвөрхангай,
4 Тариат СБАХ тэргүүн Х.Адъяасүрэн СБАХ-ийн хөгжил Өмнөговь
5 Ихтамир Хонгор Овоо
БАХ-ийн ахлагч
Б.Нэргүйбаатар БАХ-ийн хөгжил,
дундын сан
Өмнөговь
6 Завхан АБАХ захирал С.Гүррагчаа БАХ, хоршооны
хөгжил
Дорнод
Хөвсгөл
7 Тэлмэн СЗД А.Даваадорж БАХ-ийн хөгжилд
төрийн үүрэг
Хөвсгөл
8 Тосонцэнгэл СБАХ
тэргүүн
Балдансамбуу СБАХ-ийн хөгжил,
дундын сан
Хөвсгөл
9 Өмнөговь Нүүдэлч
малчдын холбооны
тэргүүн
С.Мааманхүү
Малчдын байгууллага,
орлого нэмэгдүүлэх
Өмнөговь
10 Лектор төв Б.Энхтуяа Монголоороо оршихуй Өмнөговь
11 Давхар сар хоршооны
сургагч
Л.Алтанчимэг Сүүн чихрийн сургалт Өмнөговь

19
БАХ-үүдэд бэлчээрийн экологийн чадавхийн судалгаа хийж, үнэлгээний
болон хил заагийн зургийг хүлээлгэн өгөв.
Зорилтод сумдад бэлчээрийн экологийн чадавхийн бүлгийн зураглал гаргахад зориулж
хээрийн судалгааны тоон мэдээлэл цуглуулсан. Сумдын БАХ-ын хил зааг, байршил,
талбайн хэмжээг тодорхойлсон зургийг сумын газрын даамлууд, АБАХ сумын бэлчээрийн
менежментийн ажлийн хэсгийн ахлагч нарт хүлээлгэн өгсөн.
Хөрсний зүсэлт ба дээж Хөрсний өрөм ба дээжийг
гаргасан байдал.
Land Info аппликэйшн хөрсний
механик бүрэлдэхүүн
тодорхойлох (1), чулуулгийн
агууламж тодорхойлох
БАХ-ын малчид ба сумдын
газрын даамлуудад судалганы
ажлийн зорилго, чиглэл ба
БАХ-ийн байршил талбайн
хэмжэээг танилцуулсан.
ГХГЗЗГ Ногоон алт
төслийн судлаач
У.Будбаатар малчдад
зурган мэдээллийг
хүлээлгэн өглөө.
1 : 100 000 машстабтай байр
зүйн зураг ба Google Earth –
ийн гадаргийн зургийг
ашиглаж Бэлчээрийн экологийн
чадавхийн бүлгийн хил заагийг
тодорхойлов
5.БЭЛЧЭЭР, ТӨЛӨВ БАЙДЛЫН ҮНЭЛГЭЭ

20
БАХ-ийн улирлын бэлчээрт Фотомониторинг хийж өнөөгийн төлөв
байдлыг тогтоолоо
Зураг Өвөрхангай, Өмнөговь аймагт БАХ-ийн бэлчээрт фотомониторингийн цэг тогтоосон
байдал
Ханхонгор сумын бэлчээрийн
экологийн чадавхийн бүлгүүд
Мандал-Овоо сумын
бэлчээрийн экологийн
чадавхийн бүлгүүд
Булган сумын бэлчээрийн
экологийн чадавхийн бүлгүүд
Өмнөговь

21
Бэлчээрийн фотомониторингийн судалгаа хийхэд бидний зүгээс арга зүйн болон
санхүүгийн дэмжлэг үзүүлсэн. Энэхүү ажлыг зохион байгуулахад Өмнөговь аймгийн
ГХБХГ, мэргэжилтэн даамал нар санаачлагтай байж бусдийгаа манлайлж ажилласан.
Өвөрхангай аймгийн Уянга
сумынхан бэлчээртээ
фотомониторинг хийж байна.
Хөвсгөл аймгийн Арбулаг
сумынхан бэлчээртээ
фотомониторинг хийж байна.
190 184
141
98
БАХ-ийн тоо Хил заагийг
зурагжуулсан
мониторинг
хийсэн
Чадавхийн
зурагтай
Нийт БАХ-т эзлэх хэмжээ
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
БАХ-ийнтоо
Нийт БАХ-т эзлэх хэмжээ
Чадавхийн
зурагтай
хийсэн
Хил заагийг
зурагжуулсан
БАХ-ийн тоо

22
Шинээр төсөлд хамрагдаж байгаа аймаг сумдын бэлчээрийн менежментийн ажлын хэсэг
үр дүнтэй ажиллаж байна. Ногоон-Алт төслийн үр дүнгийн зөвлөгөөнд оролцогчид
фотомониторингийн ажлыг сайн хийсэн тул шагнагдлаа.
Зураг: Өмнөговь аймгийн ГХБХБГ-ын
мэргэжилтэн Э.Сугирсүрэн
“Шилдэг мэргэжилтэн”
Зураг: Хөвсгөл аймгийн ГХБХБГ-ын
мэргэжилтэн Энхмаа, Арбулаг сумын
даамал Дуламсүрэн
Зураг: Өвөрхангай аймгийн ГХБХБГ-ын
мэргэжилтэн Аравзайлхам, Богд сумын
даамал Хорлоо
6.МЭРГЭЖИЛТНИЙ УР ЧАДВАР САЙЖРАВ

23
Туршлага судлах аялал
Туршлага судлах аяллыг зохион байгуулснаар төслийн өнөөгийн үр дүнг богино
хугацаанд судалж мэдсэнээр шинэ сумын малчид зохион байгуулалтаа хялбархан хийж
байна. Энэ жил 5 сумын 35 малчин, ажлын хэсгийн төлөөлөл 5 суманд туршлага судлах
аяллыг амжилттай зохион байгуулсан.
7.АЖЛЫН ҮР ДҮН, САНХҮҮЖИЛТ
Туршлагаа хуваалцсан сум
Туршлага судалсан сум

24
Туршлага судлах аялал
Өмнөговь аймгийн Мандал-
Овоо, Ханхонгор сумын
малчдын төлөөлөл Архангай
аймгийн Ихтамир суманд
туршлага судлав.
сумын малчдын төлөөлөл
Завхан аймгийн Тэлмэн
сумын СБАХ ийн үйл
ажиллагаатай танилца
байна.
Завхан аймгийн Тосонцэнгэл
сумын СБАХ ийн үйл
ажиллагаатай танилцаж
байна.
Завхан аймгийн Тосонцэнгэл
сумын БАХ-ийн дундын
сангийн үйл ажиллагаа,
журамтай танилцав.
сумын малчин өрхийн ахуй
байдалтай танилцав.
сумын малчдын хадгаламж
зээлийн хоршоотой
танилцав.

25
Ханхонгор сумын
БАХ-ууд
“Нүүдэлчдын нэг
өдөр” наадам хийв.
БАХ-ийн нутагт 10
гаруй жуулчны бааз
байдаг тул энэ давуу
байдлаа ашиглаж
жуулчид ирэх оргил үе
буюу 8 дугаар сарын 5-
нд тэмдэглэв. Энэ арга
хэмжээний зорилго
БАХ тус бүр нэг эртний
зан үйл үзүүлэхийн
зэрэгцээ орлогоо
нэмэгдүүлэх улмаар
өөрийн гэсэн малчдын
байгууллагын бренд
бүтээгдэхүүнтэй болох
явдал юм. Тус өдрийг
угтаж сүүн чихрийн
сургалт авч өрх бүр
чихэр үйлдвэрлэх,
малчид дундаасаа
хонжворт сугалаа
гаргах, торомны ноосон
бүтээгдэхүүнээр
загварийн шоу хүртэл
үзүүлсэн юм.
Зураг: Нүүдэлчдын нэг
өдөр арга хэмжээний
үйл явдлууд
ШИНЭ БРЕНД

26
Сумдад үзүүлсэн санхүүгийн дэмжлэг
Сумдын төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд 18.4 сая төгрөг АБАХ-ны төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд
8.2 сая төгрөгийн санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэв.
Тухайлбал Өмнөговь аймгийн Булган суманд 2,9 сая төгрөг шилжүүлснээс 69% буюу 2,0
сая нь дундын санг дэмжсэн байна.
0
500000
1000000
1500000
2000000
2500000
3000000
3500000
Сумдад үзүүлсэн санхүүгийн дэмжлэг
Туршлага
судлах аялал
7%
дундын сан
69%
фотомонитори
нг
7%
Сургалт
3%
Автозамын
7%
лангууны
түрээс
7%
Булган сумын төсвийн бүтэц
САНХҮҮГИЙН ЗАРЦУУЛАЛТ

МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016

Similaire à МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016 (20)

Plus de GreengoldMongolia

Plus de GreengoldMongolia (20)

МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016