Akkermans & Partners Support heeft de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de transitie van de AWBZ en de effecten hiervan op in- en verkoop van zorg.
1. Omdat ú hoge eisen stelt.
Onderzoek naar
Zorginkoop bij
gemeenten
Een bewegende markt vraagt
om flexibele inzet van goed
opgeleide professionals
2. De structurele veran De huidige ontwikkelingen in het Nederlandse zorg-
stelsel vragen om een andere manier van werken. De
transitie van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
deringen van de AWBZ (AWBZ) naar de Wet maatschappelijke ondersteuning
(Wmo) maakt dat de in- en verkoop van zorg belang
rijker wordt voor gemeenten en zorgaanbieders. De
naar de Wmo vragen kosten voor sociaal-maatschappelijke diensten bedra-
gen 55 procent van het gemeentelijk budget. De in-
koop, maar ook verkoop van dergelijke diensten is niet
om een onderzoek naar te vergelijken met de inkoop van producten. Die is
n
amelijk aan Europese aanbestedingswet- en regel
geving verbonden.
zorgnkoop bij gemeenten.
i Onderzoek
Van november 2011 tot maart 2012 heeft Akkermans &
Partners Support onderzoek gedaan naar de inkoop
van zorg bij gemeenten. Om een beeld te schetsen van
de impact van de veranderende wetgeving op publieke
Akkermans & Partners en private organisaties, heeft Akkermans & Partners
Support interviews gehouden met verschillende betrok-
ken partijen. In het onderzoek zijn de visies van klei-
Support heeft onderzocht nere en grotere gemeenten, inkoopsamenwerkingen,
zorgaanbieders in onder andere de GGZ en VV&T,
b
elangenorganisaties en experts meegenomen.
waar gemeenten en Het esultaat is een beeld van de ontwikkeling die de
i
r
nkoop van zorg momenteel doormaakt.
zorgaanbieders op dit Verandering van de AWBZ
De extramurale begeleiding uit de AWBZ wordt onder-
gebracht onder de Wmo. Hierdoor wordt verwacht dat
moment staan. de ondersteuning in zelfredzaamheid en betrokken-
heid van burgers lokaal georganiseerd wordt. Dit kan
beter door gemeenten dan door het Rijk uitgevoerd
worden. In 2013 worden gemeenten verantwoordelijk
voor de nieuwe cliënten en voor de cliënten die een
herindicatie nodig hebben. In 2014 gaat ook de be-
staande groep cliënten die begeleiding krijgen, over
naar de Wmo. Binnen deze transitie vallen ook het
kortdurend verblijf en het vervoer dat verbonden is
aan de begeleiding. Met de transitie van de AWBZ
naar gemeenten, en overige decentralisaties als de Wet
W
erken naar Vermogen (WWnV) en de Jeugdzorg, de
wijzigingen in het Persoonsgebonden budget (PGB) en
passend onder ijs en het scheiden van wonen en zorg,
w
komen er grote veranderingen af op gemeenten,
zorgaan ieders en hun cliënten.
b
3. Zorgaanbieders
Meer dan 400 verschillende gemeenten en presenteren. Het is voor de meeste zorgaanbieders
Voor de zorgaanbieders en vertegenwoordigers van nieuw om de berekening van de kostprijs van hun
c
liënten die hebben deelgenomen aan dit onderzoek1 p
roduct, inzichtelijk te maken.
is het belang van samenwerking tussen gemeenten,
maar ook de samenwerking mét gemeenten groot. Uit ons onderzoek blijkt dat er een verschil is tussen de
proactiviteit en assertiviteit van verschillende zorgaan-
Volgens deze groep is het lastig een structurele bieders als het gaat om verkoop van zorg. Het belang
c
ommunicatiestroom met gemeenten op gang te voor het afsluiten van goede contracten met gemeen-
k
rijgen, vooral als het gaat om de inkoop van diensten. ten is voor sommige zorgaanbieders groter dan andere.
Gemeenten houden vast aan de wet- en regelgeving Extramurale begeleiding levert financieel minder op
omtrent aanbesteding. dan intramurale begeleiding/zorg.
Aanbieders ervaren dit niet altijd positief. Er wordt Voor organisaties waarbij extramurale begeleiding een
weinig of geen contact gezocht. Vooral in aanbeste- klein percentage is van het budget, zijn relatief minder
dingstrajecten en programma’s van eisen (PvE) worden commerciële inspanningen noodzakelijk dan bij orga
maatstaven gehanteerd die eenzijdig zijn opgesteld nisaties waar dit onderdeel de grootste bron van in
(zonder gebruik te maken van de expertise van de komsten is. Het wordt daarom belangrijker om in te
z
orgaanbieder). spelen op de wensen van gemeenten. Ook het belang
van netwerken en meedenken over beleid neemt toe.
Klein versus groot
Kleinere zorgorganisaties vinden het eenvoudiger Innovatief werken
om contacten met de gemeenten te leggen en te De voorgestelde doelmatigheidskorting van 5 procent
onderhouden. Redenen: kan naar verwachting tot wel 20 procent oplopen. Dit
• r zijn minder gemeenten waarmee afspraken
E vergt een innovatieve, maar vooral efficiëntere manier
gemaakt moeten worden. van werken.
• De afstand is minder groot. In de gevoerde gesprekken werd vaak genoemd dat ge-
• nformele relaties en contacten zorgen voor een
I meenten en zorgaanbieders processen anders moeten
groter draagvlak en een ‘gun-factor’. inrichten. Het één op één overnemen van de contracten
Grote partijen die met meer dan honderd gemeenten en werkwijzen tussen zorgkantoor en zorgaanbieder,
zaken doen, missen deze informele communicatie- met daarop een efficiencykorting, zou afbreuk isico
r
stroom. Zij staan verder van de gemeenten af. kunnen hebben op de kwaliteit van zorg. Zorgaanbieder
en gemeente kunnen samen kansen reëren door het
c
Contractmanagement anders inrichten van zorg en zorg roducten, waardoor
p
Het sluiten van contracten met zorgkantoren werkt de kwaliteit en de tevredenheid van de cliënt niet
a
nders dan het contracteren van gemeenten. Niet v
erloren gaat.
a
lleen is de financieringsstructuur anders, ook het
p
olitieke speelveld is een nieuw terrein voor zorg aan-
biedende partijen. Dit vraagt om een andere (klant)
benadering. Voor een aantal organisaties resulteert
dit in het wijzigen van hun bedrijfsstructuur en het Uitdagingen voor zorgaanbieders
aantrekken van personeel met andere vaardigheden
• Veel) Nieuwe samenwerkingspartners
(
en aanvullende kennis.
• econtracteerd worden en blijven
G
Commercialisering
De verkoop van zorg is een relatief nieuw fenomeen
• ommercieel en innovatief denken
C
voor zorgaanbieders binnen het AWBZ-segment. Finan-
ciering van zorg vond altijd plaats op basis van budget.
• oede productdefinitie en presentatie van
G
Bij de Wmo-financiering moet marktwerking ervoor
het onderscheidend vermogen
zorgen dat zorgaanbieders zich commerciëler opstellen
en hun onderscheidend vermogen kunnen definiëren
1) In totaal hebben 20 zorgaanbieders en 4 cliëntvertegenwoordigende organisaties deelgenomen aan dit onderzoek.
4. Gemeenten
Vormgeven van lokaal beleid stand komt, met als voornaamste reden de verschillen
Onduidelijkheid is de grootste uitdaging binnen deze in politieke kleur of beleid. Duidelijk voordeel hebben
veranderingen, zo blijkt uit reacties van de verschil- de gemeenten die al een samenwerkingsverband heb-
lende gemeentelijke organisaties2 die hebben mee ben. Samenwerking tussen gemeenten zorgt voor een
gedaan met dit onderzoek. Gemeenten weten niet betere en efficiëntere afstemming van diensten. Daar-
precies wat er op hen af gaat komen. De wet- en regel- naast kan het gemeenschappelijk aanleveren van data
geving en budgettering (financiering) is nog onvol- (urenregistratie), contractbeheer en verantwoording
doende inzichtelijk. In het eerste kwartaal van 2012 i
nteressant schaalvoordeel opleveren.
was het voor veel gemeenten nog niet duidelijk over
hoeveel en welke liënten het nu precies gaat. Ook is
c Gemeentelijke inkoopcontracten of aanbestedings
nog onduidelijk welke en hoeveel ‘zorgproducten’ er documenten worden veelal opgesteld door een jurist,
naar gemeenten overgaan. Dit resulteert in een af- een inkoper en een inhoudsdeskundige. Het betrek-
wachtende houding bij een aantal gemeenten. Door ken van zorg aanbiedende partijen bij het opstellen
gebrek aan besluit orming van de centrale overheid
v van het programma van eisen wordt de laatste tijd
en gebrek aan informatie over de cliënt en het zorg- meer gedaan, maar zeker niet door alle gemeenten.
product, wordt in een aantal gemeenten nog weinig Slechts in enkele gevallen wordt contact gezocht met
beleid vormgegeven. cliënten/burgers, bijvoorbeeld door het betrekken van
de Wmo-Raad.
Waar staan gemeenten nu?
Tijdens bijeenkomsten3 in januari en februari 2012
bleek dat van de aanwezige gemeenten een laag per-
centage de eerste fase van het stappenplan van het
transitiebureau4 volledig heeft afgerond. Dit wil niet Grootste uitdagingen voor gemeenten
zeggen dat er niet al een start gemaakt is met de
volgende fase. In de voorbereiding van gemeenten zit • okaal beleid moet nog vormgegeven worden
L
veel verschil. Er wordt contact gezocht met huidige en
toekomstige aanbieders, en met de zorgkantoren die • Veel) Nieuwe samenwerkingspartners
(
op dit moment de regie voeren over de extramurale
b
egeleiding in de AWBZ. Er zijn ook gemeenten die • ontractering
C
deze slag nog niet hebben gemaakt.
Innovatie en integraliteit
De doelmatigheidskorting vraagt ook van gemeenten
een innovatieve en efficiënte werkwijze. De drie tran
sities bieden de mogelijkheid processen anders in te
richten. Integrale gevalsbenadering, verandering van
aanbod gestuurd naar vraag gestuurd werken zet de
beweging in naar meer maatwerk en dit leidt tot een
efficiencyslag.
Contractmanagement
Door de transitie sluiten gemeenten ook contracten af
met nieuwe partijen. Het gaat dan om een nog nader
te bepalen product en vaak ook over een groot aantal
nieuwe partijen. Veel van de zorg aanbiedende partijen
werken voorbij de gemeentegrenzen. Hierdoor is het
belang van een homogeen beleid, en samen erking
w
tussen gemeenten enorm toegenomen. Uit ons onder-
zoek blijkt dat deze samenwerking niet altijd goed tot
2) In totaal hebben 11 gemeenten en 4 organisaties waarin minimaal 8 gemeenten samenwerken meegewerkt aan dit onderzoek.
3) Regiobijeenkomsten PIANOo, Bijeenkomst bestuurders en wethouders IBMN.
4) www.invoeringWmo.nl/stappenplan/stappenplan.html
5. De gemeentelijke zorginkoper
Het belang van goede zorginkoop neemt toe. Naar
aanleiding van dit onderzoek ziet Akkermans Part- De meest genoemde eigenschappen waarover een
ners Support een toenemende vraag ontstaan naar gemeentelijke zorginkoper moet beschikken. Hiermee
marktfitte professionals die binnen het gemeentelijk kan hij goed bewegen in de veranderende markt.
domein zorg kunnen inkopen. Dat is geen gewone
inkoop, die normaal gezien wordt als middel om een
bijdrage te everen aan beleidsdoelstellingen als doel
l Helicopterview
matigheid, duurzaamheid, innovatie, social return Overzicht van het speelveld, het politieke
en besparing. De verantwoordelijkheid van goede zorg landschap, het te voeren beleid, de invloed
voor de burger vergt specifieke kennis en andere van de te maken keuzes, van het werkveld en
eigenschappen dan de inkoop van bijvoorbeeld lan- de actoren daarin. En inzicht in de belevings-
taarnpalen. Alle geïnterviewde personen zijn van wereld van de cliënt.
mening dat de eisen voor succesvolle zorginkoop in de
toekomst toenemen. Nieuwe vormen en methodieken
van inkopen, zoals estuurlijk Aanbesteden5, spelen
B Creativiteit
hier al op in. Out of the box-denken en over grenzen van
eigen vak of afdeling kunnen kijken. Markt
Akkermans Partners Support is van mening dat gericht denken is hierbij onoverkomelijk.
g
emeentelijke zorginkopers zich niet alleen moeten
richten op procesbegeleiding en -bewaking. Zij moe-
ten ook betrokken zijn bij de inhoud, het proces van Procestechnische deskundigheid
voorbereiding en het contractbeheer. Het gemeentelijke zorginkoopproces vindt
plaats via aanbestedingen, subsidies, contrac-
Met kennis van de markt, de cliënt en de huidige ten en onderhandelingen. Kennis hiervan is
o
ntwikkelingen in het werkveld, in combinatie met belangrijk, en is (in de praktijk) te leren.
vaktechnische inkoopkennis, kan zorginkoop naar
een hoger niveau getild worden. Inkoop en goede af-
spraken maken tussen gemeenten en zorgaanbieders Sensitiviteit
valt of staat met een goede verstandhouding. Dwars- Netwerken en verbanden weten te leggen,
verbanden tussen sociaal-maatschappelijke diensten i
nzicht hebben in belangen en behoeften
werken versterkend bij zorginkopers met kennis van van meerdere partijen.
de markt en haar mogelijkheden.
Communicatie
Een vertaling kunnen maken van politieke
keuzes naar praktische effecten en van beleids
C o n c l u si e visie naar heldere, toetsbare beleidsdoelen.
Juiste vragen weten te stellen en doorvragen,
Het anders inkopen van zorg vergt veel van de onderhandelen, samenwerken.
kwaliteiten en eigenschappen van gemeente-
lijke inkopers. Ze dienen goed op de hoogte te
zijn van het zorgdomein. Kennis van de zorg- Omgevingsbewustzijn
markt, een stevig netwerk en het onderhou- Op de hoogte zijn van actuele ontwikkelingen,
den van relaties geldt als minimumeis. Maar ook in aanverwante werkgebieden. Het kun-
ook meedenken in beleidsvorming, doorvra- nen verplaatsen in de cliënt, de organisatie
gen en politieke sensitiviteit zijn capaciteiten en het politieke speelveld. Begrip van politieke
die de gemeentelijke zorginkoper absoluut en maatschappelijke invloeden.
dient te hebben.
5) www.pianoo.nl/sites/default/files/documents/documents/bestuurllijkaanbesteden-waarkomthetvandaanmaghetwatishetenwaargaathetheen.pdf
6. Akkermans Partners Support
Akkermans Partners Support biedt met het Talent
Development Program Healthcare, een fullservice Akkermans Partners Support beschikt over
c
oncept voor werving, selectie, opleiding en invulling g
ekwalificeerde en talentvolle professionals,
van vacatures (voor detachering, met mogelijkheid tot voor detachering en voor deta-vast oplossingen.
overname) voor zorginkopers en zorgverkopers. De ruim 350 hbo’ers en academici en 50 mbo+-
professionals werven we zelf, leiden we op en
Akkermans Partners Support is al meer dan tien jaar coachen we in hun persoonlijke ontwikkeling.
een betrouwbare partner voor detachering en interim
management. Akkermans Partners Support is preferred supplier
van vrijwel alle grote financiële dienst erleners
v
Binnen het aandachtsgebied zorg, richt Akkermans die zich richten op zorg en inkomen, pensioenen
Partners Support zich op tijdelijke ondersteuning en en hypotheken.
piekopvang binnen administratieve en financiële
p
rocessen bij zorgverzekeraars, zorgkantoren, zorg Zoekt u de beste professionals? U vindt ze bij
aanbieders en gemeenten. A
kkermans Partners Support! Bel voor een
a
fspraak en wij vertellen u in een persoonlijk
Onze medewerkers kenmerken zich door hun onder g
esprek graag wat wij voor u kunnen betekenen.
nemerszin, mentaliteit en up-to-date kennis. Meer
w
eten? Neem contact op met New Business Account
manager Steven Horsch via (035) 699 11 66.
Met dank aan alle organisaties die deelgenomen
hebben aan dit onderzoek.
Akkermans Partners Support
Gooimeer 6-35, 1411 DD Naarden
Tel. (035) 699 11 66
support@akkermanssupport.nl
Omdat ú hoge eisen stelt. www.akkermanssupport-zorg.nl