Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)

1. İSLAM TERRORU LƏNƏTLƏYİR Allah əmin-amanlıq yurduna çağırır və istədiyini doğru yola salır! (Yunis surəsi 25) HARUN YƏHYA Birinci nəşr: noyabr 2001 1

2. İkinci nəşr: avqust 2005 Üçüncü nəşr: oktyabr 2005 Dördüncü nəşr: avqust 2008 Beşinci nəşr: avqust 2008 Altıncı nəşr: yanvar 2009 www.harunyahya.org - www.harunyahya.net 2

3. İÇİNDƏKİLƏR Giriş Sülh və təhlükəsizliyin qaynağı: İslam əxlaqı Qurana görə müharibənin hökmü Din adı altında terror törədənlərin iç üzü İslamın əhli-kitaba baxışı İslam Orta şərqə sülh və hüzur gətirmişdir Terrorizmin mənşəyi: darvinizm və materializm Nəticə: qərb dünyası üçün təkliflər Təkamül yalanı OXUCUYA 3

4. Bu kitabda və digər işlərimizdə təkamül nəzəriyyəsinin süqutuna xüsusi bir yer ayrılmasının səbəbi bu nəzəriyyənin hər cür din əleyhdarı olan fəlsəfənin təməlini meydana gətirməsidir. Yaradılışı və dolayısilə, Allah`ın varlığını inkar edən darvinizm 150 ildir ki, bir çox insanın imanını itirməsinə və ya şübhəyə düşməsinə səbəb olmuşdur. Buna görə də bu nəzəriyyənin yalan olduğunu gözlər önünə gətirmək əhəmiyyətli imani bir vəzifədir. Bu əhəmiyyətli xidmətin bütün insanlığa çatdırılması isə zəruridir. Bəzi oxucularımız ola bilər ki, yalnız bir kitabımızı oxumaq imkanı tapa bilər. Bu səbəblə, hər kitabımızda bu mövzuya xülasə də olsa yer ayrılması uyğun hesab edilmişdir. Qeyd edilməsi lazım olan başqa bir xüsus da bu kitabların məzmunu ilə əlaqədardır. Yazıçının bütün kitablarında imani mövzular Quran ayələri yönündə izah edilir və insanlar Allah`ın ayələrini öyrənməyə və yaşamağa dəvət edilirlər. Allah`ın ayələri ilə əlaqədar bütün mövzular oxucuda heç bir şübhə və ya sual buraxmayacaq şəkildə açıqlanmışdır. Bu mövzuda istifadə edilən səmimi, sadə və səlis üslub isə kitabların hamı tərəfindən rahat başa düşülməsini təmin edir. Bu təsirli və sadə izah sayəsində kitablar “bir nəfəsə oxunan kitablar” ibarəsinə tam uyğun gəlir. Dini qəti şəkildə rədd edən insanlar belə bu kitablarda bildirilən həqiqətlərdən təsirlənir və yazılanların doğruluğunu inkar edə bilmirlər. Bu kitab və yazıçının digər əsərləri oxucular tərəfindən şəxsən oxuna biləcəyi kimi, qarşılıqlı söhbət mühiti şəklində də oxuna bilər. Bu kitablardan istifadə etmək istəyən bir qrup oxucunun kitabları bir yerdə oxumaları mövzu ilə əlaqədar öz təfəkkür və təcrübələrini də bir-birlərinə ötürmək baxımından faydalıdır. 4

5. Bununla belə, yalnız Allah`ın razılığı üçün yazılan bu kitabların tanınmasında və oxunmasında iştirak etmək də böyük bir xidmətdir. Çünki yazıçının bütün kitablarında isbat və razı salıcı yön son dərəcə güclüdür. Bu səbəblə, dini izah etmək istəyənlər üçün ən təsirli üsul bu kitabların digər insanlar tərəfindən də oxunmasının təşviq edilməsidir. Kitabların arxasına yazıçının digər əsərlərinin təqdimatının əhəmiyyətli səbəbləri vardır. Bu sayədə kitabı nəzərdən keçirən şəxs yuxarıda yazılan xüsusiyyətləri daşıyan və oxumaqdan xoşlandığını ümid etdiyimiz bu kitabla eyni xüsusiyyətlərə sahib daha bir çox əsərin olduğunu görəcək, imani və siyasi mövzularda faydalana biləcəyi zəngin bir qaynağın mövcudluğuna şahid olacaq. Bu əsərlərdə digər bəzilərində görülən, yazıçının şəxsi qənaətlərinə və şübhəli qaynaqlara əsaslanan izahlara, müqəddəsata qarşı lazım olan ədəb və hörmətə diqqət yetirilməyən üslublara, şübhəli və həmçinin incidici yazılara rast gələ bilməzsiniz. YAZIÇI VƏ ƏSƏRLƏRİ HAQQINDA Harun Yəhya təxəllüsündən istifadə edən yazıçı Adnan Oktar 1956-cı ildə Ankarada anadan olmuşdur. İbtidai və orta təhsilini Ankarada almışdır. Daha sonra İstanbul Memar Sinan Universitetinin İncəsənət fakültəsində və İstanbul Universitetinin Fəlsəfə bölməsində təhsil almışdır. 1980-ci illərdən bu yana imani, elmi və siyasi mövzularda bir çox əsər hazırlamışdır. Bununla yanaşı, yazıçının təkamülçülərin saxtakarlıqlarını, iddialarının əsassızlığını və darvinizmin qanlı ideologiyalarla olan qaranlıq əlaqələrini ortaya qoyan çox əhəmiyyətli əsərləri vardır. 5

6. Harun Yəhyanın əsərləri təxminən 30.000 şəklin olduğu cəmi 45.000 səhifəlik külliyyatdır və bu külliyyat 60 fərqli dilə tərcümə edilmişdir. Yazıçının təxəllüsü inkarçı düşüncəyə qarşı mübarizə aparan iki peyğəmbərin xatirəsinə hörmət olaraq adlarını yad etmək üçün Harun və Yəhya adlarından götürülmüşdür. Yazıçı tərəfindən kitabların üz qabığında Rəsulullahın möhürünün olmasının simvolik mənası isə kitabların məzmunu ilə əlaqədardır. Bu möhür Qurani-kərimin Allah`ın son kitabı və son sözü, Peyğəmbərimizin (s.ə.v) xatəmül-ənbiya olduğunun rəmzidir. Yazıçı bütün yayınlarında Quranı və Rəsulullahın sünnəsini özünə rəhbər etmişdir. Bu surətlə, inkarçı düşüncə sistemlərinin bütün təməl iddialarını bir-bir ortadan qaldırmağı və dinə qarşı yönələn etirazları tam susduracaq son sözü söyləməyi hədəfləmişdir. Böyük hikmət və kamal sahibi olan Rəsulullahın möhüründən bu son sözü söyləmək niyyətinin duası olaraq istifadə edilmişdir. Yazıçının bütün işlərindəki ortaq hədəf Quranın təbliğini dünyaya çatdırmaq, beləliklə, insanları Allah`ın varlığı, birliyi və axirət kimi təməl imani mövzular üzərində düşünməyə sövq etmək və inkarçı sistemlərin əsassız təməllərini və azğın tətbiqlərini gözlər önünə çəkməkdir. Necə ki, Harun Yəhyanın əsərləri Hindistandan Amerikaya, İngiltərədən İndoneziyaya, Polşadan Bosniya- herseqovinaya, İspaniyadan Braziliyaya, Malayziyadan İtaliyaya, Fransadan Bolqarıstana və Rusiyaya qədər dünyanın əlavə bir çox ölkəsində sevilərək oxunur. İngilis, fransız, alman, italyan, ispan, portuqal, urdu, ərəb, alban, rus, boşnaq, uyğur, İndoneziya, Malayziya, benqal, serb, bolqar, Çin, Danimarka və İsveç dili kimi bir çox dilə tərcümə edilən əsərlər xaricdə geniş oxucu kütləsi tərəfindən izlənilir. 6

7. Dünyanın dörd tərəfində fövqəladə təqdir toplayan bu əsərlər bir çox insanın iman etməsinə, bir çoxunun da imanında dərinləşməsinə vəsilə olur. Kitabları oxuyub araşdıran hər kəs bu əsərlərdəki hikmətli, dolğun, asan aydın olan və səmimi üslubun, ağıllı və elmi yanaşmanın fərqində olar. Bu əsərlər sürətli təsir etmə, qəti nəticə vermə, etiraz və təkzib edilə bilinməyən xüsusiyyətləri daşıyır. Bu əsərləri oxuyan və üzərində ciddi şəkildə düşünən insanların artıq materialist fəlsəfəni, ateizmi və digər azğın görüş və fəlsəfələrin heç birini səmimi olaraq müdafiə etmələri mümkün deyil. Bundan sonra müdafiə etsələr də, ancaq romantik inadla müdafiə edəcəklər. Çünki fikri dayaqları aradan götürülmüşdür. Dövrümüzdəki bütün inkarçı cərəyanlar Harun Yəhya külliyyatı qarşısında fikirlə məğlub olmuşlar. Şübhəsiz, bu xüsusiyyətlər Quranın hikmət və ifadə təsirliliyindən qaynaqlanır. Yazıçı bu əsərlərə görə öyünmür, yalnız Allah`ın hidayətinə vəsilə olmağa niyyət etmişdir. Bundan başqa, bu əsərlərin çap və nəşrində hər hansı bir maddi qazanc hədəflənməmişdir. Bu həqiqətlər göz önünə gətirildikdə insanların görmədiklərini görmələrini təmin edən, hidayətlərinə vəsilə olan bu əsərlərin oxunmasını təşviq etməyin də çox əhəmiyyətli xidmət olduğu ortaya çıxır. Bu qiymətli əsərləri tanıtmağın yerinə insanların zehinlərini bulandıran, fikri qarışıqlıq meydana gətirən, şübhə və tərəddüdləri aparmaq və imanı qurtarmaq üçün güclü və iti təsiri olmadığı ümumi təcrübə ilə sabit olan kitabları yaymaq isə əmək və zaman itkisinə səbəb olar. İmanı qurtarmaq məqsədindən çox yazıçının ədəbi gücünü vurğulamağa yönələn əsərlərdə bu təsirin əldə edilə bilməyəcəyi məlumdur. Bu mövzuda şübhəsi olanlar varsa, Harun Yəhyanın 7

8. əsərlərinin tək məqsədinin dinsizliyi yox etmək və Quran əxlaqını yaymaq olduğunu, bu xidmətdəki təsir, müvəffəqiyyət və səmimiyyətin açıq şəkildə göründüyünü oxucuların ümumi qənaətindən anlaya bilərlər. Bilmək lazımdır ki, dünyadakı zülm və qarışıqlıqların, müsəlmanların çəkdiyi əziyyətlərin təməl səbəbi dinsizliyin fikri hakimiyyətidir. Bunlardan xilas olmağın yolu isə dinsizliyin fikirlə məğlub edilməsi, iman həqiqətlərinin ortaya qoyulması və Quran əxlaqının insanların qavrayıb yaşaya biləcəkləri şəkildə izah edilməsidir. Dünyanın gündən-günə daha çox büründüyü zülm, fəsad və qarışıqlıq mühiti diqqətə alındığında bu xidmətin mümkün qədər sürətli və təsirli şəkildə edilməsinin lazım olduğu aydındır. Əks halda, çox gec ola bilər. Bu əhəmiyyətli xidmətdə öndərliyi üzərinə götürən Harun Yəhya külliyyatı Allah`ın izni ilə 21-ci əsrdə dünya insanlarını Quranda təsvir edilən hüzur, sülh, düzgünlük, ədalət, gözəllik və xoşbəxtliyə daşımağa vəsilə olacaq. GİRİŞ 2001-ci il, sentyabrın 11-də ABŞ-ın iki böyük şəhərinə qarşı təşkil edilən, minlərlə günahsız insanın ölməsi və yaralanması ilə nəticələnən terror hücumlarını bir müsəlman kimi qəti şəkildə lənətləyir və Amerika xalqına başsağlığı veririk. Bu hücumlar terrorun əsl mənbəyi ilə əlaqədar olan çox əhəmiyyətli bir mövzunu dünyanın diqqət mərkəzinə gətirdi və bu vasitə ilə İslamın sülh və xeyirxahlıq dini olmasını, insanlara mərhəməti və ədaləti əmr etdiyini bütün dünyaya geniş bir şəkildə göstərdi. Ayrı-ayrı ölkələrin liderləri, dünyanın ən nüfuzlu mətbuat vasitələri, televiziya və radiolar həqiqi İslamın 8

9. terrorizm və gərginliyə heç bir zaman izn vermədiyini, onun insanlar və cəmiyyətlər arasında sülh yaradılmasını daim əmr etdiyini öz cəmiyyətlərinə dəfələrlə bildirdilər. İslam dinini yaxından araşdıran və Allah`ın Quranda əmr etdiyi həqiqi İslam dinini yaxşı tanıyan əksər qərbli çevrələr “İslam” və “terror” kəlmələrinin birlikdə işlədilməsinin qətiyyən mümkün olmadığını, ilahi dinlərin heç bir şəkildə gərginliyə və amansızlığa yol vermədiyini bütün açıqlığı ilə ortaya qoydular. Bu kitabın mövzusu da lənətlədiyimiz bu vəhşiliyin qaynağının qətiyyən ilahi bir din olmaması, xüsusilə İslamda terrora yer olmaması həqiqəti ilə birbaşa bağlıdır. İslam dininin yeganə mənbəyi olan Quranda və başda Peyğəmbərimiz hz. Muhəmməd (s.ə.v) olmaqla tarix boyu yaşamış bütün müsəlman rəhbərlərin fəaliyyətində və nəsihətlərində bu həqiqət tam açıqlığı ilə ortaya çıxır. Bu səbəblə də İslamın terroru qadağan etdiyini və terrorizmi, vəhşiliyi, bütün insani olmayan əməlləri, amansızlığı və qəddarlığı haram buyurduğunu bu kitabda Quran ayələrinin işığında tarixi nümunələrlə və bütün dəlilləri ilə ortaya qoyacağıq. Bəlli olduğu kimi, əsrlərdir dünyanın müxtəlif bölgələrində müxtəlif terror əməliyyatları həyata keçirilir. Hər biri fərqli qruplar tərəfindən və müxtəlif məqsədlərlə həyata keçirilən bu əməliyyatlara görə məsuliyyəti bəzən bir kommunist təşkilatı, bəzən bir faşist qrupu, bəzən də radikal və ya separatçı dairələr öz üzərinə götürür. Amerika kimi ölkələr tez-tez irqçi və marginal terror qrupları tərəfindən gerçəkləşdirilən hücumlara məruz qaldığı halda, Avropa ölkələrində çeşidli terror təşkilatları tərəfindən irimiqyaslı və amansız terror aktları həyata keçirilməkdədir. Yunanıstanda “17 noyabr”, Almaniyada RAF, İspaniyada ETA, yenə Almaniyada neonasist qruplar, İtaliyada “Qızıl toqaylar” və daha neçə-neçə təşkilat səslərini terror və amansızlıq üsulları ilə 9

10. eşitdirməyə çalışır, heç bir günahı olmayan, müdafiəsiz insanları vəhşicəsinə qətlə yetirirlər. İnkişaf edən və dəyişən dünya şərtləri ilə birlikdə terrorizm də dəyişir, inkişaf edən texnologiyaya əsaslanaraq əldə etdiyi yeni imkanlarla öz təsir dairəsini və gücünü günbəgün artırır. Terrorizmin əhatə dairəsi və təsir gücü xüsusilə də internet kimi kütləvi kommunikasiya vasitələrinin imkanları hesabına daha da genişlənir. ABŞ və Avropadakı kimi, qərb mənşəli təşkilatlarla yanaşı, orta şərq mənşəli terror təşkilatları da var. Belə ki, dünyanın dörd bir tərəfindəki terror hadisələrinin məsuliyyətini məhz bu qruplar öz üzərinə götürür və öz əməllərini həyata keçirməkdə davam edir. Ancaq burada çox önəmli olan bir faktı da vurğulamaq lazımdır. Belə terror əməlləri həyata keçirən insanların xristian, müsəlman və ya yəhudi olması bəzi dairələri yanlış qənaətlərə gəlməyə sövq edir və onların ilahi dinlərin mahiyyəti ilə əsla uyğun gəlməyən iddialarla çıxış etməsinə səbəb olur. Terrorçular müsəlman olsa və bu, onların paspor- tunda yazılsa belə, belələrinin törətdiyi cinayətlərə “İslam terroru” deyilə bilməz. Bu sözlər eyni qaydada xristian və yəhudilərə də aiddir. Terrorçular xristian olsalar, onların bu vəhşiliyinə “xristian terroru” və ya yəhudi olsalar, “yəhudi terroru” da deyilə bilməz. Çünki kitabın növbəti bölmələrində də araşdırdığımız kimi, günahsız insanların ilahi bir din adı altında öldürülməsi mümkün deyil. Yaddan çıxarmaq olmaz ki, sentyabrın 11-də Nyu-York və Vaşinqtonda qətlə yetirilmiş insanlar arasında hz. İsanı sevənlər (xristianlar), hz. Musanı sevənlər (yəhudilər) və müsəlmanlar da vardı. Bu günahsız insanları öldürmək Allah`ın bu əməli bağışlaması xaricindədir və cəhənnəm əzabı ilə nəticələnən böyük bir günahdır. Dinə inanan, qəlbində Allah qorxusu olan bir insan heç bir zaman belə bir şeyi etməz. 10

11. Belə bir vəhşiliyi törədənlər (onlar hansı dinə mənsub olduqlarını iddia edirlərsə etsinlər) bunu ancaq dinə təcavüz etmək məqsədi ilə etmiş ola bilər. Onların məqsədi dini insanların gözündən salmaq, insanları dindən soyutmaq, dindarlara qarşı nifrət və reaksiya yaratmaq ola bilər. Buna görə də günahsız insanlara qarşı din adı altındakı hər bir təcavüz, əslində, dinin özünə qarşı edilmiş bir təcavüzdür. Din sevgini, mərhəməti, sülhü əmr edir. Terrorizm isə dinin əksinədir, yəni mərhəmətsizdir, qan tökmək, öldürmək, acı çəkdirmək, faciələr yaratmaq istəyir. Buna görə də bir terror aktının səbəbini tapmaq istəyərkən onun qaynağını dində və dindarlıqda deyil, dinsizlikdə axtarmaq lazımdır. Belə amansız və vəhşi hadisələrin mənbəyini faşist, kommunist, irqçi, materialist düşüncəli insanlarda axtarmaq lazımdır. Terrorçuların hansı adı daşıması, şəxsiyyət vəsiqələrində nə yazılması önəmli deyil. Bir adam günahsız insanları gözünü də qırpmadan öldürürsə, deməli, o adam, əlbəttə ki, dindar deyil və mütləq dinsizdir. Beləsi Allah`dan qorxmayan, məqsədi yalnız qan tökmək və əzab vermək olan bir canidir. Bu səbəblə də “İslam terroru”, “yəhudi terroru”, “xristian terroru” kimi ifadələr son dərəcə xətalı və kökündən yanlış anlayışlardır. Çünki İslam dinində də, digər iki ilahi dində də terrora, vəhşiliyə, qəddarlığa və amansızlığa heç bir şəkildə yer yoxdur. Əksinə, terror adlandırdığımız əməllər (yəni günahsız insanlara qarşı işlənən cinayətlər) İslama görə böyük günahdır. İslama görə, müsəlmanlar terrorizm kimi vəhşi və qeyri-insani əməllərin qarşısını almaq, yer üzünə sülh, rahatlıq və ədalət gətirmək missiyasını daşıyırlar. 11

12. İSLAM ƏXLAQI SÜLHÜN VƏ TƏHLÜKƏSİZLİYİN MƏNBƏYİDİR Bir din adına ortaya çıxdığını bildirən insanların bir qismi o dini səhv anlamış və səhv tətbiq etmiş ola bilər. Bu səbəblə də həmin insanlara baxaraq o din haqqında fikir söyləmək yanlış olar. Bir dini tanımağın ən doğru yolu o dinin müqəddəs qaynağını araşdırmaqdır. İslamın müqəddəs mənbəyi Qurandır. Quran əxlaqı sevgi, şəfqət, mərhəmət, ədalət, təvazökarlıq, fədakarlıq, xeyirxahlıq, xoşniyyətlilik və sülh anlayışlarına əsaslanır. Bu əxlaqı həqiqi mənada yaşayan bir müsəlman son dərəcə kübar, gözütox, dərin düşüncəli, incə ruhlu, təvazökar, ədalətli, xoşniyyət, səmimi, etibarlı və hərtərəfli şəkildə kamil bir insan olur, ətrafındakılara da sevgi, sayğı, rahatlıq və həyat sevinci bəxş edir. İslam sülh dinidir Terrorun başlıca mənası qeyri-hərbi, yəni mülki hədəflərə qarşı siyasi məqsədlə zor istifadə etməkdir. Başqa sözlə desək, terrorun hədəfləri tamamilə günahsız olan dinc insanlardır. Bu insanların yeganə “günahı” onun terrorçunun gözündə qarşı tərəf, onlardan olmayan tərəf olmasıdır. Bu səbəblə də terror günahsız insanlara qarşı zor tətbiq edilməsi mənasına gəlir ki, bunun da heç bir əxlaqi anlamı və üzrlü səbəbi yoxdur. Bu, Hitlerin və ya Stalinin cinayətləri kimi, insanlığa qarşı işlənmiş günahdır. Quran Allah`ın insanlara yolgöstərən olaraq endirdiyi bir kitabdır və Allah Quranda insanlara gözəl əxlaqı əmr edir. Bu əxlaqın əsasında isə sevgi, şəfqət, xoşniyyətlilik, xeyirxahlıq, ədalət və mərhəmət kimi anlayışlar dayanır. Ərəb dilində “İslam” kəlməsi “sülh” sözü ilə eyni mənanı daşıyır. İslam özündə Allah`ın sonsuz mərhəmət və şəfqətini əks etdirən, insanlara rahatlıq və sülh dolu həyat bəxş etmək üçün yer 12

13. üzünə endirilmiş bir dindir. Quran ayələrində insanlar yer üzündə mərhəmətin, şəfqətin, xoş münasibətin və sülhün yarana və yaşaya biləcəyi model olaraq məhz İslam əxlaqına çağırılır. “Bəqərə” surəsinin 208-ci ayəsində belə buyurulur: Ey iman gətirənlər! Hamınız bir yerdə sülhə (İslama) gəlin! Şeytanın yolu ilə getməyin, çünki o, sizin açıq düşməninizdir! Ayədən də göründüyü kimi, Allah insanların əmin- amanlığının onların Quran əxlaqına uyğun yaşaması ilə əldə olunacağını bildirir. Quran əxlaqına görə, bir müsəlman onların müsəlman olub-olmamağından asılı olmayaraq, bütün digər insanlarla mehriban və ədalətli davranmağa, zəifləri və günahsızları qoru- mağa və yer üzündə fitnə-fəsadın qarşısını almağa borclu və məsuldur. Fitnə-fəsad yer üzündə insanların əmin-amanlığını və rahatlığını, sülhü pozan hər cür anarxiya və terror halıdır. Bir ayədə də buyurulur ki, Allah fitnə-fəsadı sevməz! (Bəqərə, 205). Bir insanın günahsız yerə öldürülməsi isə ən böyük fitnə- fəsad nümunələrindən biridir. Allah Quranda bu vəziyyəti belə açıqlayır: ...Kim bir kimsəni öldürməmiş və yer üzündə fitnə- fəsad törətməmiş bir şəxsi öldürsə, o, bütün insanları öldürmüş kimi olur. Hər kəs belə bir kimsəni diriltsə (ölümdən qurtarsa), o, bütün insanları diriltmiş kimi olur. (Maidə, 32) Göründüyü kimi, tək bir insanı belə, bir kimsəni öldürməmiş və yer üzündə fitnə-fəsad törətməmiş bir insanı öldürən bir adam bütün insanları öldürmüş qədər böyük bir günah qazanır. Bu halda, terrorçuların törətdiyi cinayətin, soyqırımın və indi gündəmdə olan ifadə ilə desək, intihar hücumlarının nə qədər böyük günah olması aydın görünür. 13

14. Allah terrorun bu əzazilliyinin axirətdəki “mükafatı”nın nə olacağını belə bildirir: Cəza ancaq insanlara zülm edənlərə, yer üzündə fitnə- fəsad törədənlərə verilər. Məhz belələrini şiddətli əzab gözləyir! (Şura, 42) Bütün bunlar göstərir ki, günahsız insanlara qarşı terror əməlləri hazırlamaq və onları həyata keçirmək İslama tamamilə zidd bir işdir və heç bir müsəlman belə bir günah edə bilməz. Əksinə, müsəlmanlar bu gün belə günah iş tutan insanların qarşısını almaqla yer üzündəki fitnə-fəsadı aradan qaldırmağa və bütün insanlara rahatlıq və əmin-amanlıq gətirməyə görə məsuliyyət daşıyırlar. Müsəlmançılıq terrorla bir yerdə ola, hətta birgə təsəvvür edilə bilməz, əksinə, İslam terrorun qarşısındakı ən böyük maneə və terrorizm probleminin çözülməsi yoludur. Allah fitnə-fəsadı lənətləmişdir Allah insanlara pislik etməkdən çəkinməyi əmr etmiş, zülmü, əzab-əziyyəti, qəddarlığı, öldürməyi, qan tökməyi qadağan etmişdir. Allah`ın bu əmrinə itaət etməyənlər isə ayədə yazılan ifadə ilə desək, şeytanın yolu ilə gedənlər kimi tərif edilmiş və açıq-aydın Allah`ın haram saydığı bir yolun yolçuları adlandırılmışlar. Quranın bu mövzudakı bir çox ayələrindən bəziləri belədir: Allah`la əhd bağladıqdan sonra onu pozanlar, Allah`ın birləşdirilməsini əmr etdiyi şeyləri qırıb-da- ğıdanlar, yer üzündə fitnə-fəsad salanlar isə lənətə dü- çar olacaqlar. Onları axirətin pis aqibəti gözləyir. (Rəd, 25) ...Allah`ın verdiyi ruzidən yeyin-için, amma yer üzün- də öz həddinizi aşaraq fəsad törətməyin. (Bəqərə, 60) 14

15. Yer üzü düzəldikdən sonra orada fəsad törətməyin. Allah`a həm qorxu, həm də istəklə dua edin. Həqiqətən, Allah`ın mərhəməti yaxşılıq edənlərə çox yaxındır. (Əraf, 56) Fitnə-fəsadla, günahsız insanları öldürməklə, üsyan və zülmlə yer üzündə müvəffəqiyyət qazanacaqlarını zənn edən insanlar böyük yanlışlıq içindədir. Çünki Allah həm də terror və amansızlıq anlamına gələn hər cür fitnə-fəsadı, əzazilliyi yasaqlamış, bu əməllərə qurşananları lənətləmiş və bir ayəsində də: “Allah fitnə-fəsad törədənləri sevməz! (Yunis, 81)” - deyə buyurmuşdur. Ancaq bu gün də dünyanın hər tərəfində terror hadisələri və soyqırımları yaşanmaqda, günahsız insanlar vəhşicəsinə öldürülməkdə, süni səbəblər əsasında bir-biri ilə düşmən edilən cəmiyyətlər ölkələri qana bulaşdırmaqdadır. Bir-birindən fərqli tarixlərə, mədəniyyətlərə və ictimai quruluşlara malik olan ölkələrdə meydana gələn belə qanlı hadisələrin hər ölkədə özünəməxsus səbəbləri ola bilər. Ancaq tam aydın olan məsələ budur ki, bu vəhşətin əsl səbəbləri dinin insanlara gətirdiyi sevgi, sayğı və xoş münasibətə dayanan gözəl əxlaqdan kənardakı nəsnələrdə gizlənir. Dinsizliyin bir nəticəsi olaraq Allah qorxusuna malik olmayan və axirətdə hesabat verəcəklərinə inanmayan, bu səbəblə də: “Necə olsa kimsəyə hesabat verməyəcəyəm”, -deyə düşünən, hər cür insafsızlığı, əxlaqsızlığı və vicdansızlığı asanlıqla edə bilən kütlələr yaranmaqdadır. Allah və din adı altında ortaya çıxan, amma Allah`ın lənətlədiyi günahları etmək üçün təşkil olunan ikiüzlü insanların varlığına Quranda da işarə edilmişdir. Bir ayədə Allah`a and içib Peyğəmbəri öldürmək üçün plan quran doqquz kişilik dəstədən belə bəhs olunur: Şəhərdə doqquz kişi var idi ki, onlar yer üzündə fitnə- fəsad törədər, əsla yaxşı bir iş görməzdilər. Onlar öz 15

16. aralarında Allah`a and içib belə dedilər: “Biz gecə ona və ailəsinə hücum edib öldürəcək, sonra da onun qəyyumuna deyəcəyik ki, biz onların (kimlər tərəfindən) öldürüldüyünü görməmişik və biz, həqiqətən, doğru danışırıq!” Onlar bir hiylə qurdular. Biz isə özləri də bilmədən hiylələrinin cəzasını verdik. (Nəml, 48-50) Bu ayədə təsvir olunan hadisənin də bizə göstərdiyi kimi, bəzi insanların Allah adına ortaya çıxmaları, hətta Allah`a and içmələri, yəni onları çox dindar kimi göstərə biləcək kəlmələrdən yararlanmaları o insanların heç də dinə uyğun olan bir iş gördüklərini göstərmir. Əksinə, belələri Allah rizasına və din əxlaqına tamamilə zidd olan işlər də görə bilərlər. Bu məsələdə əsas meyar onların gördüyü işlərin mahiyyətinin nə olmasıdır. Əgər onların gördüyü işlər ayədə də bildirildiyi kimi, yer üzündə fitnə-fəsad törətmək və əsla yaxşı iş görməməkdirsə, bilin ki, o adamlar həqiqi dindar ola bilməz və onların məqsədi də dinə xidmət etmək deyil. Qəlbində Allah qorxusu olan və həqiqi İslam əxlaqını anlayan bir insanın amansızlıq, fitnə-fəsad tərəfdarı olması və bu tip əməllərə qoşulması qətiyyən mümkün deyil. Bu səbəblə də terrorizm probleminin həqiqi həlli yolu real İslamdır. Quranda bildirilən gözəl əxlaq dərk edilərsə, insanlar düşmənçiliyi, davakarlığı və xaos şəraitini özlərinə hədəf seçən qruplara tərəfdar olmaz, onlarla birlik qurmaz. Çünki Allah Quranda insanlara fitnə- fəsaddan uzaq olmağı əmr etmişdir. (O şəxs səndən) ayrılan kimi yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə, əkini və nəsli məhv etməyə çalışar. Halbuki, Allah fitnə-fəsadı sevməz! Ona: “Allah`dan qorx!” - deyildiyi zaman lovğalıq onu günah törətməyə vadar edər. Beləsinə cəhənnəm kifayətdir. Ora nə pis məskəndir! (Bəqərə, 205-206) 16

17. Bu ayələrdən də anladığımız kimi, Allah`dan qorxan bir insanın öz dövlətinə, millətinə, ümumən bəşəriyyətə ən kiçicik də olsa bir zərər toxunduracaq hər hansı hərəkətə göz yummasından hətta söz gedə bilməz. Allah`a və axirət gününə inanmayan bir insan isə kimsəyə hesabat verməyəcəyini zənn edərək hər cür pisliyi asanlıqla edə bilir. Bu gün də davam edən bu böyük terror bəlasından qurtulmaq üçün ilk öncə atılması lazım gələn addım dinsizliyin və din adı altında ortaya atılmış səhv anlayışların maarifləndirmə yolu ilə aradan qaldırılması və insanlara Allah qorxusunun və həqiqi Quran əxlaqının aşılanmasıdır. İMAN GƏTİRƏNLƏRİN ÜZƏRİNƏ DÜŞƏN MƏSULİYYƏT Yer üzərində baş verənlər onların özlərinə toxunmayanda bundan narahat olmayan adamlar dinin insanlara qazandırdığı fədakarlıq, qardaşlıq, dostluq, doğruluq və xidmət anlayışından məhrum kimsələrdir. Belələri bütün həyatları boyu sadəcə olaraq imkanlarından istifadə edir, insanlığın qarşılaşdığı təhlükələrdən xəbərsiz bir şəkildə öz nəfslərini təmin etməyə çalışırlar. Lakin Allah Quranda ətrafındakı insanlara həmişə xeyir verən, ətrafındakı hadisələrə maraq göstərən, insanları doğru yola çağıran bir əxlaqı üstün hal sayır. Ətrafındakı adamlara heç bir faydası olmayan adamlarla insanlara daim xeyir verən xeyirxah adamlar arasındakı fərq bir ayədə belə bir müqayisə ilə açıqlanır: Allah iki nəfər barəsində yenə belə bir məsələ buyurdu: bu iki nəfərin biri dilsizdir, heç bir şeyə gücü çatmaz. O, öz ağasına bir yükdür, onu hara yollasa, xeyirlə qayıtmaz. O, heç doğru yolda olub haqq-ədaləti əmr edən bir kimsə kimi ola bilərmi?! (Nəhl, 76) 17

18. Ayədə də bildirildiyi kimi, doğru yolda olan, dininə bağlı, Allah`dan qorxub-çəkinən, mənəvi dəyərlərə diqqət yeti- rən, vətəninə, millətinə və insanlığa xidmət həvəsi ilə yaşayan bir adam, şübhəsiz ki, yaşadığı cəmiyyətə böyük xeyir ve- rəcəkdir. Buna görə də insanların həqiqi dini öyrənməsi və Quranın göstərdiyi gözəl əxlaqı yaşaması son dərəcə vacibdir. Belə üstün əxlaqla yaşayan insanları Allah bir ayəsində belə tərif edir: O kəslər ki, əgər onları yer üzündə yerləşdirsək, namaz qılar, zəkat verər, yaxşı işlər görməyi əmr edib, pis işlər görməyi qadağan edərlər. Bütün işlərin sonu Allah`a aiddir. (Həcc, 41) Allah yaxşılıq etməyi əmr etmişdir Müsəlman Allah`ın əmrinə itaət edən, Quran əxlaqını ciddi şəkildə tətbiq etməyə çalışan, dünyanı gözəlləşdirən və abadlaşdıran, sülhün və rahatlığın hakimiyyətini bərqərar edən insandır. Müsəlmanın məqsədi insanlara gözəllik, yaxşılıq və xeyir verməkdir. “Qəsəs” surəsində bu şəkildə bildirilir: ...Allah sənə yaxşılıq etdiyi kimi sən də yaxşılıq et. Yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə cəhd göstərmə. Həqiqətən, Allah fitnə-fəsad törədənləri sevməz! (Qəsəs, 77) İslam dinini qəbul edən bir insanın məqsədi Allah`ın rizasını, rəhmətini və cənnətini qazanmaqdır. Bunun üçün də onun çox ciddi səy göstərməsi, Allah`ın razı olacağı əxlaqı dünya həyatında olarkən qazanması lazım gəlir. Bu əxlaqın ən nəzərəçarpan xüsusiyyətləri isə mərhəmət, şəfqət, ədalət, doğruculluq, rəhmdillilik, təvazökarlıq, xoşsifətlilik, fədakarlıq və səbirlilikdir. Mömin insan adamlarla gözəl davranar, xeyir 18

19. işlər görməkdə yarışar, yaxşılıq və fədakarlıq edər. Allah ayələrdə belə buyurur: Biz göyləri, yeri və onların arasında olan hər şeyi yalnız haqq-ədalətlə yaratdıq. Qiyamət vaxtı mütləq gələcəkdir. Sən müşriklərdən yaxşıca üz döndər! (Hicr, 85) ...Ata-anaya, qohum-əqrəbaya, yetimlərə, yoxsullara, yaxın və uzaq qonum-qonşuya, yaxın yoldaş və dostlara, müsafirlərə, sahib olduğunuz qul və kənizlərə yaxşılıq edin! Həqiqətən, Allah özünü bəyənənləri və lovğalıq edənləri sevməz! (Nisa, 36) ...Yaxşılıq etməkdə və pis əməllərdən çəkinməkdə əlbir olun, günah iş görməkdə və düşmənçilik etməkdə bir-birinizə kömək göstərməyin. Allah`dan qorxun. Həqiqətən, Allah`ın əzabı şiddətlidir! (Maidə, 2) Ayələrdə də bildirildiyi kimi, Allah iman gətirənlərdən insanlarla gözəl davranmağı, yaxşılıq mövzusunda bir-biri ilə köməkləşməyi, fitnə-fəsaddan uzaq durmağı istəyir. Yaxşılıq edənlər “... kim yaxşı bir iş görərsə, ona həmin işin onqat əvəzi verilər” ayəsi ilə müjdələnməkdə, pislik edənlər isə “pis bir iş görərsə, ona həmin işin misli qədər cəza verilər, onlara haqsızlıq edilməz” (Ənam, 160) şəklində xəbərdar olunmaqdadır. Allah kitabında insanlara Özünü sinələrin içində olanı bilən olaraq tanıtmış və hər cür pislikdən çəkinməyin lazım olduğunu bildirmişdir. Bu halda, “Allah`a itaət edən (təslim olan)” mənasını verən “müsəlman” sözünün xüsusiyyətlərini daşıyan bir insanın terroru aradan qaldırmaq üçün mübarizə aparacağı aşkar məsələdir. Müsəlman öz ətrafında yaşayanlara laqeyd qalmaz və əsla “mənə toxunmayan ilan min il yaşasın” məntiqi ilə 19

20. düşünməz. Çünki o, Allah`a təslim olmuşdur, Quran yolundadır və yaxşılığın təmsilçisidir. Bu halda, müsəlman tətbiq olunan zülmə və terrora qarşı da biganə və laqeyd qala bilməz. Heç bir günah iş görməmiş günahsız insanları qətlə yetirən terrorun həqiqətdə ən böyük düşməni müsəlmandır. İslam dini hər cür terrora qarşıdır və o, daha əvvəldən, yəni hələ fikir mərhələsindən terrora mane olur. İslam dini insanlar arasında sülh və ədalətin hökm sürməsini daim əmr edir və insanları fitnə-fəsaddan, qarışıqlıqdan və xaosdan çəkindirir. Quran əxlaqı ədaləti vacib sayır Allah`ın Quranda tərif etdiyi həqiqi ədalət insanlar arasında heç bir fərq qoymadan ədalətlə hökm etməyi, insanların haqqını qorumağı, zülmə əsla rəğbət göstərməməyi, zalıma qarşı və məzlumun tərəfində olmağı əmr edir. Bu ədalət hadisələri hərtərəfli dəyərləndirməyi, təmənnasız düşünməyi, tərəfsizliyi, doğruluğu, xoş rəftarı, mərhəməti və şəfqəti tələb edir. Məsələn, hadisələri təmkinlə qiymətləndirməyən, öz hiss- həyəcanına qapılan bir insan sağlam qərar verməz, bu duyğularının təsiri altında qalar. Halbuki, ədalətlə hökm edən bir adam öz fərdi duyğu və düşüncələrini bir tərəfə qoymağı, hər şərt və vəziyyətdə doğruların tərəfində olmağı, doğruluqdan və düzlükdən əsla geri çəkilməməyi özünə məhz Quran əxlaqı çərçivəsində yeganə düzgün yol kimi seçir. İnsan elə bir əxlaqa sahib olmalıdır ki, öz mənafeyindən əvvəl qarşı tərəfi düşünməli, özünə bir zərər gəlsə belə, əgər haqq qarşı tərəfdədirsə, adil olmağı bacarmalıdır. Allah “Nisa” surəsinin 58-ci ayəsində: “... İnsanlar arasında hökm etdiyiniz zaman ədalətlə hökm etməyinizi əmr edir”, - deyə buyurur. Başqa bir ayəsində isə ədalətin bu insanın özünün və yaxınlarının əleyhinə olsa belə, tətbiq olunmasını vacib buyurur: 20

21. Ey iman gətirənlər! Sizin özünüzün, ata-ananızın, yaxın qohumlarınızın əleyhinə olsa belə, ədalətdən möhkəm Allah şahidi olun! (Onlar) istər dövlətli olsun, istər kasıb olsun, hər halda, Allah onların hər ikisinə sizdən daha yaxındır. Nəfsinizin istəyinə uyub haqdan üz çevirməyin! Əgər dilinizi əyib- büzsəniz və ya boyun qaçırsanız, Allah etdiyiniz işlərdən xəbərdardır! (Nisa, 135) Allah`dan qorxub-çəkinən və axirət günündə sorğu-suala çəkiləcəyini bilən bir insan Allah`ın razılığını qazanmaq üçün ədalətlə hökm edər. Bilər ki, Allah bütün etdikləri ilə, söylədiyi hər sözlə və ağlından keçən hər düşüncə ilə onu axirət günü sorğuya çəkəcək və bunun qarşılığını görəcəkdir. Quranda ədalətin tərifi mükəmməl və əhatəli bir şəkildə verilmiş, iman edənlərə qarşılaşacaqları hadisələrin müqabilindəki davranışları və ədalətin neçə tətbiq olunacağı bildirilmişdir. Bu isə iman gətirənlərin işini xeyli asanlaşdırır və bu, onlar üçün Allah`dan bir rəhmətdir. Bu səbəblə də iman gətirənlər həm Allah`ın razılığını qazanmaq üçün, həm də rahat, təhlükəsiz və sülh içində olan bir həyat yaşamaq üçün insanlar arasında ədaləti qüsursuz şəkildə tətbiq etməyə görə məsuliyyət daşıyırlar. Allah`ın Quranda əmr etdiyi ədalət dil, din, irq və etnik mənşəyi nəzərə alınmamaq şərti ilə bütün insanlar arasında bərabər şəkildə həyata keçirilən ədalətdir. Qurandakı ədalət məkana, zamana və insanlara görə dəyişmir. Yaşadığımız zamanda dünyanın hər tərəfində insanlar öz irqlərinə və ya dərilərinin rənginə görə zalım və ədalətsiz rəftarla qarşılaşırlar. Lakin Quran əxlaqında fərqli xalq və qəbilələrin yaradılmasının hikmətlərindən biri insanların bir-birini tanımasının vacibliyi şəklində izah olunur. Hamısı Allah`ın qulu olan fərqli millətlər və ya qəbilələr bir-birini tanımalı, yəni bir-birinin fərqli mədəniyyətini, dillərini, adətlərini, qabiliyyətini öyrənməlidir. 21

22. Müxtəlif irq və millətlərin olmasının məqsədi münaqişə və savaşlar deyil, mədəni zənginlikdir. Bu müxtəliflik Allah`ın yaratmasındakı gözəllikdir. Bir insanın uzun, digərinin qısa boylu olması, bir insanın dərisinin ağ, digərinin sarı olması insana hər hansı bir üstünlük gətirmədiyi kimi, bir əskiklik kimi də xarakterizə edilə bilməz. Bunların hər biri Allah`ın təqdiri ilə və böyük hikmətlə yaradılmışdır. Ancaq bu müxtəlifliyin Allah`ın nəzərində heç bir əhəmiyyəti yoxdur. İman gətirən bir insan yaxşı bilir ki, yeganə üstünlük təqva ilə, yəni Allah qorxusu və Allah`a olan iman ilədir. Allah “Hucurat” surəsində bu həqiqəti belə bildirir: Ey iman gətirənlər! Biz sizi bir kişi və bir qadından yaratdıq. Sonra bir-birinizi tanıyasınız deyə, sizi xalqlara və qəbilələrə ayırdıq. Allah yanında ən hör- mətli olanınız Allah`dan ən çox qorxanınız, pis əməl- lərdən ən çox çəkinəninizdir. (Hucurat, 13) Ayədə də bildirildiyi kimi, insanlar arasındakı mənşə fərqinin heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Allah`ın tövsiyə etdiyi ədalət anlayışı heç bir ayrı-seçkiliyə yol vermədən hər insana qarşı bərabər, xoş münasibət və sülh şəraitində davranış göstərməyi lazım bilir. Bir cəmiyyətə qarşı bəslənən kin mömini ədalətdən yayındırmaz Bir insanın ədalətli qərar verməyinə, sağlam düşünmə- yinə və ağıllı davranışına mane ola biləcək təsirlərdən biri onun qarşısındakı insana və ya cəmiyyətə qarşı olan acığı, hirsi və kinidir. Bu, bugünkü cahil cəmiyyətlərində olduqca geniş yayılmış nöqteyi-nəzərdir. İnsanlar özlərinə müxalif gördükləri adamlara qarşı hər cür ədalətsizliyi, əxlaqsızlığı asanlıqla edə bilirlər. Bu adamın üzərinə etmədiyi günahları atır, onun 22

23. günahsız olduğunu bilsələr belə, bu adamın əleyhinə şahidlik edə bilirlər. Əllərində bu adamın günahsızlığını sübut edən dəlil olsa belə, onu ortaya çıxarmazlar. Hətta bu adamın başına böyük bəla gəlməsi, haqsızlıqlarla qarşılaşması və yaxud da zülm görməsi sözügedən insanlarda böyük sevinc yaradır. Ən böyük narahatçılıqları isə ədalətin üstün gəlməsi və bu adamın günahsızlığının ortaya çıxmasıdır. Bu səbəblə də cahillər cəmiyyətində insanların bir-birinə güvənməsi və bir-birinə etibar etməsi çox çətindir. Hər kəs qarşısındakı adamdan bir an sonra pislik görməsi həyəcanı ilə yaşayır. Bir-birinə etibarı itirmələri nəticəsində isə yardımlaşma, xoş münasibət, şəfqət, mərhəmət, qardaşlıq kimi insani xüsusiyyətlərini müəyyən müddət keçdikcə itirir, bir- birinə nifrət bəsləyəcək həddə gəlib çatırlar. Lakin iman gətirən bir insanın bir cəmiyyətə və ya insana qarşı hiss etdiyi duyğular onun verdiyi qərarlara qətiyyən təsir etmir. Möminlər onların qarşısındakı adam nə qədər pis əxlaqlı olursa-olsun, nə qədər düşmənçilik davranışında olursa-olsun, bir qərar vermək lazım gələrsə, bütün bu duyğularını bir kənara qoyub ədalətlə davranar, ədalətlə qərar verər, ədaləti tövsiyə edərlər. O adama münasibətdəki hissləri ağıllarının və vicdanlarının önünə keçməz. Vicdanı ona hər zaman Allah`ın əmr və tövsiyələrinə uymağı, gözəl əxlaqdan əsla geri çəkilməməyi söyləyir. Çünki bu, Allah`ın iman gətirənlərə Quranda göndərdiyi bir əmrdir. “Maidə” surəsində bu şəkildə bildirilir: Ey iman gətirənlər! Allah qarşısında sabitqədəm və ədalətli şahidlər olun. Hər hansı bir camaata qarşı olan kininiz sizi ədalətsizliyə sövq etməsin. Ədalətli olun. Bu, təqvaya daha yaxındır. Allah`dan qorxun. Allah etdiklərinizdən xəbərdardır! (Maidə, 8) 23

24. Ayədə də bildirildiyi kimi, Quran əxlaqı müsəlmandan adil bir davranış sərgiləməyi tələb edir. İman gətirən bir adam da ancaq Allah rizasını axtardığı zaman Allah yanında bir razılıq qazanacağını bilir. Bundan başqa, gözəl əxlaqına şahid olan hər insan bu adama güvənir, onun yanında rahat olur, hər cür vəzifəni arxayınlıqla ona verə bilir. Belə adamlar hətta düşmənləri tərəfindən də hörmətlə qarşılanır. Onların bu davranışı hətta inkar edən bir çox insana nümunə olaraq sonuncuların imana gəlməsinə vasitə ola bilər. İslam fikir azadlığını müdafiə edir İslam insanların fikir, düşüncə və ömür sürmək azadlığını təmin edən və buna zəmanət verən bir dindir. İslam insanlar arasında gərginliyi, anlaşılmazlığı, bir-biri haqqında pis danışmağa və hətta mənfi düşüncəyə (zənnə) belə mane olan və bunları yasaqlayan əmrlər gətirmişdir. İslam amansız terror əməllərinə qətiyyətlə qarşı olduğu kimi insanlara hətta fikrən də ən kiçik bir təzyiqin olmasını qadağan edir və bunu yolverilməz sayır. Dində məcburiyyət yoxdur. Şübhəsiz, doğruluq azğınlıqdan aydın fərqlənir. (Bəqərə, 256) Öyüd-nəsihət ver. Sən ancaq öyüd verənsən! Sən onların üzərində hakim deyilsən! (Ğaşiyə, 21-22) İnsanların bir dinə inanmaqda və ya o dinin ibadətlərini tətbiq etməkdə çətinlik çəkməsi İslamın özünə və ruhuna ziddir. Çünki İslamda səmimi iman müstəqil iradə və bu dini vicdanlı şəkildə qəbul etmək yolu ilə mümkündür. Əlbəttə, müsəlmanlar Quranda bildirilən əxlaqi gözəlliklərin tətbiq olunması üçün bir-birinə xəbərdarlıq edə və onu təşviq edə bilərlər. Quran əxlaqının insanlara ən gözəl sözlərlə çatdırılması bütün iman gətirənlərin üzərinə düşən bir məsuliyyətdir. İman gətirənlər 24

25. “...İnsanları hikmətlə, gözəl öyüd-nəsihətlə Rəbbinin yoluna dəvət et... (Nəhl, 125)” ayəsinin özünü təsdiqlənməsinin işığında dinin gözəlliklərini izah edir, ancaq “İnsanları doğru yola yönəltmək sənin borcun deyildir. Allah kimi istərsə, onu doğru yola istiqamətləndirər. (Bəqərə, 272)” ayəsinə uyğun davranırlar. Onlar əsla məcbur etməz və insanlara maddi və ya mənəvi təzyiq göstərməzlər. Ya da dünyəvi bir imtiyaz sahibi kimi tanınaraq adamları dini tətbiq etməyə istiqamətləndirməzlər. Təbliğatlarının müqabilində mənfi cavab aldıqları zaman müsəlmanların verdikləri cavab “Sizin öz dininiz var, mənim də öz dinim! (Kafirun, 6)” şəklindədir. Yaşadığımız dünyada xristian, yəhudi, buddist, hindu, ateist, deist, bütpərəst kimi fərqli inanclara sahib olan insan cəmiyyətləri var. Belə bir dünyada yaşayan müsəlmanlar qarşılarındakı insanın inancı nə olursa-olsun xoşməramlı, xeyirxah, bağışlayan olmaqla ədalətli və insanpərvər davranış göstərməyə borcludur. İman edənlərin üzərinə düşən məsuliyyət insanları Allah`ın dininə gözəllik, sülh və xeyirxahlıqla dəvət etməkdir. Bu doğruları tətbiq edib- etməmək, iman gətirib-gətirməmək qərarı qarşı tərəfə aiddir. Bir adamı iman gətirməyə məcbur etmək, bəzi şeyləri zorla qəbul etdirməyə çalışmaq Quran əxlaqına zidd olan bir davranışdır. Necə ki, Allah Quranda iman gətirənlərə belə xatırladır: Əgər Rəbbin istəsəydi, yer üzündə olanların hamısı iman gətirərdi. İnsanları iman gətirməyə sənmi məcbur edəcəksən?! (Yunis, 99) Biz onların nə dediklərini çox gözəl bilirik. Sən onları zorla imana gətirən deyilsən. Sən mənim təhdidimdən, əzabımdan qorxanlara Quranla öyüd- nəsihət ver! (Qaf, 45) 25

26. İnsanları ibadət etməyə məcbur etmək İslama tamamilə ziddir. Çünki inanc və ibadət sadəcə olaraq Allah`a yönəldikdə və insanın öz seçimi ilə olduqda dəyərli olur. Əgər bir sistem insanları inanc və ibadətə məcbur edirsə, bu halda, insanlar o sistemdən qorxduqları üçün dindar olurlar. Din baxımından məqbul olanlar isə budur ki, din vicdanların tamamilə sərbəst buraxıldığı bir mühitdə Allah rizası üçün yaşasın. İslam tarixi bütün dinlərə hörmət göstərən və fikir azadlığını öz əli ilə təsis edən müsəlman hökmdarlarının nəcib əməlləri ilə zəngindir. Məsələn, Hindistan hökumətində işləyən ingilis missioneri Tomas Arnold İslamın azadlıqsevər xüsusiyyətini belə etiraf edir: “...Nə qeyri-müsəlmanları qanunsuz şəkildə müsəlman olmağa məcbur etmək təşəbbüslərinə, nə də xristianlığı aradan qaldırmaq üçün zülm edilməsinə dair heç bir şey eşidilməmişdir. Əgər xəlifələr bu ikisindən birinə izn vermiş olsaydılar, Ferdinand və İzabellanın İslamı İspaniyadan silib atdığı, XIV Luisin Fransada protestantlığı bir cinayət səbəbi saydırdığı və yəhudilərin 350 il ərzində İngiltərəyə ayaq basmadıqları qədər bir asanlıqla da xristianlığı ölkələrindən çıxarıb ata bilərdilər. Asiyadakı Şərq kilsəsi xristian dünyasının digər bütün bölgələri ilə müştərək dini fəaliyyətdən üz çevirdiyindən özünü dinsiz cəmiyyətlərdən sayan xristian dünyasının adıçəkilən qisimlərinə kömək üçün heç bir təşəbbüs də edilməzdi. Beləcə, günümüzə qədər Şərq kilsələrinin faktiki varlıqlarını davam etdirmələri Muhəmmədin (s.ə.v) yolu ilə gedən hökmdarların xristianlar qarşısında üstün bir idarəetmə tərzi göstərməsinin ən güclü dəlillərindən biridir”.1 26

27. Allah günahsız insanların öldürülməsini haram sayır Bir insanı günahsız yerə öldürmək Qurana görə ən böyük günahlardan biridir: ...Hər kəs bir kimsəni öldürməmiş və yer üzündə fitnə-fəsad törətməmiş bir şəxsi öldürsə, o, bütün insanları öldürmüş kimi olur. Hər kəs belə bir kimsəni diriltsə, o, bütün insanları diriltmiş olur. Bizim peyğəmbərlərimiz İsrail oğullarına açıq möcüzələrlə gəlmişdilər. Bundan sonra da onların bir çoxu yer üzündə həddi aşdılar. (Maidə, 32) Onlar Allah`la yanaşı, başqa bir tanrıya ibadət etməz, Allah`ın haram buyurduğu cana nahaq yerə qəsd etməz, zina etməzlər. Hər kəs bunu etsə, cəzasını çəkər. (Furqan, 68) Yuxarıdakı ayələrdən də göründüyü kimi, günahsız insanları haqsız yerə öldürən adamlar böyük bir əzabla təhdid edilirlər. Allah tək bir adamı öldürməyin bütün insanları öldür- mək qədər ağır bir günah olduğunu buyurur. Allah`ın müəy- yənləşdirdiyi həddi (yəni öz həddini) aşmayan mömin bir in- sanın nəinki minlərlə günahsız insanı qətlə yetirmək, hətta bircə insana belə zərər vermək ehtimalı yoxdur. Dünyada ədalətdən qaçaraq cəzadan qurtulacaqlarını zənn edənlər öldükdən sonra axirətdə Allah`ın hüzurunda verəcəkləri hesabdan əsla qaça bilməyəcəklər. Elə bu səbəblə də ölümlərindən sonra Allah`a hesab verəcəklərini bilən möminlər öz həddini aşmamaq üçün böyük səy göstərirlər. 27

28. Allah möminlərə şəfqətli və mərhəmətli olmağı əmr edir Bir ayədə müsəlman əxlaqı belə izah edilir: Sonra da iman gətirən və bir-birinə səbir tövsiyə edən, mərhəmət tövsiyə edən kimsələrdən olmaqdır. Onlar əməl dəftərləri sağ əllərinə verilənlərdir. (Bələd, 17-18) Allah`ın axirət günü qurtuluşa çatanlardan olmaları, Onun rəhmətinə və cənnətinə qovuşa bilmələri üçün qullarına endirdiyi əxlaqın ən önəmli xüsusiyyətlərindən biri ayədən də göründüyü kimi, mərhəmətli tövsiyə edən kimsələrdən olmaqdır. Əsl mərhəmətin mənbəyi Allah sevgisidir. İnsanın Allah`a olan sevgisi onun yaratdığı varlıqlara qarşı qəlbində bir istilik duymasına səbəb olar. Allah`ı sevən insan onun yaratdıqlarına qarşı doğrudan bir məhəbbət və yaxınlıq hiss edir. Özünü və bütün insanları yaradan Rəbbimizə qarşı hiss etdiyi bu güclü sevgi və bağlılığa görə, Quranda da əmr edildiyi kimi, insanlara qarşı gözəl əxlaqla davranır. Bu gözəl əxlaqı yaşaması sayəsində həqiqi mərhəmət ortaya çıxır. Ayələrdə bu cür sevgi dolu, şəfqətli və fədakar əxlaq modeli belə tərif edilir: Aranızda olan fəzilət və sərvət sahibləri qohum- əqrəbaya, miskinlərə və Allah yolunda hicrət edənlərə and içməsinlər. Əfv edib vaz keçsinlər! Məgər siz Allah`ın sizi bağışlamağını istəmirsiniz? Allah bağışlayan və rəhm edəndir. (Nur, 22) Mühacirlərdən əvvəl yurdu solmuş və iman gətirmiş kimsələr öz yanlarına mühacirət edənləri sevər, onlara verilən qənimətə görə ürəklərində 28

29. həsəd, qəzəb duymaz, özləri ehtiyac içində olsalar belə, onları xəsisliyindən, tamahından qorunub saxlanan kimsələr - məhz onlar nicat tapıb səadətə qovuşanlardır! (Həşr, 9) ...Sığınacaq verib kömək edənlər - məhz onlar həqiqi möminlərdir. Onları bağışlanma və tükənməz gözəl ruzi gözləyir! (Ənfal, 74) ...Yaxın yoldaş və dostlara, müsafirlərə, sahib olduğunuz qul və kənizlərə yaxşılıq edin! Həqiqətən, Allah özünü bəyənənləri və lovğalıq edənləri sevməz! (Nisa, 36) Sədəqə Allah tərəfindən müəyyən edilmiş bir fərz olaraq ancaq yoxsullara, ürəkləri dağlanmaqda olanlara, azad ediləcək kölələrə, həmçinin borclulara, Allah yolunda cihad edənlərə və yolçulara məxsusdur. Allah biləndir və hikmət sahibidir! (Tövbə, 60) Möminlərin ayələrdə tərif edilən bu gözəl əxlaqı onların Allah`a olan dərin sevgilərindən qaynaqlanır. Bu bağlılığa görə də Allah`ın əmr etdiyi Quran əxlaqını ciddi şəkildə tətbiq edirlər. Möminlər göstərdikləri mərhəmətə, etdikləri köməyə görə heç kimi minnət altında saxlamaz və bunun əvəzi olaraq bir təşəkkür belə ummazlar. Onların əsl hədəfi yaşadıqları gözəl əxlaqla Allah`ın rizasını qazana bilməkdir. Çünki onlar axirət günü bu əxlaqlarına görə sorğuya çəkiləcəklərini bilirlər. Allah`ın bu hökmlərini bilə-bilə onları yerinə yetirməməyin nəticəsinin cəhənnəm olacağı Quranda bir çox ayə ilə bildirilmişdir: “Sizi cəhənnəmə salan nədir?” Onlar deyəcəklər: “Biz namaz qılanlardan deyildik. Yoxsulu da yedirtməzdik”. (Muddəssir, 42-44) 29

30. (Allah dərgahından belə bir nida gələcəkdir): “Onu tutub qandallayın! Sonra da cəhənnəmə atın! Daha sonra onu yetmiş arşın uzunluğunda zəncirlə bağlayın! Çünki o, yoxsulu yedirtməyə köməkçi olmazdı”. (Haqqə, 30-34) Allah axirətdə alınan bu qarşılığın bir səbəbinin adamların dini yalanlamaları və bunun nəticəsində yoxsulları yedirtmə mövzusunda bir-birini həvəsləndirmələri olmasını bəzi ayələrində də belə bildirmişdir: Dini yalan hesab edəni gördünmü? O, elə adamdır ki, yetimi itələyib qovar. Və yoxsulu yedirtməyi təşviq etməz. (Maun, 1-3) Bir-birinizi yoxsulu yedirtməyə təşviq etmirsiniz. (Fəcr, 18) Ayələrdən də göründüyü kimi, Quranda tərif edilən müsəlman son dərəcədə şəfqətli və mərhəmətli xarakterə sahib- dir. Bu əxlaqa sahib olan bir insan, əlbəttə ki, günahsız insanlara qarşı yönəlmiş vəhşi bir əməl olan terrora razılıq verməz. Həqiqətən də, terrorçuların xarakterinin quruluşu Quran əxlaqı ilə daban-dabana ziddir. Terrorçu dünyaya kin və nifrətlə baxan, yalnız öldürmək, qan tökmək istəyən mərhəmətsiz bir insandır. Quranın gətirdiyi gözəl əxlaqla yetişən bir müsəlman isə hər kəsə İslamın nəzərdə tutduğu sevgi ilə yanaşır, hər bir fikrə ehtiram göstərir, hadisələr qarşısında hər zaman yumşaq, uzlaşdırıcı, ilıq, təmkinli, gərginliyi azaldan davranış göstərir. Belə insanların təşkil etdiyi cəmiyyətlərdə isə bu gün ən müasir dövlətlər arasında göstərilən ölkələrdə olduğundan daha çox inkişaf etmiş bir mədəniyyət, yüksək ictimai əxlaq, sevinc, rahatlıq, ədalət, təhlükəsizlik, bolluq və bərəkət hakim olacaqdır. 30

31. Allah xoşrəftar olmağı və bağışlamağı əmr etmişdir Qurani-kərimin “Əraf” surəsinin 199-cu ayəsində “Sən bağışlama yolunu tut” sözləri ilə ifadə edilən bağışlama və xoş münasibət anlayışları İslam dininin təməl prinsiplərindən birini təşkil edir. İslam tarixinə baxsaq, müsəlmanların Quran əxlaqının bu önəmli xüsusiyyətini sosial baxımdan necə həyata keçirdiyi çox açıq şəkildə görünər. Kitabın irəlidəki bölmələrində də bu məsələni ayrıca araşdıracağıq ki, müsəlmanlar yüksəldikləri hər mərtəbədə azad və xoş münasibətli bir mühit əmələ gətirmişlər. İslam dini amili dil və mədəniyyət baxımından bir-birinə tamamilə zidd olan xalqların eyni dam altında sülh və rahatlıq içində yaşamasını təmin etmiş, özünə tabe olanlara sülh və rahatlıq vermişdir. Böyük coğrafi ərazini tutan Osmanlı imperiyasının öz mövcudluğunu yüz illərlə qoruyub saxlaya bilməsinin ən önəmli səbəblərindən biri İslamın gətirdiyi xoşməramlılıq və qarşılıqlı anlaşma mühiti olmuşdur. Əsrlərdir özlərinin xoş münasibəti, xeyirxahlığı və şəfqəti ilə tanınan müsəlmanlar hər zaman öz zəmanələrinin ən mərhəmətli və ən ədalətli adamları olublar. Bu çoxmillətli toplumdakı bütün etnik qruplar mənsub olduqları dinləri sərbəst yaşadıb, hətta öz dinlərinin hüququna görə yaşama haqqına da sahib olublar. Həqiqi mənada müsəlmanlara məxsus olan xoş münasibət və xeyirxahlıq yalnız Quranın əmr etdiyi istiqamətdə tətbiq olunanda bütün dünyaya sülh və asayiş gətirir. Necə ki, Quranda “Yaxşılıqla pislik eyni ola bilməz! Sən pisliyi yaxşılıqla dəf et! Belə olduqda aranızda düşmənçilik olan şəxsi sanki yaxın bir dost görərsən! (Fussilət, 34)” ayəsi ilə bu xüsusiyyətə diqqət çəkilmişdir. Allah ayələrdə bağışlamanın həmişə bir üstünlük olduğunu bildirmiş və “Hər hansı bir pisliyin cəzası onun özü 31

32. kimi bir pislikdir. Bununla belə, hər kəs bağışlasa və barışsa, onun mükafatı Allah`a aiddir. Həqiqətən, Allah zalımları sevməz! (Şura, 40)” ayəsi ilə bu əxlaqa sahib olan insanları böyük bir əcrlə müjdələmişdir. İman gətirənlər digər ayədə isə “O müttəqilər ki, bolluqda da, qıtlıqda da xərcləyər, qəzəblərini udar, insanların günahlarından keçərlər. Allah yaxşılıq edənləri sevər. (Ali-İmran, 134)” şəklində tərif edilmişlər. Allah Quranda qarşıdakı insan haqsızlıq etsə belə, onu bağışlamağın xeyirli olduğunu da bildirmişdir. Bu mövzudakı bir ayə belədir: ...Onların az bir qismi istisna olmaqla sən onlardan həmişə xəyanət görəcəksən. Bununla belə, onları bağışla, günahlarından keç. Şübhəsiz ki, Allah yaxşılıq edənləri sevər! (Maidə, 13) Bütün bunlar İslamın insanlara tövsiyə etdiyi əxlaq xüsusiyyətlərinin dünyaya sülh, rahatlıq və ədalət gətirəcək lə- yaqətli məziyyətlər olduğunu göstərir. Bu an dünya gündə- mində olan və adına terror deyilən barbarlıq isə Quran əxlaqından tamamilə uzaq, cahil və geri zəkalı insanların və dinlə, əslində, heç bir əlaqəsi olmayan canilərin əməlidir. Törətdikləri bütün vəhşiliklərə din pərdəsi altında bəraət qazandırmağa və bunu gizlətməyə çalışan bu adamlara və qruplara qarşı mübarizədə tətbiq olunacaq ən sivil metod həqiqi İslam əxlaqının insanlara öyrədilməsidir. Başqa sözlə desək, İslam dini və Quran əxlaqı terrorizmin və terrorçuların müdafiəçisi deyil, yer üzünü terrorizm bəlasından qurtaracaq çarədir. QURANDA MÜHARİBƏ 32

33. HÖKMÜ HAQQINDA Quranda yazıldığına görə, savaş məcburiyyət halında əl atılan və mütləq müəyyən insani və əxlaqi sərhədlər çərçivəsində gerçəkləşdirilməli olan arzuolunmaz və məcburi yoldur. Yer üzündə müharibələri ortaya çıxaranların inkarçılar olması, Allah`ın isə savaşa razılıq göstərməməsi bir ayədə belə açıqlanır: ...Onlar müharibə alovu yandırdıqca Allah onu söndürər. Onlar yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə çalışarlar. Allah isə fitnə-fəsad törədənləri sevməz! (Maidə, 64) İman gətirənlər hər hansı bir anlaşılmazlıq halında müharibənin məcburi olduğu vəziyyətə qədər gözləməli, yalnız qarşı tərəfdən bir hücum gəldiyi və müharibədən başqa alternativ olmadığı zaman savaşa girməlidir. “Bəqərə” surəsində bu vəziyyət “Əgər onlar (vuruşdan və Allah`a şərik qoşmaqdan) vaz keçərlərsə, şübhəsiz ki, Allah bağışlayan və rəhm edəndir. (Bəqərə, 192)” şəklində açıqlanır. Yəni möminlər öncə qarşı tərəfin addımını gözləməklə, sülh və anlaşmanı üstün tutmaqla, ancaq qarşı tərəfdən hücum təhlükəsi gəldiyi halda, özlərini müdafiə etmək məqsədilə savaşmaq missiyasına yüklənirlər. Peyğəmbərimiz hz. Muhəmmədin (s.ə.v) həyatına baxarkən də aydın görə bilərik ki, müharibə ancaq məcburi hallarda, yalnız müdafiə məqsədi ilə tətbiq edilən metoddur. Quranın Peyğəmbərimizə (s.ə.v) vəhy olunması tam 23 il davam etdi. Müsəlmanlar bunun ilk 13 ilini Məkkədəki bütpərəst qayda-qanunların hakim olduğu çərçivədə yaşadılar və böyük təzyiqlərlə qarşılaşdılar. Bir çox müsəlman fiziki işgəncələrə məruz qoyuldu, bəziləri öldürüldü, çoxunun evi və 33

34. mal-mülkü qarət edildi, onlar ardıcıl şəkildə həqarət və hədə- qorxularla qarşılaşdılar. Buna baxmayaraq, müsəlmanlar gərginliyə və qarşıdurmaya baş vurmadan yaşamağa davam etdilər və onlarla düşmənçilik edən bütpərəstləri həmişə sülhə çağırdılar. Bütpərəstlərin təzyiqləri dözülməz həddə çatanda müsəlmanlar daha çox müstəqil və dost bir mühitin olduğu Yəsrib (sonradan Mədinə) şəhərinə hicrət edərək burada öz hakimiyyətini qurdular. Öz siyasi quruluşlarını bu şəkildə təşkil etdikdən sonra belə müsəlmanlar Məkkənin təcavüzkar bütpərəstlərinə qarşı savaşa girişmədilər. Ancaq aşağıdakı ayənin vəhyindən sonra Peyğəmbərimiz (s.ə.v) öz ümmətinə savaş üçün hazırlıq əmrini verdi: Zülmə məruz qaldıqlarına görə vuruşanlara izn verilmişdir. Allah, həqiqətən, heç bir xaini və nankoru sevməz! O kəslər ki, haqsız yerə, ancaq: “Rəbbimiz Allah`dır”, - dediklərinə görə yurdlarından çıxarıldılar... (Həcc, 39-40) Qısası, Allah müsəlmanlara savaş iznini təzyiq və zülm gördükləri üçün vermişdir. Başqa sözlə, icazə verilən savaş sadəcə olaraq müdafiə məqsədli bir savaşdır. Başqa ayələrdə isə müsəlmanlara lazımsız qızışdırıcılıqdan və ya lazımsız yerə qarşıdurma, gərginlik yaratmaqdan çəkinmələri üçün xəbərdarlıq edilmişdir: Sizinlə vuruşanlarla siz də Allah yolunda vuruşun, lakin həddən kənara çıxmayın. Allah həddini aşanları sevməz! (Bəqərə, 190) Bu ayələrin vəhyindən sonra müsəlmanlarla bütpərəst ərəblər arasında döyüşlər baş verdi. Müsəlmanlar bu savaşların heç birində döyüşü qızışdıran tərəf olmamışdır. Bundan başqa, Peyğəmbərimiz (s.ə.v) bütpərəstlərin bir çox tələblərini qəbul edən sülh razılaşmasını (Hüdeybiyyə sülhünü) qəbul edərək 34

35. sülh və təhlükəsizlik şəraitini təmin etdi və bütpərəstlərə sülh içində yaşamağa imkan verəcək sosial quruluş təsis etdi. Razılaşmanı pozan tərəf yenə bütpərəstlər oldu və bu halda, yeni döyüş vəziyyəti yarandı. Amma müsəlmanların sayının sürətlə artması nəticəsində İslam ordusu bütpərəst ərəblərin qarşısında davam gətirə biləcək gücə sahib oldu və Peyğəmbərimiz (s.ə.v) bu güclü ordu ilə Məkkə üzərinə yeriyib şəhəri fəth etdi. Bu fəthdə heç bir şəkildə qan axmadı, bir adamın burnu belə qanamadı. Peyğəmbərimiz (s.ə.v) əgər istəsəydi, fəth etdiyi şəhərdəki müşrik liderlərdən intiqam alardı. Amma Peyğəmbərimiz (s.ə.v) müşriklərin heç birinə toxunmadı və onları əfv edərək inancları içində sərbəst buraxdı. Bu yüksək xarakterə heyran olan müşriklər daha sonra könüllü şəkildə İslamı qəbul edəcəkdilər. Təkcə Məkkənin fəthində deyil, Peyğəmbərimizin (s.ə.v) dövründə aparılan bütün savaş və fəthlərdə günahsız və müdafiəsiz insanların haqları ciddi şəkildə qorunmuşdur. Pey- ğəmbərimiz (s.ə.v) möminlərə bununla bağlı bir neçə dəfə xəbərdarlıq etmiş, öz əməlində onlara nümunə olmuşdur. Necə ki, bir hədisində savaşa çıxan möminlərə: “Rəsulullahın dini ilə səfərə çıxın. Ancaq ixtiyar, qadın və uşaqlara toxunmayın. İslah və ihsan elindən olun. Allah mühlisləri sevər”, - şəklində müraciət etmişdir.2 Peyğəmbərimiz (s.ə.v) müsəlmanların ən qızğın davalarda belə necə davranış nümunəsi göstərmələrinin lazım olduğunu digər bir hədisində bu sözləri ilə ifadə etmişdir: Uşaqları öldürməyin, kilsələrdə ibadət edən kimsələrə toxunmayın. Qadınları, yaşlı adamları öldürməyin. Ağacları yandırmayın və kəsməyin. Evləri də dağıtmayın! Hz. Muhəmmədin (s.ə.v) bu sülhsevər və mülayim siyasəti Allah`ın Quranda bildirdiyi İslamı əsaslardan 35

36. bəhrələnmişdir. Allah Quranda iman gətirənlərə müsəlman olmayan kimsələrə qarşı da mehriban davranmalarını əmr edir: Allah din yolunda sizinlə vuruşmayan və sizi yurdunuzdan çıxarmayan kimsələrə yaxşılıq etməyi və onlarla ədalətlə rəftar etməyi sizə qadağan etməz. Allah ədalətli olanları sevər! Allah sizə ancaq sizinlə din yolunda vuruşan, sizi yurdunuzdan çıxaran və çıxarmağa kömək edən kimsələrlə dostluq etmənizi qadağan edər. Onlarla dostluq edənlər əsl zalımlardır! (Mumtəhinə, 8-9) Yuxarıdakı ayələr bir müsəlmanın müsəlman olmayan insanlara qarşı münasibətini bildirir. Bir müsəlman müsəlman olmayan insanların hamısına qarşı mehriban davranmalı, sadəcə olaraq İslama düşmən münasibəti göstərənlər müsəlmanların varlıqlarına hücum edərlərsə və bu da müharibəyə səbəb olarsa, müsəlmanlar bu müharibəni də yenə ədalətlə şəkildə və insani sərhədləri aşmadan aparmalıdırlar. Hər cür barbarlıq, lazımsız qarşıdurma və gərginlik, haqsız təcavüz yasaqdır. Başqa bir Quran ayəsində Allah müsəlmanlara bu mövzuda xəbərdarlıq edir və düşmənlərinə qarşı hiss etdikləri qəzəbin onları ədalətsizliyə sürükləməməsinin lazım gəldiyini xəbər verir: Ey iman gətirənlər! Allah qarşısında sabitqədəm və ədalətli şahidlər olun. Hər hansı bir camaata qarşı olan kininiz sizi ədalətsizliyə sövq etməsin. Ədalətli olun. Bu, təqvaya daha yaxındır. Allahdan qorxun. Allah etdiklərinizdən xəbərdardır! (Maidə 8) Cihad anlayışının mənası 36

37. Araşdırdığımız mövzunun lazımınca aydınlaşdırılması üçün gərək olan digər əhəmiyyətli bir anlayış da “cihad” anlayışıdır. “Cihad” kəlməsinin tam tərcüməsi “cəhd”, “səy”dir. Yəni İslama görə, “cihad etmək” “cəhd etmək”, “səy göstərmək” mənasını verir. Peyğəmbərimiz (s.ə.v) ən böyük cihadın insanın öz nəfsinə qarşı etdiyi cihad3 olduğunu açıqlamışdır. Nəfsdə məqsəd insanın eqoist həvəsləri və tamahkarlığıdır. Cihad kəlməsini Quran əxlaqı ilə qiymətləndirdiyimiz zaman bəlli olur ki, insanlara zülm edənlərə, onlarla ədalətsiz davrananlara, işgəncə və əziyyət verənlərə, ən qanuni insan haqlarını pozanlara qarşı ədaləti, sülhü, bərabərliyi hakim bərqərar etmək üçün edilən fikri mücadilə də bir cihaddır. Eyni şəkildə, ateist fikirlərə qarşı aparılan hər cür elmi mücadilə də tam mənası ilə bir cihaddır. Bunun kimi fikri və mənəvi mənalarının yanında fiziki bir mücadilə olaraq savaş da cihad sayılır. Amma bu savaşın yuxarıda tərif etdiyimiz şəkildə müdafiə məqsədli və sərbəst savaş olması lazım gəlir. Cihad anlayışının günahsız insanlara yönələn bir hücum əməlini, yəni terroru tərif etmək üçün istifadə edilməsi isə çox böyük və haqsız bir yanlışlıq olacaqdır. İnsanın özünü öldürməsi, yəni intihar etməsi Quranda qadağan olunur ABŞ-da baş verən son terror aktlarından sonra gündəmə gələn digər əhəmiyyətli mövzu isə intihar hücumları məsələsi 37

38. ilə əlaqədar idi. İslam haqqında səhv məlumatlara sahib olan bəzi adamlar bu sülh dininin intihar hücumlarına izn verməsi kimi son dərəcə xətalı izahlar verdilər. Lakin başqa insanları öldürmək kimi insanın özünü öldürməsi də İslama ziddir. Allah “Özünüz özünüzü öldürməyin. (Nisa, 29)” ayəsi ilə intiharı açıq şəkildə və birmənalı olaraq haram etmişdir. Bir insanın hər hansı səbəbdən olursa-olsun özünü öldürməsi İslam dininə görə yasaqdır. İntihar etmək, bilavasitə intiharçı hücumda iştirak etmək və bu hücum nəticəsində minlərlə günahsız insanın həyatına da son qoymaq İslam əxlaqına tamamilə ziddir. Allah Quranda insanın özünü öldürməsini haram buyurmuşdur. Bu səbəblə də Allah`a iman gətirdiyini və Quran ayələrinə itaət etdiyini söyləyən bir adamın belə bir cəhdə əl atması qətiyyən mümkün deyildir. İntihar yalnız dini çox səhv tanıyan, həqiqi Quran əxlaqından xəbərsiz olan, ağlından və vicdanından istifadə etməyən, dinsiz ideologiyaların təsiri altına düşən, beyni nifrət və intiqam hissi ilə yuyulmuş kimsələrin əl atacağı imansız bir yoldur və hər bir insan belə bir hərəkətə qarşı çıxmalıdır. İslam tarixindəki mərhəmət, xoşməramlılıq və insanlıq Bura qədər bildirdiyimiz həqiqətləri yekunlaşdırsaq, İslamın siyasət doktrinasının, yəni siyasi mövzulardakı İslami hökm və prinsiplərin son dərəcə mülayim və sülhsevər olduğunu söyləyə bilərik. Bu həqiqət müsəlman olmayan bir çox tarixçi və ya teoloq (ilahiyyatçı) tərəfindən də qəbul edilir. Onlardan biri keçmiş rahibə və Orta şərq tarixi üzrə məşhur mütəxəssis, ingilis tarixçisi Karen Armstronqdur. Armstronq üç böyük ilahi dinin tarixini araşdırdığı “Müqəddəs müharibə” (“Holy war”) adlı əsərində belə bir şərh verir: 38

39. ““İslam” kəlməsi ərəb dilində “sülh” kəlməsi ilə eyni kökdən gəlir və Quran müharibəni Tanrı rizasına zidd gələn anormal bir hal kimi lənətləyir... İslam rəqibi, qarşısındakını məhv etməyə yönələn və ya təcavüzkar xarakter daşıyan bir müharibəni qəbul etmir... İslam müharibənin qaçılmaz olduğunu qəbul edir və bəzi hallarda onu zülmü və əzabı dayandırmaq üçün vacib vəzifə olaraq görür. Quran müharibənin də bir həddinin olmasının lazımlılığını və onun mümkün qədər insanpərvər şəkildə davam etdirilməsini təlim edir. Hz. Muhəmməd (s.ə.v) sadəcə olaraq məkkəlilərlə deyil, eyni zamanda, bölgədəki yəhudi qəbilələri ilə və yəhudilərlə əməkdaşlıq edərək özünə qarşı hücum planlaşdıran Suriyadakı xristian qəbilələri ilə mübarizə aparmaq məcburiyyətində qalmışdı. Amma bu, yenə də onun kitab əhlini (xristian və yəhudiləri) lənətləməsi kimi bir nəticə doğurmamışdı. Onun əshabələri özlərini müdafiə etmək məcburiyyətində qalmış, amma düşmənlərin dininə qarşı müqəddəs müharibəyə girməmişdilər. Hz. Muhəmməd (s.ə.v) azad etdiyi köləsi Zeydi bir müsəlman ordusunun komandiri kimi xristianlara qarşı müharibəyə göndərən zaman onlara Tanrı yolunda cəsur, amma insanpərvərliklə savaşmalarını əmr etmişdi. Bu əmrə görə, onlar rahiblərə, keşişlərə və ya rahibələrə təcavüz etməməli və ya savaşmayan zəif insanları hədəf almamalı idilər. Mülki şəxslərə qarşı heç bir soyqırımı həyata keçirməməli, tək bir ağac belə kəsilməməli, heç bir şey dağıdılmamalıdır...”4 Peyğəmbərimizdən (s.ə.v) sonra gələn xəlifələr də fəth etdikləri ölkələrdə həm oranın yerli xalqının, həm də təzə 39

40. gələnlərin sülh və təhlükəsizlik içində yaşamasını təmin etmişdilər. İlk xəlifə hz. Əbubəkr Suriya səfərinə çıxdığı ərəfədə bir təlimat vermişdi. Onun ələ keçiriləcək yerlərdə həyata keçirilməsini istədiyi mərhəmətli və mehriban davranış Quran əxlaqının gözəl bir nümunəsidir. Hz. Əbubəkrin təlimatları belədir: “Ey insanlar, ürəkdən tabe olacağınız 10 qanun verirəm: xəyanət etməyin və haqq yolundan ayrılmayın. Uşağı, qadını və yaşlı insanları qətlə yetirməyin. Xurma ağaclarını yandırıb məhv etməyin və hər hansı bir meyvə ağacını da kəsməyin. Dəvələrdən, sürülərdən və ya kütlələrdən hər hansı birini qətlə yetirməyin... Həyatlarını axirət həyatına bağlamış və dünyadan üz çevirmiş insanlarla qarşılaşacaqsınız, onlara toxunmayın. Cürbəcür ərzaqlar təqdim edən insanlarla qarşılaşacaqsınız, yeyin, fəqət Allah`ın adını anmağı unutmayın!”5 Hz. Əbubəkrdən sonra xilafət məqamına sahib olan və mehribanlığı, mərhəməti və ədaləti ilə məşhur olan hz. Ömər isə ələ keçirilən ölkələrin yerli xalqı ilə ədalət və mehribançılıq nümunəsi olan müxtəlif razılaşmalar əldə etdi. Məsələn, hz. Ömər Qüds və Lüdd xristianlarına onların təhlükəsizliyi ilə bağlı zəmanət (amannamə), habelə kilsələrin dağıdılmayacağı və kilsələrdə müsəlmanların cəm halda ibadət etməməsi məsələlərində təminat verdi. Lahm xristianlarına təqdim olunan şərtlər də eyni idi. Mədainin fəthi ilə Nasturiya patriarxı III İşuayhebə (650-660) verilən zəmanət də yenə eyni şəkildə kilsələrin dağıdılmayacağına, heç bir binanın məscidə və ya evə çevrilməyəcəyinə dair təminatlardan ibarət idi.6 Hz. Ömər bu razılaşmaların hamısına sadiq qaldı. III Nasturiya patriarxının bu fəthlərdən sonra dostuna yazdığı bir məktub müsəlman 40

41. rəhbərlərin kitab əhlinə qarşı mərhəmətini və mehribanlığını bir xristianın dilindən bildirməsi baxımından gözəl bir nümunədir: “Allah`ın iradəni özlərinə verdiyi bu ərəblər bizlərə əsla zülm etmədilər. Həqiqətən, onlar dinimizə, din xadimlərimizə, kilsə və monastırlarımıza hörmət göstərdilər...”7 Hz. Ömərin verdiyi bir himayə sənədi bizə bir möminin Quranda tərif edilən əxlaq nümunəsi sərgilədiyi zaman necə bir mehribançılığa sahib ola biləcəyini göstərir: “Bu verilən aman şəhərkənarı əhalinin xəstə-sağlam, yaxşı-pis bütün fərdləri üçün din, can, mal, kilsə və sinaqoqlarının himayəsi üçündür. Kilsələr dağıdılmayacağı kimi məskən də edilməyəcək və onlardan heç bir şey əsirgənməyəcəkdir. Xalqdan heç kimsə zərrə qədər də zərər görməyəcəkdir. Bu kitabda yazılan məsələlər Allah`ın və Rəsulunun əhdi, xəlifələrin və möminlərin zimmətindədir”.8 Bütün bu nümunələr Allah`ın Quranda möminlərə əmr etdiyi ədalətin bir-bir həyata keçirilməsidir. Bir ayədə Allah belə buyurur: Allah sizə əmanətləri öz sahiblərinə qaytarmağınızı və insanlar arasında hökm etdiyiniz zaman ədalətlə hökm etməyinizi əmr edir. Həqiqətən, Allah`ın bununla sizə verdiyi öyüd necə də gözəldir! Əlbəttə, Allah eşidən və görəndir! (Nisa, 58) Anqlosakson kilsəsinin missioner liderlərindən olan Kenon Teylor isə İslam əxlaqının gətirdiyi gözəllikləri bir çıxışında bu şəkildə dilə gətirir: “...İslam əxlaqı adil və rəhim olan Allah`ın iradəsinə təslim olmağı, nəfsin məsuliyyətini və həmçinin qiyamət və hesab günündə dəlalətin şiddətlə 41

42. cəzalandırılacağını bildirdi. Namaz qılmaq, oruc tutmaq və xeyirli iş görmək kimi vəzifələr müəyyən etdi. Həqiqi və səmimi olmayan süni fəzilətləri, din adı altında edilən hiylə və riyakarlıqları, müxtəlif yollara aid edilə bilən əxlaqi duyğuları və əqidə mövzusunda mübahisə edənlərin bir-birinə uyğun gəlməyən sözlərini bir tərəfə atdı. Əsirlərə hürriyyət ümidi, insanlığa qardaşlıq duyğuları aşıladı və insan təbiətinin əsas həqiqətlərini təsdiq etmiş oldu”.9 Müsəlmanların fəth etdiyi ölkələrdə İslamı zorla qəbul etdirmələri şəklindəki yanlış təsəvvür Qərb tədqiqatçıları tərəfindən də rədd edilmiş, müsəlmanların adil və mehriban davranışı hər kəs tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Bir Qərb tədqiqatçısı L.Braun bu vəziyyəti belə etiraf edir: “...Doğru olmasına şübhə edilməyən həqiqətlər müsəlmanların getdikləri yerdə xalqı qılınc gücü ilə İslama gətirməsi barədəki xristian mənbəli iddiaların kökündən əsassız olduğunu sübut etməkdədir. Fəthlərin arxasındakı dinamik amil onların xalqları çağırdıqları İslam qardaşlığı idi... Bax, bu qardaşlığın ölçüsü də İslamı qəbul edənlərlə birlikdə sürətlə böyüyürdü”.10 Tarix boyunca geniş torpaqlara hökm edən bütün müsəlman rəhbərlər digər dinlərin mənsublarına qarşı son dərəcə mehriban və hörmətlə davranmağa davam etmişdilər. İslam dövlətlərində həm yəhudilər, həm də xristianlar son dərəcə təhlükəsiz və müstəqil bir həyat sürmüşdü. Səlcuqilər və Osmanlı imperiyaları dövründə də İslamın ədalət və mehribanlığı davam etmişdir. İngilis tədqiqatçısı Sir Tomas Arnold “İslamın sülhsevərliyi” (“The Preaching of Islam”) adlı kitabında xristianların səlcuqların bu davranışına görə onların idarəçiliyi altına necə keçmək istədiyini belə bildirir: 42

43. “İslam idarəçiliyi altında dini həyatın təhlükəsiz olması haqqındakı bu hisslər yenə o dövrlərdə Kiçik Asiya (Anadolu) xristianlarının səlcuq türklərini bir xilaskar kimi qarşılamasına səbəb olmuşdu... Hətta VIII Mixail (1261-1282) dövründə Kiçik Asiya içərisindəki kiçik qəsəbələrin xalqı Bizans imperiyasının istibdadından qurtulmaq ümidi ilə türkləri qəsəbələrinin işğalı üçün dəvət etmişdilər. Hətta bu xalq arasında bir çox varlı və ya kasıb adamlar o zamankı türk milli sərhədləri çərçivəsində hətta köç etməyi düşünmüşdülər”.11 Müsəlman Səlcuqilər imperiyasının ən parlaq dövründə rəhbər olan Məlikşah ələ keçirdiyi torpaqlardakı xalqa böyük bir mehribanlıq və mərhəmətlə münasibət bəsləmiş, bunun nəticəsində də fəth etdiyi ölkələrin xalqları tərəfindən böyük sevgi və hörmətlə yada salınmışdır. Bütün bitərəf tarixçilər Məlikşahın ədalətini və mehriban davranışını səmimiyyətlə dilə gətirir. Onun mehribanlığı kitab əhlinin qəlbində də özünə qarşı bir sevgi yaratmışdı. Hətta bu səbəblə bir çox şəhər tarixdə çox nadir hallarda olan bir şəkildə, yəni öz istəyi ilə Məlikşahın idarəçiliyi altına keçməyi qəbul etmişdi. II səlib yürüşünə VII Luisin şəxsi katibi kimi qatılmış Müqəddəs Denis monastırının nümayəndəsi Odo de Dioqilo adlı rahibin Sir Tomas Arnoldun yenə həmin kitabında yer alan xatirələrində müsəlmanların hansı dinə mənsub olmasından asılı olmayaraq, hər kəsə qarşı necə ədalətli davranması bütün açıqlığı ilə bildirilir: “Əgər müsəlman türklərin qəlbinə o səfalət və fəlakəti görərək bir mərhəmət hissi gəlməsəydi, arxada qalan xaçpərəst dəstələrinin vəziyyəti çox ağır olardı. Türklər bu biçarələrin yaralılarına qulluq etdilər, kasıblarını alicənablıqla yedizdirdilər və onları ehtiyacdan xilas etdilər. Hətta bəzi müsəlmanlar 43

44. rumluların qorxu və hiylə ilə hacılardan qoparmış olduqları fransız pullarını satın alaraq ehtiyacı olan hacılara verdilər. Eyni dindən olmayanların bu himayədarlığı ilə öz dindaşları olan və onlardan ağır işlərdə istifadə edən, onları döyən rumluların hərəkətləri xaçlı hacılar arasında elə bir müqayisəyə səbəb oldu ki, bunlardan bir çoxu onları xilas edən müsəlmanların dinini öz istəkləri ilə qəbul etdilər”.12 Tarixçilər tərəfindən yazılan bu sətirlər İslam əxlaqına sahib olan müsəlman rəhbərlərin hər zaman mehribanlıq, mərhəmət və ədalətlə hökm etdiyini təsdiqləməkdədir. Əsrlər boyu 3 qitəyə hökm edən Osmanlı imperiyasının tarixi də eyni şəkildə mehribanlıq və xeyirxahlıq nümunələri ilə doludur. İspaniya və Portuqaliyadakı katolik dövlətlər tərəfindən soyqırımına və sürgünlərə məruz qalan yəhudilərin II Sultan Bəyazid dövründə Osmanlı torpaqlarına yerləşməsi İslam əxlaqının gətirdiyi mehribanlığın çox gözəl bir nümunəsidir. O dövrdə İspaniya torpaqlarının böyük hissəsinə hakim olan katolik krallar hələ xeyli əvvəldən müsəlman Əndəlus idarəçiliyi altında rahatlıq içində yaşayan yəhudilərə böyük təzyiqlər tətbiq etmişdilər. Müsəlmanlar, xristianlar və yəhudilər Əndəlusda birlikdə sülh şəraitində yaşayarkən katolik krallar bütün ölkəni zorla xristianlaşdırmağa səy göstərmiş, bu məqsədlə yəhudilərə təzyiq göstərərkən müsəlmanlara qarşı da savaşa girmişdilər. Nəticədə, 1492-ci ildə həm İspaniyanın cənubundakı Qranada bölgəsinə sığınan son müsəlman idarəçiliyinə son qoyulmuş və müsəlmanlara qarşı qorxunc bir soyqırımı həyata keçirilmiş, həm də dinini dəyişdirməyi qəbul etməyən yəhudilər ölkədən sürgün edilmişdilər. Yurdsuz qalan bu yəhudilərin bir qismi Osmanlı imperiyasına sığındı və Dövləti-Ali (ali dövlət) bu tələbi qəbul etdi. Kamal Rəisin komandanlığı altında olan Osmanlı donanması ölkədən 44

45. çıxarılan yəhudiləri və soyqırımından qurtula bilən müsəlmanları gəmilərlə daşıyaraq Osmanlı ölkəsinə gətirdi. Tarixə son dərəcə dindar bir mömin kimi düşən II Sultan Bəyazid 1492-ci ilin yazında İspaniyadan çıxarılan bu məzlum yəhudiləri Osmanlı ölkəsinin müəyyən yerlərinə, xüsusilə də bu anda Yunanıstanda olan Selanik (Saloniki), Ədirnə, Əyriboza bağlı Livadiya və Tirhala dairəsinə yerləşdirdi. Türkiyədə yaşayan 25 min nəfərə qədər Türkiyə yəhudilərinin böyük əksəriyyəti bəhs olunan İspaniya yəhudilərinin törəmələridir. Onlar 500 il öncə özləri ilə gətirdikləri din və ənənələrini Türkiyə qanunlarına uyğunlaşdırmışlar və öz məktəbləri, xəstəxanaları, istirahət evləri, mədəniyyət qurumları və qəzetləri ilə rahat bir həyat sürürlər. Türkiyə yəhudiləri arasında tacirlər və iş adamları olduğu kimi mühəndis, memar və s. texniki mövzulardan ta reklamçılığa qədər müxtəlif sənət növlərinə sahib olanları, bunlarla yanaşı, alimlərdən və sənətçilərdən təşkil olunan və getdikcə inkişaf edən intellektual bir çevrələri var. Avropanın bir çox ölkəsindəki yəhudi icmaları əsrlərdir irqçi antisemit hücumların həyəcanı ilə yaşadığı halda, Türkiyədəki yəhudi icması rahatlıq içindədir. Yalnız bu nümunə İslamın gətirdiyi mehribanlıq və ədalət anlayışının təsbit edilməsi üçün kifayətdir. II Sultan Bəyaziddə gördüyümüz şəfqət və mehribanlıq bütün Osmanlı padşahlarına xas idi. Fateh Sultan Mehmet İstanbulu fəth etdiyi zaman bu şəhərdə həm xristianlara, həm də yəhudilərə müstəqil yaşamaq hüququ vermişdi. Müsəlmanların mehriban və ədalətli davranışı mövzusunda, İslam dünyası haqqında yazdığı qiymətli əsərləri ilə tanınan Andre Miquel bir əsərində belə deyir: “Xristian xalqlar Bizans və Latın dövlətləri zamanında da tapa bilmədikləri çox yaxşı idarə olunan bir quruluşda idilər. Əsla sistemli bir zülm 45

46. görmədilər. Tam əksinə, imperiya İstanbul başda olmaqla, işgəncə görən İspaniya yəhudilərinə sığınacaq olmuşdu. Heç bir yerdə zorla islamlaşdırma olmamışdır”.13 Osmanlıdan əvvəl olan İslam dövlətlərində də qeyri- müsəlmanlara böyük hüquqlar verilmişdi. Corctaun Universitetində (ABŞ) din və beynəlxalq əlaqələr professoru olan Con Esposito tarixdə müsəlman dövlətlərin idarəçiliyinə keçən yəhudilərin və xristianların burada böyük şəfqətlə qarşılaşdıqlarını belə bildirir: “Bizans və fars torpaqlarında yaşayan və onsuz da xarici hökmdarlar tərəfindən idarə olunan bir çox müsəlman olmayan cəmiyyət üçün İslam idarəçiliyi bir idarəetmə dəyişikliyi mənasına gəlirdi, amma bu yeni rəhbərlər daha mülayim və tolerant idi. Bu icmaların çoxu daha çox muxtariyyətə sahib idi və əksər hallarda daha az vergi ödəyirdilər... İslamın dini münasibətlər baxımından yəhudilərin və yerli xristianların dini azadlığını daha çox tanıyan, daha şəfqətli bir din olduğu ortaya çıxdı”.14 Bu izahlardan da göründüyü kimi, müsəlmanlar tarixdə heç bir zaman fəsad törədən olmamış, əksinə, getdikləri hər yerə, hər millət və inancdan olan insana təhlükəsizlik və rahatlıq aparmışlar. Müsəlmanlar Allah`ın “Allah`a ibadət edin! Və ona heç bir şeyi şərik qoşmayın. Ata-anaya, qohum-əqrəbaya, yetimlərə, yoxsullara, yaxın və uzaq qohum-qonşuya, yaxın yoldaş və dostlara, müsafirlərə, sahib olduğunuz qul və kənizlərə yaxşılıq edin! Həqiqətən, Allah özünü bəyənənləri sevməz! (Nisa, 36)” ayəsi ilə bütün insanlarla xeyirxahlıq və alicənablıqla rəftar etmişlər, onlara mərhəmətlə yanaşmışlar. 46

47. Qısası, Quran əxlaqının əsasını insanlar arasında dostluq, qardaşlıq, rahatlıq və şəfqət dolu davranış təşkil edir və İslam bu üstün xüsusiyyətləri ilə yer üzünü fitnə-fəsaddan çəkindirməyi özünə əsas hədəf seçmişdir. Quranın hökmləri və bunların tarixdə müsəlmanlar tərəfindən tətbiq olunması bu mövzuda heç bir münaqişəyə yer verməyəcək qədər aşkardır. (Müfəssəl məlumat üçün baxın: Harun Yəhya, “Kuranda adalet ve hoşgörü”, “Kültür” nəşriyyatı, 2000) DİN ADI ALTINDA TERROR TÖRƏDƏNLƏRİN İÇ ÜZÜ Bura qədər araşdırdığımız həqiqətlər göstərir ki, günahsız insanlara qarşı terror əməlləri hazırlamaq din əxlaqına tamamilə ziddir. Heç bir müsəlman belə bir günah iş görməz. Əksinə, müsəlman bu günah işi görən insanları günah iş görməkdən saxlamaqla yer üzündəki fitnə-fəsadı aradan qaldırmağa və bütün insanlara təhlükəsizlik və dinclik gətirməyə borcludur və buna görə məsuliyyət daşıyır. 47

48. Müsəlmanlıq terrorla bir yerdə təsəvvür oluna bilməz, əksinə, İslam terror qarşısındakı ən böyük maneə və onun çarəsidir. “Xristian terroru”, “yəhudi terroru” və ya “İslam terroru” ola bilməz. Necə ki, bəhs edilən terroru həyata keçirən adamların quruluşuna baxarkən bu terrorun dini deyil, sosial bir məsələ olduğu ortaya çıxır. Səlibçilər - öz dinlərini ayaqlayan barbarlar Bir dinin və ya başqa bir fikir sisteminin həqiqi mesajı bəzən onun sözdə tərəfdarları tərəfindən tamamilə “oğurlana” bilər. Xristian tarixinin qaranlıq bir dövrünü təşkil edən səlibçilər bunun yaxşı bir nümunəsidir. Səlibçilər XI əsrin sonunda müqəddəs torpaqları (Fələstin ətrafını) fəth etmək məqsədi ilə Avropadan yola düşən avropalı xristianlar idi. Sözdə dini bir məqsədlə yola çıxmışdılar, amma getdikləri hər yerə vəhşilik və qorxu aparmışdılar. Kitabın irəlidəki hissələrində müfəssəl şəkildə görəcəyimiz kimi mülki əhalini kütləvi halda soyqırımına məruz qoydular, həddindən artıq kənd və şəhəri talan etdilər. Səlibçilər müsəlmanların, yəhudilərin və ortodoksal xristianların İslam idarəçiliyi altında rahatlıq və əmin-amanlıq içində yaşadığı Qüdsü fəth etdikləri zaman isə böyük bir soyqırımını həyata keçirdilər. Bütün müsəlmanların və yəhudilərin boyunlarını vurmaqla vəhşicəsinə öldürdülər. Bir tarixçinin ifadəsi ilə desək, ələ keçirdikləri bütün ərəbləri və türkləri öldürdülər..., kişi və ya qadın bilmədən hamısını qətlə yetirdilər.15 Səlib yürüşlərinin iştirakçılarından biri olan Raymund of Aquiles bu vəhşiliyi “fəxrlə” bu cür qeyd edirdi: “Görməyə dəyən maraqlı səhnələr baş verdi. Adamlarımızın bəziləri -hələ bunlar ən mərhəmətliləri idi- düşmənlərinin başlarını kəsirdilər. Digərləri 48

49. onları oxla vurub yerə sərirdilər. Bəziləri isə onları diri-diri odun içinə ataraq daha uzun müddət davam edən işgəncələrə məruz qoyurdular. Şəhərin küçələri kəsilmiş başlarla, əllər və ayaqlarla dolu idi. Elə bir vəziyyət yaranmışdı ki, küçədə bunlara dəyib yıxılmadan yerimək çox çətin idi. Ancaq bütün bunlar Süleyman məbədindəkilərin yanında heç nə sayılırdı. Orada nə olduğu ilə maraqlanırsınız? Əgər sizə həqiqəti desəm, inanmağa çətinlik çəkərsiniz. Heç olmasa bunu deyim ki, Süleyman məbədində axan qanın hündürlüyü adamlarımızın dizindən yuxarı keçirdi.16 Səlibçilərin ordusu Qüdsdə iki gün içində təxminən 40 min müsəlmanı yuxarıda bildirilən üsullarla vəhşicəsinə öldürdü.17 Xaçlıların barbarlığı o qədər güclü idi ki, IV səlib yürüşü zamanı onlar öz dindaşlarının şəhəri olan İstanbulu talan etdilər, kilsələrdəki qızılları söküb yağmalamaqdan belə çəkinmədilər. Əlbəttə ki, bütün bu barbarlıq xristianlığın siyasi doktrinasına zidd idi. Çünki xristianlıq İncildə bildirilən ifadə ilə desək, əslində, bir sevgi mesajıdır. Matta İncilində hz. İsanın öz tələbələrinə: “Düşmənlərinizi sevin, sizə zülm edənlər üçün dua edin”, - dediyi yazılmışdır (“Matta”, 5/44). Luka İncilində isə hz. İsanın: “Bir üzünə şillə vurana digər üzünü çevir”, - dediyi bildirilir (“Luka”, 6/29). Əhdi-cədidin heç bir yerində qarşıdurmanı qanuniləşdirən bir hökm yoxdur, günahsız insanların qətlə yetirilməsi isə güman belə edilə bilməz. “Məsumların qətliamı” anlayışı İncildə zalım yəhudi şahı Herodun körpə yaşdakı hz. İsanı məhv etmək cəhdi olaraq təqdim edilir. Yaxşı, bəs xristianlıq qarşıdurmaya və gərginliyə əsla yer verməyən bir sevgi dini ikən xristian xaçlılar necə olub ki, 49

50. tarixin ən böyük vəhşiliklərini törətmişdir? Bunun ən böyük səbəbi xaçlıların cahil insanlardan, “ayaq dəstəsi” deyilə biləcək kimsələrdən təşkil olunan bir güruh olmasıdır. Öz dinləri haqqında heç bir şey bilməyən, İncili həyatlarında oxumamış, hətta bəlkə görməmiş, xristianlığın əxlaqi normalarından xəbərsiz olan kütlələr səhv bir yola sürüklənmişdilər. Din adı ilə ortaya çıxan bir qrup iftira etmiş, “Allah bunu istəyir” şəklindəki səlibçi şüarı ilə bu cahil kütlələri barbarlığa sürükləmişdi. Onlar dinin qəti olaraq yasaqladığı əməlləri bu cür saxtakar bir üsulla geniş xalq kütlələrinə tətbiq etmişdilər. O dövrdə mədəni cəhətdən daha irəlidə və yüksək səviyyədə olan şərq xristianlarının, məsələn, bizanslıların səlibçilərdən daha çox insanpərvər olmasına diqqət etmək lazım gəlir. Səlibçilər gəlməmişdən əvvəl də, onlar getdikdən sonra da ortodoksal xristianlar müsəlmanlarla sakit şəraitdə ortaq həyat sürmüşlər. BBC televiziyasının şərhçisi Terri Consun sözlərinə görə, səlibçilərin Orta şərqdən çıxması ilə mədəni həyat təkrar başlamış və üç dinin mənsubları yenə Qüdsdə birlikdə yaşamağa başlamışdılar.18 Səlib yürüşləri nümunəsi ümumi bir qanunauyğunluğu göstərir: bir fikrin ardıcılları əgər mədəniyyətdən uzaq, ideya baxımından az inkişaf etmiş cahil insanlardırsa, o zaman onların qarşıdurmaya, gərginliyə və təcavüzkarlığa meyili çox yüksək olar. Bu, dindən kənar ideologiyalara da aiddir. Dünyadakı bütün kommunistlərin ən vəhşisi və qana susayanı Kambocada ortaya çıxan “Qırmızı kxmerlər” olmuşdur. Çünki onlar kommunistlərin ən cahilləridir. Cahil insanlar qarşıdurma tərəfdarı olan bir fikri dəlilik dərəcəsinə gətirdikləri kimi qarşıdurmaya və düşmənçiliyə qarşı olan bir fikrə, məsələn, 50

51. dinə də qarşıdurma, düşmənçilik və gərginlik qata bilər. İslam dünyasında da bunun nümunələri olmuşdur. Qurana görə bədəvi xarakteri Peyğəmbərimizin (s.ə.v) dövründə Ərəbistanda iki əsas sosial zümrə var idi: şəhər əhalisi və bədəvilər. O dövrün şərtlərinə görə, Ərəbistan şəhərlərində olduqca inkişaf etmiş bir mədəniyyət hakim idi. Ticarət əlaqələri bu şəhərləri xarici dünyaya bağlayır və bu, şəhərli ərəblərin təcrübəsini artırırdı. Onlar geyim mədəniyyətinə sahib idilər, ədəbiyyatdan, xüsusilə də şeirlərdən xoşları gəlirdi. Bədəvilər isə çöldə yaşayan köçəri qəbilələr olaraq çox geri qalmış bir mədəniyyətə sahib idilər. 51

52. Sənət və ədəbiyyatdan tamamilə xəbərsiz olan bədəvilər səhranın sərt şərtləri daxilində kobud bir xarakterə sahib olmuşdular. İslam Ərəbistan yarımadasının ən əhəmiyyətli şəhəri olan Məkkənin sakinləri arasında doğuldu və inkişaf etdi. Amma İslam yayıldıqca Ərəbistanın bütün qəbilələri onu mərhələ- mərhələ qəbul etdilər. Onların arasında bədəvilər də var idi. Amma bədəvilərlə əlaqəli olan bir problem də var idi: onların intellektual və mədəni səviyyəsi İslam dərinliyini anlamaq üçün çox aşağı idi. Bir Quran ayəsində onların vəziyyəti belə açıqlanır: Bədəvilər küfr və nifaq baxımından daha pis və Allah`ın öz Peyğəmbərinə nazil etdiyi hökmləri (cahillikləri üzündən) bilməyə daha layiqdirlər. Allah biləndir və hikmət sahibidir! (Tövbə, 97) Bədəvilər, yəni inkar və nifaq baxımından daha pis olub sərhəd tanımağa müsaid olan sosial qruplar Peyğəmbərimizin (s.ə.v) dövründə İslam dünyasına daxil oldular. Ancaq sonrakı dövrlərdə İslam dünyasında problem yaratmağa başladılar. Bədəvilər arasında inkişaf edən “xaricilər” adlı məzhəb bunun bir nümunəsi idi. İslamın özü və Quran əxlaqının genişliyi mövzusunda hec bir anlayışa sahib olmayan xaricilər bir neçə Quran ayəsini öz həqiqi mənasından tamamilə sapındıraraq özlərindən olmayan bütün müsəlmanlara qarşı savaşa qalxdılar. Daha sonra terror əməlləri törətdilər. Peyğəmbərimizin (s.ə.v) ən yaxın əshabələrindən biri olan və Peyğəmbərimiz (s.ə.v) tərəfindən “elm şəhərinin qapısı” olaraq tərif edilən hz. Əli bir xarici tərəfindən hazırlanan sui-qəsd nəticəsində bıçaqla şəhid edildi. İslam dünyasında daha sonrakı dövrdə də “həşşaşilər” kimi tanınan başqa bir davakar təşkilat inkişaf etdi. Bunlar bəsit şüar və vədlərə asanlıqla inandırıla bilən, dinin özü və dərinliyi 52

53. haqqında heç bir anlayışa sahib olmayan, öz cahillikləri üzündən də böyük bir fanatizm nümayiş etdirən fanatik davakar insanlardan təşkil olunmuş bir terror təşkilatı idi. Başqa sözlə, səlibçilər xristianlığı öz həqiqi mənasından tamamilə sapındıraraq onu bir vəhşilik təlimi kimi qələmə verdikləri kimi, İslam dünyasında ortaya çıxan bir sıra azğın qruplar da İslamı səhv izah edərək qarşıdurma yaratdılar. Onların hər ikisinin ortaq cəhəti Qurandakı ifadə ilə desək, “bədəvi”, yəni cahil, mədəniyyətsiz, öz içinə qapanıb qalmış, sərt və kobud təbiətli insanlar olmaları idi. Onların törətdikləri vəhşilik mənsub olduqlarını iddia etdikləri dinin deyil, bu sosial quruluşun nəticəsi idi. Terrorçu mərhəmətsizdir, onun yeganə məqsədi məhv etməkdir Rus anarxizminin yaradıcısı olan Mixail Bakunin və onun tələbəsi Neçayev ideal terrorçunu belə təsvir edirlər: “İdeal terrorist qanuni quruluşla və mədəni dünyanın bütün qanuni mənəvi və digər qurumları ilə əlaqəsini kəsən adamdır... O, yalnız bir elm tanıyır: məhv etmək”.19 Bakuninin və Neçayevin bu sözlərindən də başa düşüldüyü kimi, terrorçular bütün maddi və mənəvi qurumlarla əlaqələrini kəsən, bu səbəbdən bütün əxlaqi dəyərləri rədd edən 53

54. və bu qurumları özlərinə bir maneə və düşmən olaraq görən adamlardır. Bakunin başqa bir sözündə isə: “Bir terrorçunun yeganə bir qayəsi olmalıdır: mərhəmət göstərmədən məhv etmək! Terrorçu bu qayəni rəhbər tutaraq, hər zaman yorulmadan və soyuqqanlılıqla ölməyə və buna mane olan hər kəsi öz əlləri ilə öldürməyə hazır olmalıdır”, - demişdir. Terrorizmin stolüstü kitabı kimi tanınan “İnqilabçının stolüstü kitabı”nda bir terrorçunun necə olmasının lazım gəldiyi bu cümlələrlə açıqlanır: “...Özünə qarşı sərt davranışda olan inqilabçı sevgiyə, dostluğa, minnətdarlığa, hətta şərəfə belə yer verməyərək başqalarına qarşı da sərt olmalıdır. Sadəcə olaraq nail olması özünə zövq, toxluq və mükafat gətirəcək inqilabçı savaşın soyuq həvəsinə yer verməlidir”.20 Bu sözlər terrorun qaranlıq üzünü də bütün açıqlığı ilə ortaya qoyur və terrorun sülh, mehribanlıq və sevgi üzərində qurulan İslam dini ilə bu sözün tam mənasında zidd olduğunu göstərir. Çünki Allah “Ey iman gətirənlər! Hamınız bir yerdə sülhə (İslama) gəlin! Şeytanın yolu ilə getməyin. Çünki o, sizin açıq düşməninizdir. (Bəqərə, 208)” ayəsi ilə insanları sülhün əsl qurtuluş olduğunu, bunun əksinin, yəni müharibənin, savaşın və münaqişənin isə şeytanın yolu ilə getmək demək olduğunu bildirmişdir. Terrorun kütlə psixologiyası Terrorçuların digər bir əhəmiyyətli xüsusiyyəti də onların kütlə ruhu ilə hərəkət etməsidir. Bu kütlə içində insani düşüncələr, insani seçimlər əriyib yox olur, hər kəs tək bir məqsədə yönəlir. Kütlə ruhu ilə hərəkət edən insanlar təkbaşına 54

55. olarkən, əslində, edə bilməyəcəyi şeyləri etməyi bacarır, şüursuzluq və iradəsizlik içində hərəkət edə bilirlər. Dünyanın bir çox ölkələrində terror qrupları içində yer alan bəzi ağılsız və cahil insanlar nəyi nə üçün etdiyini belə bilmədən kobudluğun, şüarların təsiri ilə emosional bir isterikaya qapılır, sürü psixologiyası çərçivəsində olaraq, əslində, öz iradəsi ilə edə bilməyəcəyi kütlə günahlarına bulaşır. Belə insanlar bir anda əliqanlı qatilə, təcavüzkar bir etirazçıya, qeyri-insani hərəkətlər edə bilən bir terrorçuya çevrilə bilər. Təkbaşına olarkən səssiz, sakit görünən bir insan bir terror qrupuna daxil olduğu zaman bir evi yandıra bilər, bir əcnəbiyə səbəbsiz yerə hücum edə bilər, bir iş yerini talan edə bilər, toplu halında olan insanları qətlə yetirə bilər, hətta özünü belə ölümə atmaqdan çəkinməz. Bu tipli insanlar özlərini terrorçu qrup daxilindəki təlqinə təslim edər və söylənənləri çoxluğun ona verdiyi güclə şüursuz şəkildə yerinə yetirər. Terror əməllərinə qoşulanların çoxunun iradəsi və vicdanı zəif olduğu üçün onlar kütlə psixologiyası içində “ərimiş”, bir növ “sürü” halına gəlmişlər. Onların mühakimə və mülahizə yürütmək qabiliyyəti tamamilə aradan qalxmış, bunun yerinə ifrat və şişirdilmiş duyğular, zorakılığa meyil və təcavüzkarlıq hakim olmuşdur. Belə insanlar təhriklərə açıq olurlar, onlar xoş niyyətdən, mərhəmətdən və xeyirxahlıqdan uzaqdırlar, heç bir qanun tanımazlar. Bu cür kütlə psixologiyasının yanlışlığı, insanın öz ağıl və iradəsi ilə hərəkət etməsinin lazımlılığı bir Quran ayəsində belə açıqlanmışdır: Bilmədiyin bir şeyin ardınca getmə! Çünki qulaq, göz və ürək - bunların hamısı sorğu-sual olunacaqdır. (İsra, 36) 55

56. Terrorizmin mənbələrindən biri: üçüncü dünya fanatizmi Bura qədər bildirdiyimiz tarixi nümunələr sözdə “İslami terror” adlandırılan, son dövrlərdə dünyanın gündəminə gələn, həqiqətdən tamamilə uzaq olan bu məsələnin aydınlaşdırılması baxımından olduqca əhəmiyyətlidir. Çünki bu gün də İslam adı altında ortaya çıxaraq terror törədənlər və ya bunu dəstəkləyənlər - bunlar İslama dünyasındakı kiçik bir azlığı təmsil etməkdədir - İslamdan deyil, “bədəvi xarakteri”ndən çıxış edirlər. Onlar İslamın özünü heç bir şəkildə anlamır, bir 56

Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)

Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)

Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances(20)

En vedette

En vedette(20)

Similaire à Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)

Similaire à Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)(11)

Plus de HarunyahyaAzerbaijan

Plus de HarunyahyaAzerbaijan(17)

Islam terroru lənətləyir. azərbaycan (version 1)