Türkiye'de yargı teşkilatı.pptx

1. YARGI Hukuk kavramı Yargı kavramı Dünyadaki yargı sistemleri Türk Yargı Teşkilatı Yüksek mahkemeler Türkiye’de huku ve yargı sisteminin özellikleri ve sorunları

2. DEVLETİN TEMEL ORGANLARI Temel Organlar (Kuvvetler) Yasama Yürütme Yargı TBMM Bağımsız ve Tarafsız Cumhurbaşkanı Mahkemeler

3. HUKUK Kavramı Hukuk, toplumu düzenleyen ve toplum yaptırımı ile güçlendirilmiş devlet tarafından düzenlenmiş kurallar bütünüdür. Sözlü kuralların (örneğin ahlak) cezaları manevi iken, hukuk kurallarının ise hapis cezası, hak yoksunluğu, tazminat ödeme gibi maddi yaptırımlardır. Hukuku yapan ve üreten toplumdur Bu nedenle hukuk toplum hayatı ile iç içedir. Türk Ceza Kanunu ‘’kanunu bilmemek mazeret sayılmaz’’ demektedir. Hukuk ile ahlak arasındaki farklar söyle sıralamak mümkündür: oHukuk yasalara, ahlak gelenek ve göreneklere dayanır. o Ahlakın yaptırımı manevi, hukukun yaptırım ise maddidir. o Hukukun kuralları yazılı, ahlakın kuralları ise değildir. o Hukuk örgütlüdür, ahlak örgütlü değildir. oAhlak amaç olarak ideale araştırır, olması gerekenle ilgilidir. Hukukun amacı ise toplumsal gerçekliği düzenlemektir. Belirtilen bu farklara bakılarak hukuk adeta ahlakın sınırlandırılmış bir bölümü, ahlakın nesneler boyutudur.

4. Hukuk sistemleri Her toplumda mevcut olan hukuk kuralları o toplumun özelliklerinden etkilenerek genel bir görünüm kazanır. Bu durum birbirine benzer ideoloji, rejim, dil özellikleri taşıyan toplumlarda çeşitli hukuk sistemlerinin doğmasına yol açmıştır. Günümüzde uygulanmakta olan hukuk sistemleri başlıca dört grupta toplanabilir Kıta Avrupası Anglo-sakson İslam Sosyalist

5. 1.Kara Avrupası Hukuk Sistemi ve Avrupa Birliği hukuku Belli başlı özellikler şu şekilde sıralanabilir: - Yazılı biçimde değerlenmiş olması - Kamu hukuku ve özel hukuk olarak ikili bir ayrıma dayanması - Yargı ayrılığının bulunması yargı kararlarına hukukun yardımcı kaynağı olarak değer verilmesi Emsal hukuku oluşturmaması - Roma hukukunun etkisi ile şekillenmiş olması 2. Anglosakson Hukuk Sistemi İngiltere'de doğmuş genellikle İngilizce konuşulan ülkelerde uygulanmaktadır. Kara Avrupası sisteminin tersine kanunlaştırma hareketini yapılmamış olması gelmektedir. Hukukun büyük bir bölümünün kaynağını yasalar değil mahkeme kararlardır. - Gelenek hukukunun yazılı hukuka göre daha ağırlıklı bir yer işgal etmesi - Herhangi bir derlemeye gidilmemiş olması - Yargı Birliği'nin varlığı - Kamu hukuku özel hukuk ayrımının görülmemesi

6. 3. İslam Hukuk Sistemi İslam Hukuku (şeriat), İslam dininin esaslarına dayanan, fıkıh olarak da adlandırılan bir dinsel hukuk sistemidir. - İslam hukuk sistemi kurum ve kurallarını Kur'an, sünnet, İcma ve kıyas olmak üzere dört temel kaynağından almaktadır. - Bu hukuk sistemi günümüzde saf anlamıyla ve tümüyle olmamakla birlikte bazı müslüman devletler de uygulama alanları ve olanağını bulmaktadır. 4. Sosyalist Hukuk Sistemi • 1917 Bolşevik İhtilali ardından önce Rusya’da, daha sonraları da Küba, Çin, Kuzey Kore gibi ülkelerde uygulamaya konuldu. • Diğer hukuk sistemlerinden farklı olarak toplumu değiştirmenin ve komünizm aşamasına ulaştırmanın bir aracı olarak düşünülmüştür. • Toplum komünizm aşamasına geçince hukuka da gerek kalmayacaktır.

7. Türk hukuk sistemi • Türk hukuk sistemi, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurulması ile şekillenmiş ve son olarak 1982 anayasasının esaslar ile belirlenmiştir. • Türk hukuk sistemi Kara Avrupa hukuk sistemi özellikleri taşımaktadır. Bu açıdan kamu hukuku ve özel hukuk ikili bir ayrıma dayanmaktadır. • Özel hukuk; Medeni Hukuk, Borçlar Hukuku, Ticaret Hukuku, Devletler Özel Hukuku, Medeni Usul Hukuku, İcra ve İflas Hukuku gibi alt dallarından oluşmaktadır. • Kamu hukuku ise, anayasa hukuku, idare hukuku, ceza hukuku, devletler genel hukuku, Disiplin Hukuku, maliye hukuku, ceza usul hukuku, genel kamu hukuku, İnsan Hakları Hukuku ve sosyal güvenlik hukuku gibi alt dallardan oluşmaktadır.

8. Türk hukuk sisteminin sorunları Türk pozitif hukukunun belli başlı soruları ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki hukuk yapım-yazım tekniğine ilişkin olandır. Buna göre mevcut hukuk dili oldukça eski olan sözcük ve kavramlar ile ifade edilir. İkinci sorun ise içeriğidir. hukuk kurallarının her geçen gün değişiklik geçirmesi yaşa hükmünde kararnamelerin gerekli gereksiz birçok konuda yaygın bir biçimde kullanılması bireylerin bilgi sahibi olabilmelerini güçleştirmektedir.

9. Asıl Kaynaklar Yardımcı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Örf ve Adet Hukuku Doktrin İçtihat/Yargı Kararları

10. Yazılı Kaynaklar Yazısız Kaynaklar • Anayasa • Kanunlar/Olağanüstü hal Cumhurbaşkanı Kararnamesi • Milletlerarası Anlaşmalar • Cumhurbaşkanı Kararnamesi • Yönetmelik • Diğer Düzenleyici İşlemler Örf ve Adet Hukuku

11. I.örf VE ADET HUKUKU « Örf ve adet kuralları» kişinin BELİRLİ BİR TOPLUMSAL ÇEVRE tarafından konan ve İNSAN DAVRANIŞLARINI düzenleyen ve uyarma, kınama, dışlama, linç gibi çok değişik MÜEYYİDELERİ olabilen EMİR ve YASAKLARDIR. Türk hukukuna göre bir örf ve adet kuralının örf ve adet hukuku olarak nitelendirilebilmesi için belirli unsur/şartları bir arada bulundurması gerekmektedir.

12. TC. Anayasası Kanunlar ve Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanı Kararnamesi Milletlerarası Antlaşmalar [Any. m.90] Cumhurbaşkanı Kararnamesi Yönetmelikler Diğer Düzenleyici İşlemler

13. « Anayasa», normlar hiyerarşisinde en üst sırayı işgal eden ve kanunlardan farklı ve daha zor bir usulle konulan ve değiştirilebilen hukuk kurallarının bütünüdür. Any. m.11: "Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. "

14. «Kanun» yasama organı (TBMM) tarafından kanun adı altında yapılan ve normlar hiyerarşisinde Anayasanın altında yer alan, çoğunlukla genel soyut kurallar içeren hukuki metinlerdir.

15. Kanunların Genel Özellikleri • Yazılıdır • Kanunlar çoğunlukla geneldir İstisna: «iş kanunu» sadece işçi ve işveren arasında uygulama alanı bulur. • Süreklidir; bir defa uygulanmak için değil, devamlı uygulanmak için çıkarılırlar İstisnası: Anayasa m.161: «I. Bütçe Kamu idarelerinin ve kamu iktisadî teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılır.»

16. «Yürürlüğe Giriş Tarihi» Kanun içinde belirtilen tarihte; belirtilmemiş ise Resmi gazetede yayımlandığı günü izleyen günden itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girer. «Yargısal Denetim» Kanunlar Anayasaya aykırı olmamalıdır. Aykırılık halinde, belirli makamların başvurusu ile Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir ve iptal edilir.

17. «Milletlerarası antlaşmalar» iki veya daha fazla devlet tarafından akdedilmiş olan, Türkiye’de Cumhurbaşkanının onayıyla Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan ve Türk normlar hiyerarşisinde kural olarak kanun değerinde bulunan bağlayıcı hukuk kurallarıdır. Akdetme ve imzalama yetkisi: Cumhurbaşkanı, Dışişleri Bakanı

18. • Bağlayıcılık kazanması : Cumhurbaşkanı tarafından «onaylanması» ve «yayımlanması» [Anayasa m.91] • Cumhurbaşkanı'nın onaylama yetkisini kullanabilmesi için; antlaşmanın «TBMM tarafından kabulü» yani «antlaşmanın onaylanmasının kanunla uygun bulunması» gerekir. [Anayasa m.90(1)]

19. YARDIMCI KAYNAKLAR Doktrin İçtihat Hukuku • «Yargı Kararları» mahkemeler tarafından verilen kararlardan çıkan hukuk dalıdır. • «İçtihat» başka mahkemeler tarafından örnek alınan bir mahkeme kararıdır. • Türk Hukukunda içtihat bağlayıcı değildir. • Ancak hakimler karar verirken bir üst mahkemenin verdiği kararı dikkate alırlar ve bu yönde karar verirler. • «Doktrin» tartışmalı olan hukuki konularda hukuk bilim adamlarının ileri sürmüş oldukları, görüş, düşünce ve kanaatlerdir. • Bağlayıcı değildir. Hakim isterse bunlardan istifade eder.

20. ‘Kişilerin birbirleri ile olan ilişkilerini «eşitlik» ve «irade serbestisi» esasına göre düzenleyen hukuk kurallarının bütünü’ «Kira İlişkisi» •İki taraflıdır. Kiracı&Kiraya Veren •Tarafların Karşılıklı olarak anlaşması gerekir. •Kimse re’sen icra yetkisine sahip DEĞİLDİR. Haklı olsa bile, kişi mahkemeye başvurmak ZORUNDADIR. Ör: Kiracı kirasını ödemez ise, ev sahibi kira alacağı için Mahkemeye icra dairesine başvurmak ZORUNDADIR. ‘devlet ve vatandaşlar veya devletin kendi kurumları arasındaki ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarının bütünü’ «Kamulaştırma» • Devlet ÜSTÜN konumdadır. • Tek taraflıdır. • Devletin iradesini açıklaması ile ortaya çıkar. • Devletin yaptığı işlemlerin hukuka uygun olduğu konusunda «karine» vardır • Devlet aldığı kararları kendisi tek taraflı olarak re’sen icra edebilir.

21. Medeni Hukuk • Kişiler Hukuku • Aile Hukuku • Miras Hukuku • Eşya Hukuku Borçlar Hukuku • Genel Hükümler • Özel Hükümler Ticaret Hukuku • Ticari İşletme Hukuku • Şirketler Hukuku • Kıymetli Evrak Hukuku • Sigorta Hukuku • Deniz Ticaret Hukuku Devletler Özel Hukuku •Vatandaşlık Hukuku •Yabancılar Hukuku •Kanunlar İhtilafı •M.rarası Usul Hukuku İş Hukuku •Bireysel İş Hukuku •Toplu İş Hukuku •Sosyal Güvenlik Hukuku Medeni Usul Hukuku İcra ve İflas Hukuku

22. YARGI Kavramı Hukuksal uyuşmazlığın bağımsız mahkemelerce yargısal usul ve teknikleri kullanılarak çözümü işlemine yargı denir. Mahkemelerin kuruluşu görev ve yetkileri yargılama usulleri ile düzenlenir… .«Mahkeme» Yargı yetkisini kullanan – karar veren kuruluşlar Türkiye’de yargı yetkisi, Türk milleti adına «»bağımsız ve tarafsız mahkemelerce» kullanılır.

23. Anayasa Yargısı Adli Yargı: Hukuk Mahkemeleri ve Ceza Mahkemeleri İdari Yargı Uyuşmazlık Yargısı: Uyuşmazlık Mahkemesi Yargı Organına Hakim olan İlkeler European Court of Human Rights [ECrHR]

24. Yargı Kolu Anayasa Yargısı Adli Yargı İdari Yargı Uyuşmazlık Yargısı Üst Derece Mahkemesi ANAYASA MAHKEMESİ Yargıtay Danıştay UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ Ara Derece (istinaf) Mahkemeleri Bölge Adliye Mahkemeleri Bölge İdare Mahkemesi İlk Derece Mahkemeleri Hukuk (Sulh &Asliye) Ceza (Asliye&Ağır) İdare Mah. Vergi Mah.

25. I. Anayasa Yargısı  «Anayasa» kanunlardan üstündür. «…kanunlar Anayasa’ya aykırı OLAMAZ»[ Anayasa m.11(2)]. «Anayasa Yargısı » kanunların Anayasaya uygunluklarının «Anayasa» tarafından denetlenmesidir. Temel Görev ve Yetkisi-Bazı Normların Anayasaya uygunluğunu denetlemek. •Soyut Norm Denetimi (iptal davası) •Somut Norm Denetimi (itiraz yolu) •Bireysel Başvuru Yolu – temel hak ve hürriyetleri ihlal edilen kişilerin, diğer başvuru yollarını tükettikten sonra, Anayasa Mahkemesine başvurmasıdır. Ek Görev ve Yetkileri - Bireysel başvuruları karara bağlamak; Cumhurbaşkanı, Başbakan, bakanlar, yüksek mahkeme üyeleri vb. bazı kişileri Yüce Divan sıfatı ile yargılamak vesaire….

26. II. Adli yargI «ADLİ YARGI» olağan ve genel yargıdır. Bir uyuşmazlık, anayasa yargısının ve idari yargının görevine girmiyorsa adli yargının görevine girer. • Temyiz - Yargıtay • İstinaf - Bölge Adliye Mah. • İlk Derece Mahkemeleri Hukuk Mahkemeleri (Sulh &Asliye) Ceza Mahkemeleri (Asliye&Ağır)

27. «Hukuk Mah.» özel hukuk ilişkilerinden kaynaklanan hukuki uyuşmazlıkları karar bağlamakla görevlidir. Genel Mahkemeler  «Sulh Hukuk Mah»  «Asliye Hukuk Mah» Görev: Bir başka mahkemenin görev alanına girmeyen her dava «Ceza Mah.» ceza hukukundan kaynaklanan davalara bakmakla görevlidir. Genel Mahkemeler  Sulh Ceza Hakimlikleri – Yürütülen soruşturmalarda hakim tarafından verilmesi gerekli kararları almak ve itirazları incelemek.  Asliye Ceza Mah. – Sulh Ceza Hakimliği ve Ağır Ceza Mah.’nin görev alanına girmeyen dava ve işler  Ağır Ceza Mah. - ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis & 10 yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlara ilişkin dava ve işler

28. İHTİSAS MAHKEMELERİ Davacı Davalı • Ticaret Mahkemeleri • Aile Mahkemeleri • Tüketici Mahkemeleri • Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri • Çocuk Mahkemeleri • Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri Suçtan Zarar Gören (Mağdur) Katılan Kendisine Kamu Davası Açılan (Sanık) İddia Makamı Savcı

29. Adli yargI ara & üst derece «Bölge Adliye Mahkemeleri» Adli yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve KESİN OLMAYAN hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları «istinaf mahkemeleri» inceleyip karara bağlar. «Yargıtay» Adliye mahkemelerince verilen ve kanunun başka bir adli yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme «temyiz incelemesi» merciidir.  Daireler  Hukuk ve Ceza Genel Kurulları  Büyük Genel Kurul

30.  Daireler / Chamber  Hukuk ve Ceza Genel Kurulları Yargıtay Dairelerinin «bozma» kararlarına karşı ilk derece mahkemesinin verdiği «direnme kararlarını inceler. Genel Kurullar tarafından verilen kararlar KESİNDİR, bunlara karşı DİRENME KARARI VERİLEMEZ.  Büyük Genel Kurul Hukuk Genel Kurullarının/Ceza Genel Kurullarının benzer olaylarda birbirine aykırı biçimde verdiği kararlar arasındaki içtihat uyuşmazlıklarını gidermek ve birleştirmek. Yargıtay Büyük Genel Kurulu’nun verdiği bu kararlara «İçtihadı birleştirme kararı» denir

31. III. İDARİ YARGI «İdari Yargı», idari makamların idare hukuku alanındaki faaliyetlerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümlendiği yargı koludur. • Temyiz- Danıştay • İstinaf- Bölge İdare Mahkemesi • İlk Derece Mahkemeleri İdare Mahkemesi Vergi Mahkemesi İlk Derece Mahkemesi Sıfatı ile Danıştayın Birinci Dairesi

32. «Bölge İdare Mahkemeleri» İdare Mahkemeleri tarafından verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını inceleyip karara bağlar. «Danıştay» İdari Mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. İstisnaen «ilk derece mahkemesi» olarak da çalışır. Bakanlar kurulu kararlarına karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları idare mahkemelerinde değil, DOĞRUDAN DOĞRUYA Danıştay’da açılır. Danıştay’da da bir İçtihadı Birleştirme Kurulu vardır. İDARİ yargI ara & üst derece

33. V.Avrupa İnsan HaklarI mahkemesİ «Uyuşmazlık mahkemesi», adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını KESİN olarak çözümlemeye yetkilidir. «Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi» çerçevesinde tanınan temel hak ve hürriyetleri, Sözleşmeyi imzalayan bir devlet tarafından ihlal edilen kişiler, bu devlete karşı, AİHM’ne «bireysel başvuru» usulü ile başvurabilirler

34. Yargı örgütüne ilişkin Anayasal ilkeler • Mahkemelerin kanuniliği ilkesi • Hak arama özgürlüğü • Adil yargılanma hakkı • Hakimlerin bağımsızlığı ve teminatı «Tabii (Kanuni) Hakim İlkesi» Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir mercii önüne çıkarılamaz. Bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciiler kurulamaz. «Hakimlerin Bağımsızlığı ve Hakimlik Teminatı» yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır. [Anayasa m.9]

35. IANAYASA YARGISI • Anayasa yargısı, kanunların ve diğer yasama işlemlerinin anayasaya uygunluğunun yargı organları tarafında denetlenmesidir. • Hukuk devleti ilkesi gereği, yasama ve yürütme organlarının eylem ve işlemlerinin denetlenmesi gerekir. • Anayasa yargısının varlık nedeni, Hans Kelsen’in normlar hiyerarşisi piramidiyle ifade edilebilir. • Anayasa yargısının en temel işlevi, 1876 Kanuni Esasi’de, Ayan Meclisi tarafından yürütülen siyasal denetim sistemi benimsense de; 1921 ve 1924 AY düzenlenmemiştir. 1961 Anayasasından itibaren Türkiye'de Anayasa Yargısı denetimine yer verilmiştir.

36. B. ANAYASA YARGISI MODELLERİ •Amerikan Modeli: •Avrupa Modeli •Karma Model: İki Modelin de aynı anda kullanıldığı ülkeler bulunmaktadır. Örn Yunanistan, İsviçre

37. Amerika Yargısı Modeli • Amerikan Modeli, kanunların anayasaya uygunluğunun normal mahkemeler tarafından denetlenmesidir. • Amerika’da bu denetim. Federal Yüksek Mahkeme, ilk defa 1803 tarihli Marbury v. Madison davasında ilk kez kullanılmıştır. • Amerikan modeli, Avustralya, Kanada, Arjantin, Hindistan ve Japonya gibi ülkelerde uygulanmaktadır. • Bir normu somut olayda uygulayacak olan mahkeme, bu norm ile bu normdan daha üst derecede bulunan bir normun çatıştığını kanısına varırsa, bu çatışmayı, (üst kanun alt kanunları ilga eder) ilkesine göre çözer. • Anayasaya aykırı olan kanun, aslında resmen “iptal” edilmez; o kanun “ihmal” edilir. Dolayısıyla bu karar sadece taraflar arasında bağlayıcıdır, yani “inter partes etki ”ye sahiptir. Ama stare decisis ilkesi (emsal kararlarına uyma/ benzer dava için daha önce verilmiş karara uygun karar verme doktrini) gereği bu karar diğer davalarda da tekrarlanır ve kanun fiilen herkes için geçerliliğini yitirmiş olur.

38. Avrupa Modeli • Avrupa Modeli, kanunların anayasaya uygunluğunun, genel mahkemeler tarafından değil, bu işle görevlendirilen özel bir mahkeme tarafından denetlenmesinedir. • İkinci Dünya Savaşından sonra, 1947 İtalyan, 1949 Alman Anayasaları da merkezî tipte bir anayasa mahkemesi kurmuşlardır. Türkiye'de ise 1961 yılında kurulmuştur. • Bu sistemde, genel mahkemeler, bir kanunun anayasaya aykırı olduğu kanısına varırlarsa, o kanunu ihmal edip, lex superior (üst kanun) ilkesine göre doğrudan doğruya anayasa hükmünü uygulayamazlar. Böyle bir durumda, genel mahkemeler şartları gerçekleşmişse, Anayasa Mahkemesine başvururlar. Avrupa modeli anayasa yargısı, genel mahkemelerin kanunlar ile anayasa arasındaki çatışmayı lex superior (üst kanun alt kanunu ilga eder) esasına göre çözmeyi başaramadıkları ülkelerde ortaya çıkmıştır.

39. Yargısal Aktivizm •Anayasal Yargısı bakımından yargısal aktivizm, yargı mercii olarak mahkemelerin denetim yetkisini yasak olarak zorlayarak ya da onları aşarak kullanmasıdır. •Yargısal aktivizm, leh’e sonuçlar nitelikle gerçekleşebilir. Ör temel hak ve özgürlükleri genişletici yorumlar yaparak, güçlü iktidarlara karşı yönetilenleri korumak için gerçekleşebilir •Yargısal aktivizm yasama ve yürütme yerine geçerek karar vermek suretiyle onların yetki alanını daraltacak şekilde de gerçekleşebilir.

40. D. ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİNİN YOLLARI • Soyut Norm Denetimi (İptal Davası): bir norm ortaya çıktıktan sonra anayasaya aykırılığı halinde Anayasa’da belirtilen bazı organların bir norm aleyhine ve bir somut dava olmadan Anayasa Mahkemesine başvurmasıdır. • Somut Norm Denetimi (İtiraz Davası): Esas bakımından konusu kanunlar ve olağan dönem KHK konu olur. Mahkeme veya yâri mercii görülmekte olan bir davada veya çözümü gereken uyuşmazlık hallerinde o davada uygulanacak normun taraflarca ya da re’sen Anayasa’ya aykırılığının ileri sürülerek • Anaya Şikayeti (Anayasaya Bireysel Başvuru)

41. Anayasa Mahkemesi Üye Seçimi Üye Adeti 15 asil üye, yedek yok Üye seçimi 12’ü Cumhurbaşkanı, 3’ü TBMM TBMM • Sayıştay (2) gösterdiği üçer kat aday arasından • Baro (1) Baro başkanlarının gösterdiği 3 katı aday arasından İlk oylamada 367, ikinci oylamada 276, üçüncü oylamada en çok aday alanlar arasından seçilir. Seçilme Yaşı:45 Yüksek Mahkeme ve raportör kökenli olanlar ve Sayıştay’ın gösterdiği adaylar için bu kriter aranmaz. Seçilme Mesleki Tecrübe: 20 Yüksek Mahkeme ve raportör kökenli olanlar ve Sayıştay’ın gösterdiği adaylar için bu kriter aranmaz.

42. 2. Anayasa mahkemesi üyelerinin görevlerinin sona ermesi • 12 yılın dolması • 65 yaşın doldurulması • Çekilme • Emekliye ayrılma • Hakimlik ve savcılık mesleğinden çıkarılmayı gerektiren kesin hüküm giyme ile kendiliğinden • Türk vatandaşlığının kaybı ile kendiliğinden • Görevinin sağlık gerekçesiyle yapamaz olduğunun sağlık raporu ile anlaşılması halinde Mahkeme üye tamsayısının salt çoğunluğuyla • Hakkında çekilmeye davet cezası verilen üye, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde buna uymazsa istifa etmiş sayılı ve bu süre içinde izinli kabul edilir.

43. 4. Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun Görevleri • İptal davaları bakmak • İtiraz başvurularını incelemek • Bireysel başvuruları sonuçlandırmak • Siyasi partilerin kapatılması, Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılma davalarını sonuçlandırmak ve mali denetimini sağlamak • Bazı parlamento kararlarını denetimi sağlamak ( İçtüzük, eylemli içtüzük, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması ve düşürülmesi kararları) • Yüce Divan sıfatıyla yargılama yapmak • Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanını seçmek

44. c. Anayasa Mahkemesi Denetimine Tabi Olmayan İşler Anayasa değişiklikleri esas bakımından Olağan üstü hal KHK (2017 değişikliği ile OHAL CB Kararnameleri) Sıkıyönetim kanunları Parlamento kararları (İçtüzük, eylemli içtüzük, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması ve düşürülmesi kararları dışındaki) Usulüne uygun yürürlüğe giren uluslararası anlaşmalar Anayasa 174 md.* *Anayasa 174. md gereğince; • Tevhidi Tedrisat Kanunu • Şapka İktisası Kanunu • Tekke Ve Zaviyelerle Türbelerin Seddine Ve Türbedarlık İle Bir Takım Unvanların Men Ve İlgasına Dair Kanun • Türk Medeni Kanunu İle Kabul Edilen Evlenme Akdinin Evlendirme Memuru Önünde Yapılmasına Dair Medeni Nikah Esası • Beynelminel Erkamın Kabulü Hakkında Kanun • Türk Harflerinin Kabulü Ve Tatbikine Dair Kanun • Efendi Bey, Paşa Gibi Lakap Ve Unvanların Kaldırıldığına Dair Kanun • Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun, • Milli Güvenlik Konseyi döneminde çıkarılan kanunlara ve KHK’lara karşı anayasa yargısının kapalı olduğuna ilişkin madde 2001 değişikliğiyle kaldırılmıştır.

45. d. Yüce Divan Sıfatı Yargılana n Kimseler • Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kaldırılmıştır. • Bakanlar Kurulu ibaresi yerine «Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar» getirilmiştir. • Jandarma Genel Komutanlığı yargılamayacaktır. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili tarafından yerine getirilir. • AYM yargılamayı Yüce Divan sıfatıyal ve Genel Kurulda duruşma yapmak suretiyle gerçekleştirilir. • Sanık bizzat veya bir temsilci aracılığıyla hazır bulunabilir. Ancak Yüce Divan sorgusunun yapılması, sonraki oturumlara gelmemesi ve Yüce Divan tarafından duruşmada hazır bulunmasına gerek görülmemesi halinde, yokluğunda duruşmaya devam edilerek, kamu davası sonuçlandırılır. Yargılam a Usulü Karar Ceza yargılaması gibidir. CMK hükümlerine göre değerlendirme yapılır.

46. e. Siyasi Partilere İlişkin Görev Ve Yetkileri •Siyasi Partilerin Mali Denetimi •Siyasi Partilerin Kapatılması •Siyasi Partilere İhtar Gönderilmesi

47. Siyasi Partilerin Mali Denetimi • AYM, siyasi partilerin mal edinmeleri ve gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun denetimine ilişkin Sayıştay’dan yardım alır. • Siyasi partiler, karara bağlanarak birleştirilmiş kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri kapsayan il teşkilatının kesin hesaplarının onaylı bir örneğini Haziran ayı sonuna kadar AYM Başkanlığına gönderir. • AYM de belgelere rapor sunmak üzere Sayıştay’a gönderir. • Sayıştay bir rapor hazırlar ve düzenlenen rapor karara bağlanmak üzere AYM gönderilir. • Mali denetim raporları, RG yayımlanır.

48. Siyasi Partilerin Kapatılması • Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı kapatma davası açmaya yetkilidir. • Anayasa Mahkemesi temelli kapatmak yerine; dava konusu fiilin ağırlığına göre siyasi partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen kapatılmasına karar verebilir. • İlk inceleme raporu sonrasında, siyasi partiden savunma alınmaktadır. Savunma Yargıtay C.Başsavcılığına gönderilir. C. Başsavcısı dinlendikten sonra siyasi partinin genel başkanı veya vekili sözlü savunması dinlenir. • Kapatılma kararı verilirse, AY Mah RG yayımlanan kararı ile partinin malvarlığı Devlet Hazinesine geçer. • Kapatılan siyasi parti bir başka ad altında kurulamaz. Bir siyasi partinin kapatılmasına söz veya eylemleriyle neden olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin kapatmaya ilişkin kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi olamazlar. Siyasi partiler bu kişileri hiçbir suretle seçimlerde aday gösteremezler.

49. Siyasi Parti Kapatılma Nedenleri Temelli kapatma nedenleri Anayasa’da sayılmış, kapatma nedenleri ise kanuna bırakılmıştır. Anayasa göre bir siyasi parti; • AY 68. maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine; (Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez.) aykırı eylemlerin odağı haline geldiğinin tespiti halinde (Anayasa madde 69/5-6) • Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzelkişilerden maddi yardım alması durumunda (Anayasa madde 69/10) temelli olarak kapatılır. Siyasi Partiler Kanunu’nda kapatma nedenleri SPK m.101/1 AY’daki maddesine göre • a) Tüzük ve programının devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine aykırı olması, sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlaması, suç işlenmesini teşvik etmesi, • b) AY 68. maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerin odağı haline geldiğinin tespiti halinde (Anayasa madde 69/5-6) • c) Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzelkişilerden maddi yardım alması durumunda (Anayasa madde 69/10) temelli olarak kapatılır. Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkranın (a) ve (b) bentlerinde sayılan hallerde temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasî partinin almakta olduğu son yıllık Devlet yardımı miktarının kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına, yardımın tamamı ödenmişse aynı miktarın Hazineye iadesine karar verebilir

50. f. Bireysel Başvurular Değerlendirmesi • Bireysel Başvuru hakkı, 2010 AY değişikliğiyle kabul edilmiştir. • AY m. 148/3,4 «Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır. Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz.» • Devletin kamu gücünün aktif ya da pasif ihlâline karşı ülke içindeki tüm idârî ve hukukî yolların tüketilmiş olması gerekmektedir. Kişiler, mâruz kaldıkları ihlâllere karşı doğrudan Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunamazlar. • Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru kullanılamaz, AYM denetimi dışında bırakılan işlemler için de bireysel başvuru kullanılamaz. • Bireysel başvuru «güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler» tarafından yapılabilir.

51. II. ADLİ YARGI oAdli yargı ilk derece mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemesi kuruluş, görev ve yetkileri hakkındaki kanunla düzenlenmiştir. oAdli yargı mahkeme sistemi hukuk ve ceza olmak üzere iki kısma ayrılmış, ikinci derece Mahkemesi ise Bölge Adliye Mahkemesidir. oHukuk mahkemeher il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. oHukuk mahkemeleri bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır.

52. 52 B. CEZA MAHKEMELERİ Genel Mahkemeler Sulh Ceza Hakimliği Asliye Ceza Mahkemesi Ağır Ceza Mahkemesi Özel Mahkemeler Çocuk Mahkemesi İcra Ceza Mahkemesi Kadastro Ceza Mahkemesi Fikri ve Sinai Haklar Ceza Mahkemesi

53. İSTİNAF MAHKEMESİ (BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ) • Bölge adliye mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen yerlerde, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun olumlu görüşü alınarak, Adalet Bakanlığı’nca kurulur. Şuan 7 tane BAM bulunmaktadır, Samsun Bölge Adliye Mahkemesi yargı çevresinin; Amasya, Çorum, Giresun, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon'un mülki hudutlarını kapsayacak şekilde yeniden belirlenmesine karar verildi. • Bölge adliye mahkemelerinin görevleri; adlî yargı ilk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak ve kanunlarla verilen diğer görevleri yapmaktır. • Bölge adliye mahkemeleri, hukuk ve ceza dairelerinden oluşur. Her bölge adliye mahkemesinde en az üç hukuk ve en az iki ceza dairesi bulunur. Gerekli hâllerde dairelerin sayısı, artırılıp azaltılabilir. Dairelerde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bir başkan ve iki üye ile toplanarak karar alırlar (m.46). Her bölge adliye mahkemesinde ayrıca bir Cumhuriyet başsavcılığı ve bu başsavcılıkta yeteri kadar Cumhuriyet savcısı bulunması gerekmektedir. 53

54. D. YARGITAY • Yargıtay, adliye mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. • Yargıtay üyeleri, Hakimler ve Savcılar Kurulunca gizli oyla seçilir. • Yargıtay Birinci Başkanı, birinci başkanvekilleri ve daire başkanları kendi üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca gizli oyla dört yıl için seçilirler; süresi bitenler yeniden seçilebilirler. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcıvekili, Yargıtay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından gizli oyla belirleyeceği beşer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından dört yıl için seçilirler. Süresi bitenler yeniden seçilebilirler • Yargıtay; Birinci Başkanlık, daireler, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, bürolar ve idari birimlerden oluşur. • Yargıtay Büyük Genel Kurulu’nun verdiği kararlara “içtihadı birleştirme kararı" denir. 54

55. III. İDARİ YARGI 55 İDARİ YARGI İlk Derece Mahkemesi • Vergi Mahkemesi • İdare Mahkemesi • Danıştay İstinaf Mahkemesi • Bölge İdare Mahkemesi Temyiz Mahkemesi • Danıştay

56. a. İlk derece mahkemeleri 1. İdare mahkemesi İdare birer başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Mahkeme kurulları, başkan ile iki üyeden oluşur. Başkanın yokluğunda kıdemli üye başkana vekillik eder. İdare mahkemeleri, vergi mahkemelerinin görevine giren davalarla ilk derecede Danıştayda çözümlenecek olanlar dışındaki: a) İptal davalarını, b) Tam yargı davalarını, c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklardan hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan idarî sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaları, d) Diğer kanunlarla verilen işleri, Çözümler. ) Uyuşmazlık miktarı yirmibeşbin Türk Lirasını aşmayan; Konusu belli parayı içeren idarî işlemlere karşı açılan iptal davaları ve Tam yargı davaları, İdare mahkemesi hâkimlerinden biri tarafından çözümlenir.

57. 2. Vergi mahkemesi Vergi mahkemelerinde birer başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Mahkeme kurulları, başkan ile iki üyeden oluşur. Başkanın yokluğunda kıdemli üye başkana vekillik eder. Vergi mahkemesi görevleri, a)Genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin davaları, b)(a) bendindeki konularda 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin davaları, c)Diğer kanunlarla verilen işleri, Çözümler. Uyuşmazlık miktarı yirmibeşbin Türk Lirasını aşmayan; vergi davaları, vergi mahkemesi hâkimlerinden biri tarafından çözümlenir.

58. 3. Danıştay ilk derece mahkemesi olarak görev alanı 1. Danıştay ilk derece mahkemesi olarak: a) Bakanlar Kurulu kararlarına, b) Başbakanlık, bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının müsteşarlarıyla ilgili müşterek kararnamelere, c) Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere, d) Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemlere, e) Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere, f) Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu Kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay Başkanlığı işlemlerine, Karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar. 2. Danıştay, belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık sıfatlarını kaybetmeleri hakkındaki istemleri inceler ve karara bağlar.

59. b. İstinaf mahkemesi (bim) Bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tespit olunur. Bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinin kuruluş ve yargı çevrelerinin tespitinde, İçişleri, Maliye Bakanlıkları ile Gümrük ve Tekel Bakanlığının görüşleri alınır İdare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda farklı bir kanun yolu öngörülmüş olsa dahi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak, konusu beş bin (5.000) Türk lirasını geçmeyen vergi davaları, tam yargı davaları ve idari işlemlere karşı açılan iptal davaları hakkında idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlar kesin olup, bunlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz. Bölge idare mahkemesi kararları: • BİM yaptığı inceleme sonunda ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulursa istinaf başvurusunun reddine karar verir. Karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise gerekli düzeltmeyi yaparak aynı kararı verir. • BİM, ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bulmadığı takdirde istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verir. Bu hâlde bölge idare mahkemesi işin esası hakkında yeniden bir karar verir. İnceleme sırasında ihtiyaç duyulması hâlinde kararı veren mahkeme veya başka bir yer idare ya da vergi mahkemesi istinabe olunabilir. İstinabe olunan mahkeme gerekli işlemleri öncelikle ve ivedilikle yerine getirir. • BİM, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurusunu haklı bulduğu, davaya görevsiz veya yetkisiz mahkeme yahut reddedilmiş veya yasaklanmış hâkim tarafından bakılmış olması hâllerinde, istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar vererek dosyayı ilgili mahkemeye gönderir. Bölge idare mahkemesinin bu fıkra uyarınca verilen kararları kesindir. • BİM’in, temyize açık olmayan kararları kesindir. Bu kararlar, dosyayla birlikte kararı veren ilk derece mahkemesine gönderilir ve bu mahkemelerce yedi gün içinde tebliğe çıkarılır

60. c. Temyiz mahkemesi (Danıştay) • Danıştay, davaları görmek, Başbakan ve Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, tüzük tasarılarını incelemek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir. • Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları ile bu meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar Kurulu; dörtte biri, nitelikleri kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir. • . • Danıştay'ın karar organları şunlardır: Daireler, Danıştay Genel Kurulu, İdari İşler Kurulu, İdari Dava Daireleri Kurulu, Vergi Dava Daireleri Kurulu, İçtihatları Birleştirme Kurulu, Başkanlar Kurulu, Başkanlık Kurulu, Yüksek Disiplin Kurulu ve Disiplin Kurulundan oluşmaktadır. • Danıştay; dokuzu dava, biri idari daire olmak üzere on daireden oluşur.

61. HESAP YARGISI (SAYIŞTAY) Anayasa Mahkemesi ve Danıştay da Sayıştay’ı bir “yüksek mahkeme" veya “yargı organı' olarak kabul etmemiştir. Anayasada “merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir. Sayıştay’ın kesin hükümleri hakkında ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolayısıyla idari yargı yoluna başvurulamaz” denmektedir. Sayıştay’ın görevleri 5’inci maddede sayılmıştır. Bunlar; • Kamu idarelerinin mali faaliyet, karar ve işlemlerini hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetim yapar ve sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine rapor sunar. • Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığını denetler. • Genel uygunluk bildirimini TBMM’ne sunar kanunlarla verilen diğer görevleri yapar. • Sorumluların hesap ve işlemlerinden kamu zararına yol açan hususları kesin hükme bağlar. Kanuna aykırılıkları ortaya çıkan sorumlular (saymanlar) tazmine mahkûm edilir. Sayıştay’ın bu kesin hükme bağlama, yani tazmin veya beraat kararlarına karşı da bir başka merciye başvurulamaz. Yani “kesin hüküm" niteliğindedir. • AYM, siyasi partilerin mali denetimi hususunda yardım eder. 61

62. UYUŞMAZLIK YARGISI • Anayasanın 158’inci maddesinin ilk fıkrasına göre; Uyuşmazlık Mahkemesi; adlî ve idarî yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir. • Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanunun 2’nci maddesine göre Uyuşmazlık Mahkemesi bir Başkan ile 7 asıl, 7 yedek üyeden kurulur. Uyuşmazlık Mahkemesi, hukuk ve ceza bölümlerine ayrılır. Hukuk Uyuşmazlıkları Hukuk Bölümünde, Ceza Uyuşmazlıkları Ceza Bölümünde karara bağlanır. • Hukuk bölümünde; Yargıtay HGK ve Danıştay kendi kurulları arasından; 2 asıl ve 2 yedek üye seçilir. Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin 2 asıl ve 2 yedek üyesi mahkeme kaldırılması dolayısıyla üye değildir. • Ceza bölümünde; Yargıtay CGK kendi daire başkanı ve üyeleri arasından 3 asıl 3 yedek üye seçilir. Askeri Yargıtay 3 asıl 3 yedek üyesi mahkemenin kaldırılması dolayısıyla üye değildir. • Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı, Anayasa Mahkemesince kendi asıl ve yedek üyeleri arasından seçilir. Uyuşmazlık Mahkemesinin Başkanı, Başkanvekili ve üyeleri dört yıl için seçilir. Dört yılın hesabında göreve başlama tarihi esas alınır. • Anayasa Mahkemesiyle diğer mahkemeler arasındaki görev uyuşmazlıklarında Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır. 62

63. SEÇİM YARGISI (YÜKSEK SEÇİM KURULU) YSK yapısı; Yüksek Seçim Kurulu yedi asıl ve dört yedek üyeden oluşur. Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay Genel Kurullarınca kendi üyeleri arasından üye tamsayılarının salt çoğunluğunun gizli oyu ile seçilir. Bu üyeler, salt çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir başkan ve bir başkanvekili seçerler. Yüksek Seçim Kuruluna Yargıtay ve Danıştaydan seçilmiş üyeler arasından ad çekme ile ikişer yedek üye ayrılır. Yüksek Seçim Kurulu Başkanı ve Başkanvekili ad çekmeye girmezler. Yüksek Seçim Kurulunun görev ve yetkileri; 5545 sayılı Kanunun 123’üncü maddesi ile 298 sayılı kanunun 14’üncü maddesinde ayrıntılarıyla düzenlenmiştir. Buna göre; seçim kâğıtlarının birleşik oy pusulalarının ve zarflarının basılması, seçim yapılacak yerlere gönderilmesi, il ve ilçe seçim kurullarının oluşturulması yapılan itirazların sonuca bağlaması, seçmen kütüğü ile ilgili gerekli işlemlerin yapılması, yurtdışında da oy kullanılması için gerekli hazırlıkların yapılması ve kanunla verilen diğer görevlerin yapılması olarak sayılmıştır. Anayasanın 79’uncu maddesine göre Yüksek Seçim Kurulunun görevleri: • Seçimlerin, yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılması, • Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, • Seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikâyet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama ve • Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin seçim tutanaklarını ve Cumhurbaşkanlığı seçim tutanaklarını kabul etme, olarak sayılmıştır. 63

64. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ • Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini imzalayan devletin kurumları ve kamu görevlileri tarafından bu temel hak ve hürriyetleri ihlâl edilen kişiler, o devlet aleyhinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine “Bireysel Başvuru” yapabilirler. Devletler de ihlalci devlet hakkında dava açabilir. • AİHS’nin, 35’inci maddesine göre Mahkemeye başvurabilmesi için önce hakkını araması, “iç hukuk yollarını tüketmesi” gerekmektedir. • Başvurular önce “kabul edilebilirlik incelemesi” denen ön şartlar açısından incelenir. • Mahkeme, esas hakkında karar vermeden önce, taraflara “dostane çözüm” önerebilir . • Dostane çözüm yolu sonuçsuz kalmışsa, mahkeme başvuruyu “esas” bakımından inceler; tarafların yazılı görüşlerini alır; gerekirse duruşma yapar, tanık dinler, keşif yapar. • Mahkeme başvuru sahibinin haklı olduğu kanısına varırsa, “hakkaniyete uygun bir surette zarar gören tarafın tazminine hükmeder, Sözleşmeye aykırı işlemi iptal etme gibi bir yetkiye sahip değildir. Devlet, AİHS’ye aykırı olan işlemini geri almak zorunda değildir. • AİHM’nin kararları bağlayıcıdır. Mahkemenin kararlarının uygulanıp uygulanmadığı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından denetlenir (m.46). • Ceza Muhakemesi Kanunu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa göre; Türkiye’deki bir mahkeme kararının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine aykırı olduğu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından tespit edildiği zaman, kendisi için karar verilen kişi, AİHM kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde, karar veren Türk mahkemesinden “yargılamanın yenilenmesini” isteyebilir. 64

65. Yargı örgütüne egemen olan ilkeler Yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı Hakimin teminatı ilkesi Tabii hakim ilkesi

66. Hsk görev ve yetkileri • Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca, Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir. • Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun, yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idarî nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Kurulu Başkanının oluru ile Kurul müfettişlerine yaptırılır. Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir. • Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz. • Adalet Bakanlığının merkez, bağlı ve ilgili kuruluşlarında geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcılar ile adalet müfettişlerini ve hâkim ve savcı mesleğinden olan iç denetçileri, muvafakatlerini alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir.

Türkiye'de yargı teşkilatı.pptx

Türkiye'de yargı teşkilatı.pptx

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Türkiye'de yargı teşkilatı.pptx

Similaire à Türkiye'de yargı teşkilatı.pptx(20)

Türkiye'de yargı teşkilatı.pptx