1809 Grom nad Dunajem. Zwycięstwa Napoleona nad Habsurgami

SPIS TREŚCI
SPIS MAP, SCHEMATÓW I TABEL
SPIS ILUSTRACJI .
PRZEDMOWA DO POLSKIEGO WYDANIA .
PoDz~KOWANIA
ŹRÓDŁA ORAZ PRZYJĘTE NAZEWNICTWO
PRZEDMOWA.
ROZDZIALI
WOJNA JEST NIEUNIKNIONA
ROZDZIALII
jAKIE SĄ. ICH ZAMIARY?
ROZDZIAŁ III
AUSTRIA NIE BĘDZIE TAK GŁUPIA ................... .
ROZDZIALIV
To JEST WOJNA!
ROZDZIALV
OSIEM DNI KWIETNIA, CZĘŚĆ PIERWSZA:
6
7
9
10
12
13
17
63
113
175
ROZPOCZĘCIE WOJNY I ZWROT WYDARZEŃ .. . .. 219
ROZDZIAL VI
OSIEM DNI KWIETNIA, CZĘŚĆ DRUGA:
CZTERY KOLEJNE ZWYCIĘSTWA .
INTERMEZZO
TABELA PORÓWNAWCZA STOPNI WOJSKOWYCH ..
ZAŁĄCZNIKI
UWAGI WPROWADZAJĄ.CE
l. Armia austriacka, kwiecień 1809
2. Schemat organizacyjny wojsk wtrakcie kampanii
kwietniowej w Bawarii
3. Schemat organizacyjny wojskwczasie bitwy pod Abensbergiem
oraz w trakcie pościgu do Landshut (20-21 kwietnia) ...
4. Schemat organizacyjny wojsk wczasie bitwy pod Eckmiihl
(22 kwietnia)
UWAGI DO BIBLIOGRAFII
INDEKS
299
393
394
395
397
401
424
440
452
457
http://grzbiet.pl/sklep/1809-grom-nad-dunajem-zwyciestwa-napoleona-nad-habsurgami
Przykładowy rozdział książki: 1809 Grom nad Dunajem. Zwycięstwa Napoleona nad Habsurgami
Książki historyczne
Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl

SPISMAP
l. Europa Środkowa wkwietniu 1809
2. Teatr działań wojennych wBawarii
3. Położenie wojsk 9 kwietnia 1809
4. Początkowe ruchy, l 0-16 kwietnia 1809
S. Davout iBellegarde, 10-18 kwietnia 1809
6. Działania pod Hirschau, 11 kwietnia 1809
7. Działania pod Ambergiem, 13 kwietnia 1809
8. Ursensollen, 14 kwietnia 1809
9. Przeprawa wLandshut, 16 kwietnia 1809
10. Pościg za Deroyem, 16 kwietnia 1809
11. Potyczka wReinhausen, l7 kwietnia 1809
12. Ruchywojsk wdniach 16-18 kwietnia 1809
13. Główny obszar działań, 19-23 kwietnia 1809
14. Hausen-Teugn iDi.inzling, 19 kwietnia 1809
l S. Arnhofen iBiburg, 19 kwietnia 1809
16. Pfaffenhofen, 19 kwietnia 1809
17. Abensberg, widok ogólny, 20 kwietnia 1809
18. Bitwa pod Abensbergiem, widok szczegółowy
19. Działania pod Laichling, 21 kwietnia 1809
20. Eckmi.ihl, widok ogólny, 22 kwietnia 1809
21. Bitwa pod Eckmi.ihl, 22 kwietnia 1809, godzina 14
22. Bitwa pod Eckmi.ihl, 22 kwietnia 1809, wieczór
23. Szturm Ratyzbony, 23 kwietnia 1809
SCHEMATY
l. Schemat organizacyjny pułków austriackich, 1809
2. Schemat organizacyjny pułków francuskich, 1809 93
3. Schemat organizacyjny pułków Związku Reńskiego, 1809
4. Schemat marszu korpusu Davouta, 19 kwietnia 1809
TABELE
l. Armia pruska w 1809
2. Siły austriackiej głównej armii, marzec-kwiecień 1809
3. Austriackie Freibataillone (bataliony ochotników), kwiecień 1809
4. Austriackie formacje stacjonarne, kwiecień 1809
S. Austriacka główna armia: jednostki detaszowane lub brakujące na dzień
lO kwietnia

SPIS ILUSTRACJI
Wszystkie ilustracje pochodzą zkolekcji autora, chyba,
że inaczej zaznaczono wuwagach.
l. Cesarz Franciszek I (1768-183S).
2. Cesarzowa Maria Ludwika (1787-1816).
3.Johann Philipp hrabia Stadion (1763-1824).
4. Klemens von Metternich (1773-18S9).
S. Car Aleksander I (1777-1825).
6. Fryderyk Wilhelm III (1770-1840).
7. Fryderyk Wilhelm von Goetzen (1767-1820).
8. Arcyksiążę Karol (1771-1847).
9. Anton Mayervon Heldensfeld (1765-1842).
10. Philipp hrabia Griinne (1762-18S4).
11. Heinrich hrabia von Bellegarcle (1760-184S).
12.Johann hrabia Kolowrat (1714-1816).
13. Fryderyk ksiąi.ę Hohenzollern-Hechingen (17S7-1844).
14. Franciszek książę Rosenberg (1761-1832).
15. Arcyksiążę Ludwik (1784-1864).
16.Johann von Hitler (1748-1819).
17.Johannes książę Liechtenstein (1760-1836).
18. Michael Freiherr von Kienmayer (17SS-1828).
19. Napoleon (1769-1821).
20. Marszałek Aleksander Berthier, książę Neuchatel (17S3-181S).
21. Antoine Fran<;ois Andn!ossy (1761-1828).
22. Marszałekjean Lannes, książę Montebello (1769-1809).
23. Marszałek Louis Nicholas Davout, książę Auerstadt (1770-1823).
24. Marszałek Andre Massena, książę Rivoli (1758-1817).
2S. Louis Pierre Montbrun (1770-1812).
26. Marszałek Fran<;ois Lefebvre, książę Gdańska (1755-1820).
27. MarszałekJean Baptiste Bessieres, książę Istrii (1768-1813).
28. Dominique Rene Vandamme (1770-1830).
29. Nicolas Charles Oudinot (1767-1847).
30. Francuska piechota lekka.
31. Francuska piechota liniowa.
32. Kirasjer francuski.
33. Karabinier francuski.
J4. Wirtemberscy jegrzy.

8 SPIS ILUSTRACJI
35. Piechota bawarska.
36. Kawaleria bawarska.
37. Piechota austriacka.
38. Huzar austriacki.
39. Austriaccy grenadierzy.
40. Austriaccy kirasjerzy.
41. Bitwa pod Abensbergiem (20 kwietnia).
42. Bitwa pod Landshut (21 kwietnia).
43. Bitwa pod Eckmuhl (22 kwietnia).
44. Szturm Ratyzbony (23 kwietnia).
45. Wspinaczka na mury Ratyzbony.
Symbole na mapach
John H. Gili © 2006, all nghts reserved
Rodzaje jednostek oznaczono następującymi symbolami. Tak jak w tekście
nazwy pisane kursywą oznaczają Inhabera (właściciela) lub dowódcę oddziału.
Jednostki kawalerii: austriacki pułk huzarów Liechtenstein
l::;o;;oo:---: l
Liechtenstein
Jednostki piechoty: austriacki pułk piechoty Hiller
Jednostki artylerii (wszystkie nacje): 111
c::=!'!c::::::JHii/er
Kolor wskazuje daną nację. Austriacy zaznaczeni są kolorem białym,
Francuzi czarnym, niemieccy sojusznicy Napoleona szarym.
Bawarska 3. dywizja =• Francuska 1. dywizja kawalerii =~
Ruchy Austriaków (natarcia i odwroty) zaznaczone są linią przerywaną.
zaś te Francuzów i ich niemieckich sprzymierzeńców ciągłymi.
Ruchy Austriaków = ······~ Ruchy sprzymierzonych =
Tam gdzie uznano za stosowne, użyto poniższych symboli wielkości jednostek
1>;:::::::1
Pułk
"l .....
Batalion
lub szwadron
Kompania

PRZEDMOWA DO POLSKIEGO WYDANIA
V ampania 1809 r. jest drugą kampanią cesarza Napoleona, do której przystępował on
~ jednostkami nie składającymi się już wlwiej części z wojsk zaprawionych wbo
jach. Niejednokrotnie można się spotkać zopiniami, że widoczne są już wtedy pierwsze
symptomy schyłk'U francuskiego prymatu nad innymi armiami. Zważywszy na fakt, że
walki toczyły się głównie zAustriakami, którzybyb wcześniej tak często bici przez napo
leońskich weteranów, wniosek o zaniku dominacji Francuzów jest niezwykle sympto
matyczny. Na pytanie, jak było wrzeczywistości odpowiada niniejsza praca.
Jest to dzieło ze wszech miar wyjątkowe, gdyż napisane przez historyka, który do
kładnie zbadał archiwa obu stron konfliktu, a jego wcześniejsza praca dotycząca nie
mieckich sojuszników Cesarza Francuzów daje pewność, że nie pominął w swoim
opisie jakże ważnej części wojsk sprzymierzonych. Liczne przypisy, zawierające rów
nież relacje bohaterów tamtych wydarzeń są dowodem na znakomity warsztat nauko
"''Y Gilla, dzięki czemu łączy on potoczystą narrację zwiarygodnością. Dzięki lekturze
kolejnych stron polski czytelnik będzie mógł zweryfikować swoje dotychczasowe
wiadomości na temat przebiegu walk, wyszkolenia wojsk i umiejętności dowódców.
Autor obala mit niskiej wartości żołnierzy niemieckich sojuszników Napoleona, jak
dążenia do zajęcia stolicy, zamiast próby rozbicia głównych sił przeciwnika. Gili pole
mizuje wwielu sytuacjach zautorami wcześniejszych opracowań, co jednak ma miej
sce wprzypisach, tak więc Ci, którzy chcą skupić się na narracji, będą mogli bezpro
blemowo kontynuować lekturę.
Pierwszy tom, który wydawnictwo oddaje wręce czytelnika zajmuje się przygoto
waniami do wojny, wyjaśniając przyczyny konfliktu i nastawienie zainteresowanych
stron jego eskalacją. Następnie omówiono organizację obu armii, ich stopień gotowo
ści bojowej oraz pierwsze walki do 24 kwietnia. Autor jest niewątpliwie pod wraże
niem działań francuskiego cesarza, ale zważywszy na początkową sytuację ijej drama
tyczne odwrócenie na swoją korzyść trudno mu się dziwić. Mimo tego nie można
posądzać go o stronniczość, zwłaszcza, że każdy wniosek jest doskonale udokumento
wany źródłowo.
Ponieważ praca pozbawiona jest przypisów odredaktorskich chciałbym wyjaśnić
kilka spraw. Stopnie austriackie i francuskie są oczywiście przetłumaczone na język
polski Ich odpowiedniki dla ówczesnej nomenkłatury znajdują się wtabeli na s. 394,
wraz z oryginalną pisownią. Warmii polskiej nie występował wtedy stopień podpuł
kownika, jednak jest on zastosowany wtekście głównym wodniesieniu do stopni au
striackich. Takich odpowiedników nie posiadały stopnie Feldmarschall-Leutnant
(FML), Feldzeugmeister {FML) oraz Generał der Kavallerie (GdK). W tych wypad
kach użyłem skrótów. Ze względy na fakt, iż jednostki austriackiej artylerii nazywane
były od wagomiaru armat, pomimo posiadania wswoim składzie również haubic, zde
cydowałem się na użycie zwrotu "bateria dział x-funtowych': Wtakich wypadkach na
leży pamiętać, że zasadniczo baterie składały się z 4 armat i 2 haubic (najczęściej 7
funtowych), zaś brygadowe baterie z8 armat.
Mariusz Promis

Ponzi:ĘKOWANIA
Prace historyczne są zawsze efektem wysiłku grupy osób ininiejsza praca nie
jest wtym względzie wyjątkiem. Dlatego też chciałbym wtym miejscu po
święcić nieco miejsca osobom, które pomogły mi zrealizować tę pracę. Oczy
wiście wszelkie błędy interpretacyjne należy zapisać na moje konto, lecz praca
ta nigdy by nie powstała, gdyby nie pomoc dużej grupy osób, którym chcę za
to podziękować.
Jeśli chodzi o pracowników naukowych Haus-, Hof-, oraz Staatsarchiv iKrieg
sarchiv, wdzięczny im jestem za ich bezcenne wsparcie, wszczególności dr Bro
ucek i dr Gaisbauer. Zespół biblioteki w Kriegsarchiv zasługuje na specjalne
podziękowanie za cierpliwość iuczynność.Jestem dozgonnie wdzięczny drMan
friedowi Rauchensteinerowi, MichaelowiWenzelowi oraz Panu FerdiWoberowi
za ich ogromną troskliwość oraz Gastfreundlichkeit (gościnność - przyp. M. P.).
Po drugiej stronie granicy, dr Laszło Ottovay i dr Eva Nyulaszi-Straub byli nie
zbędni dla zrozumienia przez mnie źródeł wjęzyku węgierskim.
Pracując wniemieckich archiwach miałem przyjemność napotkać fachowców
zGenerallandesarchivw Karlsruhe (dr Bri.ining), Sachsisches Hauptstaatsarchiv
Dresden (radca archiwalny Schirok), Militargeschichtliches Forschungsamt
(Pani R. Stang), Hauptstaatsarchiv Stuttgart (zapewniające dostęp do wszelkich
materiałów oraz dysponujące szybką obsługą). Chciałbym ponadto wspomnieć
o szczególnie wspierającym mnie dr A. Fuchsie oraz ludziach z Kriegsabteilung
wBayerisches Hauptstaatsarchiv. Dr Fuchs, obecnie na emeryturze, zasługuje na
osobną wzmiankę za wiele lat pomocy w różnego rodzaju projektach. Dr Tho
mas Hemmann, którego świetna witryna internetowa warta jest odwiedzenia
(www.napoleonzeit.de), Pan Uwe Wild oraz Pan Alfred Umhey byli w wielu
przypadkach bardzo taktowni wudzielaniu mi pomocy.
Jeśli chodzi o stronę francuską, źródłem większości materialu stanowiącego
tło prac było Archives de la Guerre w Vincennes, a jego pracownicy zawsze
służyli mi pomocą, niejeden raz wykraczając poza zakres swoich obowiązków.
Archives Nationales oraz Archiwa Ministerstwa Spraw Zagranicznych stano
wią również wzór sprawności działania iprofesjonalizmu.
Jeśli chodzi o moich amerykańskich ibrytyjskich przyjaciół, chciałbym ro
dziękować dr Mike'owi Leggiere, dr Samowi Mustafa, dr l1ike'owi Pavko
vic'owi oraz dr R.ickowi Schneidowi za bezgraniczne wsparcie i koleżeństwo.
Cała czwórka zasługuje na uznanie za dzielenie się swoimi przemyśleniami
oraz materiałami, często wybawiającymi mnie z kłopotów. Dr Roger Harrison

Poozi!lKOWANLA 11
idr Michael Yatfe zNear East-South Asia Center for Strategie Studies pomogli
mi, komentując pracę pod względem edytorskim, dzieląc się ze mną swoją
ogromną wiedzą. Dr AshleyJ. Tellis zwiedził ze mną Ratyzbonę iwsparł mnie
odpowiednimi fotografiami. Pan Dave Hollins ze Zjednoczonego Królestwa,
będący prawdziwym źródłem wiedzy w kwestiach austriackich, wskazał mi
mnóstwo interesujących szczegółów. Pan Mark van Hartem z małego, lecz
wspaniałego Muzeum Armii Holenderskiej (Legermuseum) wDelft przedsta
wił szereg wartościowych obserwacji dotyczących austriackiego sposobu my
slenia. Pan Peter Harrington, właściciel kolekcji Anne S. K. Brown (biblioteka
Johna Haya, Uniwersytet Brown), światowego źródła ikonografii wojskowej,
pomógł zlokalizować idostarczyć wiele zobrazów użytych wtym tomie.
Wypada również przekazać czule myśli tym, których przyjaźń ceniliśmy naj
bardziej iktórych odejścia bardzo żałujemy: dr. Davidowi G. Chandlerowi, płk
Johnowi R. Eltingowi, Pani Anne Elting, idr. Guntherowi E. Rothenbergowi.
Serdeczne podziękowania składam również Frontline Books. Współpraca
z nimi była niewypowiedzianą przyjemnością. Począwszy od rozmów wWa
szyngtonie do wędrówek po niezliczonych bibliotekach Londynu, przejawiali
sympatię, zaufanie iprofesjonalne zrozumienie. Pozytywne nastawienie takich
osób jak Lioneła Leventhala, Michaela Leventhala, Kate Baker i całej załogi
Frontline było obecne przez cały okres współpracy. Wyróżnię wtym miejscu
Jessicę Cuthbert-Smith za gruntowną iprzemyślaną pracę redaktorską.
Na koniec, składam wyrazy najgłębszej wdzięczności Anne Rieman, Gran
towi Gilłowi i Hunterowi Gillowi. Wstosunku do Anne, która wspierała mnie
w trudnych chwilach, która czytała po kilka razy wstępne wersje rozdziałów,
która poświęciła część swojej podróży do Paryża na pomoc wwykonaniu foto
kopii wVincennes, wszelkie moje podziękowania wydają się zbyt małe. Razem
z chłopakami tolerowali długie godziny nieobecności, niekończące się dysku
sje o polityczno-wojskowych sprawach Europy początku XIX wieku i krótsze
lub dłuższe zbaczanie z tras podróży, celem zatrzymania się w miejscach zna
nych bitew: na przykład postój na brzegach Traun (gdzie rekonstruktorzy
zoddziału grenadierów Młodej Gwardii odtwarzali starcie tyralierów ze swojej
jednostki), lub podróż w śnieżycy do Znojma. Ich cierpliwość, zrozumienie
i wsparcie napełniały moje serce otuchą.

-456 UWAGI DO BIBLIOGRAFil
[Stutterheim, Karl Freiherr von], La Guerre de l'An 1809 entre l'Autriche et la
France, Vienna: Strauss, 1811.
Tatistcheff, Serge, Alexandre Jer et Napoleon d'aprćs leur Correspondance Inćdite,
Paris: Perrin, 1891.
Thiers, Adolphe, Histoire du Consulat et de /'Empire, Paris: Paulin, 1845-69.
Thimme, Friedrich. "Die hannoverschen Aufstandsplane im Jahre 1809 und
England", Zeitschrift des Historischen Vereins fur Niedersachsen, 1897.
Thimme, Friedrich, "Zu den Erhebungsplanen der preussischen Patrioten im
Sommer 1808", Historische Zeitschrift, 86, 190l.
Vandal, Albert, Napoleon et Alexandre Jer, Paris: Plon, 1918.
Vann, James Allen, "Habsburg Policy and the Austrian War of 1809", Central
European History, VII, 4, grudzień 1974.
Vaupel, Rudolf ed., Das Preussische Heer von Tilsiter Frieden bis zur Befreiung,
Leipzig: Hirzel, 1938.
Wertheimer, Eduard, "Berichte des Grafen Friedrich Lothar Stadion ueber die
Beziehungen zwischen Oesterreich und Baiern (1807-1809)", Archiv fur
Oesterreichische Geschichte, 63, 1882.
- Geschichte Oesterreichs und Ungarns im ersten Jahrzehnt des 19. Jahrhunderts,
Leipzig: Duncker & Humbłot, 1890.
Xylander, Rudolf von, "Zum Gedachtnis des Feldzugs 1809 in Bayern'', Darstel
lungen aus der Bayerischen Kriegs- und Heeresgeschichte, 18, Munich: Lindauer,
1909.
Zehetbauer, Ernst, Landwehr gegen Napoleon: Oesterreichs erste Mili:: und der
Nationalkrieg von 1809, Vienna: obv & hpt, 1999.

INDEKS
(>oznacza awans wtrakcie kampanii)
Albert, arcyksiążę: 30-32, 186, 189, 318,
340,358
Aleksander l, car: 7, 19, 38, 40,44-47, 65,
110, 113, 119, 121-123, 132
Am Ende, Karl, Freiherr, generał major:
181
Andn~ossy, Antoine, generał dywizji: 7,
13, 22-23, 28-30, 32-33, 36, 41, 47,63-
65,86,91,101,114-121,123-125,129,
131-132,134
dAspre, Constantin, Freiherr, generał ma
jor> FML: 312,328,331,398,408,430
Badenia, oddziały: 69, 122, 161, 163,327,
364,369,416,432,434,449
Bathurst, Benjarnin: 52-53
Bawaria, oddziały (wraz z VII Korpu
sem): 56-57, 61, 64, 69, 98, 106, 109,
115-116, 121-122, 124-125, 130-132,
137, 139, 143, 1S2-1S3, 165-166, 173,
17s, 182, 184-186, 190-192, 203-204,
206-210, 214, 217-218, 222, 225-
227, 229-235, 243-246, 253, 274-281,
291-292, 294, 297, 299-303, 305-309,
311-315, 322-326,328,330,336,342,
344-346, 353, 35S-3S6, 361, 363-364,
370-371, 386,388-390,403,417,446
de Beaumont, Marc Antoine de la Boniere,
generał dywizji, hrabia: 169,219,423
Bellegarde, Heinrich, GdK: 6-7, 105-106,
109, 182-183, 190-191, 193-194, 197-
199,201,203,207,210,221,230-231,
233-235, 237, 239, 247, 2S1-2S2, 256,
270,287,319,334-336,349,3S1,3S3,
370-371,387,401-403,424,440
Bernadotte,Jean-Baptiste, marszałek: 77,
79, 86, 136-137, 142, 1SS-156, 169,
173,419-420
Berg, oddziały: 69, 139, 169, 171
Berthier, Aleksander, marszałek: 7, 13,
90, liS, 124-125, 130, 133, 135, 137,
139, 148-149, 151, 154-156, 167-168,
l72, 195, 197, l99, 203-218, 231-232,
234-241, 243, 275, 290, 292-293, 317,
323,331,333,339,342-344,388,391,
394,411
Bianchi, Friedrich, generał major, baron:
278-281, 303, 308, 311, 314, 325,406,
427
von Bieber, Josef, generał major: 266,
335, 339-340, 347, 351, 354, 357-358,
367,371-372,404,426,438,443
Bonaparte: patrz Hieronim Bonaparte,
Ludwik
Bonaparte oraz Napoleon
Boudet, Jean, generał dywizji: 86, 163,
214,241,248-249,320,323,330,338,
344,346,370,375,386,415,433,446
Canning, George: 48-55, 60, 72, 183
Carra Saint-Cyr,Jean, generał dywizji: 86,
161,163,319,327,370,376,415,448
de Charnpagny,JeanBaptisedeNompere:
13,22-23,28-29,33,36,40-41,47,63-
65, 67-68, 72, 78, 86, 90-91, 101, 113-
121, 123-126, 129-134
de Chasteler,Jean, FML, markiz: 107, 186
Claparede, Michel, generał dywizji: 164,
281-282, 319-320, 327-328, 330-331,
370,376,412,434,449
Clarke, Henry, generał dywizji: 125, 129-
130, 133, 136-137, 139, 142-143, 148,
151, 154, 156, 169
Clement, Franc;ois, generał brygady: 256,
305,345,356,414,431,450
Coehorn, Louis Jacques, generał bryga
dy:282,327,412,434,449
Colbert, Edouard, generał brygady: 165,
206, 248, 281-282, 319-320, 339,346,
376,386,412,434,447
Crenneville, Ludwig, generał major: 197,
201,230,283,287,319,339,371,378,
385,387,402,425,440
Csollich, Markus, pułkownik: 307
Dania, oddziały: 138
Daru, Pierre: 118,124-125,133,149,154

_____..
458 INDEKS
Davout, Louis Nicholas, marszałek: 6-7,
42, 77-79, 86, 106, 120, 123-126, 129-
130, 132-133, 135-137, 142, 144-145,
149-152, 156-161, 163, 172, 184, 190,
193-195, 197-199, 207-213, 215, 217-
218,221,231, 233-239, 241, 243-244,
246-247, 249-258, 260-261, 263-264,
267-268,271-273,275,283,286,288-
292,294,296-297,299,306,308,316-
317, 323-324, 326, 331-334, 336-339,
341-344, 346-347, 350, 353, 359-361,
364,370,372,375,381,386,389,391,
413,430,445
von Dedovicz,Josef, FML: 406, 409
Demont, Joseph Laurent, generał dywi
zji: 159-161, 207, 213, 218, 231, 245,
257,275,289,291,308,333-334,336,
346,361,370,381,386,413-414,430,
436,439,446
Deroy, Bemhard Erasmus, generał po
rucznik: 6, 166, 206, 208, 213-215,
221-223, 225-227, 229, 231-232, 235,
239,243,245,275,308,333,346-347,
3S3-3SS, 361, 381, 386, 417, 435, 438,
446
Dodun, Claude: 20, 30-31,48, 63-64, 68,
72, 78,86,90, 124,131-133, ISO
von Dornberg, Wilhelm, pułkownik: 57-
SS
Dupas, Pierre Louis, generał dywizji:
136-137,142,167-169,173,422
Durutte, Pierre, generał dywizji: 173,
Erfurt, zjazd: 40, 120-123, 159
d'Espagne, Jean Louis, generał dywizji:
129,136,165,206,214,239,248,292,
320,327,330,343-344,370,376,412,
433,449-450
Eugeniusz de Beauharnais, wicekról: 120,
125, 127, 130, 132-135, 137-138, 147,
1Sl,lS3-154, 173
Perdinand d'Este, GdK, arcyksiążę: 22-
23,30,37,43,46,69-70,103,108-109
Fouche,Joseph: 34, 126-128, 130, 219
Franciszek, cesarz Austrii: 7, 16, 18-19,
22-23, 25, 31-34, 40-41, 43, 45, 64,
66-68,72-73,75,79,98,101,113,121-
122,135,184,191,322
Fresnel,Johann, FML: 199, 287, 40l
Friant, Louis, generał dywizji: 125, 130,
158, 193-195, 198-199,201,207, 213,
231,236,238,241,247,2S6,2S9,263-
267,269-270,272,291,294,297,317,
332-333, 336-337, 353, 357, 360,413,
430,445
Fryderyk, król Wirtembergii: 20, 134-
135,167,220,315
Fryderyk Wilhelm III, król Prus: 7, 19,
30,37-44,86,108,116-117,130
Gilly, Jacques Laurent, generał brygady:
264-265,267,269-271,295,413, ·BO,
445
von Goetzen, Friedrich Wilhelm, puł
kownik: 7, 37, 39,42-44, 57, 60, 108
von Gri.inne, Phihpp, FML, hrabia: 7, 29-
31, S6-S7, 63-64, 72, 75-77, 87,91-92,
97,185,391
Guclin Charles Etienne, generał dywizji:
158-159, 213, 236, 256-258,261, 267,
272, 290-291, 296, 305, 308, 316-31-,
343-344, 350, 352-354, 357-358, 361,
381,384-385,389,413,431,448
Guiton, Adrien Fran~ois, generał bryga
dy:256,305,308,414,431,450
Hesja, oddziały: 58, 61, 161, 164,249,319,
327,415-416,432-433,436,449,451
tliszpania:24,35,62, 115
von tliller, Johann, Freiherr, Fl'>1L: '7", 89,
103, 178-179, 185, 189, 191,204,221,
225,230,232,235,248,251,256,2-1,
282,287-289,301-302,306-308, 311,
313-315, 321-323, 325-326, 328-331,
334, 341-343, 373, 376, 387-388,403-
407,428,455
Holfmeister, Josef, generał major: 30l,
307,328,407,428
von Hohenfeld, Otto, generał major: 251,
288,313,407,428
Hohenlohe-Waldenburg-Bartenstein,
Ludwig, książę, FML: 357-360, 405,
426
von Hohenzollern, Friedrich, FML, ksią
żę: 110
Holandia, oddziały: 136, 138, 150, 169,
420

iNDEKS
von Hugel, Friedrich August, generał ma
jor: 245,303,309,311-313,344-345,
390,418,436,450
Jacquinot, Charles Claude, generał bryga
dy: 158-160, 199, 207, 231, 236, 256,
291,303,305-306,317,324,414,432
Jelaćić, Franz, Freiherr, FML: 179, 181,
184-186, 191-192, 220, 230, 232, 234,
251,256,387-388,405,407-408,429
Hieronim Bonaparte, król Westfalii: 22,
59, 118, 122, 135, 139, 169, 171, 173,
217,420
Jan, GdK, arcyksiążę: 22-23, 25-26, 30,
39,54-55,57,73,76-77,81,83-85,87,
89-90, l03, l06-108, 11o, 388
Józef Bonaparte, król Hiszpanii: 19, 24-
25,35,45,55,66,120-123,134,151
Józef, feldmarszałek, arcyksiążę: 23, 47,
67,101-103
Junot, Andoche, generał dywizji: 24, 27
Karol, arcyksiążę, feldmarszałek: 7, 13,
15-16, 19-21, 23-26, 29-32, 35-37, 39,
41,48-49,51,62,65-66,68,71-73,75-
78,82-86,88-94,97-98, 100-109, 152,
Ini~Ini~I~I~I~I~
192-194, 197, 201, 203-204, 210, 221,
223,229,231-232, 234-235,240,248-
259, 267, 271, 273-275, 279, 287-289,
293-297,301,311,315-321,323,331-
332, 334-335, 337, 339-342, 344-347,
349, 351, 358-361, 363-364, 366, 368,
371-374, 376, 385, 387-388, 390-394,
401,424,440,452
von Katte, Friedrich: 59-60
von Kayser, Nikolaus, generał major:
260-261, 263-265, 316, 335, 359-360,
404,426,438,442
von Kienmayer, Michael, Freiherr, FML:
7,179,186,251,328-329,331,408,430
Klenau, Johann, FML, hrabia: 182, 197,
199,201,233,236,246,252,376-378,
402, 425, 440
Kolowrat-Krakowsky, Karl, FZM, hrabia:
7, 179, 181-183, 197, 233, 251-252,
283,285, 287, 318-319, 334, 339-341,
347,349,358,371,379,385,387,402-
403,424,440
Lannes, Jean, marszałek: 7, 16, 153, 164,
172,245,289,291-293,299,302,305,
308,315,317,323,325,343-344,346,
350,356,359,361,369-370,375,380-
381, 383-384, 386,411,431,448
Lasałle, AntoineCharles, generał dywizji:
16, 167, 172
von Lederer, 1gnaz, Freiherr, generał ma
jor: 271, 316-317, 364, 367, 376-377,
408, 429, 444
Ledru des Essarts, Fran~ois Roch, generał
brygady: 161,205,234,415-416,432
Lefebvre, Fran~ois, marszałek: 7, 148,
165-166, 191, 203-204, 206-208, 214-
215, 217-218, 225, 231-232, 237-239,
243-244,253-255,257,260,275,277-
278, 289-290, 292-293, 296, 299, 308-
309, 323, 332-334, 336-337, 342, 344,
346,349,350,355,359,375,381,386,
416,434,438,446,452
von Legisfeld, Ignaz, Freiherr, generał
major: 181
Legrand, Claude, generał dywizji: 15, 86,
115,161,163,248-249,320,327,330,
344,370,376,415,432,448
von Liechtenstein, Alois, generał major,
książę: 264-266,404
von Liechtenstein, Johannes, GdK, ksią
żę: 7, 76,175,177,182,186,250,255,
263, 271-273, 279, 287-289, 294-296,
316-318, 337, 339-341, 347, 358, 364,
368,371,377,380,408,429-430,442
von Liechtenstein, Moritz, generał major,
książę: 266,404
von Lindenau, Karl, Freiherr, FML: 31,
87-88, 250, 255, 271, 279, 317, 334,
339-340,372,375,406,429,442
Ludwik Bonaparte, król Holandii: 130,
135, 138-139,
Ludwik, FML, arcyksiążę: 7, 103, 178-
179,253,256,259,274,278-281,288-
289,296,301-303,307,311,313-315,
321-322, 324-325, 328-329, 334-335,
339,341,391,406,427
Ludwik X, książę Hesji-Darmstadt: 130
Ludwik, generał porucznik, książę Bawa
rii: 165, 203-204, 206, 213, 221, 243,

______..
460 INDEKS
275,278,300,303,308,330,339,344,
350,361,371,416,434,447
Lusignan, Franz, FML, markiz: 260-261,
263-265,404
von MacDermott, Thomas, pułkownik:
181
Maria Ludwika, cesarzowa: 7, 22, 31, 33,
98
Marmont, Auguste, generał dywizji: 108,
133,138,142,144,173,416,422
Marulaz,Jacob, generał dywizji: 164,216,
241,249,292,319,327-328,415,433
Massena, Andre, marszałek: 7, 86, 136-
137, 14~ 14~ 151, 15~ 161, 16~20~
214,217,219,239-241,243,248,283,
289,292-293,320,324,328,357,369,
376,386,415,432,448,454
Maksymilian d'Este, FML, arcyksiążę:
22, 39, 103, 335
Maksymilian I, Józef, król Bawarii: 121,
129,139,143,155,165,184,191,203,
207, 220, 227, 241
von Mayer, Josef, generał major: 271,
380,406,429,442
von Mayer, Josef, pułkownik: 260, 271,
273,285,287,317,363
von Mayer von Heldensfeld, Anton, ge
nerał major: 7, 65-66, 77-79, 82-83, 86,
89-92, 105, 108
Meklemburgia, oddziały: 138
von Mesko,Josef, generał major, Freiherr:
250-251,288,406,427,
von Metternich, Klemens Wenzel: 7, 17,
21-22,25,28-29,32-36,47,49,58,65-
67, 71-72, 79, 81, 86, 113, 115-118,
120-121, 125, 128-129, 131-132, 146,
151,454
Miollis, Sextius, generał dywizji: 137
Molitor, Gabriel, generał dywizji: 86, 141,
163,249,320,327,330,343,370,415,
432
Montbrun, Louis Pierre, generał dywizji:
7, 125, 158, 160, 172, 199, 207-208,
218, 234, 236, 246-247, 256, 268-272,
291,317,332, 334,336-339,341-342,
346-347, 359, 370, 377-379, 381, 414,
430,445
Morand, CharlesAntoine, generał dywizji:
157-158, 160, 213, 246, 256-257, 261,
267, 291, 296,305-306, 308, 315-317,
325-326, 328, 330, 343-344, 346, 354,
358,361,381,385,389,413,431,448
Mortier, Adolphe, marszałek: 11S, 123,
169
Moulin, Jean Franc;ois, generał dywizji:
240,343-344,387,436,451
Murat, Joacłtim, marszałek: 24, 45, 120,
127,217
de Nansouty, Etienne, generał dywizji,
hrabia: 153, 160, 172, 208, 245, 289,
291,308,323-324,344,355-356,361,
363-365, 375, 377-378, 386, 389, 421,
437,450
Napoleon: 7, 13-30, 32, 34-40, 42-49,
57-60, 62-65, 67-79, 81-82, 86-88, 90,
94, 100, 102-106, 108, 110, 113-139,
141-167, 169, 171-173, 175, 183, 189-
190, 193, 203-213, 215-221, 231-232,
237-241,243-249, 259, 261,263, 2-3,
275,283,289,291-293,296-297,299-
302, 306, 308-309, 311-320, 323-324,
326-334, 339, 341-347, 349-353, 355.
358-359, 361, 369-373, 375-377, 381-
382, 386,388-395,411,423,430,445,
448,452-456
Nesslinger, Hermann, pułkownik: 181,
409
von Neubronn, Franz, generał porucznik:
168,245,418,436,450
von Nordmann, Armand, generał major:
191,230,288,324-325,328.331.407,
428-429
von Oberdorf, Friedrich, generał major:
181
Otto, Louis Guillaume: 115, 124, 129,
133,135,150,220-221
Osmańskie Imperium: 122
Oudinot, Nicholas Charles, generał dywi
zji: 7, 86, 129, 135-137, 142, 144-146,
149, 153, 156, 164-165, 172, 203-205,
207-208,214-215, 219,232,239, 241,
248-249, 281-283, 289, 292, 297, 320,
330,339,344,375,386,411-412,433,
447

INDEKS 461
Pajol, Pierre, generał brygady: 125, 158,
160,166,207,213,231,234,246-247,
270-271,341,370,414,430,445
Passawa (oraz Oberhaus): 106, 154-155,
175,180,388,410,427,
Pelet,Jean-Jacques, kapitan: 14, 127, 152,
156,169,216,233,243-244,257,273,
280,283,290,294,317-318,327,337-
338, 344, 350-352, 356-357, 365, 369,
372,384,388,390,452,455
von Pfanzelter, Josef, generał major: 259,
272,279,287,302-303,305,308,315,
331' 334, 404, 426
de Pire, Hippolyte, generał brygady, hra
bia: 158, 160, 199,207,236 256, 317,
332, 343, 345, 350, 370, 377-378, 414,
431,445
Polska (Księstwo Warszawskie): 20, 78,
108,136, 143,150, 173,420
Portugalia, oddziały: 24, 143, 165,423
von Preysing, Maksymilian, generał ma
jor:223-225,233,324,330,417,43S
von Prochaska, Johann, generał major:
90-91
von Provencheres, Karl Dollmayer, gene
rał major: 192, 388, 407
Prusy: 17-19, 37-40,48, 59, 62, 73, 78, 86,
108,374
von Radetzky, Josef, generał major: 76-
77, 89, 91-92, 97, 178, 221-223, 225-
227,233,235,244,250,279,301,311-
312,314,322,324,328-329,331,406,
427
Rainer, FZM, arcyksiążę: 23
Reinwald von Waldegg, Josef, generał
major: 186,233,409,427,443
Reuss-Plauen, Heinrich XV, FML >
FZM, książę: 279,315,406,427
von Richter,Johann, generał major: 181,
303,409-410
Rohan, Viktorgenerał major> FML, ksią
żę:267,339,376,380,408,424,444
von Rosenberg-Orsini, Franz, FML ksią
żę: 7, 175, 177, 183, 221,225, 229-230,
250, 255, 257-260, 268-273, 280-281,
287-288, 294-297, 320, 329, 333-337,
339-341, 346-347, 349-351, 353-354,
356-359, 363, 367-368, 372, 357, 405,
426,443
Rottermund, Heinrich, generał major,
hrabia: 85, 177, 181, 252, 283, 285,
403,408,425,441
Roussel d'Hurbal, Nicholas Chevalier,
pułkownik >generał major: 365
Rouyer, Marie Fran~ois, generał dywizji:
160,167-169,213,231,244,289,391,
344,370,387,421,437,451
Rosja: 17, 19-20,24,34,37,41,45-46,62,
65,74,78, 108,118-119,122-123,130
de St. Germain, Antoine, generał brygady,
hrabia: 148, 160, 308, 333, 421, 437,
439,446
de St. Hilaire, Louis, generał dywizji, hra
bia: 16, 136, 153, 157-158, 160, 207-
209,213-215,218,225,231,236,256,
261,263,265,272,291,294-297,317,
332,336-337-353,360,372,382,413-
414,430,435
St. Julien, Josef, FML, hrabia: 260, 266,
335,360,368,375,387,426,438,442
de St. Sulpice, Raymond, generał dywizji
hrabia: 158, 160, 213, 218, 236, 241,
247,256,290-291,308,316-317-324,
342-345, 355-356, 364, 366, 375, 377,
386,389,414,431-432,450
Sardynia: 54-SS, 62
Saksonia, oddziały (wraz z IX Korpu
sem):
von Scheibler, Karl, Freiherr, major: 192,
213,225,227,230,234,248-249,251,
256, 281-283, 288, 295, 324-325, 327,
428-429
von Schneller, Andreas, generał major:
250,255,363-367,372,375,408,429,
430,444
von Schustekh, Emanuel, generał major,
Freiherr: 279, 288, 301, 305-308, 311,
313,315,321,406,427-428
Schwarzenberg, Karl, FML, książę: 40-
42,44-47,62,64,78,452
von Seydewitz, Kurt, generał major: 226-
227,308,354-356,364,417,435,438,
446
Sycylia: 50,53-55,62, 121

462 INDEKS
von Siegenthal, Heinrich Bersina, gene
rał major: 364, 368-369, 376-377, 379,
408,429,444
Sinzendorf, Rudolf, generał major, hra
bia: 181,409
Stadion, Friedrich Lothar: 22,68-69,71-
73
Stadion,Johann Philipp: 7, 19-37, 39-62,
65, 67-78, 81, 83-84, 87-88, 90, lOS,
109,111,113-117,120-123,125,128-
129,131132,183-184,393,452,455
von Steigentesch, August, podpułkow
nik, Freiherr: 329, 399
von Stoicevic, Andreas, generał major:
108
Stuart, Charles: 48, 52, 72, 183-184
Stuart, SirJohn, generał major: 53-SS
von Stutterheim, Karl, generał major,
Freiherr: 86-88, 186, 190-191, 229,
232-233, 249-250, 253, 255, 257-259,
264-268,272,281,287,295,297,321,
333, 335-336, 347, 351, 353, 355-358,
363-367, 371-372, 376-378, 385, 393,
402-403, 405-406, 426, 440, 442-443,
452,456
Szwecja: 45
Tałleyrand, Charles-Maurice: 34, 58, 67,
119,123,126-129,131
Tharreau, Jean-Victor, generał dywizji:
164,320,323,339,346,370,375,386,
411,433,447
Thierry, Ludwig Chevalier, generał ma
jor: 259, 272-275, 277-281, 287, 289,
294-297, 302-303, 305-308, 315, 334,
404,426,428
Tyrol: 22, 53, 61, 69, 78, 83-84, 86, 107,
125,139, 155,161,165-166, 173, 179,
181,186,205,210,214,227,237,240,
388,416-417
Vandarnme, Dominique Rene, generał
dywizji: 7, 167-168, 172,206,208,214,
237,244,291,299,309,312,323-324,
342-343,345-346,386,418,436,450
von Yecsey, Peter, generał major, Freiherr:
85, 177, 181, 186-187, 189-192, 201,
221,230,234,246-247,250,255,271-
272,286,317,334,339-340,371,376,
378-379, 385,403,405,429,441-442
von Vincent, Karl, FML, Freiherr: 120-
122,251,288,301,307,322,324-325,
329,333,407,417,426,428,435,438,
443,446
Vorarlberg: 69
Vukassowicz, FML Philipp Freiherr von:
253, 260, 263-264, 317, 335, 339-340,
345-347,351,358,363,425,438
von Wallrnoden, Ludwig, FML: 46, 50-
52, 56, 68, 72
Warszawskie, Księstwo: patrz Polska
Weber von Treuenfels, Franz, Fl1L, Fre
iherr: 283, 285, 379,403,425, 441
Weissenwolff, Nikolaus Ungnad, generał
major, hrabia: 288,301, 30-:-'
Westfalia, oddziały (wraz zXKorpusem):
57,59, 132,161,173,420,
von Wimpffen, Maximilian, pułkmmik >
generał major, Freiherr: 91
von Wrede, Carl Philipp generał porucz
nik Freiherr von: 100-101, 165-166,
183-184, 192,203,206-208,210,213-
215,221,225,227,230-231,233.235.
238-239, 243-244, 277, 279-281, 292,
302, 308-309, 311-314, 323-324, 328,
330,339,343,390,416,435
Wirtembergia, oddziały: 11, 56, 69, 153,
167,206,214,220,231,245.303,309,
311,313,315,324, 3~346. 352-353.
355, 360, 364, 366, 369-3-o. 375376,
385-386,389-390
von Zandt, FriedriLh, generał major: 2-5,
416,435
Związek Reński, pułki (Rouyer): lS-,
160, 167-168,245,291, 370-371.421-
423,437,451

64 ROZDZIAŁ II
wierzył, że armia była "okazalsza, dumniejsza oraz silniejsza niż kiedykolwiek
wcześniej oraz przepojona duchem ientuzjazmem nieznanym dotąd wjej sze
regach"6. Z końcem marca emocje chwili przekroczyły u niektórych rozsądne
proporcje. Ambasador pruski zwrócił uwagę swojemu królowi, że "wiele osób
wierzy, że armie francuskie wycofają się za Ren bez ryzykowania bitwy na
wschód od niego. Niezależnie od tego czy dojdzie do walk czy nie, początkowe
sukcesy w kampanii będą z pewnością udziałem Austriaków i jest jasne, że
szybko staną się panami Niemiec aż do Renu" 7• Bawarski obserwator zanoto
wał, że "niektórzy austriaccy oficerowie pogardzili nawet reńskim winem, gdyż
mieli nadzieję napić się tego samego trunku nad brzegiem Renu w ciągu czter
nastu dni"8• Dla Doduna mieszkańcy Wiednia wydawali się "zelektryzowani aż
do tego stopnia, że przewidywali zmagania wojenne jako marsz triumfalny,
mający przywrócić Austrii jej dawny splendor... wierzyli, że są wstanie poko
nać wszelkie przeszkody oraz w to, że ich generałowie są niezwyciężeni, ich
żołnierze niezniszczalni, a ich skarb niewyczerpany"9• Monarchia habsburska
wkrótce pożałowała tej nadmiernej pewności siebie, panującej powszechnie
wśród jej poddanych.
Duża część tego optymizmu była jednak wymuszona. Pozostało poczucie
desperackiej pilności w postaci nieodpartego wrażenia, które zdawało się do
magać działań. "Wojna jest postrzegana jako jedyny środek na zbawienie", pisał
francuski ambasador 13lutego 10• Dzień wcześniej, wdalekim Sankt Petersbur
gu, Schwarzenberg podsumował napięcie wWiedniu podczas jego pierwszej
audiencji u cara, argumentując, że cesarz Franciszek był
"przekonany, że cesarz Napoleon zaatakuje, jak tylko zakończy swoje sprawy
w Hiszpanii; obawa ta zmusiła Austrię do przygotowań obronnych, polegają
cych na mobilizacji sił, których nie można było utrzymywać zbyt długo na sto
pie wojennej, gdyż nawet nadzwyczajne wysiłki, nie wystarczyłyby na dłuższą
przekazu. Patrz również wspomnienia patriotycznej pisarki Karoline Pichler w: Friedrich M. Kir·
cheisen (ed.), Feldzugserinnerungen aus don Kriegsjahre 1809, Hamburg: Gutenberg, 1909. Karen
Hagemann umieszcza literaturę patriotyczną roku 1809 wkontekście historii płci w: "'Ile Proud and
Firm, Citizens ofAustria!' Patriotism and Masculinity in Texts ofthe 'Folitical Romantics' Written
During Austria's Anti-Napoleonie Wars'", German Studies Review, t. XXIX. nr l (luty 2006l.
'List Grunnego do księcia de Ligne, 23 września 1809 w: AN, AF/1' 1639: Campagne d'Autriche.
iznajdujący się w: Joseph von Hormayr, Das Heer von lnnerostróch, Leipzig: Ilrockhaus, 181~.s. 391-
3. Komentując morale armii kilka lat póżniej, pruski dziennik wojskowv zanotował: ..pomimo teg''·
że była złożona' niezwykle niedopasowanych elementów, armia austriacka była natchniona najwvż·
szym esprit du corp.<", w: "Ober den Volkskrieg mit Ilezug auf den Tyroler Krieg 180<1", Alilit,lir-lf,,_
chenblatt, nr 107 ( 11łipc.l 1818).
'Raport Finckensteina z 23 marca 1809 cytowany w: Rossler, Oesterrcichs Kampt: t. l, s. -ł28. Zoba.:z
również jego raporty z9 i30 lipca 1808 w: Hassel, s. 521, SB.Jeden zczłonków rodziny Liechtenste
in wierzył, że "podbój Bawarii będzie łatwy, niczym spacerek po Praterze" (Dodun do Champagny
'ego, nr 4, 11 marca 1809, AE, t. 382).
" Beobachtungen, s. 29.
' Dodun do Champagny'ego, nr 6/2, 18 marca 1809 (AE, t. 382).
10 Andreossy do Champagny'ego, nr 7, 13lutego 1809 (AE, t. 382).

jAKIE SI ICH ZAMIARY?
metę. W związku z tym pojawiło się pytanie czy nie byłoby lepiej spróbować
swoich szans wnowej wojnie, niż pozostawać wtym stanie kryzysu iniepewno
ścit11.
65
Powinien on jednakże zauważyć, że za ten "stan kryzysu i niepewności':
w dużej mierze odpowiedzialna była sarna Austria. W tym samym czasie Sta
dion informował Anstetta będącego rosyjskim charge d'affaires, o austriackich
troskach: "wyrażę wszystko wwielkim skrócie': powiedział Rosjaninowi,"otóż
cesarz Napoleon przekazał hrabiemu Rumiancewowi i księciu Kurakinowi, że
będzie wWiedniu wciągu 40 dni, a my zrobimy co tylko się da, żeby temu za
pobiec" 1 ~.
Slutego, wtakiej oto napiętej atmosferze spotkali się główni przywódcy mo
narchii, aby raz jeszcze przedyskutować kwestię wojny. Stadion najwyraźniej
zdominował konferencję, malując sytuację Austrii w optymistycznych kolo
rach oraz ponownie perswadując cesarzowi i Karolowi, że okupacja Hiszpanii
przez Napoleona daje wyśmienitą, lecz ulotną szansę na sukces. Austriackie
założenia dotyczące aktywnego udziału Prus wkonflikcie, spowodowane spo
tkaniem majora Goltza ze sztabem Karola, które miało miejsce S lutego,
wzmacniały argumenty Stadiona. Bodźcem do szybkich działań była niepewna
sytuacja finansowa cesarstwa, z której wynikało, że w najlepszym razie skarb
państwa wystarczy, by utrzymać armię wiosną; potem wojska Karola musiały
by żywić się za granicą, lub zostać zdemobilizowane 13• Biorąc pod uwagę im
puls poprzednich miesięcy, nie było zbytnich wątpliwości co do wniosków
płynących z tej konferencji, której efektem były konkretne decyzje militarne
potwierdzające plany Stadiona dotyczące konfrontacji z Napoleonem: cesarz
potwierdził swoją grudniową decyzję owojnie izgodził się na natychmiastowe
postawienie armii wstan gotowości bojowej. Karol, uzbrojony wplany opera
cyjne, które jego sztabu szef, generał major AntonMayer von Heldensfeld, zło
żył uniego poprzedniego dnia, zaakceptował decyzję cesarza. Będąc wjednym
ze swoich głęboko pesymistycznych nastrojów był raczej zrezygnowany niż
entuzjastyczny, deklarując ponuro, że "nie głosowałem za wojną. Niech ci, któ
rzy podjęli tę decyzję, wezmą na siebie odpowiedzialność" 14•
"Aleksander do Rumiancewa, 14lutego 1809 (VPR, t.IV, s. 493).
" Raport Anstella z 14lutego 1809 w: Martens, t. III, s. 32. Napoleon rzeczywiście wydal tego typu
oświadczenie Rumiancewowi i Kurakinowi (Kurakin do Aleksandra, 30 stycznia I809, VPR, t. IV,
s. 469), lecz Stadion, świadomie lub ze względu na swoją ignorancję, wyją! owo zdanie z kontekstu;
z raportu Kurakina jasno wynika, że Napoleon tę groibę czynil warunkowo: jeśli Austria zaatakuje,
wtedy Francuzi zjawią się wWiedniu wciągu czterdziestu dni. Stadion prawdopodobnie dowiedział
się o wypowiedzi Napoleona z raportu Metternicha, dotyczącego jego dyskusji z rosyjskimi dyplo
matami (jak w: Metternich do Stadiona, 2łutego 1809, Metternich, Memoirs, t. l!, s. 319, gdzie wspo
mina podobne groźby francuskie).
''Austriacki minister finansów O'Donnell powiedział francuskiemu ambasadorowi, że: "ja wswoim
departamencie, bylem na stopie wojennej już od dłuższego czasu; potrzeby armii pochłaniają
wszystko i nie może to trwać wiecznie" (opisane w: Andn!ossy to Champagny'ego, nr 7, 13 lutego
1809, AE, t. 382, ten fragment jest podkreślony woryginale).
" Karol do Mayera według wspomnień tego ostatniego (Mayer, "Journal fiir dasJahr I809", Nachl.,

1809 Grom nad Dunajem. Zwycięstwa Napoleona nad Habsurgami

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (14)

Similaire à 1809 Grom nad Dunajem. Zwycięstwa Napoleona nad Habsurgami

Similaire à 1809 Grom nad Dunajem. Zwycięstwa Napoleona nad Habsurgami (20)

Plus de Księgarnia Grzbiet

Plus de Księgarnia Grzbiet (20)

1809 Grom nad Dunajem. Zwycięstwa Napoleona nad Habsurgami