1. PEPTIDNI HORMONI I ANALOZI: HEMIJSKE,
OSOBINE, STABILNOST I DEJSTVO
Mentor: Prof. Dr Sote Vladimirov
Student: Ivana Vujinović

2. ENDOKRINI SISTEM
- Hormon-(gr. όρμή–pokrenuti, probuditi)
- Signalne molekule koje nastaju u jednoj ili
grupi ćelija, a fiziološki efekti koje ostvaruju su
sekundarni i rezultat su primarnog hemijskog
djelovanja hormona.
- Ćelijska signalizacija može biti autokrina,
parakrina i endokrina.
- Prema hemijskoj strukturi postoje četiri
grupe hormona:
1. Proteini ili polipeptidi;
2. Steroidni hormoni;
3. Derivati aminokiseline tirozin koje luči
tireoidea i medula nabubrega;
4. Derivati zasićenih masnih kiselina
prostaglandini.

3. HORMONSKI RECEPTORI I NJIHOVA AKTIVACIJA

4. HORMONI HIPOTALAMUSA
- TRH - stimuliše lučenje TSH iz prednjeg
režnja hipofize.
- Antidepresivno dejstvo.
- LH-RH – stumuliše lučenje LH i FSH iz
prednjeg režnja hipofize.
- Stimuliše ovulaciju i spermatogenezu.
- Sintetski analozi: fertirelin-acetat, leuprolid-acetat, triptorelin, cetroreliks-acetat.

5. - GRF - učestvuje u regulaciji lučenja hipofiznog
hormona somatotropina.
- Sermorelin - Primjenjuje se u
dijagnostičke svrhe za testiranje
lučenja hormona rasta.
- Somatostatin - inhibiše lučenje hormona
rasta iz prednjeg režnja hipofize.
- Oktreotid – analog somatostatina.
Mnogo je jači inhibitor hormona rasta,
glukagona i insulina od somatostatina
i ima duže djelovanje.

6. HORMONI HIPOFIZE
- ACTH - Glavno dejstvo na ćelije kore nadbubrežne žlijezde je aktivacija
adenilil-ciklaze u ćelijskoj membrani. Zatim izaziva stvaranje cAMP u citoplazmi
koji aktivira intracelularne enzime koji dovode do sinteze hormona kore
nadbubrežne žlijezde.
- Kontroliše adrenokortikalnu sekreciju aktivacijom enzima protein kinaze A, koji
katalizuje početno pretvaranje holesterola u pregnenolon.
Sintetski analozi: kosintropin, giraktid, kortikorelin.
- TSH - Povećava sekreciju tiroksina i trijodtironina iz štitne žlijezde. Specifična
dejstva TSH na štitnu žlijezdu su sljedeća:
- povećava proteolizu tireoglobulina;
- povećava aktivnost pumpe za jod;
- povećava jodiranje tirozina;
- povećava veličinu i sekretornu aktivnost tireocita;
- povećava broj tireocita.
- Somatotropin - Omogućava rast kostiju po dužini, povećani rast i razvoj
tkiva, regulacija metabolizma ugljenih hidrata i lipida.
Analog: somatrem
- PRL - Učestvuje u indukciji laktacije, a sa estrogenima i gastagenima
ispoljava sinergističko djelovanje u proliferaciji mliječnih žlijezda i pripremi
uterusne mukoze za usađivanje oplođenog jajeta.

7. GONADOTROPNI HORMONI
- FSH - reguliše rast Grafovog folikula i sekreciju estrogena u
njemu. Kod muškaraca, ovaj hormon stimuliše razvoj
germinativnih elemenata od kojih zavisi produkcija
spermatozoida.
- LH - stimuliše Leydigove
ćelije u testisu i na taj
način povećava lučenje
testosterona. Kod žene
LH stimuliše produkciju
progesterona u žutom
tijelu.

8. MSH - podstiče melanocite, kojih ima mnogo u koži između
dermisa i epidermisa, da stvaraju crni pigment melanin i da ga
raspršuju u ćelije epidermisa.
LIPOKORTINI
- Enkefalini –
metionin-enkefalin i
leucin-enkefalin)
- Endorfini - (beta-endorfin i dr.)
- Dinorfini
Značajni efekti enkefalina i endorfina se zasnivaju na
modulaciji osjećaja bola, prouzrokuju euforiju i stanje
emocionalnog razdvajanja od osjećaja patnje.

9. NEUROHIPOFIZNI HORMONI
OKSITOCIN – Povećava kako snagu
pojedinih kontrakcija uterusa, tako i
njihovu frekvenciju. Takođe, prouzrokuje
kotrakciju mioepitelnih ćelija koje
okružuju mamarne alveole, što
prouzrokuje ejekciju mlijeka.
Sintetski analozi: karbetocin, atosiban, deaminooksitocin.
VAZOPRESIN – V1 – nalaze se u
glatkim
mišićima krvnih sudova i preko
njih vazopresin prouzrokuje
vazokonstrikciju.
- V2 nalaze se u tubulima bubrega i
preko njih ovaj hormon djeluje
antidiuretski.

10. HORMONI PLACENTE
hCG - Osigurava da žuto tijelo nastavlja
izlučivati progesteron i estrogen. Ovi polni
hormoni sprječavaju nastanak
menstruacije i utiču na rast
endometrijuma kao i na
njegovu sposobnost da skladišti
veliku količinu hranjivih
sastojaka, umjesto da bude
eliminisan sa menstruacijom.
hPL - Smanjuje senzitivnost
na insulin i smanjuje korišćenje
glukoze kod majke, pa se
obezbjeđuje više glukoze za fetus.
Pospješuje otpuštanje masnih kiselina iz
masnih skladišta majke.

11. HORMONI PANKREASA
- Insulin –aktivira tirozin kinazu!
Glavna mjesta dejstva:
jetra, mišići i adipozno tkivo.
Efekti insulina:
↓glikemija
↓konc.neorganskih fosfata
↓konc. K+
↑konc. laktata i piruvata
Podjela insulina:
1. Semilente insulini (6h);
2. Lente insulini (6-18h);
3. Ultralente insulini (preko 36h).
Analozi: fenilizocijanat-insulin, lisproinsulin, SAPG insulin, protamincink
insulin, izofan insulin, insulin 131I.

12. - Glukagon - antagonista insulina.
Aktiviranjem fosforilaze prouzrokuje glikogenolizu i
hiperglikemiju.
- Somatostatin
- Aprotinin - serinski proteazni inhibitor.
Inhibiše fibrinolizu pod dejstvom
slobodnog plazmina. Koristi se
kod operacija u kojima se
ugrađuje „By pass“.

13. GASTROINTESTINALNI HORMONI
Gastrin sekretuju G-ćelije smještene u
piloričnim žlijezdama u distalnom dijelu
želuca.
G-34 (veliki gastrin)
G-17 (mali gastrin)
Stimuliše lučenje histamina,
koji dalje stimuliše lučenje HCl.
Sekretin
HCl stimuliše sekreciju sekretina iz
S-ćelija mukoze gornjeg dijela tankog
crijeva.
Dovodi do lučenja velike količine tečnosti
iz pankreasa sa velikom konc.bikarbonata
i malom konc.hlora.
Holecitokinin luče I ćelije u sluznici
duodenuma i gornjeg jejunuma. Odgovoran je za kontrakciju žučne kesice i
prouzrokuje sekreciju velikih količina digestivnih enzima.

14. PEPTIDNI HORMONI U HOMEOSTAZI KALCIJUMA
Kalcitonin se luči u C-ćelijama tireoidne žlijezde.
Smanjuje resorpciju kalcijuma i neorganskog fosfata iz kostiju,
kočenjem djelovanja osteoklasta i osteocita. Ovim efektom se
povećava koštana masa.
Koristi se u terapiji
osteoporoze, Pagetove
bolesti i hiperkalcemije
u malignitetu.
Parathormon (PTH)
sintetišu glavne ćelije
paratireoidnih žlijezda.
Ima dejstvo suprotno od
kalcitonina tj. povećava
konc. kalcijuma.

15. TIREOIDNI HORMONI
1. T3 - (trijodtironin)
2. T4 - (tiroksin)
3. Kalcitonin
Efekti T3 i T4:
- Stimulacija kariogeneze;
- Pojačanje metabolizma
lipida, proteina i ugljenih
hidrata;
- Pojačanje rasta i razvoja;
- Regulacija prometa vode i elektrolita;
- Stimulacija KVS-a;
- Stimulacija CNS-a.
U terapiji se koriste: levotiroksin, liotironin, liotriks, dekstrotiroksin.

16. HVALA NA PAŽNJI!

17. PITANJA?!