EAEko garapen iraunkorreko erronka nagusiak

2. EAEko garapen iraunkorreko
erronka nagusiak
EkoEuskadi 2020: 1. lan tailerra
2011ko urtarrilak 25-26

3. Etorkizunari begira: etorkizuneko Euskadi eraikitzea, oraintxe hasita
EAEren hazkunde-ibilbidea eredugarria izan da autogobernua eduki duen 30 urteetan. Horixe islatzen
dute adierazle ekonomikoek, sozialek eta ingurumenekoek, eta adierazle horietako gehienak Europako
batez bestekoarekin parekatuta daude..
Hala ere, iraganeko arrakastek inoiz ez dute bermatu etorkizunean arazorik egongo ez denik.
XX. mendean izandako aldaketa ekonomiko, demografiko eta sozial handiek, eta 2008ko finantza krisi
globalak berak ere argi uzten dute begi bistako egoera hori.
Datozen hamarkadetan etorriko diren aldaketek azken hiru hamarkadetan izandakoak gainditzen
dituzte, bai norainokoan, baita ezarpen-abiaduran ere. Aldaketa teknologikoak, ekonomikoak eta
sozialak izango dira, eta gaur egungo jokatzeko arauak aldarazteaz gain, sistemaren iraunkortasuna eta
gaur egun indarrean dauden hazkunde pautak zalantzan jarriko dituzte.

4. Nola eginten dugu?
Parte hartzeko tailerren bidez
HELBURUAK: Tailerraren helburua gure sistema sozioekonomikoak 2020an
iraunkortasuna bermatzeko aurrez aurre izango dituen erronken proposamenak
konparatzea eta osatzea da.
ZER JOTZEN DUGU ERRONKATZAT?: Erronka hauxe da: berezko joerari eutsiz
gero sistemaren (ez iraunkorra) haustura ekar dezakeen gure ekoizteko eta
bizitzeko moduaren edo sistemaren eboluzio joera edo jarraibidea.
DEFINIZIOA
Garapen iraunkorrar (Brundtland Txostena) “Gaur egungo
belaunaldien beharrizanak asetzea, etorkizunekoek izango dituzten
beharrizanei erantzuteko aukerak arriskuan jarri gabe”

5. EAEko garapen iraunkorreko erronka nagusiak
1 Indarrean dugun energia eredua agortzea.
2 Lehengaiak eta baliabide naturalak murriztea.
3 Lehiakortasuna globalizatzea.
4 Demografia aldaketak.
5 Balioen sistema ahultzea.
6 Gazteak lan merkatuan eta gizarte bizimoduan txertatzea.
7 Klima aldaketara egokitzea.
8 Kudeaketa publikoaren konplexutasun hazkorra.
9 Nazioarteko kohesio eta garapena.

6. 1. ERRONKA
Indarrean dugun energia eredua
agortzea
Gure bizitzeko estiloa eta ekoizpen sistema
energia fosilen mende dago (petrolioa eta
gas naturala).
Energia eredu hau modu naturalean agortzen
ari da, gehienezko ekoizpenera iristen ari
baita.
6

7. 1. ERRONKA Indarrean dugun energia eredua agortzea
EAEko energia kontsumoaren egitura teknologikoki garatutako gizarte
batenaren parekoa da, non industriak (% 44) eta garraioak (% 34)
energien azken kontsumoaren hiru laurdenak eskatzen dituzten.
Aurreko urteetako energia politikari esker, eta ekoizpen egitura bera
aldatzeari esker, kontsumoaren azken urteetako bilakaerak adierazten du
kontsumoaren eta BPGaren eboluzioaren arteko lotura estua neurri
batean txikitu dela. Hain zuzen ere, BPGa asko hazi den arren (urteko
% 3 inguru 2008 arte), energia eskaera osoa % 0,9 baino ez da hasi
urteko; horrek esan nahi du 2000-2009 epean energia intentsitatea
(energiaren azken kontsumoa/BPGa) % 12 gutxitu dela.
Denbora tarte berean petrolioak, ikatzak eta inportazio elektrikoak
energia iturri primario gisa izan duten pisu erlatiboaren beherakada
nabarmena da. Aldiz, gas naturalak eta energia berriztagarriek gora egin
dute (azken horiek neurri txikiagoan). Gas naturala hobekuntza argia
da petroliotik eratorritakoen aurrean, efizientzia energetikoari zein
isurketei dagokienez. Baina jatorriari erreparatuz gero, gas naturala ere
energia fosila da eta, horregatik, epe luzeko ikuspegian, trantsiziozko
energia iturria da, karbono baxuko ekonomiarako bidean. Izan ere,
energia fosilen pisua areagotu egin da, inportatutako energia
hidroelektrikoaren pisua txikiagoa baita.
Labur esanda, energia sektoreko aurrerapenek industria lehiakortasuna
hobetzea eragin dute (baita jardun ekonomiko orokorra ere) eta, neurri
berean, BEG isurketak gutxitzen lagundu dute.Hala ere, energia fosilak
ordezkatzeko arazoak bere horretan dirau, neurri berean.
7

8. 2. ERRONKA
Lehengaiak eta baliabide
naturalak murriztea
Gure ekoizpen sistemak ez ditugun
lehengaiak eta baliabide naturalak neurri
handian erabiltzen ditu.
8

9. 2. ERRONKA Lehengaiak eta baliabide naturalak murriztea
Baliabide naturalen kontsumoa
Hazkunde ekonomikoaren eta ingurumen inpaktua
sortzearen arteko lotura estua desegitea da landu behar
dugun lehentasunetako bat. Gure inguru sozial eta
ekonomikoaren eta gure bizimoduaren ezaugarri
nabarmenena gero eta baliabide natural gehiago
kontsumitzea da. Gaur egun, hazkunde hori ingurumen
inpaktuaren eta hondakin sorkuntzaren hazkunde
korrelatiboarekin uztartzen dugu.
Materialen beharrizan osoa: EAEk materialak erabiltzeko
goranzko joera du, baina BPGarekin alderatuz gero, alde
nabarmena dago. Materialen eskariaren bi heren «fluxu
ezkuturako» dira, hau da, mineralak jatorrian eta gordinean
ateratzeko. Ondoren, mineral horiek transformatuta
erabiltzen dira EAEn.
Frantzia, Alemania eta Erresuma Batua dira baliabideen
produktibitate handiena duten herrialdeak; Espainiak,
berriz, EB-15eko zerrendaren bukaeran laugarren posizioa
du, Grezia, Portugal eta Finlandiaren atzetik. Iturria: 2009ko Euskadiren Ingurumen Profila. Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza,
Nekazaritza eta Arrantza Saila, Eustat eta Energiaren Euskal Erakundea.
Hondakinak sortzea eta kudeatzea: Azken lau urteetako
eboluzioak islatzen du hondakin ez arriskutsuak
sortzearen eta industriako balio erantsi gordinaren arteko EAEko ekoizpen egitura aintzat hartuta, materialen erabilera eta aztarna
lotura hautsi egin dela; hondakin arriskutsuen kasuan, ekologikoa handiak dira, eta material ugari inportatzen dira. Ekoizpen
aldiz, ez da horrelakorik gertatzen, balio erantsi gordinaren efizientziaren hobekuntzagatik kontsumoa gutxitzeari, birziklatzeari eta
gainetik baitaude.
berriz erabiltzeari esker, kontsumo-datuek hobera egin dute. Hala ere,
Elikadura: Elikadura mendekotasuna larriagotu egin da, baliabideekiko mendekotasuna eta kontsumo-maila oso altuak dira.
nekazaritza lurzorua etengabe galtzearen eta arrantza- Horregatik, etorkizunean lehiakortasuna eta gizarte ongizatea galtzea
stock tradizionalak etengabe murriztearen ondorioz. eragina dezake.
9

10. 3. ERRONKA
Lehiakortasuna globalizatzea
Mundu merkatuan tamaina eta indar
handiko eragile berriak sartzeak (BEIT
herrialdeak, Brasil, Errusia, India eta
Txina) eta, horrekin batera, energiaren
eta lehengaien mundu eskaerak gora
egin izanak gure lehiakortasuna berriz
definitzera behartu gaitu.
10

11. 3. ERRONKA Lehiakortasuna globalizatzea
Nazioarteko egoera makroekonomikoa
Mundu merkatuak asko hazten ari dira, BEIT
herrialdeak oso azkar garatzen ari 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
direlako(Txina, India eta Brasil, batez ere) eta TOTAL MUNDIAL 4,1 4,1 4,6 4,3 4,1 4,3 3,5 3,1 2,9 2,8
herrialde horiek jada ez dira beren baliabide ECONOMÍAS DESARROLLADAS 2,2 2,4 2,7 2,4 2,2 2,7 1,7 1,4 1,2 1,1
naturalen garapenean oinarritzen; aitzitik,
EEUU 2,7 2,8 3,0 2,3 2,1 2,6 1,7 1,4 1,3 1,3
ekoizpen gaitasun propioak garatzen dituzte,
Japón 2,2 1,9 2,2 2,4 2,7 3,1 2,0 1,3 1,0 0,9
azkar industrializatuz eta, horrela, baliabide
naturalen gainean tentsio bizia eragiten dute. UNION EUROPEA 1,2 2,0 2,6 2,4 2,2 2,7 1,6 1,4 1,2 1,0
Mendebalde-zentroak munduaren ardatz izateari España 0,5 0,9 1,3 1,5 2,1 2,3 2,1 1,7 1,6 1,3
utzi dio, eta botere sistema multipolar CAPV 1,5 1,8 1,9 2,2 2,3 2,4 2,1 2,0 2,0 1,8
baterantz abiatzen ari gara. ECONOMIAS EN DESARROLLO 6,3 6,2 6,8 6,7 6,3 6,1 5,6 5,3 5,0 4,8
LATINOAMERICA 3,9 4,0 5,2 4,8 4,5 4,5 3,9 3,8 3,8 3,9
Ekoizpen kateak globalizatzen ari dira,
deslokalizazio indarrak sartzen ari dira eta,
horien ondorioz, ekoizpen geografia nabarmen
aldatzen ari da, ez soilik teknologia maila baxuko Iturria: Ceprede eta Eusko Jaurlaritzako Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza, Euskadi S21 eredua
produktuetan, baita teknologia altukoetan ere.
Herrialde garatuen posizioak eta lehiakortasun EAEko industria sektorearen
abantailak berriz definitzen ari dira. garrantzi erlatiboa
EAEko ekoizpen egituraren ezaugarri nagusia
industria sektorearen garrantzia da eta,
horregatik, munduak ekoizpenaren
deslokalizaziorantz hartu duen joeraren
aurrean bereziki kaltebera da. Beraz,
lehiakortasun abantaila berriak sortzeko premia
dago.
Iturria: Eustat, Euskal industriaren panoramika, 2009 11

12. 4. ERRONKA
Demografia aldaketak
Bizi-itxaropenak gora eta jaiotza-tasak
behera egin dutenez, gizarte eta osasun
zerbitzuak emateko ereduen finantza-
bideragarritasuna koloka dago, baita lan
indarra belaunaldiz belaunaldi
txandakatzea ere.
12

13. 4. ERRONKA Demografia aldaketak
2006-2020ko populazio piramideak
2030erako aurreikuspenek islatzen dute 16 eta 64 urte arteko
pertsona kopuruak % 11,4 egin duela behera, eta 64 urtetik gorakoak,
ordea, % 38,5 egin duela gora. Horren ondorioz, EAEko populazioa
etengabe zahartuko da. Populazio aktiboa berritzeko prozesuei
erreparatuz, ondorioak oso nabarmenak izango dira; izan ere,
2020rako, mendekotasun ekonomikoa duen populazioaren eta
populazio potentzialki aktiboaren arteko aldea nabarmen haziko da, %
29tik % 36ra. Gainera, 2030era eta hortik aurrera begira ere bizkortu
egingo da.
Errenta publikoen sistemaren finantzaketan ere ondorio argiak
izango ditu, kotizatuko duten langileen kopurua murriztu egingo Iturria: Eustat. 2020rako proiekzio demografikoak.
delako, eta kotizazio urteen eta eskubide pasiboak jasotzeko urteen
arteko ratioa ere gutxitu egingo delako. Osasun eta gizarte zerbitzuetako gastu
publikoaren areagotzea. 2030era bitartekoa
Gizarte zerbitzuetan eta osasun sistema publikoan izango duen
eragina ere agerikoa da. Alde batetik, mendeko populazioa zuzenean
haziko da, eta familia barruan zerbitzuak emateko gaitasuna gutxitu
egingo da.Beste aldetik, pazienteen profila ere aldatu egingo da:
gaixotasun kroniko gehiago egongo dira, eta prebentzio sistemek,
gaixotasun kronikoen tratamenduaren etxetiko jarraipena egiteak eta
ospitaleko laguntzak garrantzi handiagoa izango dute. Horren
ondorioz, gastu publikoak gora egingo du (2030erako % ∆7,3), eta
etorkizunean bi sistemek iraunkor izateari utziko diote.11 Sozioekonomia Gaietarako Lehendakariaren Aholkularitza Batzordea, Euskadiko
demografia, enplegua eta prestakuntza 2030era bitartean
Demografiaren eboluzioak populazio bolumena egonkortzea eta atzera egitea ere ekarriko digu. Bizi-itxaropenak gora
eta jaiotza-tasak behera egiteak eskubide unibertsaltzat jotzen diren zerbitzuak (hezkuntza, osasuna, gizarte
zerbitzuak, erretiratzea) emateko ereduen finantza-bideragarritasuna zalantzan jartzen dute, baita lan indarra
belaunaldiz belaunaldi txandakatzea ere. Hortaz, premiazkoa da sistema alternatiboak garatzea, bai zerbitzu publikoak
modu eraginkorrean finantzatzeko eta kudeatzeko, bai lan jarduera antolatzeko, azken horrek arlo pertsonala, 13
familiarra, profesionala eta soziala bateragarri egin ditzan.

14. 5. ERRONKA
Balioen sistema ahultzea
Euskal gizarteari forma eta zentzua eman
dion balioen sistema ahultzen ari da.
Horren ondorioz, gizarte gisa arazo berriei
erantzuteko dugun gaitasuna gutxitzen
ari da .
14

15. 5. ERRONKA Balioen sistema ahultzea
Aurreko hamarkadetan orotara lortutako arrakasta materialak arriskua ere
badu; alegia, bizkortasuna galtzeko eta gizarte honi forma eman dion
balioen multzoa baliogabetzeko arriskua. Ondoko balioez ari gara,
zehazki:adostasun etiko partekatu batean oinarritutako ekimen espirituaz,
elkartasunaz, bidezko justiziaz eta lanean zintzo jokatzeaz.
Erronka berriek orain beste balio gehigarri batzuk izatea eskatzen dituzte:
• Jakintzarekiko pasioa, baliabide erabakigarri gisa.
• Lankidetza, lanaren eta gizarte eragileen harremanen oinarri gisa.
• Aldatzeko prest egotea, jasotako ezagutza aplikatzeko eta jakintza
berria garatzeko.
• Globalizazioa onartzea, hau da, tokiko errealitatetik ingurune
globalean jokatzeko mentalitatea eta ikuspegia izatea, eta besteekin
errespetuz/tolerantziaz jokatzea.
Balio horiek beharrezkoak dira, halaber, gizarte kohesioari eusten jarraitzeko –, ikuspegi zabalagoa izanda, kulturari eta jarrera
pertsonalei dagokienez anitzagoa den errealitate bat barne hartzeko, eta gizartearen dualizazioa saihestuz. Azken horretarako,
bazterketa, mendekotasun eta babesgabetasun arriskuan dauden kolektiboak lagundu behar ditugu, aldaketa sozialak
bizkortzearen eta jarraibideen aniztasunaren ondorioz handitu egingo baitira.
15

16. 6. ERRONKA
Gazteak lan merkatura eta gizarte
bizimoduan txertatzea
Gazteek lan merkatuan sartu eta etxebizitza
eskuratzeko dituzten arazoak frustrazioa eta haserrea
sortzen ari dira, eta etorkizunean eraldatzeko
gaitasuna arriskuan jar dezakete. Sormen berrikuntza,
berrikuntza oro har eta ekimen gaitasuna gelditu edo
mugatu daitezke.
16

17. 6. ERRONKA Gazteak lan merkatura eta gizarte bizimoduan
txertatzea
Langabeziak modu desberdinean eragiten die belaunaldi Langabezia tasaren eboluzioa, adin
bakoitzeko taldeei. Krisialdiak kontratazioak gelditu ditu eta, tarte bakoitzeko
horregatik, gazteen arteko langabezia (lehenengo
enplegua bilatzea) proportzionalki baino gehiago hazi da.
1 a 24 año s
6 25 a 44 año s 45 ó más año s
Baina langabeziarekin batera, esperientzia profesional
esanguratsua garatzeko zailtasunak ere badira, 25,3 25,4 24,8 25
azpiokupazioaren fenomenoari lotuta –prestakuntza eta
lana bat ez etortzea–. Populazio Aktiboaren Prestakuntzari 20,8 20,5
buruzko Inkestako datuen arabera, 1999an, gazteen % 9,9k
betetzen duten lanpostua baino prestakuntza-eskakizun
altuagoak zituen; 2007an, aldiz, kopurua % 13,6ra igo zen.
11,8
Kontraesana da populazioaren piramidea estutu den arren, lan 8,7
9,8
9,1 8,7 8,7 8,5
9,6 9,6 9,2
merkatuak belaunaldi berriei garapen profesionalerako
aukera argiak eman ahal ez izatea, gazte horien maila 5,2
3,7 3,8 3,6
profesionala gure historiako altuena izanda. Lan 6,60
merkatuan prekarietatea eta azpiokupazioa gaitz eutsiezinak 1,90 2,00 5,50 4,90 5,60
4,20 4,50
dira, eta frustrazioa sortzen dute. Lehena, arautzearekin 2,50 2,70
lotuta dago. Bigarrena, berriz, irakaskuntza sistema lan
IVT 08
IVT 09
IT 08
IIT 08
IIIT 08
IT 09
IIT 09
III T09
IT 10
IIT 10
merkatuaren eskakizunetara egokitzearekin.
Prekarietateak eta etxebizitza propioa eskuratzeko
zailtasunak (edozein jabetza erregimenetan) gazteak modu Gazteen lan azpiokupazioak eta prekarietateak,
autonomoan bizitzeko aukerak mugatzen dituzte eta, etxebizitza izateko zailtasunarekin batera, belaunaldi
horregatik, gurasoen etxean denbora luzeagoz geratu ohi dira, gazteei frustrazioa eragiten die eta frustrazio horrek,
gizarte aurreratuenak deiturikoetan baino. Hortaz, gizarteak duen erantzuteko gaitasuna murrizteaz gain,
belaunaldien arteko txandaketan zuzenean eragiteko aukerak sormen berrikuntza, berrikuntza oro har eta ekimena
zailtzen dituzte. geldiaraz ditzake.
17

18. 7. ERRONKA
Klima aldaketara egokitzea
EAE ez dago klima aldaketaren eragin
nabarmenen pean dauden eskualdeen artean,
baina, hala ere, ondorioei egokitzeko lan egin
beharko du (uholdeak, tenperaturaren
gorabeherak, eta abar).
18

19. 7. ERRONKA Klima aldaketara egokitzea
EAEko, Europar Batasuneko eta
Espainiako BEG isurien eboluzioa
1990etik aurrerako epe osoko ibilbideak erakusten du hasieran
bizkor hazi arren (2000 arte) BEG isurketak 26 MT inguruan
finkatu zirela, eta 2008an, egungo krisialdia hasi zenean, jaisten
hasi zirela.
Horrez gain, isurketak BPGaren hazkundearekin alderatuz gero,
2000. urtetik bi aldagaiak nabarmen bereizi direla ondoriozta
dezakegu: Orain, ekoitzitako ondasun eta zerbitzu unitate
bakoitzeko, sistema askoz eraginkorragoa da (BEG gutxiago
sortzen du), baina kantitate handiagoan ekoizten denez, isurketa
kopuru osoa egonkortu egin da, krisialditik irtetearen lepotik.
Iturria: Ihobe, 2009ko Berotegi efektuko gas isurketen inbentarioa.
1980-2009 aldiko Europako hondamendi naturalen
eboluzioa
Klima aldaketak ondorioak izango ditu eta horiei aurre egin
beharko diegu . Lehen atalak nabarmentzen duenez,
atmosferako fenomeno kaltegarriek okerrera egitearekin
lotuta, uholdeek kalteak eragiteko arrisku handiagoa
dagoela.Hornidura eta saneamendu sareak prestatu behar
ditugu eta EAEn behin eta berriz gertatzen diren uholdeak
saihesteko beharrezko lanak egin. Horretarako, administrazio
publikoak ahalegin ekonomiko handiak egin beharko ditu.
Iturria: Europako Ingurumen Agentzia . 2010
19

20. 8. ERRONKA
Kudeaketa publikoaren konplexutasun
hazkorra
Etorkizuneko erronken dimentsio globalaren
(merkatu globalak, klima aldaketa) eta
herritarrek arazoen konponketan gero eta
zeresan handiagoa eduki nahi izatearen
ondorioz, aginte eredua egokitzeko eta
indartzeko beharra sortu da, kudeaketa
publikoaren konplexutasun gero eta handiagoari
aurre egiteko.
20

21. 8. ERRONKA Kudeaketa publikoaren konplexutasun hazkorra
Gure gizarteko arazoen konplexutasun eta erlazio gero eta Hortaz, aginte eredu berria finkatzeko edo indartzeko
handiagoak gaur egungo aginte ereduak berrikusteko beharra planteatzea joera orokorra da eta, horren barruan,
eskatzen du. interes taldeei eta herritarrei, oro har, programak egiteko
eta ebaluatzeko prozesuetan parte hartzea ahalbidetzeko
Nabarmendu beharreko zenbait jarraibide daude: mekanismoak ezartzeari gero eta garrantzi handiagoa
ematea. Are gehiago, aginte eredua partaidetzazko
•Gizarte moderno gehienek ditugun iraunkortasun arloko
kudeaketa publikoarekin lotzera ere iritsi gara, zilegitasun
erronka gehienak nazioz gaindikoak dira. Klima aldaketa da
berri baten oinarri gisa. Informazioaren eta
adibide nabarmenena, baita gaur egungo finantza krisialdia ere.
komunikazioaren teknologiek prozesu publikoak irekitzen
•Bat egiten duten administrazioen gainjartzea gertatzen da, eta horietan parte hartzen nabarmen laguntzen dute.
tokikoetatik hasi eta Europakoetaraino eta, kasu batzuetan,
baita mundu mailakoak ere. Orokorrean, administrazioen zerbitzuaren kalitatea
•Konponbideak konplexuak dira (dimentsio eta eraginkortasuna etengabe hazi dira eta herritarrak
ekonomikoagatik, teknologikoagatik edo instituzionalagatik), eta administrazioen gertuko bulegoekin gogobeteago daude.
inplikatutako eragileen interes ugari bateratzea eskatzen du.
Horretarako, gaia lantzeko transakzio kultura bat garatu behar Baina gogobetetze maila altua izan arren, badirudi
da, eta berau definitzeko kontsulta eta parte-hartze hobetzeko tarte handia dagoela, herritar gehienen ustez
mekanismoak sortu behar dira. sektore pribatuak publikoak baino irudi hobea baitu.
•Herritarrek arazoen konponketan zeresan gero eta handiagoa
eskatzen dute; bereziki, jokabide indibidualaren eta sozialaren
pautak aldatzea eskatzen badute.
Arazoen konplexutasun gero eta handiagoak eta
lotura globalak, herritarrek eskatzen dituzten parte-
hartze modu berriekin batera, aginte sistema berriak
definitzeko eta garatzeko beharra planteatzen dute.
21

22. 9. ERRONKA
Nazioarteko kohesio eta
garapena
Nazioarteko desorekek eta pobreziak
gatazkak eragin ditzakete (planifikatu
gabeko demografia mugimenduak),
eta saihestu egin behar dira,
nazioarteko kohesioa eta garapena
aktibatuz.
22

23. 9. ERRONKA Nazioarteko kohesio eta garapena
Gaur egungo arazo global larrien eraginez –klima aldaketa,
nazioarteko gatazka-maila gero eta handiagoa, finantza eta ekoizpen Garapenerako laguntza ofiziala. Errenta nazional
krisiak, migrazio behartuak, giza eskubideen urraketak, parte gordinaren ehunekoa
hartzeko eta erabakitzeko biderik eza, nortasun fundamentalisten
indartzea)–, munduan elkarren artean estuki lotuta dauden hiru
prozesu bateratzen dira: kalteberatasuna, desoreka eta pobrezia.
Kalteberatasun gero eta handiagoarekin amaitzeko gizadiak aurrean
duen funtsezko erronka planetako emakume eta gizonezkoen
askatasunak, eskubideak eta gaitasunak garatzeko aukerak
bermatzea da; bereziki, pobrezia egoeran daudenei.
1990etik, munduko batez besteko giza garapen indizeak (GGI)
% 18 egin du gora (eta 1970etik % 41), bizi-itxaropenean,
ikastetxeetako matrikulazioetan eta alfabetizazio eta diru-sarreretan
egindako aurrerapenengatik. Aurrerapen horrek ia herrialde guztien
mesederako izan da. 1970-2010 epean lagin gisa aztertutako 135
herrialdeetatik (munduko populazioaren % 92 osatzen dute), hirutan
Iturria: Eurostat eta Espainiako Atzerri Ministerioa. INEk
bakarrik okertu da GGIa, 1970ekoarekin alderatuta: Kongoko aipatua, 2008ko Garapen iraunkorra. EBko Garapen
Errepublika Demokratikoan, Zambian eta Zimbawen. Bat-etortze Iraunkorraren Estrategiaren jarraipena egiteko Espainiako
adierazle nagusiak, Madril, 2009.
horrek egoera askoz baikorragoa erakusten digu diru-sarreren joerak
bakarrik aintzat hartzen dituen ikuspegiak baino (azken horretan
desberdintasunak gailentzen dira).
Euskal Autonomia Erkidegoko gobernuak 2010eko aurrekontuko % 0,49 nazioarteko garapenean laguntzeko
proiektuetara bideratu du, hiru tresna nagusiren bitartez:
• FOCADen proiektuak (Garapena eta Lankidetza Sustatzeko Fondoa),
• ekintza humanitarioko esku-hartzeak, eta
• bestelako jarduerak (programak, hitzarmenak, diru-laguntzak eta laguntza orokorrak).
Gainera, udal askok eta foru aldundiek garapen proiektu hauetan edo bestelakoetan ekarpenak egiten dituzte.
23