1. Pandaigdig

2. Ang Unang Digmaang
Pandaigdig o Unang
Pandaigdigang
Digmaan (Inggles:World
War I / "WWI" o First
World War) ay isang
malawakang digmaang
pandaigdig na naganap
noong mga taong 1914
hanggang 1918.

3.  Sangkot sa digmaan ang
mga nangungunang bansa
ng mundo na noo'y
nabibilang sa dalawang
magkalabang alyansa:
ang Alyadong
Puwersa at Puwersang
Sentral. Mahigit sa 70
milyong sundalo ang
lumahok sa digmaang ito na
pumatay ng tinatayang 9
milyong katao bunga ng
mabilisang pag-unlad ng
teknolohiya sa pakikibaka.

4.  Ang pagpatay noong 28 Hunyo 1914
kay Artsiduke Franz
Fernando, tagapagmana ng trono
ng Austria-Unggarya, ng isang
nasyonalistang Serbiyan ang
pinakamalapit ng sanhi ng
pagsisimula ng digmaan. Ang
naturang pangyayari'y nagtulak sa
Austria-Unggarya na magbanta
saKaharian ng Serbiya na siya
namang nagbunsod sa mga
alyansang namamagitan sa mga
bansa sa Europa na makibaka sa
isa't isa.

5.  Sa mga sumunod na
linggo'y nasuong na sa
digmaan ang mga
nangungunang bansa
sa Europa, kasama ng
kani-kanilang mga
kolonya, at ang
tunggalia'y kagyat na
lumaganap sa buong
mundo.

6. Paglakas ng Alemanya
Noong 1870 ay sumiklab ang digmaan sa
pagitan ng Pransiya at ng Hilagang
Kompederasyong Aleman na kinabibilangan
ng Prusya, Baden, Bavaria atWürttemberg. Sa
digmaang ito'y nasakop ng Sandatahang Aleman
sa pangunguna ng mga Pruso ang malaking
bahagi ng Pransiya hanggang sa ang Parisay
bumagsak nang sumunod na taon.

7.  Sa kabila nito'y ipinagpatuloy
ng Sandatahang Pranses ang
pakikibaka hanggang sa
tuluyang mapipilan at lagdaan
ang Tratado ng Frankfurt. Dito
nagwakas ang Ikalawang
Imperyong Pranses na
pinalitan ng Ikatlong
Republikang Pranses.
Samantala, itinatag naman
angImperyong Aleman nang
mapag-isa ang dating
magkakahiwalay at maliliit na
mga estadong Aleman sa
ilalim ng pamumuno ng
Prusya kung saan itinalagang
emperador si Wilhelm II at
si Otto von Bismarck bilang
kansilyer.

8.  Napasa-kontrol ng bagong tatag na
imperyo ang Alsace at Lorraine, mga
teritoryong Pranses, ayon sa
itinadhana ng kasunduan. Mula noo'y
umunlad ng gayon na lamang ang
ekonomiya't industriya ng Alemanya
hanggang sa makipagpaligsahan ito
sa Britanya sa pagpaparami't
pagpapalakas ng sandatang pandagat
lalo na nang ilunsad nitong huli
ang HMS Dreadnought, isang
makabagong uri ng barkong
pandigma. Ang mga Pranses
naman, sa kabilang banda, ay desidido
na muling mabawi ang Alsace at
Lorraine mula sa mga Aleman.

9.  Noon namang 1912 ay sumiklab
ang isang digmaan sa Rehiyong
Balkan nang salakayin ng Ligang
Balkan na kinabibilangan
ng Bulgarya, Gresya, Montenegr
o at Serbiya ang Imperyong
Otomano na dating nakasasakop
sa kanila. Sa isinagawang
pagsalakay ay napasakamay ng
liga ang mga nalalabing kolonya
ng Imperyong Otomano
sa Europa ngunit kalauna'y
namuo ang sigalutan nang di
magustuhan ng Bulgarya ang
ginawang paghahati-hati ng liga
sa mga teritoryo ng Masedonya.

10.  Dalawang taon matapos ang Digmaang Prangko-
Pruso, isang alyansa sa pagitan ng Alemanya, Austria-
Unggarya at Rusya ang itinatag sa pangunguna ng
una, na tinaguriang Liga ng Tatlong Emperador, subalit
hindi nagtagal nang mamuo ang alitan sa pagitan ng
Austria-Unggarya at Rusya ukol sa usapin saRehiyong
Balkan. Dahil dito, noong 1879 ay bumuo ng sariling
alyansa ang Alemanya't Austria-Unggarya na
tinaguriang Dalawahang Alyansa. Pagsapit naman ng
1882 ay sumali ang Italya sa alyansa. Magmula noong
taon iyon, ang samahan ng Alemanya, Austria-Unggarya
at Italya ay tinawag na Tatluhang Alyansa.

11.  Bago pa man nagsimula ang
digmaan, mayroon ng
mga krusero (isang uri ng barkong
pandigma) ang Alemanya na nakakalat SMS Emden
sa buong mundo na nagsasagawa ng
mga pag-atake sa mga barkong
pangalakal ng Alyadong Puwersa. Nang
sumiklab ang digmaan, sinimulan
ng Maharlikang Hukbong
Dagatng Imperyong Briton ang
pagtugis sa mga kruserong ito. Sa
kabilang banda, isang kruserong
Aleman na nagngangalang SMS
Emden ang nakapagpalubog ng isang
kruserong Ruso, isang distroyer ng mga
Pranses at iba pang 15 barkong
pangalakal ng Alyadong Puwersa

12.  Noon 7 Mayo 1915, isang
pampasaherong barko RMS Lusitania SM U-20
ng Britanya, ang RMS Lusitania,
na nagdadala ng 1 959 katao at
ilang armas ang lumubog
matapos tamaan ng torpido mula
sa SM U-20, isang U-boat. 1 198
pasahero ng nasabing barko ang
namatay sa nasabing pag-atake.
Nagprotesta ang Estados
Unidos laban sa pagpapalubog ng U-Boat
RMS Lusitania sapagkat 128 sa
mga pasaherong namatay ay mga
Amerikano. Nangako naman
ang Alemanya na hindi na muling
magsasagawa ng anumang pag-
atake ang kanyang mga U-boat
laban sa mga pampasaherong
barko

13.  Noon namang 31 Mayo hanggang 1
Hunyo 1916 nagsagupa ang kapwa
naglalakihang barkong pandigma
ng Alemanya't Britanya sa Labanan
ng Jutlandmalapit sa Dinamarka.
Itinuturing ito bilang isa sa mga
malalaking sagupaan sa dagat na Almirante Sir John
naganap sa kasaysayan. Ang Jellicoe
labanan na pinangunahan
nina Bise Almirante Reinhard
Scheer ng Plotang Aleman
at Almirante Sir John Jellicoe ng
Plotang Briton ay nakapagdulot ng
malaking pinsala sa panig ng mga
Briton bagaman nagawa nilang
Bise Almirante
mapanatili ang dominansya
Reinhard
sa Dagat Hilaga hanggang sa
katapus-tapusan ng digmaan.

14.  Isa sa mga naging epekto ng
digmaan ay ang paglawak ng
kapangyarihan at responsibilidad ng
mga nagwaging bansa partikular na
ang Gran
Britanya, ang Pransya at Estados
Unidos. Kakambal nito ang
pagtatatag ng mga panibagong
pamahalaan at paghahalal ng iba't
ibang opisyal. Binago rin ang
pamamalakad sa paniningil ng
buwis upang matugunan nito ang
lumalaking pangangailangan ng
bawat bansa. Dumanas ng
paghihirap ang Alemanya't Austria-
Unggarya bunga ng pagkatalo nito
sa digmaan.

15.  Naapektuhan din
ang makro at maykro-ekonomiks ng
bawat bansang lumahok sa digmaan.
Malaki ang naging epekto ng
paglisan ng mga kalalakihan mula sa
bawat pamilya upang lumaban. Dahil
dito, napilitan ang maraming
kababaihan na maghanapbuhay kahit
sa mga gawaing pangkalalakihan
upang matustusan ang mga
pangangailangan ng kani-kanilang
pamilya. Malaki ang naging papel nila
sa pagpapatakbo ng industriya ng
bawat bansang lumalaban na
kalaunan ay humantong sa
pakikipaglaban para sa karapatan ng
mga kababaihan.

16.  Sa pagtatapos ng digmaan ay apat ng kapangyarihang
imperyal ang nalusaw: ang mga Imperyong
Aleman, Ruso, Austro-Unggaryo atOtomano. Ganap na
nagwakas ang huling dalawang imperyong nabanggit at
umusbong naman muli sa labi ng Imperyong Ruso
ang Unyong Sobyet, samantalang lumitaw naman
sa Silangang Europa ang ilang mga bagong bansa. Nabuo
ang Liga ng mga Bansa sa pag-asang mapipipilan nito ang
anumang tunggaliang maaaring maganap sa mundo. Ang
kinahinatnan ng digmaan, gaya ng mga probisyong
itinadhana ng Tratado ng Versailles, ang mga nakalulunos na
ibinunga ng Dakilang Kapanglawan, ang nasyonalismo
sa Europa, at ang muling paglakas ng Alemanya ang siyang
naging dahilan upang muling sumiklab ang isa
pang pandaigdigang digmaan pagsapit nang 1939

18.  Ang Unang Digmaang Pandaigdig ay nagtapos sa
pagkatalo ng Alemanya noong 1918. Naniwala ang
mga Aleman na sila ay hindi makatarungang
sinisi sa digmaan. Sila ay ginamit pambayad ng
pera sa Britanya at Pransya na nagwagi sa
digmaan.
Ang mga Hapones ay tumulong talunin ang
Amerika. Naramdaman nila na karapatan
nilang magpalawak ng kapangyarihan sa Asya.
Ngunit pinigilan sila ng Pinag-isang
Kaharian at Mga Pinag-isang Estado ng
Amerika.

19. Pagsikat ng mga Diktador
 Adolf Hitler, Führer ng Germany
 Noong mga 1930, sinimulan ng mga
pinunong militar ng Hapon ang pananakop
sa mga bahagi ng Tsina at iba pang
bansang Asyano. Nasakop ng Hapon
ang Manchurianoong 1931. Nang malaman
ito ng League of Nations, umalis ang Hapon
at lumawak ang imperyo sa labas ng bansa.
 Ang Alemanya ay napasakamay ng
partidong Nazis noong 1933. Ang
kanilang pinuno ay si Adolf Hitler. Sinisi niya
ang mga suliranin ng Alemanya sa mga
Jews. Sunod-sunod ang mga pakikipag-
ugnayan niya sa mga karatig bansa,
partikular ang bansang Italya na nasa ilalim
ng pamumuno ni Benito Mussolini sa ilalim
ng Batas Militar.

20. Digmaan sa Europa
 Watawat ng Alemanyang Nazi
 Idinagdag ni Adolf Hitler sa Alemanyang Nazi ang mga bahagi
ng Awstriya at Sudetenland, isang lugar sa Tseka. Nakipagsunduan rin
siya kay Joseph Stalin para magtulungan at di magdeklara ng digmaan
sa bawat isa. Madaling sinakop ng Alemanya ang Polonya, sa tulong
ng Unyong Sobyet noong Setyembre 1,1939, nagdeklara ng digmaan
ang Britanya at Pransya. Ang uri ng digmaang ito ay tinawag
na ''blitzkrieg'' o digmaang kidlat dahil sa bilis nito.
Ang Dinamarka, Noruwega, Belhika, Olanda, atPransya ay bumagsak
sa kamay ng blitzkrieg.
Watawat ng Alemanyang Nazi

21. Sumiklab din ang digmaan sa Pilipinas at sa
Asya. Dulot ito ng pagsabog ng Pearl Harbor
sa Hawaii, sinunod ang Malaya (Malaysia at
Singapore sa ngayon), mga lalawigan sa
Pilipinas at iba pa noong Disyembre 3, 1942.

22.  . Inutos ni Franklin D.
Roosevelt ang
pagdedeklara ng giyera
sa bansang
Hapon, ngunit
nagdeklara din ang Franklin D. Roosevelt
Alemanya at Italya ng
giyera laban sa
Estados Unidos.
Idineklara ni Hen.
McArthur bilang Open
City ang Maynila ngunit
Hen. Douglas McArthur
hindi ito isinunod
ng Hapon at itinuloy pa
rin nila ang pag-atake

23.  . Dahil sa palala na ang kundisyon Masaharu Homma
ng Pilipinas, ang Pamahalaang
Komonwelt niManuel L. Quezon ay
inilikas mula Malinta Tunnel
sa Corregidor patungo
sa Washington D.C., Estados
Unidos at iniwan ang pamamahala
kay Jose P.Laurel at Jorge Vargas.
Humirap ang kondisyon ng
bansa, malakas na umatake ang
mga Hapones sa pamumuno
ni Masaharu Homma, dahil dito
humina ang pwersang USAFFE at
tuluyang isinuko ang Corregidor at
Bataan na pinamumunuan nina
Hen. King at Hen. Wainwright.

24.  Ipinahayag ni
McArthur na ang
Maynila ay isang "open
city" noong December
22,1941 upang mailigtas
ang maynila sa ganap
na pagkasira,pero hindi
ito iginalang nang mga
hapones binombahan
nang mga hapones ang
maynila noong
December 27, 1941.


25.  Ang Labanan sa Corregidor ay ang
kulminasyon ng kampanya ng
mga Hapones para sa mga pananakop
sa Pilipinas. Ang pagbagsak
ng Bataan noong Enero 9, 1942, na tila
ng lahat ng magtatag ng paglaban sa
tabi ng Dulong Silangan sa Pwersang
Hukbong Katihan ng Estados
Unidos (United States Army Forces in
the Far East) sa mga paglusob ng
pwersa ng mga Hapon sa
hilagang Pilipinas. Ang pulong
bassyon ng Corregidor, kasabay na ito
ng lambat-lambat ng tubong daanan
at kakilakilabot ng ayos sa
pakikipaglaban ng ukol sa
pagsasanggalang o pagtatanggol ng
mga kasangkapang panglaban, sa
hinabahaba ng kasama ang katibayan
sa kabila ang pasukan sa Look ng
Maynila, ay ang manatili sa Ika 14 ng
Hukbong Katihan ng Imperyong
Hapon ng dating Tenyente Heneral na
siMasaharu Homma.

26.  Ang mga Hapones na mayroon
para sa dumampot ng
Corregidor; bilang matagal na
kung paano ang pulong matira
sa kamay ng mga Amerikano at
Pilipino, sila ng dignidad ng
magiging tatuwa ang gumamit
sa Look ng Maynila, ang
multahan ng likas ng
kanlungan sa dulong silangan.
Noong 1945 ang pagkuha ng
pagpapalaya ng nadakpin
muli na ang pulo
sa Corregidor sa pagitan ng
pwersang pagpapalaya ng mga
Amerikano at Pilipinong
sundalo na silang kalabanin
muli ng pwersa ng imperyong
Hapon.

27.  Sinimulang bombahin ng mga Amerikano ang kuta ng mga
Hapones sa Davao noong Agosto 9, 1944 at sinundan naman ito
ng paglunsad ng mga sundalong Amerikano sa Leyte noong
Oktubre 20, 1944. Pinamunuan ito nina Heneral Douglas
McArthur at Pangulong Sergio Osmeña, ang pumalit kay
Quezon na namatay sa Saranak Lake, New York noong Agosto
1, 1944. Tinupad ni McArthur ang pangakong pagbabalik sa
Pilipinas at hinikayat niya ang mga Pilipino na muling
makipaglaban sa mga kaaway.
Sa Maynila naman ay umurong ang mga Hapones na
pinamumunuan ni Hen. Tomoyuki Yamashita sa pook na
ngayon ay kilala sa tawag na Yamashita Lines sa Sierra Madre.
Tumigil sila roon hanggang nang sumuko si Yamashita noong
Setyembre 3, 1945.

29. Thanks
For
watching!