2. “Tabakismoa osasun-arazo garrantzitsua da, eta
osasungintzako profesionalek heldu egin behar diote arazo
horri”
Tabakoak kalte handia egiten dio osasunari, haren kontsumoa da 25 patologia
larri baino gehiagoren eragile nagusia (gaixotasun kardiobaskularrak, arnas
aparatuko gaixotasunak eta tumore gaiztoak), eta urtero 2.600 pertsona hiltzen
dira Euskal Autonomia Erkidegoan tabakoaren ondorioz.
Gaixoek erretzeari utzita ekiditen edo atzeratzen den heriotza-kopurua oso altua
da, kolesterol-maila eta arteria-presioa murriztuta ekiditen direnekin alderatuta.
Gaixotu aurretik erretzeari utzi zioten pertsonek heriotza-arrisku gehienak ekiditea
lortu dute.
Ez gara erretzaileei buruz bakarrik ari. Tabako-kearekin kutsatutako giroek
osasun-arazoak eragiten dizkiete toki horietan ibiltzen diren pertsonei, eta
egiaztatuta dago tabakismo pasiboaren eta hark osasunean eragiten dituen kalte
larrien arteko kausa-efektua. Tabako-kearekin kutsatutako aireak gaixotasunak
eta garaia baino lehenagoko heriotzak eragiten ditu erretzaileak ez diren haur eta
helduetan.
3. Euskal herritarren artean tabakoaren kontsumoak eragindako gaixotasunengatiko
heriotzak murriztea da Eusko Jaurlaritzaren Osasun eta Kontsumo Sailaren
helburua, eta, horri lotuta, kontsumitzaile-kopurua jaistea eta erretzaile ez direnen
osasuna babestea funtsezkoak dira.
Herritar guztiok kerik gabeko airea arnasteko dugun eskubidea errespetatzeko
eta erretzaile ez direnenen osasuna babesteko Eusko jaurlaritzak indarrean jarri
duen lege berria “Tabako-kerik gabeko Euskadi” programarekin batera kaleratu
da; programa horrek sendotu, bultzatu eta zabaldu egiten ditu erretzeari uzteko
gogoa dutenentzako bitartekoak.
“Tabako-kerik gabeko Euskadi” programa Euskadiko kronikotasunaren
erronkari aurre egiteko estrategiaren barruan dago; zehazki, Osasun eta
Kontsumo Saila eta Osakidetza osasun-prebentziorako eta sustapenerako
gauzatzen ari diren jardueren barruan. Tabakismoan esku-hartze integralagoa
egitea da programaren helburua.
4. Helburuak
Erretzaileek tabakoa utz dezaten bultzatzea, eta tabakismoaren prebentzioan
eta erretzaileen laguntzan bereziki eragitea.
Erretzeari utzi nahi dioten pertsonek tabako-mendekotasuna gainditzeko
programetan parte hartzeko aukerak hobetzea.
Osasungintzako langile guztiek parte hartzea bahetzean, aholku laburretan
eta mendekotasuna gainditzeko eskaintzan.
Mendekotasuna gainditzeko programen eskaintza Euskal Autonomia
Erkidegoko Lehen Mailako Arretarako zentro guztietara zabaltzea.
Tabakismoan egiten den esku-hartzea monitorizatzea, emaitzak ebaluatzeko
eta esku-hartzea birbideratzeko.
5. Programari lotutako esku-hartzea eta
garapena
Programak bi jarduera-ildo ditu:
osasungintzako profesionalak trebatzea
mendekotasuna gaintzeko programen eskaintza lehen mailako arretarako
zentro guztietara zabaltzea.
Bi jarduerak aldi berean egingo dira.
1. FASEA
1-TREBAKUNTZA-JARDUERAK LEHEN MAILAKO ARRETARAKO
ZENTROETAN ETA ZENTRO ESPEZIALIZATUETAN ETA AHOLKU LABURRAK
ETA BAHETZEA MARTXAN JARTZEA.
Aholku laburretan eta sentsibilizazioan trebatzea, osasungintzako langileak gai
izan daitezen erretzaileari ohitura hori baztertzen laguntzeko.
6. Aholku laburren trebakuntza on line egingo da. Martxotik, osasungintzako
profesionalek trebakuntza-bideo bat ikusteko aukera dute, edozein unetan
(mediku- edo erizain-kontsultan) jarduten lagunduko diena. Bideoan, erretzaileei
aholku laburrak emateko modua, bahetzea egiteko modua (tabakismoaren datuak
historia klinikoan erregistratzea) eta mezuak transmititzeko modua azaltzen dira,
eta mezuak transmititzen ditu tabakoan esku hartzeko garrantziaz ohartarazteko
eta hura ebaluatzeko.
www.intervencionentabaquismo.net
Trebakuntza-saio hori osasungintzako langile guztientzat egin da.
Trebakuntza-saioa hauek egingo dute lehenengo:
Lehen Mailako Arreta: odontologiako medikuak eta erizainak eta emaginak.
Arreta Espezializatua: Medikuak, erizainak eta erizain-laguntzaileak.
Ondoren, sare pribatuko osasungintzako langileei zabalduko zaie trebakuntza.
7. Aholku laburren trebakuntza egitearen garrantzia:
Aholku laburren trebakuntzarekin eta laguntza-materialarekin, mediku eta
erizainek tabakoa uzteko prozesuan pazienteari aurrera egiten lagunduko diote,
eta, hurrengo urtean, % 4ko abstinentzia-portzentajeak lor daitezke.
Kontuan hartu behar da erretzaile gehienek,(% 80-90 inguru) erretzeari utzi nahi
diotela, eta erretzaileen % 70 urtero joaten direla osasun-profesional batengana.
Bi faktore garrantzitsu horiek direla eta, aholku laburrek funtzionatu egingo dute.
Aholku pertsonalizatu, atsegin eta sendoen bidez, osasungintzako profesionalek
aukera gisa aurkeztuko diote erretzaileari tabakoa uztea, eta tabakoa uztearen
onurei buruz hitz egingo diote, bai eta erretzeari uzteak dituen ondorioei buruzko
sinesmen faltsuei buruz eta tabakoa uzteko dauden aukerei buruz ere.
.
8. Bahetzearen eta historia klinikoaren erregistroaren garrantzia
Jarduerak monitorizatzeak aukera emango du emaitzak ebaluatzeko, baita esku-
hartzeak birbideratzeko eta pazientearen segimendua egiteko ere.
2. FASEA
MENPEKOTASUNA BANAKA ETA TALDEKA GAINDITZEKO TREBAKUNTZA-
JARDUERAK LEHEN MAILAKO ARRETARAKO ZENTROETAN, ETA
MENPEKOTASUNA GAINDITZEKO ESKAINTZA OSASUN-ZENTRO
GUZTIETAN.
Helburua da lehen mailako arretarako osasungintzako profesionalak gaitzea,
osasun-zentroetan eta LMAUetan tabakoarekiko menpekotasuna gainditzeko
banakako eta taldeko eskaintza egiteko.
9. Trebakuntzaren ondoren, osasun-zentro bakoitzak erreferentziazko pertsona
batzuk izango ditu menpekotasuna gainditzeko banakako eta taldekako saioak
egiteko.
Osasun-zentro guztietan maiatzean hasi dira trebakuntza eta programen
eskaintza, eta bi fasetan jarriko da martxan; lehenengo, proportzioan erretzaile
gehien duten osasun-zentroetan, azken Osasun Inkestaren datuak kontuan
hartuta.
Bigarren fasea irailean hasiko da, eta tabakoarekin arazo gutxiago duten
eremuetako osasun-zentroei eragingo die. Horrela osatuko da esku-hartzea.
Osasun-zentro guztietan tabakoari buruzko trebakuntza eman ondoren, 2012an
Lehen Mailako Arretako profesional guztiengana zabalduko da eskaintza;
helburua da tabakoari lotutako esku-hartze hau kontsulten eskaintzan txertatzea.
10. Ebaluazioa
Programa martxan jarri ondoren, ebaluatu egingo da, adierazle, esku-hartze eta
proiektuen emaitzen bidez, ahalik eta emaitza onenak lortzeko eta proposamen
berriak eransteko.
11. Ondorioak
Erretzeari utzi nahi dioten pertsonek tabako-mendekotasuna gainditzeko
programetan parte hartzeko aukerak hobetu egingo dira. Erretzeari utzi nahi
dioten 14 urtez gorakoek haien osasun-zentrora jo ahal izango dute. Han
laguntza, babesa eta menpekotasuna gainditzeko banakako eta taldekako
saioak egiteko aukera izango dituzte.
Lehen Mailako Arreta-zentro guztietan mendekotasuna gainditzeko laguntzan
adituak egongo dira.
Profesional guztiak trebatuta egongo dira mendekotasuna gainditzeko
eskaintzak egiteko eta aholku laburrak emateko.
Informazio guztia jaso eta monitorizatu egingo da, emaitzak ebaluatzeko eta
esku-hartzeak birbideratzeko.
