Qida təhlükəsizliyinin idarə olunması

• Qida Təhlükəsizliyi-
(Food Safety)-
qida istehlakçıya
heç bir tərzdə zərər
verməməlidir.
İSO 22000,3.1
Qida Təhlükəsizliyi

Təlimin məqsədləri
1.Qida təhlükəsizliyi. Təhlükə anlayışı.
2.Əsas terminlər haqqında ümumi anlayış: İSO22000, HACCP
3.İSO 22000 standartını kimlər tətbiq edə bilər.
4.HACCP-ın prinsipləri.
5.HACCP İSO2000-nin faydaları
6.Təhlükənin növləri:( Bioloji, Fiziki, Kimyəvi )
7.Yerli qanunvericiliyin tələbləri

Təhlükə - qidanın vəziyyəti ilə bağlı və qidanın tərkibində olan
bioloji ,kimyəvi və fiziki agentlərin təsiri nəticəsində insan
sağlamlığına mənfi təsir göstərən amildir. Qida zənciri –
istehsaldan istehlaka qədər istehsal zamanı əməliyyatların və
mərhələlərin ardıcıllığı,işlənmə,bölüşdürül-mə,saxlanma zamanı
qida məhsulları və eləcə də tərkib hissələri ilə düzgün
davranılmasıdır.İSO 22000,3.2

Son məhsul- bu mərhələdən sonra müəssisə
tərəfindən məhsul heç bir işlənməyə və
yenilənməyə məruz qalmayacaq.İSO 22000,3.5
Qeyd – bir müəsissə üçün son məhsul digər
müəsissə üçün xammal rolunu oynaya bilər.
Qanunun tələbləri – məsələn:Son Beynəlxalq,
Avropa qanunvericiliyində Direktiv EC 852/2004
Çində qida təhlükəsizliyi haqqında qanun 2009
fevralın 28-də qəbul olunub.2009 cu ilin iyunun 1-də
qüvvəyə minib.

ISO 22000 HACCP Qida t hlük sizliyi idar etm sistemiə ə ə ə
21-ci srin cavab axtardığı sual insanın nec daha sağlam v uzun ömürlüə ə ə
yaşaya bilm sidir. H r cür t bii ya da süni z r rli faktorların insandanə ə ə ə ə
uzaqlaşdırmaq qayğısı bütün dünyanı yeni t nziml m l r v axtarışlaraə ə ə ə ə ə
istiqam tl ndirm kd dir.ə ə ə ə
Sağlam olmaq,h r bir insanın n başlıca haqqıdır.Qida m hsulları isə ə ə ə
sağlamlığımıza n asan t sir ed nl rin biridir.Buna gör , qida m hsulununə ə ə ə ə ə
t hlük sizliyi istehlakçının sas t l bi v istehsalçı şirk tl rd tamamilə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
r hb rliyin m suliyy ti altındadır .Bu baxımdan keyfiyy t terminalogiyasınaə ə ə ə ə
gör ; qida t hlük sizliyin mütl q v d yişm z bir keyfiyy t ölçüsü anlamındaə ə ə ə ə ə ə ə ə
baxmaq lazımdır.
Bir idar r hb ri mü siss sind daim olaraq,gigiyena standartlarına uyğunə ə ə ə ə ə
istehsalın olmasını v istehsal ed r k,satdığı h r bir m hsul d stinin t hlük sizə ə ə ə ə ə ə ə
olmasını ist yirs ,Qida T hlük sizliyi İdar etm sistemini qurmalı(ISOə ə ə ə ə ə
22000),davamlı f aliyy tini t min etm li v d st kl m lidir. ISO 22000ə ə ə ə ə ə ə ə ə

İSO 22000 Qida T hlük sizliyiə ə
idaretm sistemi - Qida s nayesində ə ə
istehsalçıdan istehlakçıya q d rə ə
bütün m rh l l ri bir tam olaraqə ə ə ə
d y rl ndir n v t hlük siz qidaə ə ə ə ə ə ə
istehsalını t min ed n bir sistemdir.ə ə

İSO 22000 n dir?ə
1 senyabr 2005-ci ilind İSO 22000 Qida T hlük sizliyi İdar etmə ə ə ə ə
Sistemi;dünyada t hlük siz qida istehsalı z ncirini meydana g tirm kə ə ə ə ə
m qs dil t şkil olunmuş beyn lxalq bir standartdır.ə ə ə ə ə
Bu standart t darükçül r, istifad çil r, müvafiq dövl t qurumları, istehlakçılarə ə ə ə ə
v bütün aidiyyatı olan qurumlar arasında laq ni v el c d t hlük sizə ə ə ə ə ə ə ə ə
qidanin h r m rh l d izl nilm sini t min etm yi sas tutmaqdadır. Lakinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
m hsulun yalnız çox kiçik miqdarının yoxlanılması v ya analizi göz önünə ə ə
alınarsa, analiz sisteminin t k başına m hsulun tam t hlük sizliyi t minə ə ə ə ə
etm diyini bilm k lazımdır.Bu halda bütün prosesin m rh ll rini dahaə ə ə ə ə
sistematik bir ş kild hat ed n v qabaqlayıcı xüsusiyy t malik bir metodaə ə ə ə ə ə ə ə
ehtiyac yaranır. Bel likl ,T hlük l rin Analizi v Kritik N zar t Nöqt l riə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
(HACCP, Hazard Analysis and Critical Control Points) anlayışı bu ehtiycı t minə
ed n bir sistemdir.ə

HACCP
T hlük l rin Analizi v Kritik N zar t Nöqt l ri (HACCP, Hazard Analysisə ə ə ə ə ə ə ə
and Critical Control Points)-Etibarlı m hsulların istehlakçıya t qdim edilm siə ə ə
m qs diyl , düzgün işl y n bir sistemin yaradılması v qorunmasıə ə ə ə ə ə
saslarına söyk n n bir qida t hlük sizliyi anlayışıdır. H mçinin HACCP-birə ə ə ə ə ə
qida z ncirind xammalın t min olunmasından başlayaraq, qida hazırlama,ə ə ə
emal, istehsal, qablaşdırma, saxlama v n qliyyat kimi qida z ncirinin h rə ə ə ə
m rh l sind v h r nöqt sind yarana bil c k t hlük l ri t hlil ed r k,ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
lazımlı yerl rd kritik n zar t nöqt l rini t yin ed n v bu nöqt l riə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
izl y n h r hansı bir problemi h l meydana g lm d n qarşısını alanə ə ə ə ə ə ə ə
sistemin qorunmasını, mü yy n normalara uyğun t hlük siz qidalarınə ə ə ə
aşkara çıxarılmasını t min ed n, h r şirk td t tbiq edil bil n bir qidaə ə ə ə ə ə ə ə
t hlük sizliyi sistemidir.ə ə

ISO 22000 s naye baxımından h miyy ti n dir?ə ə ə ə ə
ISO 22000 sisteminin t tbiq olunması, t darükçül rin istehsalçılar t r find n tez-tezə ə ə ə ə ə
t l b olunan m hsulların istehsalı v çatdırılma vaxtlarını inkişaf etdir r k,insanə ə ə ə ə ə
sağlamlığı baxımından t hlük siz , şirk t baxımında is daha etibarlı bir şirk tə ə ə ə ə ə
çevrilm sini t min etm kd dir.ə ə ə ə
ISO 22000 sistemi HACCP sisteminin prinsipl rini v m rh l l rini h yata keçirm kl ,ə ə ə ə ə ə ə ə ə
el c d idar etm nin cavabdehliyinin v daim yaxşılaşma f aliy tl rini mü yy nə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
edilm si s b bil d ISO 9001- oxşardır. Bu oxşarlıq say sind h m t hlük sizə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
qıda istehsalını t min etm k , h m d şirk tl rin t şkilatlanması prosesiniə ə ə ə ə ə ə
sür tl ndir r k inkişafına d st k verm k mümkündür.ə ə ə ə ə ə ə
ISO 22000 sistemi beyn lxalq bir standart olduğu üçün t şkilatların beyn lxalqə ə ə
ticar t h d fl rinin reallaşmasını asan edir.ə ə ə ə
ISO 22000 istehlakçılara; Beyn lxalq standartlara uyğun, keyfiyy tli, t hlük sizlik və ə ə ə ə
sağlamlıq baxımından etibarlı m hsul v xidm t göst rilm sinı t min etm kd dir.ə ə ə ə ə ə ə ə

Kiml r t tbiq ed bil rə ə ə ə
A) Birbaşa
•Fermerl rə
•Yem istehsalçıları
• rzaq t rkib hiss sil rinin istehsalçıları,Ə ə ə ə
• rzaq satıcıları,Ə
• rzaq xidm tl riƏ ə ə
•Hazır yem k firmaları,ə
•T mizlik v sanitariya xidm tl ri göst r n t şkilatlar,ə ə ə ə ə ə ə
• rzaq daşıma ,saxlama v paylama şirk tl riƏ ə ə ə

Kiml r t tbiq ed bil rə ə ə ə
B) Dolaylı
•Avadanlığı t min ed n şirk tl rə ə ə ə
•T mizlik v sanitariya vasit l ri istehsal ed n şirk tl rə ə ə ə ə ə ə
•Qablaşdırma materialları istehsal ed n şirk tl rə ə ə
•Qida il t masda olan dig r madd l r istehsal ed n t şkilatlar v s.ə ə ə ə ə ə ə ə

HACCP prinsipl riə
HACCP sas olaraq q bul olunmuş aşağıdakı 7 sas prinsipl rd n ibar tdir:ə ə ə ə ə ə
1.T hlükə ənin analizinin aparılması.
2.Kritik n zar t nöqt l rinin(KNN) mü yy n edilm si.ə ə ə ə ə ə ə
3.Kritik h dl rin t yin edilm si.ə ə ə ə
4.Kritik n zar t nöqt l rinin(KNN) monitorinq(müşahid ) sisteminiə ə ə ə ə n t rtibə
edilm si.ə
5.Korreksiya (aradan qaldırma) t dbirl r prosedurunuə ə n t rtib edilm si.ə ə
6.Verifikasiya (yoxlama)prosedurunun t rtib edilm si.ə ə
7.S n dl rin v qeydl rin idarə ə ə ə ə ə olunması prosedurunun t rtib edilm si.ə ə

HACCP prinsipl riə

HACCP ISO 22000 FAYDALARI
1.Bütün qida z ncirin t tbiq oluna bilm si,ə ə ə ə
2.R hb rliy kritik nöqt l r haqqında m lumatların verilm sil asan q rar q bul etm imkanlarını t min etm siə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
3.İstehlakçıların qida t hlük sizliə ə yi il laq li t l bl rinin bütövlükd t min olunması .ə ə ə ə ə ə ə ə
4.Beyn lxalq s viyy d tanınan bir system olması s b bil ixracın asanlığı ,ə ə ə ə ə ə ə
5.İşçil rin iş keyfiyy tinin v m mnunluğunun artırılması,ə ə ə ə
6.İşçil rin gigiyenaə v qida t hlük sizliyi mövzusunda m lumatlanə ə ə ə dırılması
7.Prosesin n zar tinin s n dl rl t sdiql nm sin imkan verm siə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
8.Cababdehlikl rini bil n ciddi v s rişt li bir t şkilat yaradılması,ə ə ə ə ə ə
9.Qida z h rl nm l ri v ölüm riskinin aşağı endirilm siə ə ə ə ə ə ə
10.Qanunlara tabeçiliyin t min olunması ,ə
11.R smi yoxlamalarda qarşılaşan probleml rin n aşağı s viyy y endirilm si,ə ə ə ə ə ə ə
12.Qida israfının (qidaların xarab olması v s.) v bu israfdan qaynaqlanan maliyy nin n aşağı s viyy y endirilm siə ə ə ə ə ə ə ə

HACCP ISO 22000 FAYDALARI
13.İş ş raitinin yaxşılaşdırılması,ə
14.Müşt ri etibarının v m mnunluğunun t min olunması,ə ə ə ə
15.Ticar td r qibl rd n üstün olmaq,ə ə ə ə ə
16.M hsul itkisinin azaldılmasıə
17.M hsulun t hlük sizlikl probleminin aradan qaə ə ə lxması,
18.X ta edil r k, ld olunan t crüb y qüv nm kd n lav potensial t hlük l ri vv lc d n x b r verm si,ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
19.T sirli n zar ti inkişaf etdirm y sistematik olaraq yaxın olmasıə ə ə ə ə
20.Qida z ncirinin h r m rh l sind istifad si mümkün olması,ə ə ə ə ə ə ə
21.ISO 9001 kimi keyfiyy t idar etm sisteml rinin s ciyy l ndirə ə ə ə ə ə ə ilm siə
22. n n vi yoxlama v n zar t sisteml rind n daha effektivƏ ə ə ə ə ə ə ə istifadə olunması
23.Ü KTT(Ümumdünya zaq v k ndƏ ə ə ə t s rüfatı t şkilatı) /ÜST (Ümumdünya S hiyy T şkilatı) t r find nə ə ə ə ə ə ə ə ə
b y nilimiş, etibarlı bir sistemdirə ə

HACCP ISO 22000 STANDART MADD L RİƏ Ə
1.T yinatıə
2.Normativ İstinadlar
3.Terminl r v t yinatlarıə ə ə
4.Qida t hlük sizliyi idar etm sistemiə ə ə ə
4.1 Ümumi t l bl rə ə ə
4.2 S n dl r olan t l bl rə ə ə ə ə ə ə
5 İdar etm cavabdehliyiə ə
5.1 R hb rliyin cavabdehliyiə ə
5.2 Qida t hlük sizliyi siyas tiə ə ə
5.3 Qida t hlük sizlik idar etm sistemini planının t rtibiə ə ə ə ə
5.4 Cavabdehlik v s lahiyy tə ə ə
5.5 Qida t hlük sizliyi qrupp r hb riə ə ə ə
5.6 Kommunkasiya
5.7 Fövq lad v ziyy tl r hazırlıq v reaksiyaə ə ə ə ə ə ə
5.8 R hb rlik t r find n araşdırmaə ə ə ə ə

6 M nb l rin idar olunmasıə ə ə ə
6.1 M nb il t min olunmaə ə ə ə
6.2 Kadr ehtiyatları
6.3 İnfrastruktur
6.4 İş ş raitiə
7 T hlük siz m hsulun planlaşdırılması v h yata keçirilm siə ə ə ə ə ə
7.2 Qabaqlayıcı t dbirl r proqramları(QTP)ə ə ə
7.3 T hlük analizinin yerin yetirilm sinin birinci m rh l l riə ə ə ə ə ə ə ə
7.4 T hlük l rin Analiziə ə ə
7.5 Qabaqlayıcı t dbirl rin m liyyat proqramının hazırlanmasıə ə ə ə
7.6 HACCP Planının yaradılması
7.7 QTP ve HACCP planlarında mü yy n olunan ilkin m lumat v s n dl rin aktivl şdirilm siə ə ə ə ə ə ə ə ə
7.8 T sdiql m nin planlaşmasıə ə ə
7.9 İzl m sitemiə ə
7.10 Uygunsuzluqların idar olunmasıə

8. Qida t hlük sizliyi idar etm sistemininə ə ə ə
qiym tl ndirilm si,t sdiql nm si v yaxşılaşdırılmasıə ə ə ə ə ə ə
8.2 İdar etm nin ölçü kombinasiyalarının qiym tl ndirilm siə ə ə ə ə
8.3 İzl m v ölçm nin n zar tiə ə ə ə ə ə
8.4 Qida t hlük sizliyi idar etm sisteminin t sdiql nm siə ə ə ə ə ə ə
8.5 Yaxşılaşdırma
8.5.1 Daim yaxşılaşdırma
8.5.2 Qida t hlük sizliyi idar etm sisteminin yenil nm siə ə ə ə ə ə

HACCP TERMİNL R V T YİNATLARƏ Ə Ə
T HLÜK L RİN ANALİZİ N DİR?Ə Ə Ə Ə
•Prosesl rin qida gigiyenası baxımından n zar t olunmasıə ə ə
•Potensial probleml rin mü yy n olunmasıə ə ə
•Lazımı n zar tin t sirli olmasının t min edilm siə ə ə ə ə
GİGİYENA
Ümumilikd Gigiyena mövzusunda 3 sas hiss y diqq t olunmalıdır :ə ə ə ə ə
•Satınalmadan başlayaraq xidm t bitə n q d r yer alan bütün sah l rin – mü ssis ninə ə ə ə ə ə ə ə
gigiyenası
•Satınalmadan başlayaraq xidm t bitə n q d r yer alanə ə ə ə bütün qidaların gigiyenası
•Satınalmadan başlayaraq xidm t bitə n q d r yer alanə ə ə ə bütün işçil rin gigiyenasıə
(İstehlakdan sonra meydana çıxa bil c k m hsulun geri qayıtarılması zamanı buə ə ə
mövzulara diqq t olunmalıdır )ə

T HLÜK N DİR?Ə Ə Ə
İstehlakçıya z r r ver c k h r bir şey t hlük dir:ə ə ə ə ə ə ə
•Bioloji(Mikroorqanizml rl)ə
•Kimy viə
•Fiziki
Qeyd: Mikroorqanizml rl yoluxma qida z h rl nm l rinin sas s b bidir .ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə

BIoloji t hlükə ə
•Viruslar
•Mikroskopik parazitl rə
•Bakteriyalar
•Kif göb l kl riə ə ə
•Maya göb l kl riə ə ə

Fiziki t hlükə ə
•Metal, şüş , plasticə
•Daş, yarpaq,taxta
•Zin t şyası, tük, dırnaq,ə ə
•Parça lifl ri,kağız,ə
•Toz,ölü h ş ratlar, sümük v s.ə ə ə

Kimy vi t hlükə ə ə
•T mizl m v yuyucu vasit l ri(Dezinfeksiya vasit l ri)ə ə ə ə ə ə ə ə
•Kimya s nayesi m hsulları(boya,yapışqan)ə ə
•Tibbd v k nd t s rrüfatında istifad edil n kimy viə ə ə ə ə ə ə ə
madd l r(d rmalar v s.)ə ə ə ə
•Pestisidl r(kimy vi gübr l r)ə ə ə ə
•Allergenl rə

Qida T hlük sizliyi:ə ə
Hazırlandığı v ya yeyildiyi zaman qidanın istehlakçısına(istifad çisin ) z r r verm y nə ə ə ə ə ə ə
t hlük sizlik.ə ə
Qida Z nciri:ə Bir qida v onun t rkib hiss l ri istehsal olunandan istehlak(istifad )ə ə ə ə ə
olunanad k,emal olunma,paylanma,depolama v daşınmasını hat ed n m rh l l rə ə ə ə ə ə ə ə ə
v m liyyatlar sırasıdır..ə ə ə
Qida T hlükl ri :ə ə Qidada insan sağlamlığına z r rli t sir göst r n bioloji,fiziki v kimy viə ə ə ə ə ə ə
ünsürl rin olması.ə
Qida t hlük sizliyi siyas ti:ə ə ə Yuxarı r hb rlik t r find n r smi olaraq, qida t hük sizliyiə ə ə ə ə ə ə ə
il laq dar ifad edil n d qiq m ram v istiqam tl r.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
Son m hsul:ə T kilat t r find n sonrakı işl nm y v yenil nm y m ruz qalmayanə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
m hsuldur.ə
Blok-sxem: Son m hsul q d r yerin yetiril n m rh l l rin ardıcıllıqlarını v qarşılıqlıə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
laq l rin sxematik, sistematik t sviridirə ə ə ə
N zar t t dbiril ri:ə ə ə ə Qida t hlük sinin qarşısını almaq ,aradan qaldırmaq v ya q bulə ə ə ə
edil n s viyy y endirm k üçün edil c k f aliyy tl rə ə ə ə ə ə ə ə ə ə

• Qabaqlayıcılar t dbirl r proqramı:ə ə Qida t hlük sizliyi v Qida z nciriə ə ə ə
boyunca,lazımı gigiyenik ş raiti t min ed r k uyğun bir m hsul istehsalə ə ə ə ə
etm k,son m hsulun etibarlı bir ş kild hazırlanmasını t min etm k və ə ə ə ə ə ə
insanların istafad si üçün etibarlı qidalar t qdim etm k üçün t m l ş rtl rə ə ə ə ə ə ə
v f aliyy tl rdir.ə ə ə ə
• (GAP) Good Agricultural Practice Yaxşı k nd t s rrüfatə ə ə ı t crüb siə ə
• (GVP) Good Veterinarian Practice Yaxşı baytarlıq t crüb siə ə
• (GMP) Good Manufacturing Practice Yaxşı istehsal t crüb siə ə
• (GHP) Good Higienic Practice Yaxşı gigiyena t crüb siə ə
• (GPP) Good Pharmacy Practice Yaxşı m hsul t crüb siə ə ə
• (GDP) Good Distribution Practice Yaxşı çatdırılma t crüb siə ə
• (GTP) Good Trading Practice Yaxşı ticar t t crüb siə ə ə

Qabaqlayıcı t dbirl rin m liyyat proqramı:ə ə ə ə Meydana çıxacaq qida t hlük l rini v yaə ə ə ə
m hsulda yaxud istehsal prosesind qida t hlük l rinin yoluxmasını, artmasını n zar t altınaə ə ə ə ə ə ə
almaq üçün z ruru olaraq t hlük analizl ri il mü yy n olunan qabaqlayıcı t dbirl rə ə ə ə ə ə ə ə ə
proqramıdır.
KNN Kritik N zar t Nöqt si:ə ə ə N zar tin t tbiq olunması mümkün olan v bir qida t hlük sininə ə ə ə ə ə
qarşısını almaq v aradan qaldırmaq v ya q bul edil n s viyy y endirm k üçün atılan addımdır.ə ə ə ə ə ə ə ə
Kritik H dd/Limit:ə Q bul edil n s viyy il q bul olunmayan s viyy ni ayıran meyardırə ə ə ə ə ə ə ə
İzl m (monitoring):ə ə N zar t t dbirl rinin m qs dli ş kild işl yib işl m diyini qiym tl ndirm kə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
üçün planlanmış bir müşahid v ya ölçüml rin aparılmasıdır.ə ə ə
Korreksiya(düz ltm ):ə ə Mü yy n olunmüş uyğunsuzluğun aradan qaldırmaq üçün görül nə ə ə
f aliyy tdir.ə ə
Korrektiv t dbirl r:ə ə Mü yy n olunmüş uyğunsuzluğun v ya başqa arzu edilm y n v ziyy tinə ə ə ə ə ə ə
m l g lm s b bl rini aradan qaldırmaq üçün görül n f aliyy tidir.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
Validasiya (Yoxlama ): Bir cihazın ,avadanlığın, metodun v ya sistemin keyfiyy tinin mü yy nə ə ə ə
edilmiş ş rait uyğun olduğunu göst r n f aliyy tdirə ə ə ə ə ə
Verifikasyon ( T sdiql m ):ə ə ə Bir cihazın ,avadanlığın, metodun v ya sistemin mü yy n edilmişə ə ə
m qs d uyğun olduğunu yoxlayaraq yazılı qeydl rl t sdiql nm sidirə ə ə ə ə ə ə ə

HACCP ISO 22000 T dbirl riə ə
1. Haccp Qabaqlayıcı t dbirl r proqramıə ə
•HACCP sisteminin t tbiq olunmasında “Qabaqlayıcıə t dbirl r proqramları” adlandırılan hiss , sistemin t sirli olmasıə ə ə ə
baxımından böyük h miyy t daşıyır. Qabaqlayıcı t dbirl r proqramları, t hlük siz qida istehsalı üçün lazım olna trafə ə ə ə ə ə ə ə
mühiti v istehsal ş rtl rini t min edir. Bunun n tic sind m hsulun t hlük sizliyini t hdid ed n bütün t dbirl rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
qarşısı alınmış olur.Bundan lav KNN ola bil n bir çox yerd qabaqlayıcı t dbirl r yerin yetiril r k,HACCP –n t tbiqə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
olunmasını asanlaşdırır. Bu proqramlar,
•Mü ssis binasının v avadanlığın xüsusiyy tl riə ə ə ə ə
•Sanitariya v gigiyena normalarıə
•Z r rvericil r n zar tə ə ə ə ə ə
•İşçi hey tin t hsili v gigiyenasıə ə ə
•T darükçünün v xam malın n zar tiə ə ə ə
•Prosesin n zar tiə ə
•M hsulun geri q bulu üçün lazımı t limatlarə ə ə
• Depolama v paylama ş rtl riə ə ə

HACCP ISO 22000 T dbirl riə ə
•2. HACCP Hazırlıq m rh l l riə ə ə ə
Şirk t s viyy sind bir HACCP proqrami t tbiq olunmadan vv l bir sıraə ə ə ə ə ə ə
hazırlıq addımları atılır.
Bu hazırlık adımları,
1.HACCP qruppunun yaradılması
2.M hsulun sas xüsusiyy tl rinin bildirilm siə ə ə ə ə
3.M qs dyönlü istifad nin mü yy n edilm siə ə ə ə ə ə
4.Prosesin texnoloji sxeminnin(blok sxeml rin) hazırlanmasıə
5.Proses texnoloji sxemalarda adıcılllıq üzr sıralanırə

ISO 22000 d n HACCP f rql ndir n xüsusiyy tl rə ə ə ə ə ə
ISO 22000 qıda z nciri (daxil olma, t minat, istehsal, paylanma) boyunca mövcudə ə
v potensial t hlük l rin t hlük analizi il mü yy n olunmasını, n zar tə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
(kontrol)qabaqlayıcı t dbirl rinin mü yy n olunmasını, t tbiq olunmasını ,ə ə ə ə ə
izl nm sini, n tic l rin d y rl ndirilm sini v analizini, yaxşılaşdırılmasını, daxili və ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
xarici ş rtl rd ki d yişiklikl r istiqam tind aktuallığını t l b edir.ə ə ə ə ə ə ə ə ə
HACCP(TAKNN) qida t hlük sizliyi idar etm sistemi standartında bu q d r açıqə ə ə ə ə ə
bir ş kild iki növ n zar t t dbirl ri olduğu bildirilm kd dir:Qabaqlayıcı t dbirl rə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
proqramı v kritik n zar t nöqt l ri. N zar t t dbirl rinin m qs dı t hlük l rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
qarşısının alınması v ya icaz veril n bir s viyy endirilm sidir.ə ə ə ə ə ə

ISO 22000-nin prinsipl riə

ISO 22000-in t qdim etdikl riə ə
ISO 22000 HACCP-dan f rqli olaraq, tamam n şirk td n k narə ə ə ə ə
müt x ssisl r t r find n inkişaf etdirilmiş qida t hlük sizlikə ə ə ə ə ə ə ə
idar etm sisteminin (HACCP plan v qabaqlayıcı t dbirl rə ə ə ə ə
proqramının) t tbiq olunmasını,t sdiq olunması f aliyy tinin hamısınıə ə ə ə
v ya bir qisminin şirk td n k nar müt x ssisl r t r find n yerinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
yetirilm sin imkan verm kd dir.ə ə ə ə

HACCP standartlarında allergenl r n zar t ümumilikd açıq olaraq,t l b edilm diyi halda,buə ə ə ə ə ə ə ə
İSO22000-in standartlarından biridir.
QTİS-nin yaradılması, t tbiq olunması, aktivl şdirilm si üçün daxili laq l rl b rab r xarici laq l rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
d inkişafının z ruriliyi meydana çıxmışdır .ə ə
T hlük l rin qabaqlayıcı t dbirl r proqramları v KNN-l ri il n zar ti z ruridir.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
Qabaqlayıcı t dbirl rin yazılı ş kild olması t l b edilir . (T mizlik, xidm t,kallibrasiya,işçil rinə ə ə ə ə ə ə ə ə
qiqiyenası,depolama,daşıma v s.)ə
KNN-l rin d korreksiya v korrektiv t dbirl ri t l b eilir. İSO 9001-d ki korreksiya v korrektivə ə ə ə ə ə ə ə ə
t dbirl r anlayışı istifad edilir.ə ə ə
KNN-l rd olduğu kimi qabaqlayıcı t dbirl rind d n zar t sistemi v korrektiv t dbirl rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
planlaşdırılması t l b edilir.ə ə

T crübi ardıcıllıqə

Yeyinti m hsulları haqqında Az rbaycan Respublikasının qanunuə ə
Madd 1. sas anlayışlarə Ə :Bu Qanunda istifad edil n anlayışlar aşağıdakı m naları ifad edir:ə ə ə ə
•yeyinti m hsulları- rzaq xammalı, qida m hsulları v lav l ri (inqredientl ri), tamlı mallarə ə ə ə ə ə ə ə
qrupuna daxil edilmiş m hsullar;ə
•qida m hsulları-insan t r find n t bii v ya emal edilmiş halda istifad olunan m hsullar;ə ə ə ə ə ə ə ə
•yeyinti m hsullarının keyfiyy ti-yeyinti m hsullarının insanların h yatının t hlük sizliyini və ə ə ə ə ə ə
sağlamlığını t min ed n istehlak xass l rinin m cmusu;ə ə ə ə ə
•yeyinti m hsullarının t hlük sizliyi-qida m hsullarının insan h yatı v sağlamlığı üçün t hlük liə ə ə ə ə ə ə ə
olmamasına z man t ver n texniki, ekoloji, sanitariya, baytarlıq v fitosanitar standartlara, norma,ə ə ə ə
qayda v t l bl r uyğunluğu;ə ə ə ə ə
•qablaşdırma v köm kçi materialları-yeyinti m hsullarının istehsalı, saxlanması, daşınması v satışıə ə ə ə
prosesl rind istifad edil n (t masda olan) t bii v sün'i materiallar;ə ə ə ə ə ə ə

Madd 1. sas anlayışlarə Ə
•yeyinti m hsullarının istehlak d y rliliyi-insanların qidalılıq, bioloji v fizioloji t l batını t min ed n,ə ə ə ə ə ə ə ə
habel müvafiq m qs dl r üçün n z rd tutulan v istifad edil n yeyinti m hsullarının xüsusiyy tl ri;ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
•uşaq qida m hsulları-uşaq orqanizminin fizioloji xüsusiyy tl rin uyğunlaşdırılmış xüsusi qidaə ə ə ə
m hsulları;ə
•p hriz qida m hsulları-profilaktiki v müalic vi m qs dl r üçün istifad edil n xüsusi qida m hsulları;ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
• halinin rzaq t hlük sizliyi-ölk halisinin sağlamlığı v f aliyy ti üçün vacib olan yeyinti m hsullarınaə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
t l batının t min edilm si m qs dil dövl tin h yata keçirdiyi iqtisadi, hüquqi v t şkilati t dbirl rə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
sistemi;
• rzaq xammalı-bitki, heyvan, mikrobioloji v mineral m nş li m hsullar, habel qida m hsullarınınə ə ə ə ə ə ə
istehsalında istifad edil n sular.ə ə

Madd 4. Yeyinti m hsullarının keyfiyy tinin v t hlük sizliyinin t min edilm siə ə ə ə ə ə ə ə
•Yeyinti m hsullarının keyfiyy ti v t hlük sizliyi aşağıdakı yollarla t min edilir:ə ə ə ə ə ə
•yeyinti m hsullarının keyfiyy tin v t hlük sizliyin dair t l bl rin normalaşdırılması və ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
t kmill şdirilm si;ə ə ə
•yeyinti m hsullarının sertifikatlaşdırılması;ə
•yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatı;ə ə
•yeyinti m hsullarının keyfiyy tin v t hlük sizliyin dövl t n zar ti.ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
Madd 5.ə Yeyinti m hsullarının keyfiyy tin v t hlük sizliyin dair t l bl rinə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
normalaşdırılması
•Yeyinti m hsullarının keyfiyy tinin v t hlük sizliyinin t min edilm si sah sind standartlarə ə ə ə ə ə ə ə ə
v t l bl rin icra edilm si yeyinti m hsulları sah sind f aliyy t göst r n bütün hüquqi və ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
fiziki ş xsl r üçün m cburidir.ə ə ə

Madd 6. Yeyinti m hsullarının sertifikatlaşdırılmasıə ə
•Yeyinti m hsullarının keyfiyy t v t hlük sizlik göst ricil rinin standartlarə ə ə ə ə ə ə
v t l bl r uyğunluğunu mü yy n etm k m qs dil yeyinti m hsullarıə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
müvafiq icra hakimiyy ti orqanları t r find n sertifikatlaşdırılır.ə ə ə ə
•Yeyinti m hsullarına veril n sertifikatların forması v verilm qaydalarıə ə ə ə
aidiyy ti üzr müvafiq icra hakimiyy ti orqanı t r find n mü yy n edilir.ə ə ə ə ə ə ə ə
•Yeyinti m hsullarına veril n sertifikatların növl ri, sertifikatlaşdırma sistemiə ə ə
v qaydaları Az rbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyi ilə ə ə
t nziml nir.ə ə

Madd 7. Yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatıə ə ə
•Az rbaycan Respublikasında istehsal edil n, respublikaya g tiril n yeyinti m hsullarının t rkibi kimy vi, bioloji,ə ə ə ə ə ə ə
toksikoloji v radioloji göst ricil rin gör ekspertizadan keçirilir v bu m hsullar dövl t reyestrind gigiyenaə ə ə ə ə ə ə ə ə
qeydiyyatına alınır.
•Yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatı müvafiq icra hakimiyy ti orqanı t r find n h yata keçirilir.ə ə ə ə ə ə ə
•Dövl t gigiyena qeydiyyatına alınmış yeyinti m hsuluna gigiyenik sertifikat verilir.ə ə
•Dövl t gigiyena qeydiyyatına alınmamış yeyinti m hsullarının satışı qadağandır.ə ə
•Müxt lif rzaq növl rinin eyni ad altında v ya eyni yeyinti m hsulunun bir neç ad altında, yaxud t rkibində ə ə ə ə ə ə ə
narkotik vasit l r v psixotropə ə ə madd l r olan yeyinti m hsullarının v bioloji aktiv lav l rin dövl t gigiyenaə ə ə ə ə ə ə ə
qeydiyyatına alınmasına yol verilmir.
•Yeyinti m hsullarının dövl t gigiyena qeydiyyatına alınması v dövl t reyestrinin aparılması qaydaları müvafiqə ə ə ə
icra hakimiyy ti orqanı t r find n mü yy n olunur.ə ə ə ə ə ə

Madd 11. Yeyinti m hsullarının qablaşdırılması v etiketl şdirilm siə ə ə ə ə
•Az rbaycan Respublikasının razisind istehsal edil n, habel ixrac edil n mallarınə ə ə ə ə ə
üz rind ki etiketl r v dig r yazılar müvafiq xarici dill rl yanaşı, dövl t dilind də ə ə ə ə ə ə ə ə ə
olmalıdır. Az rbaycan Respublikasına idxal edil n yeyinti m hsullarının üz rind kiə ə ə ə ə
etiketl r v adlar, onlardan istifad qaydaları bar d izahat v r q l ri başqa dill rlə ə ə ə ə ə ə ə ə ə ə
yanaşı, Az rbaycan dilin t rcüm si il müşayi t olunmalıdır.ə ə ə ə ə ə
•Kimy vi v bioloji preparatlarla işl nmiş k nd t s rrüfatı m hsullarının taralarıə ə ə ə ə ə ə
üz rind müvafiq x b rdarlıq yazıları v nişanları olmalıdır.ə ə ə ə ə
•Müvafiq qaydada qablaşdırılmış v etiketl şdirilmiş yeyinti m hsullarına mtə ə ə ə əə
nişanları v ştrixli kodlar vurula bil r.ə ə
• mt nişanlarının v ştrixli kodların istifad si qaydaları Az rbaycan RespublikasınınƏ əə ə ə ə
müvafiq dövl t standartları il mü yy n olunur.ə ə ə ə

Sağlam qidalanma,
sağlam həyat deməkdir!

Qida təhlükəsizliyinin idarə olunması

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

En vedette

En vedette (8)

Plus de Imran Agayev

Plus de Imran Agayev (6)

Qida təhlükəsizliyinin idarə olunması