2. Życiorys:
Marek Tulliusz Cyceron urodził się w roku 106 p.n.e. w Arpinum, położonym w górach mieście w krainie Wolsków, około 100 kilometrów na
południowy wschód od Rzymu. Mieszkańcy Arpinum od 188 r. p.n.e. posiadali obywatelstwo rzymskie, a rodzina Tulliuszów przez kilka
pokoleń uczestniczyła w zarządzaniu rodzinnym miastem. Ojciec Marka należał do stanu ekwitów, natomiast matka pochodziła z rzymskiego
rodu senatorskiego. Miał młodszego o około pięć lat brata Kwintusa.Z domem rodzinnym w Arpinum Cyceron był związany emocjonalnie do
końca życia. Często tam wracał, a pytany o przyczynę, odpowiadał:
“jeśli mam prawdę powiedzieć, to są to moje i brata mego rodzinne strony; tutaj urodziliśmy się z prastarego
rodu, tutaj są nasze świętości, tutaj ród, tutaj przodków naszych liczne wspomnienia”.
3.
4. Karieria polityczna :
Po ukończeniu pełnoletności, w wieku 16 lat, rozpoczął praktykę adwokacką u znanego rzymskiego prawnika Kwintusa Mucjusza
Scewoli Augura, znawcy prawa cywilnego, którego nie odstępował nawet na krok. Uczęszczał na rozprawy sądowe, gdzie
przysłuchiwał się słynnym adwokatom. W domu Augura narodziła się przyjaźń Marka ze starszym o trzy lata Tytusem Pomponiuszem,
który później otrzymał przydomek Attyka. Przyjaźń ta miała przetrwać do śmierci Cycerona. Cyceron ponadto przyglądał się i
przysłuchiwał przemowom na Forum Romanum, co także korzystnie wpływało na jego rozwój. Cyceron rozpoczął także naukę życia
publicznego (tirocinium fori), która zgodnie z tradycją trwała rok. Z czasem jednak zdecydował się wstąpić do armii, wiedząc że jest to
najlepsza droga do kontynuacji kariery politycznej, co jednak zatrzymało na pewien okres jego studia.Gdy wybuchła wojna Rzymu ze
sprzymierzeńcami, jako siedemnastolatek zaciągnął się na rok do wojska. Został wpierw przydzielony na staż do sztabu konsula
Gnejusza Pompejusza Strabona, następnie walczył jako oficer pod rozkazami Lucjusza Korneliusza Sulli. Ukończył służbę wojskową
przed wybuchem wojny domowej między Mariuszem a Sullą w 88 roku p.n.e., podczas której zginęło wielu jego nauczycieli i
przyjaciół.
5. Karieria polityczna :
-W roku 74 p.n.e. Cyceron powrócił do Rzymu i jako były kwestor zasiadł w senacie. Poparł w nim przywrócenie władzy trybunów ludowych, gdyż widział w tym
powrót do tradycyjnych praw republiki. Z wielu spraw sądowych, w jakich występował w tym okresie, zachowały się mowy z tylko trzech – obrony wyzwoleńca
Skamandra oskarżonego o próbę otrucia ekwity; procesu niejakiego Tulliusza przeciw bogatemu sąsiadowi Fabiuszowi, który przy pomocy niewolników napadł na
willę Tulliusza i pobił wielu jego ludzi; obrony Steniusza, który niesłusznie skazany na Sycylii zbiegł do Rzymu.
-W 69 roku p.n.e. Cyceron został edylem. Jako edyl pod swoją pieczą miał świątynie, budowle użyteczności publicznej, ulice i targowiska miejskie. Zajmował się
aprowizacją ludności i organizacją igrzysk publicznych. Nie był człowiekiem ubogim, ale daleko było mu do bogactwa, więc sprawował edylat na miarę swoich
możliwości – uzyskał między innymi pomoc finansową od wdzięcznych Sycylijczyków.
-W 63 roku p.n.e. wreszcie stanął na najwyższym stanowisku konsula Najwyższy szczebel kariery był trudny do zdobycia. Oficjalne staranie o konsulat, rozpoczął
Cyceron zwyczajem rzymskim na rok przed wyborami, w lipcu 65 roku. Stanął przed bardzo trudnym zadaniem. Nie był z pochodzenia Rzymianinem, nikt z jego
rodu nigdy nie sprawował w republice żadnego urzędu
-W 62 roku p.n.e. zrezygnował na pewien okres z polityki, poświęcając się całkowicie pisarstwu
6. Mówca:
Cyceron przywiązywał ogromną wagę do swej działalności politycznej,
jednak sławę u potomnych zdobył nie jako polityk, lecz jako mówca i
filozof; uznano go za największego mówcę w historii Rzymu. Posługiwał
się po mistrzowsku wszystkimi znanymi ówcześnie stylami
retorycznymi; jego mowy odznaczały się doskonałą budową i jasnością;
proza rzymska zawdzięczała mu bogato rozczłonkowany okres i pięknie
zbudowane zdania o rytmicznych zakończeniach — klauzulach; z
oratorskiego dorobku Cycerona zachowało się 58 mów politycznych i
sądowych, w całości lub w większych częściach, oraz 60 fragmentów;
do najsłynniejszych należą: 5 mów Przeciw Werresowi (70 r.; Werres),
4 mowy Przeciw Katylinie (63 r.), W obronie poety Archiasza (62 r.), 14
mów przeciw Markowi Antoniuszowi, tzw. Filipik (Filipiki).
7. Filozof:
Jakkolwiek twórczość filozoficzna nie była głównym polem działalności Cycerona, stał się on wraz z
Lukrecjuszem i Warronem jednym z inicjatorów filozofii w starożytnej Rzymie. Filozofią zajmował się u
progu kariery i po dojściu Cezara do władzy, kiedy wycofał się z życia publicznego i napisał większość
prac filozoficznych. Za młodu studiował u filozofów greckich, głównie u epikurejczyków i stoików. Jego
twórczość miała charakter eklektyczny; łączył i zestawiał ze sobą wątki charakterystyczne dla różnych
szkół, dając prymat stoicyzmowi, był niechętny epikureizmowi (wydał jednak poemat Lukrecjusza De
rerum natura). Zajmował się głównie filozofią praktyczną, widząc w problemie szczęścia naczelny
przedmiot refleksji; idąc m.in. za Sokratesem i stoikami, drogę do szczęścia widział w cnocie,
rozumnym postępowaniu zgodnym z naturą człowieka; szczególną rolę przypisywał przyjaźni,
wyróżniając, oprócz przyjaźni między poszczególnymi ludźmi, m.in. także przyjaźń politycznej,
międzynarodową, kosmiczną.
8. Poglądy filozoficzne stoików i ich przedstawiciele :
Przedstawiciele:
· Zenon z Kition
· Marek Aureliusz
· Seneka
· Cyceron
Poglądy:
· Działacze aktywni polityki
· Prawo naturalne opiera się na wiecznym rozumieniu kosmosu
· Uważali że istnieje tylko jedna przyroda która się nazywa monizm
· Prawo dotyczy wszystkich ludzi nawet niewolników
· Człowiek powinien żyć zgodnie ze swym losem
9. Teoretyk wymowy:
Cyceron zyskał także sławę jako teoretyk wymowy; pismom
retorycznym nadawał formę dialogu; najważniejsze z nich to:
Mówca, Brutus, Podziały retoryczne, Topika, przede
wszystkim zaś O mówcy — dzieło, w którym przedstawił
wizerunek idealnego mówcy, łączącego artyzm wysłowienia z
głęboką kulturą filozoficzną.Najlepszym źródłem poznania osobowości
Cycerona jest jego korespondencja obejmująca ponad 900 listów;
zachowało się 16 ksiąg listów Do Attyka, 3 księgi Do brata Kwintusa, 2
księgi Do Brutusa, 16 ksiąg Do znajomych; w listach ujawnia się
mistrzostwo Cycerona jako stylisty i umiejętność dostosowania
wypowiedzi do charakteru adresata. Jego twórczość wywarła wielki wpływ
na kulturę europejską; od schyłku starożytności stał się autorem
szkolnym, a jego styl wśród wielu autorów znalazł niemal niewolniczych
naśladowców.
10. Przykładowe myśli :
● Przez nieróbstwo ludzie uczą się czynić źle
● Nie można powiedzieć niczego tak niedorzecznego, czego by jakiś filozof nie powiedział.
● Pieniądz jest nerwem wojny
● Państwo dziełem narodu
● Oszczędność to wielki dochód
● Podatki są sprężyną państwa
