ชีววิทยาเพิ่มเติม 3 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5

1. บทที่ 1 โครงสร้างและหน้าที่ของพืชดอก
บทที่ 2 การสังเคราะห์ด้วยแสง
บทที่ 3 การสืบพันธุ์ของพืชดอกและการเจริญเติบโต
บทที่ 4 การควบคุมการเจริญเติบโตและการตอบสนองของพืช
รายวิชาชีววิทยาเพิ่มเติม 3 (ว 32243)
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2559

2. บทที่ 1 โครงสร้างและหน้าที่ของพืชดอก
รายวิชาชีววิทยาเพิ่มเติม 3
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2559
คุณครูฐิตารีย์ สาเภา
โรงเรียนท่ามะกาวิทยาคม
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 8 (กาญจนบุรี-ราชบุรี)

3.  สืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับโครงสร้างและหน้าที่ของเนื้อเยื่อเจริญและเนื้อเยื่อถาวร
ของพืช
 สืบค้นข้อมูล ทดลอง และอธิบายและอภิปรายเกี่ยวกับโครงสร้างและหน้าที่
ของราก ลาต้น และใบ
 สืบค้นข้อมูล ทดลอง และสรุปเกี่ยวกับโครงสร้างภายในของราก ลาต้น และใบ
 ทดลองและอธิบายเกี่ยวกับตาแหน่งและจานวนของใบในพืชแต่ละชนิดและ
เปรียบเทียบความหนาแน่นของปากใบในพืชต่างชนิดกัน
 สืบค้นข้อมูล อภิปรายและสรุปเกี่ยวกับปัจจัยที่มีผลต่อการคายน้าของพืช
 สืบค้นข้อมูล อภิปรายและสรุปเกี่ยวกับการลาเลียงน้า สารอาหารและอาหาร
ของพืช
จุดประสงค์การเรียนรู้
http://www.slideshare.net/patpataranutaporn/plant-tissue-16714416?related=3

4.  เนื้อเยื่อพืช
 รากและโครงสร้างของราก
 ลาต้น
 ใบ การเจริญเติบโตของใบ และโครงสร้างของใบ
 การแลกเปลี่ยนแก๊สและการคายน้าของพืช
 การลาเลียงน้าของพืช
 การลาเลียงสารอาหารของพืช
 การลาเลียงอาหารของพืช
เนื้อหา (CONTENT)

5. เรื่อง เนื้อเยื่อพืช
รายวิชาชีววิทยาเพิ่มเติม 3
ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2559
คุณครูฐิตารีย์ สาเภา
โรงเรียนท่ามะกาวิทยาคม
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 8 (กาญจนบุรี-ราชบุรี)

6. เซลล์พืช (PLANT CELL)
ผนังเซลล์ของเซลล์พืช
 ผนังเซลล์ปฐมภูมิ (Primary cell wall) เซลลูโลส (Cellulose)
 ผนังเซลล์ปฐมภูมิของเซลล์ที่อยู่ติดกันมีมิดเดิลลาเมลลา (Middle lamella) 
เพกทิน (Pectin)
 เซลล์บางชนิดมีผนังเซลล์ทุติยภูมิ (Secondary cell wall)ลิกนิน (lignin)

7.  เมื่อมีผนังเซลล์ทุติยภูมิหนาขึ้นจนสมบูรณ์เซลล์พืชตาย
 เรียงลาดับชั้นของเซลล์พืชจากเยื่อหุ้มเซลล์ออกมานอกสุดระหว่างเซลล์พืช 2 เซลล์ที่อยู่
ติดกัน
 เซลล์พืชชนิดเดียวกันหลายๆ เซลล์ทาหน้าที่ร่วมกันเรียกว่าเนื้อเยื่อพืช (Plant tissue)
เซลล์พืช (PLANT CELL)
เยื่อหุ้มเซลล์ ผนังเซลล์ทุติยภูมิ ผนังเซลล์ปฐมภูมิ
มิดเดิลลาเมลลาผนังเซลล์ปฐมภูมิผนังเซลล์ทุติยภูมิ
เยื่อหุ้มเซลล์

8. เนื้อเยื่อพืช (PLANT TISSUE)
กลุ่มของเซลล์พืชที่อยู่รวมกันเพื่อทาหน้าที่ร่วมกัน
เนื้อเยื่อเจริญ (meristematic tissue)
เนื้อเยื่อถาวร (permanent tissue)

9.  Meristematic cell = เซลล์ที่สามารถแบ่งตัวได้ตลอดเวลา
 Meristem = บริเวณที่ Meristematic cell อยู่
 เซลล์เบียดแน่น ไม่มี intercellular space
 มีการแบ่งเซลล์แบบ mitosis ได้ตลอดชีวิต
 ไม่เปลี่ยนแปลงไปทาหน้าที่เฉพาะ
 เซลล์สี่เหลี่ยม นิวเคลียสใหญ่ ผนังบางสม่าเสมอ
 มี 3 ชนิด
 เนื้อเยื่อเจริญส่วนปลายยอด/ราก (apical meristem)
 เนื้อเยื่อเจริญเหนือข้อ (intercalary meristem)
 เนื้อเยื่อเจริญด้านข้าง (lateral meristem)
เนื้อเยื่อเจริญ (MERISTEMATIC TISSUE)

10. เนื้อเยื่อเจริญ (MERISTEMATIC TISSUE)

11.  ทาให้โครงสร้างส่วนต่างๆ ของพืชยืดยาวขึ้น
 พบได้ที่ ปลายยอด ตา ปลายกิ่ง และปลายราก
 เจริญเติบโตในแนวดิ่ง
 ทาหน้าที่สร้างเนื้อเยื่อ 3 กลุ่ม
 Protodermเจริญเป็น epidermis
 Ground meristemเจริญเป็น Ground tissue
(cortex)
 Pro cambiumเจริญเป็น vascular tissue (stele)
 พบที่ (พืชใบเลี้ยงเดี่ยวและใบเลี้ยงคู่)
 ปลายยอด/ตา : shoot apical meristem เจริญเป็น
ยอด, left primordia เจริญเป็นใบ, axillary buds
เจริญเป็นกิ่ง
 Root tip: root apical meristem เจริญเป็นปลายราก
เนื้อเยื่อเจริญปลายยอด/ราก (APICAL MERISTEM)

12.  อยู่เหนือข้อ (node)
 เพิ่มความยาวปล้อง (internode)
 เจริญเติบโตในแนวดิ่ง
 พบเฉพาะในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวบางชนิด
เนื้อเยื่อเจริญเหนือข้อ (INTERCALARY MERISTEM)

13.  จาเป็นต่อการเจริญขั้นที่ 2 (2° growth)
 แบ่งเป็น : vascular cambium, cork
cambium และ pericycle
 vascular cambium
 อยู่ระหว่าง 1° xylem กับ 1°phloem
ในรากพืชใบเลี้ยงคู่ ลาต้นพืชใบเลี้ยงคู่ แต่
ไม่พบในพืชใบเลี้ยงเดี่ยว
 สร้าง 2° xylem ทางด้านใน และ
2°phloem ทางด้านนอก
เนื้อเยื่อเจริญด้านข้าง (LATERAL
MERISTEM)

14.  cork cambium (phellogen):
 อยู่ในชั้น cortex ใต้ epidermis
 เปลี่ยนแปลงมาจาก parenchyma ใต้
epidermis: สร้าง periderm, สร้าง
cork ทางด้านนอก และสร้าง
phelloderm ทางด้านใน
 Pericycle:
 อยู่ใต้ชั้น endodermis
 สร้าง periderm ในรากพืชใบเลี้ยงคู่
 สร้างรากแขนง
เนื้อเยื่อเจริญด้านข้าง (LATERAL
MERISTEM)

15.  พบที่
 รากพืชใบเลี้ยงคู่
 ลาต้นพืชใบเลี้ยงคู่
 พืชใบเลี้ยงเดี่ยวบางชนิด เช่น มะพร้าว ปาล์ม
หมากผู้หมากเมีย จันทน์ผา จันทน์แดง ป่าน
ศรนารายณ์
เนื้อเยื่อเจริญด้านข้าง (LATERAL MERISTEM)

16.  กลุ่มเซลล์ที่เจริญเต็มที่
 ไม่การแบ่งเซลล์อีกต่อไป
 เปลี่ยนแปลงมาจากเนื้อเยื่อเจริญ
 แบ่งได้ 2 ชนิด
 เนื้อเยื่อถาวรเชิงเดี่ยว (simple
permanent tissue)
 เนื้อเยื่อถาวรเชิงซ้อน
(complex permanent
tissue)
เนื้อเยื่อถาวร (PERMANENT TISSUE)

17.  ประกอบด้วยเซลล์ชนิดเดี่ยวกัน ทาหน้าที่ร่วมกัน
 เอพิเดอร์มิส (epidermis)
 พาเรงคิมา (parenchyma)
 คอลเลงคิมา (collenchyma)
 สเกลอเลงคิมา (sclerenchyma)
 เอนโดเดอร์มิส (endodermis)
 คอร์ก (cork/phellem)
เนื้อเยื่อถาวรเชิงเดี่ยว (SIMPLE PERMANENT TISSUE)

18.  ล้อมรอบ vascular tissueแยกระหว่าง cortex กับ
stele
 ผนังบาง เรียงแถวเดียวอัดแน่น
 น้าสามารถผ่านเข้าออกเซลล์ได้บริเวณ passage cell
 รอยต่อระหว่างเซลล์ยึดแน่นด้วย suberin/ cellulose/
lignin=casparian strip=ไม่เกิด apoplast
 บริเวณราก: บางเซลล์เปลี่ยนเป็นเซลล์ขนราก (root
hair cell)
 casparian strip
 suberin + cellulose + lignin (พืชใบเลี้ยงเดี่ยว)
 suberin (พืชใบเลี้ยงคู่)
 พบที่ : รากพืชทุกชนิด แต่เห็นชัดในพืชใบเลี้ยงเดี่ยว
 หน้าที่ : ควบคุมการเข้าออกของน้าระหว่าง cortex
และ xylem
เอพิเดอร์มิส (EPIDERMIS)

19.  รูปร่างหลายเหลี่ยม
 ผนังเซลล์เป็น 1° cell wall
 มี central vacuole ขนาดใหญ่ ดัน cytoplasm
ไปอยู่ริมเซลล์
 มี intercellular space เยอะ
 หน้าที่
 สะสมน้า น้าตาล กรดอะมิโน ผลิตสารพิษ
sap vacuole
 สะสมอาหาร (แป้ง ไขมัน โปรตีน)มี
leucoplast
 สังเคราะห์ด้วยแสงมี chloroplast เรียก
chlorenchyma
 สามารถ re differentiation เป็น
meristematic cell ได้อีก
พาเรงคิมา (PARENCHYMA)

20.  หน้าที่
 สะสม pigment ใน vacuole เพื่อดึงดูดแมลง
anthocyanin
 พืชน้าจะมี air space ที่โดดเด่นช่วยในการ
ลอยตัว (aerenchyma)
 พบที่
 ราก/ลาต้น: cortex, stele
 ใบ: palisade mesophyll, spongy
mesophyll
พาเรงคิมา (PARENCHYMA)

21.  รูปร่างหลายเหลี่ยม
 ผนังเซลล์เป็น 1°cell wall แต่มี cellulose
และ pectin สะสมตามมุม
 ระหว่างเซลล์มี intercellular space น้อย
หรือไม่มีเลย
 อาหารและน้ายังสามารถแพร่ผ่านเซลล์ได้
 ไม่สามารถ re differentiation เป็น
meristematic cell ได้อีก
คอลเลงคิมา (COLLENCHYMA)

22.  พบที่ :
 ใต้ชั้น epidermis ของลาต้น หรือตาม
มุมของลาต้นที่เป็นเหลี่ยม
 ก้านใบและเส้นกลางใบ
 หน้าที่ :
 สร้างความแข็งแรงและยืดหยุ่นให้กับ
เนื้อเยื่อของลาต้นที่ยังโตไม่เต็มที่
(supporting)
 สร้างความแข็งแรงแก่ก้านใบ
คอลเลงคิมา (COLLENCHYMA)

23.  Sclereid/stone cell
 เซลล์ที่ตายแล้ว รูปร่างไม่แน่นอน แต่จะ
มีความกว้างและยาวใกล้เคียงกัน
 ผนังหนาเป็น lignified 2° wall
 Lumen=ช่องว่างตรงกลางเซลล์
 Pit canal=ส่วนที่ไม่เกิดการสะสมของ
lignin ใช้ติดต่อกับเซลล์ข้างเคียง
 พบที่: cortex ของลาต้นและราก, เปลือกไม้,
เปลือกผลไม้, เนื้อผลสาลี่, กะลามะพร้าว
 หน้าที่: ให้ความแข็งแรงแก่โครงสร้าง
สเกลอเลงคิมา (SCLERENCHYMA)

24.  fiber
 เซลล์ที่ตายแล้ว รูปร่างยาว แหลม
หัวแหลมท้าย
 ผนังหนาเป็น lignified 2° wall
 ผนังหนามากจน Lumen เกือบจะหายไป
หมด
 พบที่: cortex ของรากและลาต้น/ xylem/
phloem
 หน้าที่: ให้ความแข็งแรงแก่โครงสร้าง ทาให้
พืชมีความยืดหยุ่น สามารถโค้งงอและรับ
น้าหนักได้
สเกลอเลงคิมา (SCLERENCHYMA)

25.  ล้อมรอบ vascular tissueแยก
ระหว่าง cortex กับ stele
 ผนังบาง เรียงแถวเดียวอัดแน่น
 น้าสามารถผ่านเข้าออกเซลล์ได้บริเวณ
passage cell
 รอยต่อระหว่างเซลล์ยึดแน่นด้วย
suberin/ cellulose/ lignin=casparian
strip=ไม่เกิด apoplast
 พบที่ : รากพืชทุกชนิด แต่เห็นชัดในพืชใบ
เลี้ยงเดี่ยว
 หน้าที่ : ควบคุมการเข้าออกของน้า
ระหว่าง cortex กับ xylem
เอนโดเดอร์มิส (ENDODERMIS)

26.  เซลล์หลายชั้น ทรงสี่เหลี่ยม ผนังหนา เรียงชิด
กันตามยาว
 มีการสะสมของ suberin (fatty acid,
wax)น้า, O2 ผ่านเข้าออกไม่ได้ = เซลล์
ตาย
 พบที่ : ราก/ลาต้นที่มีอายุมาก เรียงตัวอยู่
ชั้นนอกสุดของลาต้น แทนที่ชั้น epidermis
อยู่ด้านนอกต่อกับ cork cambium
 หน้าที่ : ป้องกันอันตรายจาก เชื้อโรค แมลง
สภาพแวดล้อมที่เย็นหรือร้อนเกินไป ไฟป่า
lenticel ที่เกิดจากการดันของ cork ช่วย
แลกเปลี่ยนแก๊สและการคายน้า
คอร์ก (CORK/PHELLEM)

27.  เซลล์หลายชั้น ทรงกลม ผนังบาง มี
ช่องว่างระหว่างเซลล์ ≈ parenchyma
(มีชีวิต)
 รวมเป็นส่วนหนึ่งของชั้น cortex
 พบที่ : อยู่ด้านในต่อกับ cork cambium
 หน้าที่ : สะสมสารอาหารและแร่ธาตุ
PHELLODERM

28.  เนื้อเยื่อ Xylem
 Tracheid
 Vessel
 Xylem parenchyma
 Xylem fiber
 เนื้อเยื่อ Phloem
 Sieve tube member
 Companion cell
 Phloem parenchyma
 Phloem fiber
เนื้อเยื่อถาวรเชิงซ้อน (COMPLEX PERMANENT TISSUE)

29.  เซลล์ที่ตายแล้ว
 เซลล์ยาว แหลมหัวแหลมท้าย ขนาดเล็ก
 ผนังเซลล์มี lignin มาเกาะ
 ช่องเปิดรอบเซลล์จะไม่มีการสะสมของ lignin
 Pit จะอยู่เป็นคู่กับเซลล์ข้างเคียง ใช้ติดต่อสื่อสาร
ระหว่างเซลล์
 พบในพืชมีท่อลาเลียงทุกชนิด (หวายทะนอยจะ
ถึงพืชดอก)
 หน้าที่ : ลาเลียงน้าและแร่ธาตุจากรากสู่ใบ
(transduction)
XYLEM : TRACHEID

30.  เซลล์ที่ตายแล้ว
 เซลล์ป้อมสั้น หัวท้ายป้าน ขนาดใหญ่ ต่อกันเป็น
ท่อยาว
 ผนังเซลล์มี lignin มาเกาะ
 ช่องเปิดด้านปลาย = perforation plate
 ความหนาจากการสะสมของ lignin ไม่เท่ากันทา
ให้เห็นเป็นรูปร่างต่างๆ
 Pit = ช่องเปิดรอบเซลล์
 พบในพืชชั้นสูง
 หน้าที่ : ลาเลียงน้าและแร่ธาตุ
XYLEM : VESSEL

31.  เซลล์ที่มีชีวิตเหมือน parenchyma
 เรียงตัวในแนวรัศมี
 หน้าที่ : ลาเลียงน้าและแร่ธาตุ =
Xylem ray
XYLEM : XYLEM PARENCHYMA

32.  เซลล์ที่ตายแล้ว
 เกิดจากการสะสมของ lignin
 หน้าที่
 สร้างความแข็งแรงให้แก่โครงสร้าง
XYLEM : XYLEM FIBER

33.  เซลล์ที่มีชีวิต
 เซลล์ป้อมสั้น หัวท้ายป้าน ขนาดใหญ่ ต่อกัน
เป็นท่อยาว
 ช่องเปิดด้านปลายเหมือนรูตะแกรง = sieve
plate
 มี plasmodesmata เป็นจานวนมาก เพื่อ
การไหลเวียนของ cytoplasm กับเซลล์
ข้างเคียง
 ไม่มีการสะสมของ lignin และ suberin
 อายุมากขึ้น นิวเคลียสและออร์แกเนลล์ต่างๆ
จะสลาย
 พบในพืชมีท่อลาเลียงทุกชนิด
 หน้าที่ลาเลียงอาหารในรูปของน้าตาลซูโครส
จากแหล่งผลิตสู่แหล่งสะสมอาหาร
PHLOEM : SIEVE TUBE MEMBER

34.  เซลล์ที่มีชีวิต
 เซลล์ผอม ผนังบาง ประกบติดกับ sieve
tube member
 มี plasmodesmata มาก เพื่อใช้ในการ
ไหลเวียนของไซโทพลาซึมกับ sieve
tube member
 พบในพืชดอกและมะเมื่อย
 หน้าที่ : เซลล์ผู้ช่วยของ sieve tube
member ช่วยขนย้ายน้าตาลจากเซลล์
ต้นทางเข้าสู่ sieve tube member
PHLOEM : COMPANION CELL

35.  เซลล์ที่มีชีวิต
 เรียงตัวแบบรัศมี
 หน้าที่ลาเลียงน้าด้านข้าง = phloem
ray
PHLOEM : PHLOEM PARENCHYMA
PHLOEM : PHLOEM FIBER
 เซลล์ตายแล้ว
 เกิดจากการสะสมของ lignin
 หน้าที่สร้างความแข็งแรงให้แก่โครงสร้าง