Araling Panlipunan lesson

1. Araling
Panlipunan 5
DONA ROSARIO ELEMENTARY SCHOOL
Mary Grace T. Carreon

2. PRAYER
Alizhia Kate Lyn L.
Fontanilla

3. ATTENDANCE

4. ONLINE
ETIQUETTE
We need to practice proper
behavior and good manners
in our online classroom.

6. Ang Partisipasyon ng
Iba’t Ibang Rehiyon
at Sektor sa
Pakikibaka ng Bayan
Mga Pag-aalsang Katutubo

7. PAG AALSA
Ang pag-aalasa o paggamit ng armas ay unang
naging pagtugon ng mga Pilipino sa pagtrato sa
kanila ng mga Espanyol. Tulad ng ginawa ni Lapu-
Lapu noong 1521, ipinasiya ng ibang mga Pilipino
na tapatan ng dahas ang hindi maayos na pagtrato
sa kanila ng mga Espanyol. Magkakaiba ang mga
dahilang nagbunsod sa kanilang paglulunsad ng
rebelyon. Narito ang mga sanhi at bunga ng pag-
aalsa ng iba’t ibang rehiyon at sektor na naganap sa
kasaysayan.

8. MGA PAG-AALSANG
POLITIKAL
Pinalitan ng mga Espanyol ang mga datu
at maharlika bilang pinakamataas na
pinuno sa pamayanan. Ang mga babaylan
at katalonan ay tinanggalan ng
kapangyarihan bilang mga pinuno ng
aspektong espirituwal. Dahil dito,
nagsagawa ng mga pag-aalsa ang mga
dating datu at babaylan upang

9. PAG-AALSA NI
LAKANDULA (1574)
• Hindi pagtupad sa ipinangako sa kanila ni
GobernadorHeneral Miguel Lopez de Legazpi
na malibre sa pagbabayad ng buwis at polo
ang mga kaanak ni Lakandula, ang huling
hari ng Maynila.
• Tinanggal ang mga pribilehiyong ito nang
palitan si Legazpi ni Guido Lavezares bilang
gobernador-heneral ng Pilipinas.

10. PAG-AALSA NG MGA DATU NG TONDO
(1587-1588)
• Ninais ng mga datu-sa pangunguna
nina Magat Salamat, Martin Pangan,
Juan Banal, at Pedro Balingit-na
mabawing muli ang kanilang kalayaan
at karangalan.
• Maagang natuklasan kaya pinapatay o
pinatapon sa ibang bahagi ng bansa
(hal. Mexico) ang mga nadakip na
pinuno.

11. Mga Pag-aalsang Panrelihiyon
Dahil sa pagpalaganap ng mga Espanyol sa
Kristiyanismo, maraming Filipino ang tumalikod sa
kanilang katutubong paniniwala at nagpabinyag bilang
mga Kristiyano.
Nasa ibaba ang iba pang pag-aalsang isinagawa ng
mga katutubo bilang protesta sa Kristiyanismo. Marami
sa kanila ang pinugutan, tinuhog ang ulo sa kawayan,
at ibinandera ng mga Espanyol sa mga indio bilang
babala sa maari nilang sapitin kung sila ay lalaban sa
simbahan.

12. PAG-AALSA NG
MGA IGOROT (1601)
• Pagtutol sa pagbibinyag sa mga
Igorot ng hilagang Luzon sa
Kristiyanismo alinsunod sa utos ni
Gobernador-Heneral Francisco de
Tello de Guzman.
• Hindi nagtagumpay ang mga
Espanyol na ipasailalim ang mga
Igorot.

13. PAG-AALSA NI
BANCAO (1621)
Pinamunuan ni Datu Bancao ng Carigara na
lumaban sa Simbahang Katolika ng Leyte.
• Katuwang ang babaylan na si Pagali (na
gumamit umano ng “mahika”) ay nagtayo
ng mga dambana para sa mga anito, at
hinikayat ang ilang bayan na sumapi sa
kanila at makilahok sa pag-aalsa.
• Nasupil ang kanilang rebelyon at
pinugutan ng ulo si Bancao.

14. PAG-AALSA NI TAMBLOT (1621-
1622)
• Pagtutol ng mga Boholano sa
Kristiyanismo sa pamumuno ng dating
babaylan na si Tamblot. Isinagawa ito
unang araw ng pista ni St. Francis
Xavier.
• Nasupil ang pag-aalsa sa pagsapit ng
Bagong Taon ng 1621.
• Tinawag itong Rebolusyon ni Tamblot.

15. PAG-AALSA NG MGA ITNEG
(1625-1627)
• Pinamumunuan nina Miguel Lanab ng
Cagayan at Alababan ng Apayao
• Pinugutan ng ulo ang dalawang misyonerong
Dominican at hinikayat ang mga Itneg na
magnakaw, dumumi sa mga imahen ng santo at
sunugin ang mga lokal na simbahan bilang
protesta sa sapilitang pagbibinyag sa kanila sa
Kristiyanismo.
• Nasupil noong 1627 sa utos ni Gobernador-
Heneral Fernando de Silva.

16. PAG-AALSA NI TAPAR
SA PANAY (1663)
• Pinangunahan ni Tapar ng Iloilo na
naghahangad na magtayo ng bagong
sangay ng Kristiyanismo sa bayan ng Oton
kung saan ay kilalanin siya bilang “Diyos na
Makapangyarihan”.
• Agad na nasupil at pinatay ang mga
lumahok sa rebelyon.

17. PAG-AALSA NG MGA
MAGTANGAGA NG
CAGAYAN (1718)
• Pinamumunuan ni Francisco Rivera na ninais na
matawag na “Papa Rey” (Papa o ‘pope’, at hari)
• Pinigilan niya ang mga katutubo ng Tuguegarao
na ipagpatuloy ang pagtangkilik sa Kristiyanismo
at hinimok ang pagsasauli sa mga prayle ng
ibinigay nilang mga rosary at iskapularyo
• Marami sa mga kasapi ang tumalikod sa marahas
na pamumuno ni Rivera, at agad ding nasupil ang
rebelyon ng mga sundalong Espanyol.

18. PAG-AALSA NI FRANCISCO
DAGOHOY SA BOHOL (1744-
1829)
• Itinuturing na pinakamahabang pag-aalsa sa
Pilinas ang pinamunuan ni Francisco Dagohoy sa
Bohol noong 1744.
• Simula nang magpataw ng mga bagong
patakarang pang-ekonomiya ang mga Espanyol
ay mahigpit na itong tinutulan ni Dagohoy.
• Higit na nagpaalab sa galit ni Dagohoy ay ang
pagtutol ng kura na bigyan ng marangal na
libing ang kaniyang konstableng kapatid.

19. PAG-AALSA NI APOLINARIO DELA
CRUZ SA TAYABAS (1840-1841)
• Nagalit si Apolinario dela Cruz o Hermano
Pule dahil tinanggihan siyang maging pari at
kilalanin ang kaniyang samahang Cofradia
de San Jose
• Dinakip at pinatawan ng kamatayan.

20. Mga Pag-aalsang Ekonomiko
Mahigpit na tinutulan ng mga katutubong Filipino
ang mga patakarang pangkabuhayan na
ipinapatupad ng mga banyaga sa kanila gaya ng
pagbubuwis, sapilitang paggawa, monopolyo, at
kalakalang galyon. Pinakatanyag sa mga pag-
aalsang ito ang isinagawa ni Diego Silang at ang
ilan pang pag-aalsang may motibong ekonomiko
ay ang mga sumusunod:

21. PAG-AALSA NI
MAGALAT (1596)
• Kasama ang kaniyang kapatid, tinutulan
ni Magahat, isang rebelde mula
Cagayan, ang di-makatuwirang
paniningil ng buwis ng mga Espanyol.
• Ipinapatay ng mga Espanyol sa mga
indio na nakilahok sa pag-aalsa ni
Magalat.

22. PAG-AALSA NI LADIA SA
MALOLOS, BULACAN (1643)
• Pinamunuan ni Pedro Ladia-isang Moro
na taga –Borneo na naniniwalang mula
siya sa lahi ng Lakandula.
• Kinumpiska ang kaniyang ari-arian ng
mga Espanyol na nagtulak sa kaniya na
mag-alsa laban sa mga mananakop
• Dinakip at dinala sa Maynila kung saan
siya sinentensiyahan ng kamatayan.

23. PAG-AALSA NI SUMUROY (1649-
1650)
• Pinamunuan ng Waray na si Agustin Sumuroy ang
pag-aaklas laban sa polo y servicio sa Samar.
Taliwas sa patakaran ng polo, ang mga Waray ay
ipinadala sa mga pagawaan ng barko sa Cavite,
malayo sa kanilang tirahan
• Sumiklab ang pag-aalsa sa Cavite at umabot sa
Mindanao, Bicol, Cebu, Masbate, Camiguin,
Zamboanga, at hilagang Mindanao.
• Humina ang pag-aalsa hanggang sa tuluyang
masupil nang madakip at ipapatay ng mga Espanyol
si Sumuroy at iba pang lumahok sa pag-alsa.

24. PAG-AALSA NI
MANIAGO (1660-1661)
• Pinamunuan ni Francisco Maniago ng Mexico,
Pampanga
• Pagtutol ng mga Kapampangan sa sapilitang
paggawa sa mga galyon at sa hindi
pagbabayad ng pamahalaan sa mga biniling
palay mula sa mga magsasaka
• Nasupil ni Gobernador-Heneral Sabiniano
Manique de Lara gamit ang “divide and rule
policy”.

25. PAG-AALSA NI MALONG SA SAN
CARLOS, PANGASINAN (1660-1661)
• Pinamunuan ni Andres Malong
• Nag-ugat sa hindi pagbabayad ng mga
Espanyol ng kaukulang sahod sa libo-libong
katutubong nagtatrabaho sa pagawaan ng barko
• Kinalaban ang mga opisyal na Espanyol lamang
at hindi ang kaparian o ang simbahan
• Agad nasupil ng mga Espanyol

26. PAG-AALSA NI ALMAZAN SA SAN
NICOLAS, LOAGA, ILOCOS NORTE (1661)
Pinamunuan nina Don Pedro Almazan--
isang mayamang pinuno ng Laoag na
kinoronahan noong 1660 bilang Hari ng
Ilocos--at Juan Magsanop--pinuno ng
Bacarra, Bangu.

27. PAG-AALSANG AGRARYO SA
KATAGALUGAN (1745-1746)
• Malawakang pag-aalsa ng mga magsasaka
ng rehiyon ng Katagalugan, sa pangunguna
ng mga lalawigan ng Batangas, Laguna, at
Cavite dulot ng pangangamkam ng mga
prayle sa kanilang lupa
• Hindi nagtagumpay, bagkus ay walang
lupang naibalik sa mga magsasaka.

28. PAG-AALSA NI DIEGO SILANG
AT GABRIELA SILANG (1762-
1763)
• Nag-alsa si Diego Silang dahil sa buwis
at pagnanais na palayasin ang mga
Espanyol. Pinatay ng kaniyang
kaibigang si Miguel Vicos.
• Ipinagpatuloy ni Gabriela Silang ang
ipinaglalaban ng asawa. Nahuli si
Gabriela at binitay

29. PAG-AALSANG BASI (1807)
• Pinamunuan ng isang Pedro Ambaristo sa
kasalukuyang Piddig, Ilocos, Norte.
• Nag-ugat sa paghihigpit ng mga Espanyol sa
produksiyon at pagbebenta ng basi--isang uri ng
alak mula sa tubo.
• Ipinagbawal ang pribadong produksiyon ng alak.
Dahil dito, napilitan ang mga Ilocano na bumili ng
basi sa pamahalaan sa higit na mataas na halaga.
• Makalipas ang ilang linggo ng pag-aalsa, nasupil
din agad ito ng mga Espanyol.

30. PAG-USAPAN NATIN
1. Bakit kaya napakaraming pag-aalsa ang naganap noon
sa iba’t ibang rehiyon laban sa mga Espanyol?
2. Paano naipakita ng iba’t-ibang rehiyon at sektor ang
kanilang pakikibaka para sa bayan?
3. Paano nakatulong sa mga Pilipino ang naging pag-
aalsa ng iba’t-ibang rehiyon at sektor ng lipunan?
4. Ano ang ating natutunan sa kabayanihan ng mga
Pilipino laban sa mga Espanyol?
5. Sa panahon ngayon, paano ipinapakita ang pagaalsa?
Makatarungan ba ang

31. Pagyamanin
Panuto: Tukuyin kung ito ay pag-aalsang panrelihiyon,
ekonomiko, o politikal ang mga sumusunod. Isulat ang
iyong sagot sa kuwaderno.
_________ 1.Pag-aalsang Basi
_________ 2.Pag-aalsa ng mga Datu ng Tondo
_________3.Pag-aalsa ni Diego Silang
__________4.Pag-aalsa ng mga Itneg
__________5.Pag-aalsa ni Bancao

32. Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
1. Sino ang pinuno ng kauna-unahang naitalang Pilipino
na nagpakita ng pagtutol sa pananakop ng mga
Espanyol?
A. Diego Silang C. Tamblot
B. Lapu-lapu D. Francisco Dagohoy

33. Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
2. Pinamumunuan niya ang Basi Revolt sa Ilocos dahil sa
paghihigpit ng mga Espanyol sa produksyon at pagbenta
ng pribadong sektor ng alak.
A. Pedro Alamzon C. Gabriela Silang
B. Pedro Ambaristo D. Hermano Pule

34. Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
3. Ang mga sumusunod ay parte ng Pilipinas na hindi
nasakop ng mga Espanyol maliban sa___.
A. Cordillera C. Laguna
B. Mindanao D. Cebu

35. Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
4. Paano isinagawa ng mga Itneg ang kanilang pag-
aalsa?
A. Malinis na paraan C. Pagpugot sa ulo ng mga pari
B. Hindi pagbayad ng buwis D. Pinatay ang Heneral

36. Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang mga tanong. Isulat ang titik
ng tamang sagot sa iyong kuwaderno.
5. Ang pag-aalsa ni Dagohoy ang tinaguriang
painakamahabang pag-aalsa. Bakit kaya nagtagal ito?
A. Marami siyang tauhan
B. Marami syang armas
C. Nahirapan ang mga Espanyol na tugisin
D. Hindi siya nawalan ng loob at pag-asa sa
pakikipaglaban

37. ANNOUNCEMENT