Найруулгын алдаа, түүний хэв маяг,

1. НАЙРУУЛГЫН
АЛДАА
Ж.БАТ-ИРЭЭДҮЙ, ШУС, ХУС, 2015/03/06

2. Онолын үндэс
Хэл бол тогтолцоо бөгөөд тэр тогтолцоог нь
эвдэхээр л алдаа гараад эхлэдэг.
Алдаа гэдэг бол худлаа зүйл байна.
Тэгвэл үнэн гэж юу вэ?
Үнэмшилтэй ярьсан зүйлийг үнэн гэж үзнэ.
Үнэн цагийн эрхээр худлаа болж болно. Бурхан
багш, Сократ нар сургаал номоо үлдээхийг
хүсээгүй ажээ.

3. Юуг үнэн юуг худал гэх вэ?
Б.Галсансүх: “Хүүхдийн нүгэл” Нялх хүүхэд
нүгэлгүй гэж нүгэлтэй их итгэж явахад нохой,
муурыг тарчилгаж, шувууны өндгийг
шуналтайгаар хагалж, эрвээхэй хөнөөж, цох
хорхойг няц гишгэж, чавхаар болжмор
харваж, энхрий өхөөрдөм бага балчир
хүүхдүүд шоргоолж шатааж, хамаг
тоглоомоо хүчлэн эвдэж, хүрсэн бүгд нь хог

4. Найруулгын алдаа гэж юу вэ?
Ерөөсөө бичгийн хэлний хэм хэмжээ, өмнө
бидний үзсэн найруулгын шаардлагыг
зөрчиж байгаа бүхнийг найруулгын алдаа
гэж үзэж болно.
Хэлний баримтаас алдаа олбол түүнийг яг
яаж засахыг нь хэлдэг байх хэрэгтэй юм.
Алдаа бол бичигч найруулагчаас их
шалтгаална.

5. Найруулгын алдааг
● Шаардлага зөрчсөн бол алдаа гарна.
● Алдааг олж илрүүлэх, яг ямар алдаа
болохыг тогтоох, засаж найруулах гэсэн
дэс дарааллаар явах хэрэгтэй.
● Заримдаа нэг хүний алдаа гэж үзсэн зүйл
нөгөө хүнд алдаа биш санагдах нь бий.
● Буруу ярьж зөв ойлгодог гэж бид ярьдаг.

6. Алдаа үүсэх шалтгаан хүчин зүйлс
● Байгалиас бид биенээ дуурайх заяатай.
● Хэлний нэгжүүдийг загварчлах хандлага
● Хэлний ижил нэгжүүд зэрэгцэж орох.
● Найруулгын алдаа бол эцсийн дүндээ
сэтгэхүйтэй холбоотой.
● Зөв сэтгэвэл зөв ярина, сайхан сэтгэвэл
сайхан ярина,
● Найруулах гэдэг эмц цэгц, эвлэх, таарах.

7. Алдааг ангилах нь
Д.Отгонсүрэн:
Үгийн сангийн найруулгын алдаа
Дүрмийн буюу хэлзүйн алдаа
Баримт сэлтийн алдаа
Учир шалтгааны алдаа
Утгын алдаа

8. Проф. Ц.Сүхбаатар:
Найруулгын бус алдаа:
● баримтын, логикийн, хэлзүйн, гоозүйн
Найруулгын алдаа:
● Үг буруу сонгох, үг илүүдэх, үг дутаах,
яруу хэрэглүүр оновчгүй болох, нэг үгийг
давтах, үгийн өнгө аяс гажих.

9. Проф. М.Базаррагчаа:
Найруулгын онч:
● Зөв оновчтой, эмх цэгцтэй товч, уран
яруу, энгийн ойлгомжтой,
Найруулгын алдаа:
● Буруу дутуу, эмх цэгцгүй, нуршуу, болхи
гажуу, тодорхой бус, зохисгүй,

10. Д-р Г.Сүхбат
Ерөнхийгөөс тусгай руу шилжих маяг буюу
бинарын зарчмаар ангилсан байна. Н.А-г
хэлний ба хэлний бус гэж хоёр хуваасан.
Хэлний бусаа баримтын ба баримтын бус
гэж. Хэлний алдаагаа үгийн сангийн ба үгийн
сангийн бус гэж хувааж. Үгийн сангийн
алдаанд үг сонголтын, үгийн сангийн бус
алдаандаа хэлзүйн алдааг оруулжээ.

11. Баримтын алдаа гэж юу вэ?
Тухайн юм үзэгдэл, баримт сэлтийн талаар
мэдэхгүй буюу тойм төдий төсөөлөлтэй
байснаас үүссэн алдааг баримтын алдаа
гэнэ.
Цэг, таслал, үг үсэг, тоо баримт бүгд
баримтын алдаанд орно.

12. Хэлзүйн алдаа
Аливаа хэлний үг бүтэх ёс, үгийн
хэлбэржилт, хэлзүйн хэм хэмжээг зөрчсөний
улмаас үүсэх алдааг хэлзүйн алдаа гэнэ.
Жишээ нь: Хол газар яваар одогсод баруун
урагш мөрөө гарга. ш дээ, байхав, юүхэв,
ажил нь сайн уу, чиний харц чинь
үгүйлэгдээд байна, өнгөрөгч оны мөн үе,

13. Утга давхардуулсан алдаа
Тухайн хам сэдвийн дотор утгаараа ижил
буюу ойролцоо хэлний нэгжүүд үг, бүтээвэр
гэх мэтийг давхардуулан хэрэглэснийг утга
давхардуулсан буюу нуршуудсан алдаа
гэнэ. Үүнийг үг давхардуулах, бүтээвэр
давхардуулах гэж ангилна. Жнь: одоогоор
хоёр багууд ижил оноотой явна.

14. Үг бүтээвэр дутаах алдаа:
Холбоо үг, өгүүлбэрийн бүтцэд байх ёстой
нэгжийг орхигдуулсанаас үүссэн алдааг үг
бүтээвэр дутаах алдаа гэнэ. Жнь: Сангийн
сайд, эрүүл мэндийн сайд, гм.

15. Учир зүйн алдаа
Учир зүйн буюу логикийн хуулиудыг зөрчсөн алдааг
учир зүйн алдаа гэнэ.
Л.Түдэв: “Сэтгэлгээ сахилгажаагүй бол хэл нь түүний
тусгал байдаг.”
Ж нь: … гээсэн тул олж өгч тусална уу?”, Интерном төв
салбар, эхнэрийн сайхан нь хүүтэй минь ханилаг,
Нүдийг чинь хараад ширтэх сэн, намайг чамд хайртайг
мэдрүүлэх сэн. Болд, Гоёлоо өмссөн ижий минь гунхаж
явсан нь саяхан даа.

16. Үг буруу сонгосон алдаа
Тухайн өгүүлж байгаа зүйлийн утга агуулгад
үл тохирох үгийг сонгон хэрэглэснээс үүссэн
алдааг үг буруу сонгосон алдаа гэнэ. Жнь:
шинээр төрсөн хүүхэд, шинээр гэрлэсэн
хосууд, гэхийн оронд сая гэх,