Pagsasaling-wika

1. ANG PAGSASALING-WIKA

2. Mahigit sa 2,796 ang mga
pangunahing wika sa
daigdig, hindi pa kasama
ang iba’t ibang dialekto o
subdiyalekto ng mga
pangunahing wika…
Mario Pei

3. DEFINITION
Translation is a process by which a spoken
or written utterance takes place in one language
which is intended and presumed to convey the
same meaning as previously existing utterance
in another language. (C. Rabin, 1958)

4. “Ang pagsasaling-wika ay isang proseso kung saan
ang isang pahayag, pasalita man o pasulat, ay
nagaganap sa isang wika at ipinapalagay na may
katulad ding kahulugan sa isang dati nang
umiiral na pahayag sa ibang wika.”

5. Translation consists in
producing in the receptor
language the closest natural
equivalent of the message of
the source language, first in
meaning and secondly in
style. (E. Nida, 1959/1966)

6. “Ang pagsasaling-wika ay muling paglalahad sa
pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na
natural na katumbas ng orihinal ang mensaheng
isinasaad ng wika, una’y batay sa kahulugan, at
ikalawa’y batay sa istilo.”

7. SA MADALING SALITA…
Ang pagsasaling-wika ay paglilipat sa
pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na
katumbas sa diwa at estilo na nasa wikang
isinasalin.

8. MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG
ISANG TAGASALING-WIKA
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin.
2. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang
bansang kaugnay sa pagsasalin.

9. 1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga
taong likas na gumagamit nito.
Halimbawa:
Orihinal: Her heart is as white as snow.
Salin: Busilak sa kaputian ang kanyang puso.
MGA SIMULAIN SA PAGSASALIN

10. 2. Bawat wika ay may kanya-kanyang natatanging
kakanyahan.

11. a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay
laging nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay
karaniwang-karaniwan ang dalawang ayos ng
pangungusap.

12. Halimbawa:
English:
Jose watered the plants.
The plants were watered by Jose.
Filipino:
Dinilig ni Jose ang mga halaman.
Ang mga halaman ay dinilig ni Jose.

13. b. Kailangang maging maingat ang tagapagsalin sa
paggamit ng mga panlapi, tulad ng um at mag.
Halimbawa:
Lilia bought a book.
Mali: Nagbili ng aklat si Lilia.
Tama: Bumili ng aklat si Lilia.

14. 3. Hindi kailangang ilipat sa pinagsalinang wika
and kakayahan ng wikang isinasalin.
Halimbawa:
Filipino:
Si Pedro ay nanood ng sine.
Nanood ng sine si Pedro.
Nanood si Pedro sa sine.
Sine ang pinanood ni Pedro.
English:
Pedro movie a saw.
Saw Pedro a movie.
Movie Pedro a saw.
A movie saw Pedro.
Tama: Pedro saw a movie.

15. 4. Ang isang salin upang maituring na mabuting
salin ay kailangang tanggapin ng pinag-
uukulang pangkat na gagamit nito.

16. 5. Bigyan ng pagpapahalaga ang uri ng Filipino na
angkop na gamitin sa pagsasalin.
Maynila Filipino?
UP Filipino?
Bulacan Filipino?
Ilocano o Bisaya Filipino?

17. 6. Ang mga daglat, akronim, formula na
masasabing establisado o universal na ang gamit
ay hindi na isinasalin.
Halimbawa:
DepEd (sa halip na KagEd mula sa Kagawaran
ng Edukasyon)
(sa halip na sm mula sa sentimetro)
(sa halip na Tu mula sa Tubig)
cm
H2O

18. 7. Kung may pagkakataon na higit sa isa ang
matatanggap na panumbas sa isang salita ng
isinasaling teksto, gamitin ang alinman sa mga
iyon at pagkatapos ay maaaring ilagay sa
talababa (footnote) ang iba bilang mga
kahulugan.

19. 8. Laging isaisip ang pagtitipid ng mga salita.
Halimbawa:
Tell the children to return to their seats.
Di-matipid: Sabihin mo sa mga bata na bumalik
sa kanilang upuan.
Matipid: Paupuin mo ang mga bata.

20. 9. Nagkakaroon lamang ng tiyak na kahulugan
ang isang salita kapag ito’y nagiging bahagi ng
pararila o pangungusap.
Halimbawa:
He ate a cup of rice. (kanin)
The farmers harvested rice. (palay)
He bought a kilo of rice. (bigas)

21. 10. Isaalang-alang ang kaisahan ng mga
magkakaugnay na salitang hiram sa Ingles.
Halimbawa:
solid and liquid
Mali: solido at likwid; solid at likido
Tama: solido at likido; solid at likwid

22. 11. Mahalaga ang
diksyunaryo sa
pagsasaling-wika
ngunit huwag
paaalipin dito.

23. MGA KARAGDAGANG PAALALA TUNGO
SA MABISANG PAGSASALIN
1. Kung magkakaroon ng ibang pakahulugan sa
itutumbas na salita, humanap ng ibang
maaaring ipalit dito o di kaya linawin ang
kahulugan ng salita sa pamamagitan ng context
clue.

24. Halimbawa:
Orihinal: His paper was soaked in water.
Mahinang Salin: Basa ang kanyang papel.
Mabuting Salin: Basa sa tubig ang kanyang papel.
Basa ang kanyang sulatang papel.

25. 2. Hangga’t magagawa ay iwasan ang paggamit ng
panumbas na salita na may kaanyo sa ibang
wika sa Pilipinas ngunit hindi kakahulugan.

26. Halimbawa:
Orihinal: Your servant is already here.
Salin: Narito na ang iyong lingkod.
Mabuting Salin: Narito na ang iyong
tagapaglingkod/ katulong/utusan.

27. 3. May mga pagkakataon na ang isang kaisipang
ipinahahayag nang tahasan sa Ingles ay
kailangang gamitan ng eupemistikong salita sa
Filipino upang hindi maging pangit sa pandinig.

28. Halimbawa:
sex = pakikipagtalik
sperm = punlay, punla ng buhay
penis = ari ng lalaki
vagina = ari ng babae

29. 4. Ang isang magandang pamagat sa Ingles ay
hindi nangangahulugang magiging maganda
ring pamagat sa Filipino.
Halimbawa:
Broken Arrow = Sirang Palaso
Face Off = Tanggal Mukha
Speed = Bilis
The Exorcist = Ang Sinaniban

30. MGA KONSIDERASYON BAGO MAGSALIN
1. Layunin
Orihinal na
Teksto
Saling
Teksto
Reaksyon ng
Mambabasa ng
Orihinal
Reaksyon ng
Mambabasa ng
Salin

31. 2. Mambabasa
Mga maaaring maging
tanong:
Para kanino ang salin?
Sino ang pinag-uukulan
ng salin?

32. 3. Anyo
Tandaan:
Anu’t ano man ang
anyo ng isasalin,
kailangang maging
konsistent ang anyo ng
salin sa orihinal.

33. 4. Paksa
Kung hindi alam ang paksa ng isasalin,
kailangang gawin ang alinman sa mga
sumusunod:
a) Alamin muna ang paksa ng isasalin bago iyon
isalin.
b) Huwag iyong isalin. Ipasalin na lamang sa
nakakaalam ng isasalin.

34. 5. Pangangailangan
Magsalin lamang kung kinakailangan. Hindi
tayo dapat salin ng salin kung ang kailangan
naman ay ang sumulat ng isang orihinal na
akda.

35. MGA PARAAN NG PAGSASALIN
1. Pagtutumbas (F E; E F)
a. Isa-sa-isang tumbasan (Pangngalan)
Halimbawa:
English Filipino
ama father anguish dalamhati
kalapati dove citizen mamamayan
katwiran reason faith pananalig

36. b. Isa-sa-isang tumbasan (Pandiwa)
Halimbawa:
English Filipino
pukawin arouse authorize pahintulutan
kopyahin copy criticize punahin
magpahayag express ran tumakbo

37. c. Isa-sa-isang tumbasan (Pang-uri)
Halimbawa:
English Filipino
matamis sweet pretty maganda
payat thin rich mayaman
sanay expert good mabuti

38. a. Isa-sa-isang tumbasan (parirala, sugnay atbp.)
Halimbawa: (E F)
ability to apply knowledge
kakayahang magamit ang kaalaman
supervised reading activities
mga pinatnubayang gawain sa pagbasa
written activity
pasulat na gawain

39. (F E)
tumuklas ng mga bagong talino
discover new talents
mapang-aliw na palabas
entertaining show
matandang babae
plump woman

40. 2. Panghihiram
a. Mula Kastila, binago ang baybay (S1)
Halimbawa:
kusina (cocina)
kuwelyo (cuello)
kuwento (cuento)
kubyerta (cubierta)
donya (doña)
senyorito (señorito)

41. b. Mula sa Ingles, binago ang baybay (E1)
Halimbawa:
abstrak (abstract)
debelopment (development)
lokomotor (locomotor)
diksyon (diction)
rekord (record)
kompyuter (computer)

42. c. Mula sa Ingles, orihinal na baybay (E2)
Halimbawa:
cake (hindi keyk)
encode (hindi enkowd)
jogging (hindi dyaging)
type (hindi tayp)
cute (hindi kyut)
disk (hindi disk)

43. d. Adapsyon, mula sa iba pang wikang dayuhan,
walang pagbabago sa baybay (F)
Halimbawa:
spaghetti (Italyano)
pizza (Italyano)
bon apetit (Franses)
habeas corpus (Latin)
modus operandi (Latin)

44. 3. Pagsasaling Pa-idyomatiko
Halimbawa:
Filipino
bread and butter hanapbuhay, trabaho
to have a hand/voice magkaroon ng kinalaman,
magkaroon ng kaugnayan
sa pagpapasya
dressed to kill bihis na bihis,
nakapamburol, isputing

45. 4. Paglikha ng Salita (L)
Halimbawa:
Filipino
satulawit
(sayaw, tula, awit)
tapsilog
(tapa, sinangag, itlog)
bantayog
(bantay ng katayugan)
Dance, poem, song
Pork loin, fried rice, egg
monument

46. MGA POSIBLENG KAHINAAN NG SALIN
1. May dagdag na diwa ang salin.
Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng sine
kahapon.

47. 2. Kulang ang diwa ng salin.
Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie
yesterday.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng sine.

48. 3. Mali/Iba ang diwa ng salin.
Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng
konsyerto.

49. 4. May mga bahaging malabo ang
kahulugan kaya’t nagkakaroon ng higit sa
isang kahulugan.
Halimbawa:
Orihinal: Ang pagpapalipad ng saranggola ay
maaaring maging mapanganib.
Salin: Flying kites can be dangerous.

50. 5. Hindi nauunawaan ng pinag-uukulang
mambabasa ang salin.
Halimbawa:
Orihinal: The crowd sang in chorus.
Salin: Sabay-sabay na humugong sa pag-awit ang
madla.