Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Kurumsal Sosyal Sorumluluk
KSS
Corporate Social Responsibility
CSR
İnanç ALİKILIÇ

Kurumsal Sosyal Sorumluluk Nedir ?

Şirketlerin gönüllü olarak, toplumsal ve çevresel konuları
operasyonlarına ve paydaşlarıyla olan etkileşimlerine
bütünleştirmeleri.
(Yeşil Kitap, 2001 “Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Avrupa çapında
tanıtılması” COM(2001) 366 Final)


Şirketlerin gönüllü olarak, toplumsal ve çevresel konuları
operasyonlarına ve paydaşlarıyla olan etkileşimlerine
bütünleştirmeleri.
(Yeşil Kitap, 2001 “Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Avrupa çapında
tanıtılması” COM(2001) 366 Final)

• KSS ifadesi, kurumsal kelimesine karşın hem sosyal, hem de çevresel konuları ele almaktadır.
• KSS iş stratejileri ya da faaliyetlerinden ayrı düşünülemez ve düşünülmemelidir. KSS, iş stratejisi
ve faaliyetleri içine çevresel ve sosyal konuları dahil etmektir.
• KSS gönüllülük esasına dayanır.
• KSS’nin bir başka önemli açılımı da şirketlerin kendi iç ve dış paydaşlarıyla paylaşımlarda
bulunmaları ile ilgilidir
(çalışanlar, müşteriler, komşular, kamu aktörleri vb.).


• KSS ifadesi, kurumsal kelimesine karşın hem sosyal,
hem de çevresel konuları ele almaktadır.
• KSS iş stratejileri ya da faaliyetlerinden ayrı
düşünülemez ve düşünülmemelidir. KSS, iş stratejisi ve
faaliyetleri içine çevresel ve sosyal konuları dahil
etmektir.
• KSS gönüllülük esasına dayanır.
• KSS’nin bir başka önemli açılımı da şirketlerin kendi iç
ve dış paydaşlarıyla paylaşımlarda bulunmaları ile
ilgilidir
(çalışanlar, müşteriler, komşular, kamu aktörleri vb.).


Sosyal, çevresel, ekonomik ve etik
kavramlarının yönetimi ve şirketlerin
bu alanlarda sosyal paydaş
beklentilerine
olan duyarlılığı.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk

İşçi Haklarında KSS:
– Ayrımclık, ücretler, çalışma koşulları, çalışma saatleri
İnsan Haklarında KSS:
– Mülkiyet hakkı, ifade özgürlüğü, Sağlık hakları
Çevre Konularında KSS:
– Su,enerji kullanımı, Karbon salınımı, paketleme,
Hayırseverlik Konularında KSS:
– Okul, Üniversite, Hastane, Toplumsal Sorunlar
Kurumsal Yönetimde KSS:
– Paydaş hakları, yönetim kurulu bağımsızlığı, tazminat
Etik iş uygulamalarında KSS:
– Rüşvet, yanıltıcı reklam, ürün kalitesi ve güvenliği

KSS nereden gelmiştir? Teorik altyapısı Nedir?

Sosyal Paydaşlar Teorisi
Toplumsal Sözleşme Teorisi
Sosyal Adalet Teorisi
Haklar Teorisi
Deontolojik Teorisi


Paydaşlar: Bir organizasyonun amaçlarına
ulaşmasında söz konusu organizasyonu
etkileyebilecek ya da organizasyonun bu amaca
ulaşmasından etkilenebilecek herhangi bir grup ya
da birey olarak tanımlanır.


Şirketin dışarıda yer alan gruplarla ilişkisi ne
kadar güçlü olursa o şirketin kurumsal amacına
ulaşması o kadar kolay; bu ilişki ne kadar kötü
olursa söz konusu amaca ulaşması o kadar zor
olacaktır.



Sosyal Paydaşlar Belirgin Amaçlar
Konumlarının sürdürülebilmesi için ortakların tatmin
Yönetim Kurulu olması
Hisse Sahipleri Paydalardan alınan gelirlerin yükseltilmesi
Yöneticiler Kişisel kazanç ve kişisel büyüme amaçlı faaliyetler
Finansal açıdan güçlü müşteri, zamanında yapılan
Kredi Verenler ödemeler
Çalışanlar İyi çalışma koşulları, tazminat ve yükselme fırsatları
Tedarikçiler ve Uzun süreli ve devamlı gelir ile marjinal kâr
Satıcılar sağlayacak müşteriler
Müşteriler Uygun fiyatlı, sağlıklı ve kaliteli ürünler
Toplum Çevrede yeni iş olanakları yaratma ve sosyal katkılar.


TOPLUMSAL SÖZLEŞME TEORİSİ

Toplum; bireyler, örgütler ve kurumlar arasında var
olan gizli ve açık sözleşmelerden oluşmaktadır.

Şirketlerin topluma karşı sorumsuz davranışlar
sergilemeleri durumunda; toplum, şirketlere
verdiği faaliyet lisansını geri alma yetisine
sahiptir.


SOSYAL ADALET TEORİSİ

Zenginlik ve güç gibi toplumsal olguların
toplumun üyeleri arasında nasıl ve hangi
ilkelere göre dağıtıldığı konusu üzerine
yoğunlaşmaktadır.
Sadece zengin ve güçlü olanın değil,
toplumun tüm üyelerinin ihtiyaçlarının
dikkate alındığı toplum; adil bir toplumdur.


HAKLAR TEORİSİ
İnsan hakları ve mülkiyet hakları da dahil olmak
üzere hakların anlamı üzerinde odaklanmaktadır.

Şirketin ortakları birtakım mülkiyet haklarına sahip
olsa da bu hak onlara çalışanlarıni yerel toplum
üyelerinin ve diğer menfaat sahiplerinin temel
insani haklarını yok sayme yetisi vermemektedir.


DEONTOLOJİK TEORİSİ

Şirketler de dahil olmak üzere toplumun tüm
üyeleri toplumda yer alan diğer herkesin
ihtiyaçlarını gözeterek ve bunlara önem
vererek davranma durumundadır.

KSS Tarihi

• 1953 yılı, Howard R.Bowen “
İşadamlarının Sosyal
Sorumlulukları” kitabında;

• “Toplum, işletmelerin iradeleri
çerçevesinde var olur.”

• “İşletmeler, toplumda ahlakî
görev üstlenmelidir.”

KSS Tarihi

Kurumsal Sosyal Kurumsal Sosyal Tepki Kurumsal Vatandaşlık
Sorumluluk
Tarih 1920’ler 1960’lar 1990’lar

Temeli Sadaka ve Sosyal Paydaş Paydaş gruplar ile
Hayırseverlik Esası taleplerine dayalı işbirlikçi ortaklıklara
dayalı
Kimlere Geniş toplum için Kurumsal Paydaşlar için Ortaklıklar yolu ile iş
yükümlülükler fırsatları geliştirme
Aksiyon Halkın çıkarları için Sosyal Programlar Kurumsal, sosyal ve
Hayırseverlik finansal performans
yönetimi

KSS ve Kurumsal Vatandaşlık

• Kurumsal Vatandaşlık
Yaklaşımı:

Şirketin, bir vatandaş gibi
algılanması ve topluma
katılımı beklentisi (Wood ve
Lodgson- Andriof ve
McIntosh- Matten ve Crane)

İyi Kurumsal Vatandaşlık
1) Paydaşlar ile olan ilişkilerinde adil ve dürüst iş uygulamaları ile ilgilenmektedir.

2) Tüm çalışanlar için yüksek davranış standartlarını belirler.

3) Yürütme ve yönetim kurulu düzeyleri etik gözetimler yapar.

4) Tüm paydaşların yararına şirket yönetmek için gayret eder.

5) Paydaşları ile gerçek ilişkiler kurar.

6) Diyaloğ kurar.

7) Kurumu ve toplum arasında karşılıklı ilişki kurar.

8) Şirketi faaliyet gösterdiği toplumlarda yatırım yapar.

9) Tüketici haklarına saygı duyar.

İyi Kurumsal Vatandaşlık

10) Kaliteli ürün ve hizmetler sunmaktadır.

11) Doğru ve yararlı bilgiler sağlar.

12) Bir aile dostu bir çalışma ortamı sağlar.

13) Sorumlu insan kaynakları yönetimi faaliyetlerinde bulunmaktadır.

14) Çalışanlar için adil bir ödüllendirme ve ücret sistemi sağlar.

15) Çalışanları ile açık ve esnek iletişim faaliyetlerinde bulunmaktadır.

16) Çalışanların Gelişimine yatırım yapar.

17) Rekabetçi bir getiri için yatırım yapar.

18) Tedarikçileri ile adil ticaret uygulamaları ile ilgilenmektedir.

19) Sürdürülebilir kalkınma için bir bağlılığı göstermektedir.

KSS Alanı

• Çalışanlara karşı sosyal sorumluluk,
• Müşterilere (tüketicilere) yönelik sorumluluk,
• Hissedarlara yönelik sorumluluk,
• Doğaya ve çevreye karşı sorumluluk,
• Devlete karşı sorumluluk,
• Tedarikçilere karşı sorumluluk,
• Rakiplere yönelik sorumluluk,
• Topluma karşı sorumluluk,
• Medya, STK’lar, müşteri sözcüleri, çevreci
aktivistler, finans kurumları ve bankalara karşı
sorumluluk.

KSS ve Şirket içi Yonetimi

• İnsan Kaynakları Yönetimi

• İşyerinde Sağlık ve Güvenlik

• Değişime Uyum Sağlama

• Çevresel Etkilerin ve Doğal Kaynakların
Yönetimi

KSS ve İnsan Kaynakları Yönetimi

• Yaşam boyu öğrenme
• Çalışanlara daha çok insiyatif tanınması
• İş yaşamı- özel yaşam dengesinin korunması
• İşgücü çeşitliliği
• Kadınlar için eşit ücret ve kariyer olanaklarının
sunulması
• İş güvenliği
• Çocuk işçi çalıştırmama
• Adil ücretlendirme

KSS ve Değişime Uyum Sağlama

• Ekonomik kriz, durgunluk, mali
sorunların olduğu durumlarda; şirket
birleşmelerinde, bölünmelerinde;
maliyet azaltma, verimlilik arttırma,
hizmet ve üründe kalite yükseltme
durumlarında; değişimden etkilenecek
kişi ve grupların endişelerinin
yönetimi.

KSS ve Dışsal Boyutları

• Yerel Toplum

• İş Ortakları, Tedarikçiler ve Tüketiciler

• İnsan Hakları

• Küresel Düzeyde Çevresel Etkiler

KSS ve İnsan Hakları

• Yolsuzlukla mücadele

• Tedarik zincirinde yer alan çalışanlara ilişkin ücret,
çalışma saatleri ve diğer çalışma koşullarına ilişkin
standartların yükseltilmesi

• Çalışanların eğitimi

• Çocuk işgücü kullanılmaması

KSS ve Şirket içi Kazanımlar

• Bu şirketlerin marka değerleri ve
dolayısıyla piyasa değerleri artmaktadır,
• Daha nitelikli personeli cezp etme, motive
etme ve tutma imkânı doğmaktadır,
• Kurumsal öğrenme ve yaratıcılık
potansiyeli artmaktadır,
• Özellikle bu konularda hassas yatırımcılara
ulaşma imkânı oluştuğundan gerek hisse
değerleri artmakta, gerekse borçlanma
maliyetleri düşmektedir,


• Yeni pazarlara girmekte ve müşteri
sadakati sağlamada önemli avantajlar
elde etmektedirler,
• Verimlilik ve kalite artışları yaşanmaktadır,

• Risk yönetimi daha etkin hale
gelmektedir,

• Kamuoyunun ve kural koyucuların şirketin
görüşlerine önem vermesi sağlanmaktadır.


KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK 30

KSS Oluşum Aşamaları
AŞAMALAR AŞAMANIN ÖZELLİKLERİ
1.Aşama: Temel Düzey Farkındalık * Yönetciler konudan haberdar olmaya başlamışlardır.
Aşaması * Konu hakkında politika geliştirilmiştir.
* Konular hakkındaki farkındalık artmıştır.
* Konu hakkındaki şirket politikasının izlenebilmesi için
birileri görevlendirilmiştir.
2. Aşama: İleri Düzey Farkındalık
Aşaması * Raporlar yayınlanmaya başlanmıştır.
* Rakamlarla ifade edilen ölçümler geliştirilmiş ve
yaygınlaştırılmıştır.
* KSS hakkındaki şirket politikasının uygulanmasında şirketin
ilgili
bölümlerine soyut rehber ilkeler önerilmiştir.
* Raporlar daha geniş bir çevreye ulaştırılmış ve menfaat
3. Aşama: Temel Düzey Uygulama sahipleri dahil
Aşaması edilmiştir.
* Şirketin ilgili bölümleri tarafından uygulanması için somut
prosedürler
tanıtılmıştır.
* Rakamlarla ifade edilebilen ölçümlere dayalı olarak şirket
performansı
izlenmeye başlanmıştır.
4. Aşama: İleri Düzey Uygulama *Etkili politika uygulamalarının sağlanması için tedbirler
Aşaması alınmıştır.

KSS OLMAK YA DA OLMAMAK
Geleneksel Şirketler KSS felsefesi ile donanan Şirketler
Çevresel bozulma ve kirlilik kaçınılmaz. Çevresel bozulma ve kirlilik kaçınılmaz değil.
Birşeyler yapılsa bile, düşük düzeyde kalır. Farkındalığı arttırmak ve harekete geçmek önemli.

Çalışanlar, sömürülmek için var olan kaynaklardır. Çalışanlar, değer verilen kaynaklardır.
Toplum danışmanlığı ve katılımı için fırsatları en üst seviyeye
En az düzeyde toplum danışmanlığı ve katılımı çıkarma
Uyumsuzluk ya da isteksizlik ve sadece KSS ile ilgili
yasal düzenlemelere uyum Yasal düzenlemelerin ötesine geçmek
Etik Problemler Etik Konular
Yeni teknolojiler geliştirilmeli, test edilmeli ve zararsızsa,
Yeni teknolojiler geliştirilmeli ve pazara sunulmalı. pazara sunulmalı
Şirketlerin yönetimi hissedarlara ve yöneticilere Şirketlerin yönetimi; hissedarları, yöneticileri, paydaşları,
bırakılmalı birlik ve iş konseylerini içermeli.

Tedarikçilerle ve müşterilerle haksızlık temelli çalışma Tedarikçilerin ve müşterilerin haklarını gözeterek çalışma
Sürdürülebilirlik: İşin, çevrenin , toplumun hayatta kalması ve
Sürdürülebilirlik: İşin hayatta kalması karşılıklı büyüme
Kar elde etmek, işletmenin tek amacı ve herhangi bir Kar, işletmenin temel amaçlarından birisi, fakat herhangi bir
maliyette gerçekleştirilmeli maliyette değil.

KSS Hakkındaki Eleştiriler

• Şirketlerin önceliğinin kâr sağlamak,
hissedarlarını memnun etmek olduğuna
yönelik inanış;
• Toplumun yararına hizmet üretmek
devletin sorumluluğudur görüşü;
•Kurumlar, paydaşların her istediğini
uygularsa, kendi ana faaliyet alanlarında
üretim yapacak zamanları kalmaz
düşüncesi.

MILTON FRIEDMAN

• İşletmelerin sorumluluğu; hilesiz,
dolansız, açık ve serbest rekabete
dayalı bir oyunun kuralları
dahilinde kaldığı sürece ekonomik
kaynaklarını kullanarak kârlılığını
arttıracak faaliyetlerde bulunmak

• Sorumluluk; kurumlara değil,
kişilere ait bir kavramdır ve
işletmeler yapay bir kişilik
oldukları için sorumlulukları da
yapaydır.

CARROLL’UN SOSYAL SORUMLULUK AYRIMI

Gönüllü Sorumluluklar
İyi bir Kurumsal Vatandaş Ol

Etik Sorumluluklar
Etik Ol

Yasal Sorumluluklar
Yasalara Uy

Ekonomik Sorumluluklar
Karlı Ol


• Ekonomik Sorumluluklar: İşletmelerin
ilk ve başta gelen sorumluluğu ekonomik
tabanlıdır.
• İşletmenin bütün sorumluluklarından
önce; toplumun istediği ürünü ya da
hizmeti üretip kârla satma sorumluluğu
vardır. Diğer işletme görevleri bu temel
etrafında oluşmaktadır.


• Yasal Sorumluluklar: Ekonomik
sorumluluklar yasal çerçevede yerine
getirilmektedir. Ekonomik ve yasal
sorumluluklar eş zamanlı yerine getirilmelidir.


• Etik Sorumluluklar: Her ne kadar ekonomik
ve yasal sorumluluklar, etik normları
şekillendirse de; yasal düzenlemelerle
belirlenmemiş bazı davranışlar toplum
tarafından beklenmektedir. Sorumluluk
davranışı gösteren işletmenin, toplumun
değer yargılarına uygun hareket etmesi
beklenmektedir.


• Gönüllü Sorumluluklar: İşletmenin gönüllü
olarak aldığı sorumlulukları ifade eder.
Temelinde “ isteğe bağlı” davranış
yatmaktadır.

• Gönüllü sorumluluklar yerine
getirilmediğinde, toplum tarafından “etik
olmayan” şeklinde algılanmazlar.

CARROLL’UN ÜÇ BOYUTLU MODELİ

• 1. Boyut: İşletmelerin sosyal sorumlulukları
(ekonomik, yasal, etik, gönüllü sorumluluklar)

• 2. Boyut: İşletmenin karşılaştığı sosyal sorun veya
talepler ( tüketiciyi koruma, çevrecilik, ayrımcılık,
ürünün güvenliği, iş güvenliği, paydaşlar)

• 3.Boyut: İşletmelerin sosyal taleplere cevap
vermek amacıyla izlediği stratejiler (raktif,
savunmacı, uzlaşmacı ve proaktif stratejiler)

Türkiye’de KSS Tarihi

•Geçmişi Osmanlı İmparatorluğuna uzanır.
•Vakf, şimdiki adı ile Vakıf
•Bu gün bir çok aile holdingi Vakıfa sahiptir.
•Sosyal Sorumluluk= Hayırseverlik ve Bağışlar
•Tutarları gizli idi.

Bikmen, 2003


•Son 50 yıldır, darbeler, savaşlar, enflasyon gibi
şartlar dolayısı ile sürdürülebilir kalkınma
sağlamak için uygun ortam yoktu.

•1980 sonrası uygun ortam olmasına karşın artan
rekabet ve piyasa koşulları sonucunda şirketler
karlarını korumak amacı ile KSS projelerini
ertelemişlerdir.


•Son tek partili hükümet döneminde, düşen
enflasyon ile beraber uygun ortam yakalanmış
oldu. Şirketler yakaladıkları büyüme oranları ile
birlikte sosyal konulara eğilme imkanı buldular.


•2 Büyük olay KSS alanında öncü olmuştur:
–1 nci olay: 1996 Habitat 2 Konferansı:
•Fakirlik, ayrımcılık,insan hakları, eğitim, sağlık ve beslenme
–2 nci olay: 1999 İzmit depremi ve Hükümetin yetersiz
kalması:
•Kurumsal ve Gönüllü oluşumları harekete geçirmiştir.
•AKUT

Türkiye’de KSS Uygulamaları aktörleri

1. Kurumsal yönetişim ve finans kurumları
SPK yayınladığı “Kurumsal Yönetim İlkeleri”
2. Çok uluslu şirketler
3. Yasama organları – devlet uluslararası düzlemde
tanınan sözleşmeler
1. 4734 sayılı Kamu İhalesi Kanunu
2. 2872 sayılı Çevre Kanunu.
3. 2821 sayılı Sendikacılık Kanunu
4. 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu
5. 5411 sayılı Bankacılık Kanunu
6. 5346 sayılı yenilenebilir Enerji Kanunu

4. Sivil toplum kuruluşları: TÜSEV, KALDER, TÜSİAD,
5. Medya

Sivil Toplum Kuruluşlarının KSS bakışı

• STK’lar Turkcell’in Kardelen projesini, Eczacıbaşı ve Coca-Cola
şirketlerini iyi örnekler olarak belirtmiştir.
• STK’lar şirketlerin STK’lar gibi hareket etmelerini eleştirmekte ve
şirketlerin kaynak kullanımında STK’lar gibi
kadar etkili olamayacağını düşünmektedir.
• STK’lar medyanı desteğini önemsemekte, basında daha çok KSS
haberine yer verilmesi ile STK’lara bağışların ve
desteğin artacağına inanmaktadır.
• STK’lar KSS faaliyetlerinin reklam ve pazarlama bütçesinden finanse
edilmek yerine KSS’ye ayrı bütçe
oluşturulmasını önermektedir.
• STK’lar şirketler için KSS eğitimleri organize etmektedir.

Türkiye KSS gelişimi için öneriler

1. KSS’nin sonuca giden bir araç olduğuna odaklanılmalıdır.
Türkiye’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk Değerlendirme
Raporu 25
2. İş dünyasının liderliği önemlidir ve teşvik edilmelidir.
3. KSS alanında kurumlar oluşturulmalı, mevcut kurumlar
desteklenmelidir.
4. Doğru uygulamalar için kamu kuruluşları, öncü rol
oynamalıdır.
5. Endüstri düzeyindeki ortaklıklar desteklenmelidir.
6. Mükemmellik değil sürekli gelişme hedeflenmelidir.

KAYNAKÇALAR

Kurumsal Sosyal Sorumluluk – İşletmeler ve Sosyal Sorumluluk / Coşkun Can
Aktan
Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Yönetişim Kültürü Bağlamında Etkileşim /
Süleyman Demirel Ünivesitesi İİBF, Y.2007,C.12
Tüsiad İş Etiği Raporu
Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Fadil ÖZBAGI
Türkiye’de Kurumsal Sosyal Sorumluluk Değerlendirme RaporuMahmood
Ayub,
BM Türkiye Koordinatörü ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
Temsilcisi
Mart 2008, Ankara
KurumsalSosyal.com (Şirketlerin KSS raporları)

Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Similaire à Kurumsal Sosyal Sorumluluk (20)

Plus de Inanc Alikilic

Plus de Inanc Alikilic (7)

Kurumsal Sosyal Sorumluluk

Notes de l'éditeur