Рэнчинмядаг

1. Биеийн тамир
Сэдэв: Үндэсний бөх
2-р сургууль Ч. Рэнчинмядаг

2. Буцах
3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 2
Үндэсний бөхийн барилдаан нь олон
жилийн түүхэн уламжлалтай,үндэсний
шинж чанарыг агуулан хөгжиж ирсэн
гүн гүнзгий утга учир ,дэг жаяг бүхий
наадмын нэг төрөл юм.
Бөх гэж хэнийг хэлэх вэ?
Монголчууд хэн нэгэн барилдсан
ноцолдсон хүнийг бөх гэж нэрлэж
байгаагүй,харин эрүүл чийрэг,хүч
тэнхээ ихтэй, хурц хараатай, бусдын
мэхийг хариулж чаддаг ,ов мэхтэй,
залирхаг, хурдан шаламгай,эцэж
цуцахгүй, биеийн гадаад үзэмжээр
бахдам барилдааны дэвэлтийг
үзэсгэлэнтэй сайхан хийдэг эрдэм
чадалтай барилдаанчдыг нэрлэдэг.

3. Буцах
3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 3
Малгай
Гутлын хүлэгГутлын боолт
Гутал
Зодог шуудагМалгайны залаа

4. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 4
Малгай:
Бөхийн малгай нь дөрвөн талтай,шовгор оройтой,цолоороо ялгарах 5,5 см
голч бүхий тэмдэгтэй байна.Аваргын малгайн тэмдэг нь алтадсан хангарьд
,арлсангийнх нь алтадсан арслан,гардийнх мөнгөлсөн гарди шувуу,зааных
нь мөнгөлсөн заан,харцагынх нь мөнгөлсөн харцага шувуу,начингийнх нь
мөнгөлсөн начин шонхор шувууны дүрстэй байна.
Буцах

5. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 5
Малгайны залаа
М.Б.Х-ны цэцдийн зөвлөлөөр хэлэлцсны дагуу аварга бөхчүүд 60 см
урттай бусад бөхчүүд 50 см урттай 2 туузан (улаан залаа) малгайны
хойд талд бэхэлж дээрхи залаа нь барилдаанд үзүүлсэн амжилтыг
илтгэдэг.Түрүүлсэн бөх малгайны өнгөн талын залаан дээр 2,5 см өргөн
шар тууз.Үзүүрлэсэн бөх малгайны өнгөн талын залаан дээр 2см өргөн
шар тууз.Их шөвөгт үлдсэн бөх малгайны дотор талын залаан дээр 1,5
см шар тууз.Дунд шөвөгт үлдсэн бөх малгайны дотор талын залаан дээр
1см шар тууз Бага шөвөгт үлдсэн бөх малгайны дотор талын залаан 0,5
см шар туузыг тус тус оёно.Аймаг цэргийн цолтой бөхчүүдийн малгай нь
тэдний цолыг илтгэсэн дөрвөлжин тэмдэгтэй байх ба залаандаа хөх
өнгийн тууз оёно.
Буцах

6. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 6
Зодог шуудаг:
Зодог шуудаг нь Цэнхэр ба Улаан өнгөтэй байна. Цэнхэр өнгө нь
Монголчууд өөрсдийгөө хөх монгол цэнхэр тэнгэрийн орон гэж
хурмастыг шүтдэг монгол зан заншилтай холбоотой. Улаан өнгө нь
галын дөлийг шүтэж, мөн бөхийн удам дамжих удамшилтай юм байна.
Монгол бөхийн түүхэнд шашины үзлийг дээдэлж шар өнгийн зодог
хэрэглэдэг байсан. Байгаль дэлхийгээ шүтэж ногоон өнгийн зодог шуудаг
өмсдөг байжээ. Сүүн цагаан сэтгэл гэж цагаан өнгийн зодог өмсдөг
байжээ. Монгол бөхийн зодогны 4-н барьц байдаг. Цэрвүү барьж зодог
шуудагны элэг бүсний барьц, зодогны арын барьц, шуудагны барьц,
хаялцах барьц Мөн 3-н уяа байдаг. Ханцуйны уяа, элэг бүсний
уяа,шуудагны уяа.
Буцах

7. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 7
Монгол гутал:
Бөхчүүл монгол гутлыг ашиглахдаа задарч язрах болон хальтирч
гулгахаас хамгаалж ,хүлэг хийж бөхийн барилдаанд хэрэглэсэн. Улмаар
оймс түрийгээ тусгай боолтоор боож бөхийн ов мэх хийхэд эвтэй болгож
боолт хийсэн.
Буцах

8. Буцах
3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 8
Бөхийн цол Бөхийн чимэг

9. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 9
Бөхийн цол :
Манай эрины YIII зууны үед бөхийн цол, гуншин үүсэж, XIII
зууны дунд үеэс одоогийн хэрэглэж буй начин, заан, арслан
зэрэг араатан амьтны нэрээр цолыг өгдөг байснаа 2004 оноос
эхлэн дараах цолыг олгож байна.
5 давсан бөхөд Улсын начин цол
6 давсан бөхөд Улсын харцага цол
7 давсан бөхөд Улсын заан цол
8 давсан бөхөд Улсын гарьд цол
9 давсан бөхөд Улсын арслан цол
Түрүүлсэн бөхөд Улсын аварга цол өгдөг.
Буцах

10. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 10
Улсын наадамд олон жил шөвгөрч, урьд үзүүлсэн амжилтаа давтсан , өөрөөр
хэлбэл улсад 5-аас дээш давсан бөхчүүдэд хүртсэн цол дээр нь чимэг
олгодог. Чимэг нь уран гоё хоршоо үг, эсвэл гурван үгнээс бүтнэ.
5 давсан бөхөд өсөх идэр ,улам нэмэх, хурц шаламгай ,уран мэхт өрнөн
дэлгэрэх, улам өрнөх, идэр шаламгай, хурдан гарамгай
6 давсан бөхөд үнэн зоригт цогт гарамгай, үлэмж дэлгэрэх, үнэн итгэлт ,
саруул шаламгай,өнөд амгалант, чин хүчит ,идэвхт итгэлт, бат ерөөлт чимэг
цол олгодог.
Долоо давсан бөхөд : саруул сайжрах хууринан шуугигч , өлзий
бадрах,үлэмж хичээнгүй,онц бярдагч,бат нягт ,чин зоригт бахдам гарамгай
хичээнгүй нягт
Найм давсан бөхөд: Үлэмж бадрах буурашгүй хүчит тод сонин ,баатар
зоригт,нэн дуурсгалт ,харилтгүй жавхлант хэтэрхий хурц, өнөд түвшин
Ес давсан бөхөд: баяр наадмын манлай түмнээс төгөлдөр улс даяар
гайхамшигт ,тод сонин,үзэсгэлэнт,олныг баясуулагч,бүхнээ дуурсгалт үнэхээр
бишрэлт, өнөд баясгалант,уламжлан дуурсах
Арав давсан бөхөд: Хотлоорыг баясуулагч,харилтгүй үзэсгэлэнт,үлэмж
хэтэрхий,тонж гарамгай жавхлант,агуу хүчит бүхнээ сонсголонт зэрэг чимэг
байнаҮндэсний баяр наадмаар 16 хүртлэх насны түрүүлсэн хүүхдэд
Шонхор,үзүүолэсэн хүүхдэд Шандас цол олгоно. .
Буцах

11. Буцах
3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 11
Сорил
1
2
3
4

12. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 12
Улсын баяр наадамд 7 давсан бөхөд ямар цол
олгох вэ?
Улсын
гарьд
Улсын
заан
Улсын
харцага
БУЦАХ

13. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 13
Өрсөлдөгч бөхөө унагахын тулд хийж буй уран
гоё үйлдлийг ........... гэнэ
Мэх Дэвээ Шаваа
БУЦАХ

14. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 14
Улсын цолтой бөх .........................өнгийн
туузтай байна .
УЛААН ХӨХ ШАР
Дахин хийнэ үү Дахин хийнэ үү
БУЦАХ

15. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 15
Хэн ч амлалгүй үлдсэн 2 бөхийг .................. ......гэнэ.
үлдсэн бөх
тунасан бөх

16. 3/26/2015 Биеийн тамир Ч. Рэнчинмядаг 16
Баярлалаа .
Та бүхэнд амжилт хүсье.