Z2.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Wysocki
Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych
z zakresu gospodarki magazynowej
342[04].Z2.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr Iwo Nowak
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Wysocki
Konsultacja:
mgr inŜ. Halina Śledziona
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z2.04
,,Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych z zakresu gospodarki magazynowej”,
zawartego w programie nauczania dla zawodu technik logistyk 342[04]
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Moduły kosztów logistyki 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Koszty logistyki w gospodarce magazynowej 13
4.3. Koszty logistyki w gospodarce zapasami i opakowaniami 21
4.4. Koszty logistyki optymalnej partii dostawy 32
4.5. Bilans kosztów logistyki w gospodarce magazynowej 38
5. Sprawdzian osiągnięć 43
6. Literatura 47

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o rachunku kosztów zadań
logistycznych z zakresu gospodarki magazynowej.
W poradniku zamieszczono:
– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
– literaturę.
Schemat układu jednostek modułowych
342[04].Z2.01
Projektowanie i realizacja zadań
logistycznych w gospodarce
zapasami
342[04].Z2.02
Projektowanie i realizacja
zadań logistycznych w
gospodarce magazynowej
342[04].Z2.03
Projektowanie i realizacja zadań
logistycznych w gospodarce
opakowaniami
342[04].Z2.04
Sporządzanie rachunku
kosztów zadań logistycznych
z zakresu gospodarki
magazynowej
342[04].Z2
Logistyczne zarządzanie
gospodarką magazynową
i zapasami

4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:
− klasyfikować magazyny,
– rozróŜniać metody zarządzania gospodarką magazynową
– klasyfikować zapasy,
– rozróŜniać metody zarządzania zapasami
– charakteryzować podstawowe zasady logistyki gospodarki zapasami,
– identyfikować fazy przepływów materialnych w przedsiębiorstwie,
– wyznaczać krzywą czasu zapasów,
– obliczać cykl Ŝycia produktu,
– identyfikować strukturę zapasu,
– określać infrastrukturę magazynową,
– opracowywać proces magazynowania,
– opracowywać projekt technologiczno-organizacyjny magazynu,
– projektować wyposaŜenie magazynu,
– oznakowywać towar i opakowania kodami kreskowymi w systemie EAN oraz UCC,
– projektować system lokalizacji towaru,
– dobierać opakowanie do transportu towarów specjalnych,
– kompletować opakowania w jednostki ładunkowe, jednostki transportowe i jednostki
magazynowe,
– dobierać urządzenia do automatycznej identyfikacji towarów,
– dobierać opakowanie do środka transportu,
– segregować opakowania na podstawie ich stopnia zuŜycia,
– klasyfikować zuŜyte opakowanie do recyklingu lub utylizacji,

5
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− zidentyfikować zadania logistyczne w gospodarce magazynowej,
− określać rodzaje funkcjonujących kosztów,
− określać wpływ operacji logistycznych na składniki bilansu,
− obliczać koszt zadania logistycznego z zakresu gospodarki magazynowej,
− wskazywać źródła generowania kosztów logistyki,
− sporządzać bilans kosztów logistyki gospodarki magazynowej,
− wykonywać analizę bilansu kosztów logistyki,
− sporządzać wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki,
− zastosować narzędzia informatyczne i systemy informacyjne wspomagające działania
ekonomiczne,
− udokumentować działania z zakresu ekonomiki logistyki.

6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Moduły kosztów logistyki
4.1.1. Materiał nauczania
Działania ludzkie zmierzające do pozyskania środków zaspokajających potrzeby
prowadzone są w ramach działalności gospodarczej. Musi ona być zracjonalizowana, czyli
powinna osiągać zamierzone cele w sposób najbardziej efektywny, poniewaŜ potrzeby
ludzkie są nieograniczone, a środki do ich zaspokajania ograniczone.
Podstawową zasadą, na której opiera się racjonalizacja działalności gospodarczej jest
rachunek ekonomiczny, czyli zespół czynności pozwalających na ustalenie opłacalności
podejmowanych działań gospodarczych.
KaŜdy funkcjonujący na rynku przedsiębiorca uzyskuje przychody ze swej działalności,
ale równieŜ ponosi z tego tytułu koszty.
Koszty to wyraŜone wartościowo zuŜycie: środków pracy, przedmiotów pracy, usług
obcych, samej pracy.
MoŜna je klasyfikować według róŜnych kryteriów.
Tabela 1. Klasyfikacja kosztów logistycznych [opracowanie własne]
Kryterium podziału
kosztów
Grupy kosztów
− stopień
zróŜnicowania
−−−− proste – to składniki rodzajowe kosztów nie dające się
podzielić na elementy składowe,
−−−− złoŜone są sumą kilku kosztów prostych.
− okres rozliczeniowy −−−− koszty bieŜącego okresu sprawozdawczego,
−−−− koszty przypadające na przyszłe okresy sprawozdawcze.
− rodzaj ponoszonych
kosztów
(układ rodzajowy)
−−−− zuŜycie materiałów i energii,
−−−− usługi materialne obce,
−−−− podatki i opłaty,
−−−− wynagrodzenia i narzuty na wynagrodzenia,
−−−− świadczenia na rzecz pracowników,
−−−− amortyzacja,
−−−− pozostałe koszty.
− miejsce
powstawania kosztów
(układ funkcjonalny)
−−−− koszty działalności operacyjnej,
−−−− pozostałe koszty operacyjne,
−−−− koszty finansowe,
−−−− koszty inwestycyjne.
− okres rozliczeniowy
−−−− koszty bieŜącego okresu sprawozdawczego,
−−−− koszty przypadające na przyszłe okresy sprawozdawcze.
− sposób odnoszenia
kosztów na wytworzone
produkty
(układ kalkulacyjny )
−−−− koszty bezpośrednie,
−−−− koszty pośrednie,
−−−− koszty ogólne zarządu.
Większość polskich przedsiębiorstw korzysta z informacji płynących z tradycyjnego
rachunku kosztów, gdzie podstawowym mechanizmem zarządzania kosztami jest
budŜetowanie kosztów rodzajowych i analiza ich odchyleń. Nie ma jednak informacji

7
o kosztach działań logistycznych np. przyjęcie dostaw, przetwarzanie zamówień, składowanie
itd. W takiej sytuacji trudno jest ocenić efektywność procesów logistycznych, dlatego
konieczne jest rozgraniczenie i wyodrębnienie kosztów logistyki.
Pojęcie kosztów logistyki występuje w róŜnych aspektach, a wielu autorów wskazuje na
róŜne źródła kosztów logistycznych i róŜne ich rodzaje.
Koszty logistyki są szczegółową kategorią kosztów, oznaczającą pienięŜne
odzwierciedlenie zuŜycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa wywołanego planowaniem,
realizacją i kontrolą pozatechnologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni
wszystkich form materiałów. [12]
Koszty logistyki to wyraŜone w pieniądzu zuŜycie pracy Ŝywej, środków i przedmiotów
pracy, wydatki finansowe oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych, które są
spowodowane przepływem dóbr materiałowych w przedsiębiorstwie i między
przedsiębiorstwami, a takŜe utrzymanie zapasów. [14]
Koszty logistyki to wyraŜone w jednostkach pienięŜnych celowe zuŜycie zasobów
przedsiębiorstwa oraz wydatki finansowe wynikające z przepływu dóbr materialnych,
utrzymania zapasów oraz przetwarzania informacji związanych z działaniami logistycznymi
w przedsiębiorstwie i jego łańcuchu dostaw. [5]
Bardzo waŜną cechą kosztów związanych z logistyką jest ich kompleksowość. Podstawą
dobrze przeprowadzonego rachunku kosztów logistycznych jest ich prawidłowe
zidentyfikowanie i umiejscowienie, co jest jednak bardzo trudne ze względu na to, Ŝe koszty
logistyki pojawiają się praktycznie w całym obszarze funkcjonowania przedsiębiorstwa, bez
względu na rodzaj jego działalności (produkcja, usługi, handel).
Rys. 1 Obszary występowania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [17, s. 25]
Koszty logistyki w fazie:
−−−− zaopatrzenia – obejmują działania mające na celu dostarczenie przedsiębiorstwu
wszystkich niezbędnych materiałów do realizacji planowanych zadań,
−−−− produkcji – wynikają z potrzeby obsługi logistycznej procesów wytwarzania zgodnie
z planem produkcji,
−−−− dystrybucji – obejmują działania związane ze sprawnym przepływem produktu do
odbiorcy i osiągnięcia wymaganego poziomu obsługi.
Na koszty logistyki w przedsiębiorstwie wpływa szereg czynników, które dzielimy na
czynniki:
ZaleŜne od przedsiębiorstwa, do których moŜemy zaliczyć między innymi:
− rozmiar działalności,
− wielkość utrzymywanych zapasów,
− infrastrukturę,
Zaopatrzenie Produkcja Dystrybucja
D
O
S
T
A
W
C
Y
O
D
B
I
O
R
C
Y
koszty materiałów:
- zapasów,
- magazynowania,
- transportu,
- obsługi.
koszty półproduktów:
- magazynowania,
- transportu,
- obsługi.
koszty wyrobów:
- zapasów,
- magazynowania,
- transportu,
- obsługi.

8
− rodzaj działalności,
− asortyment,
− liczbę kontrahentów,
− strukturę kapitałów w finansowaniu majątku.
niezaleŜne od przedsiębiorstwa a wynikające z aktualnych zasad funkcjonowania systemu
ekonomiczno-gospodarczego:
− stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego,
− stopa inflacji,
− stopa bezrobocia,
− stopa oprocentowania kredytów,
− stawka podatku od nieruchomości,
− opłaty ekologiczne.
Uwzględniając czynniki zaleŜne i niezaleŜne od przedsiębiorstwa, koszty logistyczne
przedstawiane są według trzech koncepcji:
−−−− koncepcja współzaleŜności kosztów – koszty logistyczne są ze sobą tak powiązane, Ŝe
zmiana jednego rodzaju kosztu logistycznego moŜe spowodować negatywną zmianę
innego kosztu logistycznego, co w efekcie moŜe pogorszyć sytuację finansową firmy.
Konflikty kosztów mogą występować w kaŜdej sferze funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Zmianę kosztów będziemy uwaŜali za pozytywną, jeŜeli nastąpi obniŜenie kosztów
globalnych przy danym poziomie obsługi klienta.
Rys. 2 WspółzaleŜność kosztów logistyki [15, s. 41]
−−−− koncepcja globalnych kosztów – logistyczne działania przedsiębiorstwa w kaŜdej sferze
(zaopatrzenie, produkcja, zbyt) powinny być odniesione do całego procesu przepływu
materiałów. Globalne koszty logistyki moŜna przedstawić według wzoru:
GKL = Km + Kt + Kzp + Kzpr + Ksi + Kuz
gdzie:
GKL – globalne koszty logistyki
Km – koszty magazynowania,
Kt – koszty transportu,
Kzp – koszty zarządzania przepływami,
obsługi klienta
zakupów
zaopatrzenia
utrzymania
zapasów
realizacji
zamówień
transportowe
składowe

9
Kzpr – koszty zarządzania produkcją,
Ksi – koszty systemów informacyjnych,
Kuz – koszty utrzymania zapasów.
−−−− koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów – mimo największych wysiłków części
składowych systemu nie osiąga się optymalnego rezultatu z punktu widzenia systemu
jako całości.
Bez względu na to, którą koncepcję przedstawiania kosztów logistycznych przyjmiemy,
musimy dotrzeć do miejsc w strukturze organizacyjnej firmy, gdzie uzyskamy informację
o poziomie kosztów cząstkowych. PoniewaŜ struktury organizacyjne przedsiębiorstw są
róŜne, czyli róŜnie mogą nazywać się komórki organizacyjne, w związku z tym koszty
logistyczne mogą powstawać w komórkach o róŜnych nazwach. W tabeli numer 2
przedstawiono przykładowe miejsca powstawania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie
Tabela 2. Miejsca powstawania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowania własne]
Miejsce powstawania kosztów
logistycznych
w przedsiębiorstwie
Rodzaj kosztów logistycznych
Dział sprzedaŜy, marketingu
oraz magazyny sprzedaŜy
−−−− koszty transportu zewnętrznego,
−−−− koszty załadunku,
−−−− koszty opakowań,
−−−− koszty podróŜy.
Dział finansowo-księgowy
−−−− amortyzacja,
−−−− podatek od nieruchomości,
−−−− ubezpieczenia majątkowe,
−−−− kosztu usług remontowych,
−−−− koszty wynagrodzeń z narzutami,
−−−− kapitał zamroŜony w zapasach materiałów,
−−−− koszty energii i wody.
Dział administracyjny
−−−− koszty materiałów biurowych,
−−−− koszty usług telekomunikacyjnych,
−−−− pocztowych.
Dział kontroli jakości −−−− koszty badań jakości.
Dział technologiczny −−−− koszty wdraŜania nowych technologii.
Specjalista ds. bhp −−−− koszty odzieŜy ochronnej.
Koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym. ZuŜywając zasoby w procesach
logistycznych ponosimy koszty. Poszczególne grupy składowe kosztów mogą być:
− zmienne w krótkim okresie,
− posiadać trwały trend rosnący lub malejący,
− wzrastać lub maleć w powtarzających się okresach, powodując sezonowość kosztów.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak definiujemy koszty?
2. Według jakich kryteriów dzielimy koszty?
3. Dlaczego konieczne jest wyodrębnienie kosztów logistyki?
4. Jak definiujemy koszty logistyki?
5. W jakich obszarach działalności firmy pojawiają się koszty logistyki?
6. Jakie koszty logistyczne występują w fazie zaopatrzenia?

10
7. Jakie koszty logistyczne występują w fazie produkcji i zbytu?
8. Według jakich koncepcji moŜna przedstawić koszty logistyczne?
9. W jakich działach struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa występują koszt
logistyczne?
10. Jakie znasz moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 1 i zaznacz X, jeŜeli są one
prawdziwe, lub fałszywe.
Arkusz ćwiczeniowy 1
PRAWDA FAŁSZ
− koszty to wyraŜone wartościowo zuŜycie środków pracy
i przedmiotów pracy,
− koszty dzielimy na proste i złoŜone według kryterium stopień
zróŜnicowania ,
− układ kalkulacyjny dzieli koszty na; bezpośrednie, pośrednie,
koszty ogólne zarządu,
− koszty logistyczne w przedsiębiorstwie powstają w jednej
komórce organizacyjnej,
− stopa amortyzacji, inflacji, bezrobocia to czynniki zaleŜne
wpływające na koszty logistyczne przedsiębiorstwa,
− koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,
2) przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1,
3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe,
4) porównać wyniki w grupie,
5) zaprezentować wyniki na forum klasy.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij poniŜsze zdania w arkuszu ćwiczeniowym 2, tak aby były prawdziwe.
Logistyczne koszty zaopatrzenia tworzą koszty: ………...........................................................
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Suboptymalizacyjna koncepcja kształtowania się kosztów logistycznych zakłada, Ŝe…………
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

11
Koszty logistyczne są szczególną kategorią kosztów, oznaczającą……………………………..
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
2) zidentyfikować hasła z arkusza ćwiczeniowego 2,
3) wpisać definicję zidentyfikowanych haseł,
4) wyniki przedstawić na forum klasy.
Ćwiczenie 3
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 3, wpisując w wolne miejsca moduły
kosztów logistycznych.
Arkusz ćwiczeniowy
1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1
2) przeprowadzić analizę arkusza ćwiczeniowego 3,
3) wpisać moduły kosztów logistycznych w odpowiednie okienka,
4) wyjaśnić na czym polega współzaleŜność modułów kosztów logistyki,
5) zaprezentować i przeanalizować efekty pracy na forum klasy.
utrzymania
zapasów
transportowe

12
Ćwiczenie 4
Na podstawie poniŜszych danych oblicz globalne koszty logistyki i wpisz nazwę komórki
organizacyjnej, w której moŜna uzyskać informację o tych kosztach.
Nazwa kosztu logistycznego Wartość, koszty Miejsce powstawania
koszty magazynowania 3.000,00
koszty transportu 15.000,00
koszty zarządzania przepływami 5.000,00
koszty zarządzania produkcją 25.000,00
koszty systemów informacyjnych 20.000,00
koszty utrzymania zapasów 6.700,00
2) przeprowadzić w grupie, analizę rodzajów kosztów,
3) obliczyć globalne koszty logistyki,
4) przeprowadzić analizę miejsc powstawania tych kosztów,
5) wpisać do arkusza ćwiczeniowego 4 nazwę komórek, w których moŜna uzyskać
informację o tych kosztach,
− kalkulator.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zdefiniować pojęcie, koszty logistyki?
2) wymienić moduły kosztów logistyki w przedsiębiorstwie?
3) wskazać miejsca powstawania kosztów logistyki w
przedsiębiorstwie?
4) rozróŜnić koszty logistyczne w fazie zaopatrzenia?
5) zidentyfikować koncepcje przedstawiana kosztów logistycznych?
6) uzasadnić konieczność wyodrębniania kosztów logistyki?

13
4.2. Koszty logistyki w gospodarce magazynowej
Koszty magazynowania są istotnym elementem działalności przedsiębiorstwa. Zakres
procesów magazynowania zaleŜy od wielu czynników, które przedsiębiorstwo powinno
zidentyfikować, aby nie doprowadzić do błędnej oceny procesów logistycznych, a takŜe
zakłóceń w rytmiczności i terminach dostaw.
Do podstawowych zadań logistycznych, realizowanych w ramach gospodarki
magazynowej, zaliczamy:
− składowanie – koszty składowania zapasów,
− manipulacja i obsługa zapasów – koszty związane z przepływem.
Koszty logistyczne w gospodarce magazynem dzielimy na stałe i zmienne.
Rys. 3. Stałe i zmienne koszty magazynowania [opracowanie własne]
Koszty magazynowania moŜemy ujmować w przekroju rodzajowym i wtedy są to koszty:
− amortyzacji składników majątku zaangaŜowanego w magazynach,
− zuŜycia materiałów, paliw i energii słuŜące realizacji funkcji magazynowania,
− pracy wraz z narzutami,
− usług obcych,
− inne koszty w postaci wydatków pienięŜnych.
LOGISTYCZNE
KOSZTY
MAGAZYNOWANIA
STAŁE ZMIENNE
amortyzacja składników majątku
trwałego zaangaŜowanego w
magazynach
podatki od nieruchomości
podatki od środków transportu
czynsz
zuŜycie materiałów, paliw i
energii do realizacji funkcji
magazynowania
płace z narzutami
usługi obce
koszty manipulacyjne obsługi
zapasów
koszty materiałów biurowych,
telefon

14
Poszczególne składniki logistycznych kosztów magazynowania moŜna podzielić następująco:
Rys. 4. Struktura kosztów magazynowania [opracowanie własne]
Do podstawowych czynników, które wpływają na koszty logistyki w gospodarce magazynem,
naleŜy zaliczyć:
− formę własności magazynu,
− powierzchnię i pojemność magazynu,
− mechanizację i automatyzację operacji magazynowych,
− liczbę zatrudnionych pracowników,
− liczbę i rodzaj pozycji asortymentowych składowanych zapasów.
Na poziom kosztów związanych z magazynowaniem ma bardzo istotny wpływ forma
własności magazynu. Magazyn moŜe być własnością przedsiębiorstwa lub teŜ moŜna
korzystać z magazynów obcych. Za kryterium wyboru oceny efektywności systemu
magazynowania moŜna przyjąć koszty składowania
Przyczyny korzystania z magazynów obcych;
− finansowe – tego typu magazyny nie wymagają od firmy Ŝadnych nakładów
inwestycyjnych. Budując własne obiekty firma angaŜuje na długo własne środki
finansowe. W związku z tym ponosi ryzyko związane ze stopą zwrotu z kapitału.
Korzystając z obcych magazynów firmy mogą uniknąć nakładów inwestycyjnych
i ryzyka związanego z posiadaniem magazynów własnych,
− elastyczność – firma moŜe wydzierŜawić powierzchnię na określony czas, co umoŜliwi
jej szybkie reagowanie na zmiany popytu lub zmiany jakiś usług transportowych.
Penetracja nowych rynków wymaga elastycznej lokalizacji. W tym przypadku
korzystanie z magazynów obcych umoŜliwia firmie natychmiastowe wejście, ekspansję
lub wyjście z nowych, nie wypróbowanych jeszcze rynków, bez konieczności ponoszenia
kosztów tworzenia lub likwidacji sieci dystrybucji.
Rosnącą tendencją w magazynowaniu w obiektach obcych jest obecnie wykorzystywanie
magazynów kontraktowych albo naleŜących do usługodawców zewnętrznych.
Magazynowanie w obiektach wynajmowanych na zasadzie kontraktu jest odmianą
magazynowania w magazynach obcych dostosowana do potrzeb poszczególnych klientów.
Firma zewnętrzna zapewnia pakiet usług logistycznych, które firmy zwyczajowo
48% - pracochłonność 42% - przestrzeń
10% - wyposaŜenie

15
wykonywały we własnym zakresie. Firma prowadząca magazyn kontraktowy specjalizuje się
w sprawnym świadczeniu i dostosowanych do potrzeb klienta usług w zakresie dystrybucji.
W magazynach kontraktowych zapewnia się pakiet zindywidualizowanych usług
logistycznych, do których moŜemy zaliczyć: składowanie, dekonsolidację duŜych przesyłek,
konsolidację, zestawianie zamówień, kontrolę zapasów, organizację transportu, systemy
informacji logistycznej itd.
Istotnym elementem, wpływającym na logistyczne koszty magazynowania
przedsiębiorstwa, jest liczba magazynów, poniewaŜ w miarę wzrostu liczby magazynów
spadają koszty transportu i koszty utraconej sprzedaŜy, natomiast wzrastają koszty zapasów
i magazynowania. Przedsiębiorstwo musi przeprowadzić dokładną analizę tych kosztów
zanim podejmie decyzję o wynajęciu kolejnego magazynu.
Rys. 5 Koszty składowania w magazynie obcym i własnym [13, s. 158]
Koszty utrzymania magazynu własnego są sumą kosztów stałych i zmiennych, a więc
przedsiębiorstwo ponosi koszty nawet, gdy magazyn jest pusty. Koszty zmienne obejmują
płace i inne wydatki, ale ich wzrost jest wolniejszy niŜ kosztów zmiennych w magazynie
obcym, w którym ponosi się koszty marketingu.
Jak wynika z rysunku 5 mniejszą ilość zapasów przedsiębiorstwo moŜe składować
w magazynach obcych, gdyŜ globalny koszt składowania jest tam niŜszy, przy duŜej ilości
efektywniejszym rozwiązaniem jest korzystanie z magazynu własnego.
Magazynowanie towarów wymaga odpowiedniej powierzchni. Jej wielkość zaleŜy od
potrzeb przedsiębiorstwa.
Koszt budowy magazynu moŜna obliczyć z zaleŜności:
Kbm = Ks + (Kz x P) + Kfm
gdzie:
Kbm – koszt budowy magazynu
Ks – koszty stałe,
Kz – koszty zmienne,
P – powierzchnia nowego magazynu
Kfm – koszty funkcjonowania magazynu podawane w zł/m2
na rok.
kosztyglobalne
ilość składowanych zapasów
koszty składowania
w magazynie obcym
koszty składowania w
magazynie własnym

16
Koszty związane z przechowywaniem produktu w nowym magazynie o danej powierzchni
obliczamy według wzoru:
Kbm
Kmp =
L x P
x P
gdzie:
Kmp – koszt magazynowania produktu,
L – liczba lat uŜytkowania,
Pojemność magazynu obliczamy jako iloczyn długości, szerokości i wysokości
(w metrach3
), powierzchnię uŜytkową w metrach kwadratowych. Informacja dotycząca tych
parametrów ma bardzo istotny wpływ na racjonalne wykorzystanie powierzchni
magazynowej, usprawnienie procesów dekompletacji i konsolidacji zapasów, a w efekcie
przyczynia się do obniŜenia kosztów logistycznych magazynowania.
Stopień wykorzystania powierzchni magazynowej oceniany jest na podstawie wskaźnika
wykorzystania powierzchni magazynowej (Wp):
Zp
Wp =
Pm
gdzie:
Wp – wskaźnik wykorzystania powierzchni magazynowej,
Zp – powierzchnia magazynu zajęta przez zapasy,
Pm – ogólna powierzchnia magazynowa.
Im wskaźnik jest bliŜszy jedności tym lepsze jest wykorzystanie powierzchni magazynowej.
Mechanizację i automatyzację prac magazynowych moŜemy ocenić na podstawie
technicznego uzbrojenia (Wtu):
Um
Wtu =
Pm
gdzie:
Wtu – wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy,
Um – wartość maszyn i urządzeń magazynowych zaangaŜowanych w gospodarce
magazynowej.
W analizie procesów magazynowania waŜną rolę odgrywa wskaźnik wydajności pracy
pracowników magazynowych (Wwp):
Om
Wwp =
L
gdzie:
Wwp – wskaźnik wydajności pracy pracowników magazynowych,
Om – obrót magazynowy (suma przychodów i rozchodów magazynowych),
L – liczba zatrudnionych pracowników.
Wzrost tego wskaźnika moŜe być uzyskany dzięki wprowadzeniu mechanizacji prac
manipulacyjnych.
Całość kosztów magazynowania traktujemy na ogół jako koszty stałe. Obliczamy je na
podstawie wzoru:
Kmc = Mz x Sm
gdzie:
Kmc – całkowite koszty magazynowania,
Mz – przeciętny stan zapasów magazynowych,
Sm – empirycznie ustalony wskaźnik kosztów magazynowania w % wartości zapasów.

17
1. Jakie wyróŜniamy podstawowe zadania logistyczne realizowane w ramach gospodarki
magazynowej?
2. Jakie koszty zliczamy do stałych logistycznych kosztów magazynowania?
3. Jakie koszty zaliczamy do zmiennych logistycznych kosztów magazynowania?
4. Jak dzielimy koszty w ujęciu rodzajowym?
5. Jak kształtuje się struktura kosztów logistycznych magazynowania?
6. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyki w gospodarce magazynem?
7. Kiedy bardziej opłacalne jest korzystanie z magazynów własnych, a kiedy z obcych?
8. Jakie wskaźniki naleŜy zastosować podczas oceniania efektywności kosztów logistyki
w gospodarce magazynem?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zakwalifikuj poniŜsze koszty jako stałe lub zmienne logistyczne kosztów
magazynowania: podatki od nieruchomości, usługi obce, czynsz, amortyzacja składników
majątku trwałego zaangaŜowanego w magazynach, płace wraz z narzutami, koszty
manipulacyjne obsługi zapasów, podatki od kosztów transportu.
Logistyczne koszty magazynowania:
stałe: zmienne:
2) rozróŜnić stałe i zmienne logistyczne koszty magazynowania,
3) wpisać do arkusza ćwiczeniowego 5 koszty stałe i zmienne,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Ćwiczenie 2
Na podstawie poniŜszych danych sporządź rachunek kosztów logistycznych
w gospodarce magazynowej i podejmij decyzję, czy lepiej wybudować nowy magazyn, czy
skorzystać z wynajęcia obcej powierzchni.
Przedsiębiorstwo potrzebuje do składowania swoich towarów powierzchnię 20 000 m2
. Koszt
budowy magazynu składa się z części stałej wynoszącej 200 000 zł i części zmiennej 15 zł za
1 m2
powierzchni. Koszty funkcjonowania magazynu wynoszą 0,20 zł za m2
na rok, okres

18
trwałości magazynu szacuje się na 30 lat. Koszt wynajęcia obcej powierzchni magazynowej
sięga 0,45 zł za m2
.
2) zidentyfikować czynniki wpływające na koszt budowy magazynu,
3) obliczyć koszt budowy magazynu,
4) obliczyć koszt przechowywania produktu w nowym magazynie,
5) porównać koszt przechowywania produktu w nowym magazynie i w wynajętym,
6) podjąć decyzję,
7) wyniki przedstawić na forum grupy.
− kalkulator.
Ćwiczenie 3
Przeczytaj stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 6 i zaznacz czy są one
prawdziwe, czy fałszywe.
PRAWDA FAŁSZ
− koszty utrzymania magazynu są sumą kosztów stałych i
zmiennych,
− pojemność magazynu przedstawiamy w metrach kwadratowych,
− forma własności magazynu nie ma wpływu na poziom kosztów
związanych z magazynowaniem,
− w strukturze kosztów magazynowania największy udział
stanowi pracochłonność,
− koszty manipulacyjne obsługi zapasów stanowią stałe
logistyczne koszty magazynowania,
− podatki od nieruchomości i środków transportu stanowią
zmienne logistyczne koszty magazynowania,

19
Ćwiczenie 4
Oblicz wskaźnik kosztów zatrudnienia pracownika magazynowego, jeŜeli koszty
zatrudnienia w magazynie wynoszą rocznie 84.000,00 zł. Średnie zatrudnienie miesięczne
wynosi 6 pracowników.
2) zapisać wzór na wskaźnik kosztów zatrudnienia pracownika magazynowego,
3) obliczyć wskaźnik,
4) wyniki zaprezentować na forum klasy.
− kalkulator.
Ćwiczenie 5
Porównaj planowane logistyczne koszty w gospodarce magazynem z rzeczywistymi,
jakie wystąpiły w przedsiębiorstwie Butek w 2006 roku. Jakie działania naleŜy podjąć
w sytuacji gdy rzeczywiste koszty logistyczne w gospodarce magazynem są odmienne niŜ
planowane.
Rzeczywiste logistyczne koszty w gospodarce magazynem w przedsiębiorstwie Butek w 2006
roku:
− łączne koszty magazynowania 5.000,00 zł
− wielkość obrotu magazynowego 10.000,00 zł
− zapas średni 15.000,00 zł
− powierzchnia uŜytkowa magazynu 20. 000 m2
− koszty osobowe pracowników magazynu 50.000,00 zł
− średnia liczba pracowników zatrudnionych w magazynie 5 osób
wskaźniki kosztów logistycznych
w gospodarce magazynem
planowana
wartość
wskaźnika
rzeczywista
wartość
wskaźnika
koszty magazynowania 0,4 zł
koszty składowania zapasów 0,25 zł
koszty utrzymania powierzchni magazynu 0,24 zł/m2
koszty zatrudnienia pracownika magazynowego 1200,00 zł
2) obliczyć wskaźniki kosztów logistycznych z arkusza ćwiczeniowego 7,
3) porównać planowaną i rzeczywistą wartość tych wskaźników,
4) wymienić działania jakie naleŜy podjąć w sytuacji gdy rzeczywiste koszty logistyczne
w gospodarce magazynem są odmienne niŜ planowane,
5) przeanalizować działania w grupie,

20
− kalkulator.
Ćwiczenie 6
W magazynie dzierŜawionym za kwotę 250.000,00 zł rocznie utrzymuje się średnio 2500
europalet dziennie. Wskaźnik rotacji wynosi 4 tygodnie. Wartość zapasu na jednej
europalecie nie przekracza 1450 zł. Koszty robocizny własnej wynoszą 246000,00 zł rocznie,
amortyzacji i utrzymania sprzętu technicznego 25.700,00 zł., opłat 7250 zł rocznie. Ustal
wskaźnik kosztu magazynowania na jednostkę magazynową (europaletę), na jednostkę
wartości zapasu.
2) wybrać wzory wskaźników: kosztu magazynowania na jednostkę magazynową i na
jednostkę wartości zapasu,
3) podstawić dane i wykonać obliczenia,
4) przeprowadzić analizę wskaźników,
− kalkulator.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wskazać zadania logistyczne w ramach gospodarki magazynem?
2) zidentyfikować stałe i zmienne logistyczne koszty gospodarki
magazynem?
3) wskazać czynniki wpływające na koszt logistyki gospodarki
magazynem?
4) obliczyć koszt zadania logistycznego z zakresu gospodarki
magazynem?
5) obliczyć wskaźniki oceniające poziom kosztów logistycznych
6) zanalizować wskaźniki oceniające poziom kosztów logistycznych

21
4.3. Koszty logistyki w gospodarce zapasami i opakowaniami
KaŜde przedsiębiorstwo, bez względu na rodzaj prowadzonej działalności, ponosi koszty
logistyczne w zawiązku z utrzymaniem zapasów. W przedsiębiorstwach usługowych
(handlowym i transportowym) całość kosztów fizycznego przepływu, utrzymania zapasów
oraz procesów informacyjnych zaliczana jest do kosztów logistyki.
Umiejętne sterowanie zapasami jest niezbędne w kaŜdym przedsiębiorstwie, które się
zajmuje dystrybucją jakichkolwiek dóbr fizycznych. Dokładne skoordynowanie dostaw oraz
zapotrzebowania materiałowego jest z reguły trudne do zrealizowania.
Zapas moŜe być składowany w łańcuchach logistycznych, zarówno w postaci wyrobów
gotowych (towarów), gotowych do sprzedaŜy, jak i części montaŜowych wreszcie materiałów
i surowców.
Zapasy to zbiór wszystkich materiałów, dóbr i usług wykorzystywanych
w przedsiębiorstwie niezaleŜnie od tego, czy zostały one zakupione na zewnątrz, dostarczone
z innego oddziału przedsiębiorstwa czy wyprodukowane na miejscu. [9]
Do podstawowych przyczyn utrzymania zapasów zaliczamy:
− utrzymania złoŜonego poziomu obsługi klienta,
− osiągnięcie korzyści w skali produkcji,
− zapewnienie ciągłości,
− osiągnięcie korzyści związanych z duŜymi partiami w transporcie i zaopatrzeniu,
− ochrona przed zmianami cen i kursów walut,
− ochrona przed gwałtownym wahaniem popytu i podaŜy.
Zapotrzebowanie na zapasy moŜemy podzielić na:
− zaleŜne – nie pozostaje w związku z innymi zapotrzebowaniami na dany element, jest
ono prognozowane, powstaje poza przedsiębiorstwem na rynku,
− niezaleŜne – wynika z zapotrzebowania na wyroby wyŜszej złoŜoności, powinno być
szczegółowo wyliczone.
Zapasy kaŜdej pozycji materiałowej, czy towarowej, niezaleŜnie od lokalizacji,
składowania i od wielkości moŜemy podzielić na:
Rys. 6. Rodzaje zapasów [opracowanie własne]
zapasy w przedsiębiorstwie
zapas rotujący
zapas zabezpieczającyzapas dyspozycyjny zapas nadmierny
zapas informacyjny

22
− zapas rotujący (ZR) to zapas gromadzony w celu pokrycia oczekiwanego
zapotrzebowania w cyklu uzupełnienia zapasów, jest on równy oczekiwanej sprzedaŜy
w danym okresie, średnia wielkość tego zapasu w danym okresie jest równa połowie
średniej wielkości dostaw, jest odnawiany według określonych zasad,
− zapas zabezpieczający (ZB) to zapas gromadzony jako rezerwa w celu pokrycia
ewentualnej nadwyŜki sprzedaŜy ponad jej oczekiwaną wartość, jest to podstawowy
regulator poziomu obsługi klienta, jest to często zapas nierotujący, który niestety dość
często obejmuje zapas nadmierny,
− zapas dyspozycyjny (ZD) to zapas rzeczywisty powiększony o zamówienia złoŜone juŜ
u dostawcy i pomniejszony o rezerwacje zapasów,
− zapas nadmierny (ZN) to zapas nieprawidłowy, który przyczynia się do podnoszenia
kosztów logistyki w gospodarce zapasami, naleŜy dąŜyć do eliminowania tego zapasu,
− zapas informacyjny (ZI) to poziom zapasu porównywany z zapasem dyspozycyjnym
w celu określenia momentu złoŜenia zamówienia według zasady: jeŜeli zapas
dyspozycyjny jest większy od informacyjnego nie naleŜy składać zamówienia, jeŜeli
zapas dyspozycyjny jest mniejszy lub równy zapasowi informacyjnemu to naleŜy złoŜyć
zamówienie.
Zatem kaŜdy zapas, którego utrzymanie jest uzasadnione składa się z trzech części,
tworzących typową strukturę zapasu.
Rys. 7. Struktura zapasów w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]
W firmie uwzględnia się dwa rodzaje rachunku kosztów zapasów:
− rachunek bieŜący kosztów zapasów według rodzajów i miejsc, który pozwala na bieŜące
zarządzanie i kontrolę zapasów,
− rachunek hipotetyczny, obejmujący szacunki i analizy kosztów potencjalnych, ukrytych,
trudnych do zewidencjonowania oraz kosztów zmiennych.
Do celów operacyjnych i bieŜących działań firmy wystarcza rachunek bieŜący kosztów.
W procesach podejmowania decyzji logistycznych o strategicznym znaczeniu dla firmy
niezbędny staje się rachunek hipotetyczny.
zapas zabezpieczający
zapas rotujący
cykl dostaw
stan minimalny
stan przeciętny
zapas nadmierny
zapasy

23
Rys. 8. Podział kosztów zapasów [opracowanie własne]
Wśród podstawowych rodzajów logistycznych kosztów zapasów, moŜemy wyróŜnić
koszty stałe (niezaleŜne) i koszty zmienne (zaleŜne).
Tabela 4. Stałe i zmienne koszty logistyki [opracowanie własne]
Koszty stałe (niezaleŜne) Koszty zmienne (zaleŜne)
koszty
tworzenia
zapasów
KTz
koszty niezaleŜne od wielkości
pojedynczej dostawy, czyli od
zapasu rotującego (SKTz), np:
−−−− koszty działu zaopatrzenia
(wynagrodzenia z pochodnymi,
uŜytkowanie pomieszczeń,
zuŜycie prądu, wody, itd.)
−−−− koszty utrzymania własnego
taboru samochodowego w
realizacji dostaw.
koszty zaleŜne od wielkości
pojedynczej dostawy a zatem od
wielkości zapasu rotującego
(ZKTz), np.
koszty:
−−−− składowania zamówień,
−−−− zmienne taboru, ubezpieczenia,
−−−− związane z celnymi opłatami
administracyjnym,
−−−− specjalne przyjęcia dostaw
koszty
utrzymania
zapasów
KUt Z
zapasów (SKUtZ), np.
−−−− amortyzacja budowli
magazynowych, wyposaŜenia
magazynowego,
−−−− koszt personelu
magazynowego.
koszty zaleŜne od wielkości zapasu
(ZKUtZ), np. koszty:
−−−− wykorzystanej dodatkowej
powierzchni,
−−−− naturalnych strat i ubytków
magazynowych,
−−−− kradzieŜy i innych strat,
−−−− ubezpieczenia zapasu,
−−−− zamroŜenia kapitału
koszty braku
KBZ
braku (KBZ), np. koszt:
−−−− awaryjnego zakupu, przestoju
instalacji lub linii produkcyjnej,
−−−− wielkości przewidywanej
utraconej marŜy od utraconego
klienta
koszty zaleŜne od wielkości braku
(ZKBZ), np. koszty:
−−−− awaryjnego zakupu,
niewykonanej produkcji,
−−−− utraconej marŜy od kaŜdej
niesprzedanej pozycji
Na podstawie powyŜszej tabeli zostały wyznaczone formuły do obliczeń poszczególnych
kosztów logistycznych w gospodarowaniu zapasami.
Ktz = Id x Ku
gdzie:
Ktz – koszty tworzenia zapasów,
Id – liczba dostaw,
Ku – jednostkowy koszt uzupełnienia związany z jedną dostawą.
Kuz = Uo x C x Z
koszty zapasów
koszty utrzymania
zapasów
koszty tworzenia
zapasów
koszty wyczerpania
zapasów

24
gdzie:
Kuz – koszty utrzymania zapasów,
Uo – współczynnik okresowego kosztu utrzymania zapasów,
C – cena zakupu jednostki zapasu,
Z – wielkość zapasu.
Kbz = KB x p(BZ)
gdzie:
Kbz – koszty wystąpienia braku,
KB – koszt wystąpienia braku,
p(BZ) – prawdopodobieństwo wystąpienia braku zapasu.
Koszty wystąpienia braku moŜna takŜe policzyć wykorzystując formułę:
Kbz = NB x Kbz
gdzie:
Kbz – koszty wystąpienia braku,
NB – liczba braków w okresie,
Kbz – koszt braku jednej jednostki.
Zatem całkowite koszty zapasów (Kzc) obliczamy według poniŜszego wzoru:
Kzc = Ktz + Kuz + Kbz
W ocenie efektywności procesów logistycznych w przedsiębiorstwie waŜnym problemem
jest rotacja zapasów. Kapitał przeznaczony na zakup zapasów traktujemy wówczas jako jedną
z moŜliwości inwestowania. Istotne jest, zatem takie działanie, które zmierza do wzrostu
rotacji zapasów, gdyŜ to znacznie obniŜa logistyczne koszty utrzymania zapasów. Posiadane
zapasy, ich wielkość, struktura relacja do strumienia odpływu powinny być poddawane
cyklicznie ocenie na podstawie pewnych mierników. Do najczęściej wykorzystywanych
mierników zapasów naleŜą:
− zapas przeciętny w ustalonym okresie:
S1 + S2 + ……+ Sn
Zs =
n
gdzie:
Zs – zapas przeciętny w ustalonym terminie,
S1 + S2 + ……+ Sn – stany zapasów przyjęte do obliczeń,
n – liczba okresów.
− wskaźniki rotacji.
Zapasy, niezaleŜnie od postaci i lokalizacji, róŜnią się między sobą tzw. rotacją, czyli
szybkością obrotu. Trudno wskazać uniwersalne kryterium pozwalające na jednoznaczne
odróŜnienie pozycji wolno rotujących od szybko rotujących, zaleŜy to głównie od branŜy
i natury dóbr. Do pomiaru rotacji towarów wykorzystujemy dwa rodzaje wskaźników:
− wskaźnik rotacji „w razach”, częstotliwość obrotu (Rr) – określa ile obrotów dokonuje
przeciętny zapas towarowy w ciągu określonego czasu, obliczamy go według formuły:
O
Rr =
Zs
gdzie:
O – wielkość obrotu (sprzedaŜ),
Zs – wielkość przeciętnego zapasu.

25
− wskaźnik rotacji w dniach (Rd) – oznacza okres, w którym zapas dokonał pełnego cyklu
obrotowego, odpowiada na pytanie na ile dni w danym okresie wystarcza przeciętny
zapas, obliczamy go według formuły:
Zs x T
Rd =
O
Poziom zapasów musi być starannie kontrolowany. Z jednej strony ich poziom moŜe
wpływać na poziom obsługi odbiorców, ale z drugiej wpływa na koszty, powinny jednak
zapewniać ciągłość pracy przedsiębiorstwa, ale jednocześnie nie powinny przekraczać
ekonomicznie uzasadnionego poziomu. Przy ustaleniu poziomu normy zapasów naleŜy
uwzględnić:
− przeciętne zuŜycie dzienne (np. popyt) – ustala się często statystycznie, dzieląc zuŜycie
(popyt), w ustalonym okresie przez liczbę dni: 30 w miesiącu, 90 w kwartale, 360
w roku,
zuŜycie w danym czasie (np. miesiąc)
przeciętne zuŜycie dzienne =
czas (30 dni)
− cykl dostaw w dniach – to okres między kolejnymi dostawami, liczony w dniach lub
innych przyjętych jednostkach czasu, moŜna go ustalić na podstawie terminów podanych
w umowie o dostawę materiałów lub danych z okresów ubiegłych, jest porównywany do
zapasu rotującego ZR
suma dni między kolejnymi dostawami
średni cykl dostaw =
liczba dostaw
− odchylenie od średniego cyklu dostaw, oblicza się jako średnią arytmetyczna
bezwzględnych odchyleń cyklu dostaw od średniego cyklu dostaw, jest porównywany do
zapasu zabezpieczającego ZB.
Σ│cykl dostawy – średni cykl dostaw│
odchylenie od średniego cyklu dostaw =
liczba dostaw
Wymienione kategorie zapasów (rotujący, zabezpieczający) moŜna przedstawić w:
− dniach,
− ilościowych jednostkach miary,
− wartościowo.
Prawidłową wielkość zapasów materiałowych (towarowych) określają normy zapasowe (Ns)
ZR
Ns = ZB +
2
gdzie:
Ns – norma zapasowa.
Obecnie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu wprowadzają naukowe metody
sterowania przepływem materiałów – instrumenty cybernetyczne, modele matematyczne
metody optymalizacji efektów ekonomicznych. Ustalane za ich pomocą parametry (takie jak:
normy zapasów, ekonomiczne wielkości dostaw, terminy zamówień, wielkości zapasów)

26
pozwalają na sterowanie procesem zaopatrzenia i utrzymanie uzasadnionego ekonomicznie
poziomu zapasów oraz jego kontrolę.
Politykę zapasów przedsiębiorstwo powinno prowadzić przez pryzmat ich cenowości
posługując się metodą podziału zapasów ABC. Metoda ta klasyfikuje zapasy na trzy grupy:
− A – zapasy „cenne”, stanowiące 5-20% liczebności asortymentowej zapasów, ale mający
znaczny udział w wartości, sięgający 75-80%, skumulowana wartość obrotu nie
przekracza 80%,
− B – zapasy mające udział w wysokości 15-20% zarówno w liczebności asortymentowej
jak i ich wartości, skumulowana wartość obrotu nie przekracza 80-96%,
− C – zapasy o charakterze masowym, mające największy udział w liczebności
asortymentowej 60-80% i bardzo niski udział w wartości 5%, skumulowana wartość
obrotu nie przekracza 97-100%.
Jak wynika z badań zapasy z grupy A najbardziej rzutują na wartość wszystkich zapasów,
stanowią jednak niezbyt liczny zbiór pozycji. Proporcje te układają się mniej więcej w taki
sposób, Ŝe około 20% pozycji obejmuje aŜ 80% wartości zapasu.
Tabela 5. Analiza zapasów metodą ABC [opracowanie własne]
Nazwa towaru Ilość/wartość
Ilość/wartość
skumulowana
Ilość/wartość skumulowana
w%
ABC
Zainteresowanie logistyki opakowaniami nie ogranicza się do inwentaryzacji
i charakteryzowania znanych juŜ systemów pakowania, surowców do wytwarzania
opakowań, materiałów opakowaniowych i konstrukcji opakowań i środków pomocniczych
stosowanych w opakowalnictwie.
Charakterystyki dotychczas stosowanych opakowań stanowią niezbędną i istotną
informację wstępną, nie są jednakŜe w stanie rozwiązać podstawowych problemów
logistycznych, koncentrujących się na zapewnieniu towarom i spaletyzowanym jednostkom
ładunkowym oraz organizacjom transportowym niezbędnych właściwości z punktu widzenia
płynności i pełnej ciągłości przeładunku, transportu i magazynowania.
Chodzi tu przede wszystkim o stabilność opakowań, zabezpieczenie ich przed wszystkimi
moŜliwymi naraŜeniami w transporcie i magazynowaniu. Z tymi wszystkimi problemami
wiąŜą się decyzje przedsiębiorstwa dotyczące logistycznych kosztów opakowań.
Przedsiębiorstwo musi podjąć decyzję, czy zastosować opakowania tańsze, naraŜając
jednocześnie towar na moŜliwość uszkodzenia, czy opakowanie droŜsze podnoszące koszt
produktu.
Nowe tworzywa opakowaniowe, a zwłaszcza tworzywa sztuczne i tworzywa
kompleksowe, stwarzają ogromne nie znane dawniej moŜliwości dostosowania opakowania
do rodzaju i właściwości produktu oraz do wymagań logistycznych. W nowocześnie
pojmowanych łańcuchach logistycznych istnieje konieczność koordynacji wymiarowej, gdyŜ
występuje tu wyraźny łańcuch zaleŜności bezpośrednich i pośrednich.
Opakowanie towarzyszy produktowi od etapu produkcji do uŜytkowania. Istnieją wyraźne
powiązania między technikom pakowania i dystrybucją. Łatwo to dostrzec od strony
kosztowej. ZaleŜnie od przyjętych kryteriów optymalizacji, moŜna uzyskać albo znaczną
obniŜkę kosztów, albo moŜe nastąpić powaŜny wzrost kosztów dystrybucji.
Opakowanie powinno być zawsze podporządkowane całościowemu ujęciu logistycznemu,
aby móc wykorzystać wszystkie potencjalne rezerwy racjonalizacyjne. ZaleŜnie od rodzaju
tworzywa opakowaniowego i uwarunkowań dystrybucyjnych, koszty opakowań wynoszą

27
1-35%, a w niektórych przypadkach dochodzą nawet do 60% wartości sprzedawanego
towaru.
Na logistyczne koszty opakowań składają się:
− koszty materiałów,
− koszty robocizny,
− koszty energii,
− opłata produktowa, jest ona obliczana i wypłacana przez przedsiębiorców za opakowania,
w wypadku sprzedaŜy produktów w tych opakowaniach.
Obecnie firmy mają do wyboru wiele róŜnych materiałów nadających się na opakowanie
zewnętrzne. Dawniej w powszechnym uŜyciu były twardsze materiały, takie jak pojemniki
metalowe, czy drewniane. Zwiększało to jednak wagę ładunku, co z kolej podwyŜszało
koszty transportu, gdyŜ firmy transportowe, rozliczając się ze swoim klientem, biorą pod
uwagę cięŜar całkowity ładunku. tj. wagę ładunku wraz z opakowaniem
1. Jakie są przyczyny utrzymywania zapasów w przedsiębiorstwie?
2. Jaka jest róŜnica między zapotrzebowaniem na zapasy zaleŜnym i niezaleŜnym?
3. Jak dzielimy zapasy?
4. Co to jest zapas rotujący?
5. Jakie formuły moŜna zastosować do obliczeń zmiennych kosztów logistycznych
w gospodarowaniu zapasami?
6. Na czym polega metoda ABC gospodarki zapasami?
7. Jakie elementy wpływają na koszt opakowań?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 8 i zaznacz X czy są one
prawdziwe, czy fałszywe.
PRAWDA FAŁSZ
− zapas to zbiór rzeczowych środków obrotowych gromadzonych
w jednostce gospodarczej w celu zapewnienia ciągłości jej
działania,
− zaleŜne zapotrzebowanie na zapasy powinno być szczegółowo
wyliczone,
− zapas rotujący to zapas gromadzony jako rezerwa,
− zapas dyspozycyjny to zapas rzeczywisty powiększony
o zamówienia złoŜone juŜ u dostawcy i pomniejszony
o rezerwację zapasów,
− do celów operacyjnych i bieŜących działań firmy stosujemy
rachunek hipotetyczny kosztów,
− koszty utrzymania własnego taboru samochodowego zaliczamy
do kosztów stałych,
− cykl dostaw to okres między kolejnymi dostawami.

28
4) porównać wyniki w grupie.
Ćwiczenie 2
Zakwalifikuj logistyczne koszty gospodarowania zapasami do stref ich powstawania,
koszty: składowania zamówień, wykorzystanej dodatkowej powierzchni, amortyzacja
budowli magazynowych, wyposaŜenia magazynowego, specjalne przyjęcia dostaw, utraconej
marŜy od kaŜdej niesprzedanej pozycji, kradzieŜy i innych strat, wielkości przewidywanej
utraconej marŜy od utraconego klienta, koszt personelu magazynowego.
Strefa powstawania kosztów logistycznych w gospodarce zapasami
koszty tworzenia
zapasów
koszty utrzymania
zapasów
koszty braku
2) zakwalifikować koszty do sfery powstawania,
3) wpisać do arkusz, ćwiczeniowego 9 koszty stałe i zmienne,
4) przedstawić wyniki na forum klasy.
Ćwiczenie 3
Oblicz normę zapasową, czasowe, ilościowe i wartościowe wielości zapasów tkaniny
ubraniowej w fabryce odzieŜy w bieŜącym kwartale, przy załoŜeniach:
− cykl dostaw w ubiegłym okresie wynosił: 18, 25, 29,17 i 21 dni,
− dzienna norma zuŜycia tkaniny 154 m.
Na jakim poziomie powinien kształtować się zapas zabezpieczający i rotujący, aby zapewnić
ciągłość produkcji?

29
2) wykorzystując odpowiednie wzory, obliczyć średni cykl dostaw, odchylenie od średniego
cyklu dostaw,
3) zidentyfikować zapas rotujący i zabezpieczający,
4) przeanalizować wyniki w grupie,
5) zaprezentować wnioski na forum klasy.
− kalkulator.
Ćwiczenie 4
Oblicz: zmienne logistyczne koszty tworzenia zapasów, utrzymania zapasów, koszty
braków oraz całkowite logistyczne koszty zapasów w okresie 1 miesiąca w firmie Pucuś
jeŜeli:
łączne koszty stałe utrzymania zapasów 5000,00
liczba dostaw 10
wielkość zapasu 500 szt
jednostkowy koszt uzupełnienia 200 zł
współczynnik okresowego kosztu utrzymania 0,2
cena zakupu jednostki 50 zł
liczba braków 2
koszt braku jednej jednostki 50 zł
2) wykorzystując odpowiednie wzory, obliczyć zmienne koszty tworzenia, utrzymania
i braków zapasów,
3) obliczyć całkowity logistyczny koszt zapasów w firmie Pucuś,
− kalkulator.
Ćwiczenie 5
Przedsiębiorstwo Butex dla zapewnienia ciągłości planowanej sprzedaŜy w wysokości
75.00000, w minionym kwartale utrzymywało następujące wielkości zapasów w ujęciu
wartościowym:
1 styczeń 20.000,00 zł
1 luty 25.000,00 zł
1 marzec 30,000,00 zł
1 kwiecień 25.000,00 zł

30
Miesięczny koszt, związany z magazynowaniem zapasu wynosi 300,00 zł. Jak zmieni się
koszt magazynowania, jeŜeli wskaźnik rotacji w dniach skrócimy o 10 dni, na jakim poziomie
powinien ukształtować się zapas przeciętny?
2) obliczyć zapas przeciętny,
3) obliczyć wskaźnik rotacji w dniach,
4) obliczyć dzienny koszt magazynowania zapasu,
5) obliczyć wysokość zapasu przeciętnego przy zmniejszonym o 10 dni wskaźniku rotacji
w dniach,
6) obliczyć koszty magazynowania zapasu zmniejszonym wskaźniku rotacji,
7) porównać wyniki,
8) przeprowadzić analizę i wyciągnąć wnioski,
− kalkulator.
Ćwiczenie 6
Przeprowadź klasyfikację zapasów metodą ABC w ujęciu ilościowym i wartościowym.
Otrzymane wyniki zinterpretuj.
Nazwa towaru Ilość
Ilość
skumulowana
Ilość skumulowana
w%
ABC
produkt 1 159.681
produkt 2 130.489
produkt 3 98.020
produkt 4 84.651
produkt 5 71.248
produkt 6 57.785
Nazwa towaru Wartość
Wartość
skumulowana
Wartość skumulowana
w%
ABC
produkt 1 99.115
produkt 2 80.903
produkt 3 63.011
produkt 4 46.307
produkt 5 43.278
produkt 6 40.449
produkt 7 35.479

31
2) skumulować zapasy ilościowo, wpisać do arkusza ćwiczeniowego 10,
3) obliczyć ilość skumulowaną w %, wpisać do arkusza ćwiczeniowego 10,
4) zakwalifikować produkty do grupy ABC,
5) skumulować zapasy wartościowo, wpisać do arkusza ćwiczeniowego 11,
6) obliczyć wartość skumulowaną w %, wpisać do arkusza ćwiczeniowego 11,
7) zakwalifikować produkty do grupy ABC,
8) przeprowadzić analizę,
9) wnioski przedstawić na forum klasy.
− kalkulator.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróŜnić rodzaje zapasów?
2) zidentyfikować stałe logistyczne koszty zapasów?
3) zidentyfikować zmienne logistyczne koszty zapasów?
4) obliczyć zmienne koszty tworzenia zapasów?
5) obliczyć całkowite koszty utrzymania zapasów?
6) zinterpretować wskaźniki rotacji?
7) obliczyć wielkość zapasów w ujęciu ilościowym, wartościowym i
czasowym?
8) sklasyfikować zapasy metodą ABC?

32
4.4. Koszty logistyki optymalnej partii dostawy
Partia dostawy – ilość materiałów, wyrobów, towarów objęta kolejnym zamówieniem
(w jednostkach naturalnych).
Optymalna partia dostawy Qopt (zakupu) – wielkość partii dostawy zapewniająca
minimalizację łącznych kosztów zapasów (koszty tworzenia i utrzymania zapasów). Jest to
optymalny wolumen danej pozycji zapasów, którego zamówienie pozwoli zminimalizować
koszty. Aby obliczyć Qopt naleŜy sformułować model matematyczny odzwierciedlający
rzeczywistość. Dany model moŜna uznać za obowiązujący jedynie wtedy, kiedy załoŜenia
leŜące u jego podstaw są rzeczywiste lub bliskie rzeczywistości. Jeśli dane załoŜenie
modyfikuje się lub znosi, naleŜy skonstruować nowy model.
Podstawowy model Qopt opiera się na załoŜeniach. [9]
− popyt jest równomierny – z góry ustalony, stały ciągły w czasie,
− czas realizacji jest stały i z góry ustalony,
− nie istnieją ograniczenia wielkości zamówienia wynikające z pojemności magazynów lub
innych czynników,
− koszt złoŜenia zamówienia oraz koszt realizacji dostawy są niezaleŜne od zamawianej
wielkości,
− koszt utrzymania danej jednostki zapasu nie zaleŜy od wielkości jej zapasu,
− wszystkie ceny są stałe i z góry określone, nie moŜna uzyskać rabatu od zakupionej
ilości,
− zamawiana wielkość jest za kaŜdym razem taka sama.
Graficznie optymalną partię dostawy moŜna przedstawić następująco:
Rys. 9. Optymalna partia dostawy [9, s. 227]
optymalna partia
dostawy
koszt całkowity
koszty
utrzymania
zapasów
koszty tworzenia
zapasów
wielkość zamówienia
kosztcałkowity
optymalna partia
dostawy
koszt całkowity
koszty
utrzymania
zapasów
koszty tworzenia
zapasów
kosztcałkowity

33
Aby ustalić optymalną partię dostawy, naleŜy wykonać następującą kalkulację:
Tabela 6. Ustalanie optymalnej partii dostawy [opracowanie własne]
Liczba
zamówień
w ciągu roku
(1)
Wielkość
partii
(2)
Zapas
przeciętny
(3)=(2):2
koszt
tworzenia
zapasów
(4)
Koszt
utrzymania
zapasów
(5)=Kux(3)
Koszt
całkowity
zapasów
(6)=(4)+(5)
1 P Kz
2 P/2 Kzx2
3 P/3 Kzx3
itd. itd. itd.
gdzie:
P – przewidywany popyt (potrzeby) w dłuŜszym okresie (zwykle przyjmuje się prognozę
roczną),
Kz – koszt tworzenia zapasu, tj. zakupu jednej partii, niezaleŜnie od jej wielkości,
Ku – roczne koszty utrzymania zapasu jednej jednostki danego towaru, określany najczęściej
jako pewien ułamek ceny zakupu.
Na podstawie analizy danych z powyŜszej tabeli moŜna ustalić na podstawie
minimalnego kosztu całkowitego wielkość optymalnej partii dostawy.
Optymalną partię dostawy moŜna wyliczyć na podstawie wzoru algebraicznego:
u
z
opt
K
PK
Q
2
=
Gospodarką magazynową nazywamy działalność związaną z przyjmowaniem materiałów
do magazynu ich rozmieszczeniem, przechowywaniem i konserwacją, wydawaniem oraz
ewidencją obrotu towarowego.
W praktyce funkcjonuje wiele róŜnej wielkości magazynów, w których realizowane są
róŜne procesy magazynowe, które powinny posiadać odpowiednią organizację pracy.
Istotnym elementem organizacji pracy jest właściwa dokumentacja.
Do podstawowych dokumentów, które powinny znajdować się w magazynie naleŜy
zaliczyć:
− instrukcję magazynową – jest to dokument normatywny regulujący prawidłowy przebieg
procesu magazynowania, oraz zasady postępowania związane z jego realizacją,
− regulamin pracy – określa organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym
prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników,
− instrukcję obiegu dokumentów,
− dokumentację adresową,
− dokumentacje techniczno-ruchowe uŜytkowanych urządzeń,
− dokumentację prowadzonego obiegu dokumentowego
Najczęściej spotykanymi w praktyce dokumentami związanymi z przyjęciem do
magazynu są:
− Pz – przyjęcie z zewnątrz,
− Mm – przesunięcie międzymagazynowe wewnątrz przedsiębiorstwa,
− Zw – zwrot materiału,

34
Rys. 10. Wzór dokumentu Pz
wydaniem z magazynu są:
− Wz – wydanie na zewnątrz,
− Rw – rozchód wewnętrzny.
Rys. 11. Wzór dokumentu Wz
W działalności przedsiębiorstwa nie ma praktycznie takiej dziedziny w której nie miałyby
zastosowania komputery. Dotychczasowa praktyka projektowania wdraŜania systemów
informatycznych, wykazała, Ŝe jednym z obszarów działalności przedsiębiorstwa, w którym
jako pierwsze zostały zastosowane komputery, jest gospodarka materiałowa.
W ramach tej gospodarki wykorzystuje się programy komputerowe do ewidencji i ruchu
zapasów. Ta ewidencja obejmuje, oprócz rejestrowania obrotów i stanów magazynowych,
równieŜ:
− rozliczenie inwentaryzacji,
− kontrolę zapasów materiałowych w porównaniu z normami,
− rejestr zapasów nie wykazujących zuŜycia,
− ewidencję zapasów zbędnych,
− ewidencję i kontrolę realizacji zamówień,
− ustalenie kosztów zuŜycia materiałów,
Na runku pojawia się coraz więcej programów komputerowych, które mają usprawnić
gospodarkę materiałową.

35
Jednym z programów komputerowych, umoŜliwiających elastyczne zarządzanie
gospodarka magazynową w firmie, jest program Lefthand Mała Księgowość lub Lefthand
Pełna Księgowość.
Obsługa magazynów w tym programie moŜe być prowadzona albo w oderwaniu od
księgowej części systemu, jedynie w celu utrzymania bieŜącej kontroli nad bilansem
przepływu towarów w firmie, albo w połączeniu z częścią księgową na poziomie rejestracji
dokumentów.
Kontrola stanów magazynowych danego towaru nie rozpoczyna się w momencie jego
wprowadzenia do kartoteki towarowej, ale dopiero w momencie wygenerowania
odpowiednich dokumentów.
Przy kaŜdej operacji na wybranym magazynie istnieje moŜliwość kontroli bieŜącego
stanu magazynów na dwa sposoby:
− z poziomu programu poprzez moduł przeglądania stanów magazynowych,
− poprzez zestaw wielu róŜnorodnych raportów magazynowych.
1. Co to jest optymalna partia dostawy?
2. Jakie załoŜenia występują w modelu optymalnej partii dostawy?
3. Jakie koszty tworzenia zapasów naleŜy uwzględnić przy wyznaczaniu optymalnej partii
dostawy?
4. Za pomocą jakiego wzoru algebraicznego wyznaczamy optymalną partię dostawy?
5. Jakie dokumenty występują w gospodarce magazynowej?
6. Jakie programy komputerowe wykorzystywane są w gospodarce magazynowej?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz i przedstaw graficznie optymalną partię dostawy uwzględniając róŜne wielkości
zamówienia, w oparciu następujące dane:
− roczne zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na pewien komponent wynosi 6000 szt.
− koszt jednego komponentu 5 zł,
− koszt tworzenia zapasów na zamówienie 120 zł,
− koszt utrzymania jednej sztuki w zapasie 0,30 gr.
Przedsiębiorstwo nie uzyskuje rabatu od nabywanych ilości tego komponentu, a jego cena jest
stała
Liczba
zamówień
w ciągu roku
(1)
Wielkość
partii
(2)
Zapas
przeciętny
(3)=(2):2
Koszt
tworzenia
zapasów
(4)
Koszt
utrzymania
zapasów
(5)=Kux(3)
Koszt
całkowity
zapasów
(6)=(4)+(5)

36
2) przeprowadzić analizę arkusza ćwiczeniowego 12,
3) wykonać obliczenia w arkuszu ćwiczeniowym 12,
4) wyniki skonsultować w grupie,
5) przedstawić w arkuszu ćwiczeniowym numer 13 graficznie koszty utrzymania, tworzenia,
całkowitych zapasów i optymalną partię dostawy,
6) zaprezentować wnioski na forum klasy.
− kalkulator.
Ćwiczenie 2
Oblicz na podstawie wzoru algebraicznego optymalną partię dostawy, wykorzystując
dane:
− przewidywany popyt na misie 20000 szt.,
− koszt zakupu jednej partii 400 zł,
− roczne koszty utrzymania zapasu jednej jednostki 2 zł.
Przedsiębiorstwo nie uzyskuje rabatu od liczby zakupionych misiów, a ich cena jest stała.
2) przepisać wzór na optymalną wielkość dostawy,
3) wykonać obliczenia,
kosztcałkowity

37
− kalkulator.
Ćwiczenie 3
Zapoznaj się ze szkolnym programem komputerowym, na którym moŜesz przeprowadzić
ewidencję gospodarki magazynowej. Sporządź i wypełnij podstawowe dokumenty obrotu
magazynowego: Pz, Wz, Mm. Wyjaśnij, kiedy naleŜy wystawić te dokumenty.
2) uzyskać informację o programie komputerowym do obsługi gospodarki magazynowej,
3) zapoznać się z instrukcją programu,
4) sporządzić i wypełnić podstawowe dokumenty obrotu magazynowego,
5) dokumenty zaprezentować na forum klasy.
− komputer z dostępem do Internetu.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) przedstawić graficznie optymalną partię dostawy?
2) obliczyć optymalną partię dostawy?
3) zidentyfikować dokumenty magazynowe?
4) wykorzystać program komputerowy do gospodarki magazynowej

38
4.5. Bilans kosztów logistyki w gospodarce magazynowej
Całokształt procesów logistycznych wywiera istotny wpływ na wielkość i strukturę
kosztów. Przyjmuje się, Ŝe udział kosztów logistyki w całkowitych kosztach przedsiębiorstwa
wynosi od 16% do 24%. Koszty logistyczne są złoŜoną kategorią ekonomiki przedsiębiorstw.
Sprawia to, Ŝe analiza kosztów logistycznych ma szeroki zakres tematyczny.
Logistyczne koszty magazynowania są bardzo istotnym elementem logistycznych
kosztów przedsiębiorstwa w fazie zaopatrzenia.
Sporządzając bilans kosztów logistyki w gospodarce magazynowej naleŜy uwzględnić
wszystkie koszty dotyczące magazynowania, utrzymania, tworzenia i wyczerpania zapasów.
Rodzaje kosztów logistycznych w gospodarce magazynowej mogą być róŜne zaleŜą, bowiem
od:
− rodzaju działalności gospodarczej,
− wielkości firmy,
− otoczenia w jakim firma funkcjonuje,
− liczby dostawców i odbiorców,
− liczby magazynów, z których firma korzysta.
W bilansie logistycznych kosztów magazynowania naleŜy wyróŜnić;
− logistyczne koszty związane z utrzymaniem magazynu takie jak:
−−−− amortyzacja składników majątku trwałego wykorzystanego w magazynie,
−−−− remonty,
−−−− wynagrodzenia z narzutami,
−−−− nadgodziny,
−−−− wynagrodzenia za płace dorywcze,
−−−− ubezpieczenia emerytalne,
−−−− ubezpieczania grupowe
−−−− podróŜe, podróŜe w nadgodzinach,
−−−− wywóz śmieci i śniegu,
−−−− ochrona przeciwpoŜarowa,
−−−− materiały biurowe,
−−−− wydatki na sprzęt do obsługi zapasów
−−−− podatki od nieruchomości,
−−−− podatki od środków transport,
−−−− energia elektryczna,
−−−− ogrzewanie,
−−−− usługi obce,
−−−− koszty przyjęcia, sortowania, kompletowania, wydawania i kontroli jakości.
− logistyczne koszty związane z zapasami takie jak:
−−−− koszty związane z dostawą ,
−−−− koszt jednostki zapasu,
−−−− koszty ubezpieczenia od ognia, powodzi, kradzieŜy i innych zdarzeń losowych,
−−−− koszty jednostkowego uzupełnienia,
−−−− koszty powierzchni pod zapasem,
−−−− koszt zamroŜonego kapitału w zapasie,
−−−− koszt ubytków, strat,
−−−− koszt odsetek bankowych,

39
−−−− koszt opakowań,
−−−− opłaty produktowe,
−−−− koszt utraconej marŜy od kaŜdej niesprzedanej pozycji.
Zatem logistyczne koszty gospodarki magazynowej obliczamy według formuły:
LKgm = Kmc + Kzc
gdzie:
LKgm – logistyczne koszty gospodarki magazynowej,
Kmc – całkowite koszty funkcjonowania magazynu,
Kz – całkowite koszty zapasów.
Z uwagi na rangę kosztów logistycznych, kaŜde przedsiębiorstwo przeprowadza
wnikliwą analizę bilansu logistycznych kosztów magazynowania. Przyjmuje się, Ŝe koszty
logistyczne wykazują cechy kosztów względnie stałych a ich wzrost nie jest wprost
proporcjonalny do zmian rozmiarów działalności przedsiębiorstwa.
MoŜemy wyodrębnić dwie zasadnicze strefy analizy kosztów logistycznych:
− analizę wstępną (ogólną),
− analizę szczegółową,
Rys. 12. Metody analizy kosztów logistycznych [opracowanie własne]
Analizę wstępną kosztów logistycznych moŜna przeprowadzić w dwóch podstawowych
przekrojach:
− w wielkościach bezwzględnych, które pozwalają ustalić kwotę obniŜki (wzrostu) kosztów,
P2
∆KL = KL1 x
P1
- KL2
Analiza
kosztów
logistycznych
analiza
wstępna
analiza
szczegółowa
analiza wielkości
i dynamiki
kosztów
analiza
struktury
kosztów
analiza obniŜki
kosztów
analiza
kosztów w
przekroju
rodzajowym
analiza kosztów
wg faz
przepływu
i miejsc
powstawania
analiza kosztów
wg podstawowych
procesów
logistycznych

40
gdzie:
KL1, KL2 – koszty logistyczne odpowiednio w okresie bazowym i w okresie badanym,
P1, P2 – przychody z całokształtu działalności przedsiębiorstwa odpowiednio w okresie
bazowym i badanym.
− we wskaźnikach względnych, do których zaliczamy:
wskaźniki dynamiki – pokazują zmianę kosztów w czasie, obliczamy je według wzoru:
KL2
Wd =
KL1
x 100
gdzie:
KL1, KL2 – całkowite koszty logistyczne odpowiednio w okresie bazowym i w okresie
badanym ,
wskaźniki struktury kosztów logistycznych
KLn
Ws =
KL
x 100
gdzie:
KLn – koszty n-tego składnika,
wskaźniki poziomu kosztów logistycznych:
KL
Wp =
P
x 100
Do analizy szczegółowej, przyczynowo-skutkowej logistycznych kosztów magazynowania
moŜemy wykorzystać wskaźniki zaprezentowane w materiale nauczania 4.2.1, 1.3.1.
1. Jaką część całkowitych kosztów przedsiębiorstwa stanowią koszty logistyczne?
2. Od czego zaleŜą rodzaje kosztów logistycznych w gospodarce magazynowej?
3. Jakie koszty składają się na logistyczne koszty gospodarki magazynowej?
4. Jakie koszty logistyczne moŜna wyróŜnić w gospodarce magazynem?
5. Jakie koszty logistyczne wyróŜniamy w gospodarce zapasami?
6. Jakich wskaźników moŜemy uŜyć do analizy bilansu kosztów logistycznych gospodarki
magazynowej?
7. Dlaczego przedsiębiorstwa przeprowadzają analizę kosztów logistycznych gospodarki
magazynowej?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz strukturę logistycznych kosztów magazynowania i porównaj ją ze strukturą z roku
ubiegłego. Jakie czynniki mogły wpłynąć na zmianę tej struktury, czy zmiana jest korzystna
dla przedsiębiorstwa.

41
Rodzaj kosztu
struktura
2006
wartość
kosztu
2007
struktura
2007
Koszty utrzymania magazynu: 62%
wynagrodzenia z narzutami, 25% 43200,00
wynagrodzenia za płace dorywcze, 2% 1500,00
amortyzacja składników majątku trwałego, 12% 5000,00
ochrona przeciwpoŜarowa, 5% 1200,00
podatki od nieruchomości, 5% 500,00
podatki od środków transport, 3% 1000,00
ogrzewanie, 10% 2000,00
Koszty zapasów: 38%
koszty pracy ludzkiej wydatkowane na: złoŜenie,
konserwację, inwentaryzację, wydanie zapasu, 29% 12000,00
koszt ubytków, strat, 2% 350,00
koszt odsetek bankowych, 3% 600,00
koszt ubezpieczenia od ognia, powodzi 4% 500,00
2) przepisać wzór na strukturę kosztów,
3) obliczyć strukturę logistycznych kosztów magazynowania w 2007 roku,
4) wpisać wyniki do arkusza ćwiczeniowego 14,
5) porównać strukturę logistycznych kosztów magazynowania w 2006 i 2007 roku,
6) przeprowadzić analizę,
7) wyciągnąć wnioski,
− kalkulator.
Ćwiczenie 2
Sporządź bilans logistycznych kosztów magazynowania w hurtowni sprzętu AGD,
zatrudniającej 5 osób.
2) zidentyfikować koszty logistyczne w hurtowni sprzętu AGD,
3) określić przybliŜone wartości zidentyfikowanych kosztów logistycznych,

42
Ćwiczenie 3
Oblicz dynamikę logistycznych kosztów w gospodarce magazynowej w firmie Otex
Otrzymane wyniki zinterpretuj.
Wyszczególnienie
Wartość
kosztów
2005
Wartość
kosztów
2006
Dynamika
kosztów
Koszty budynków (czynsz, amortyzacja,
podatki, ubezpieczenie)
50.000,00 50.000,00
Koszty utrzymania (maszyny, energia, leasing) 12.000,00 15.000,00
Koszty wynagrodzeń 35.000,00 42.000,00
Koszty inwestycyjne (odsetki, podatki od
zapasów, ubezpieczenie)
5.000,00 3.500,00
Drobne kradzieŜe, zniszczenia, starzenie 2.000,00 1500,00
2) przepisać wzór na dynamikę kosztów,
3) obliczyć dynamikę kosztów,
4) wpisać wyniki do arkusza ćwiczeniowego 15,
5) przeprowadzić analizę wskaźników dynamiki,
− kalkulator.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zidentyfikować logistyczne koszty w gospodarce magazynowej?
2) podać przykłady logistycznych kosztów utrzymania magazynu
i zapasów ?
3) wskazać źródła generowania kosztów logistycznych w gospodarce
magazynowej?
4) sporządzić bilans kosztów logistyki gospodarki magazynowej?
5) przeprowadzić analizę bilansu kosztów logistyki gospodarki
magazynowej?
6) sporządzić wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki gospodarki
magazynowej?

43
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki, naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Racjonalizacja działalności gospodarczej opiera się na
a) analizie rynku.
b) rachunku ekonomicznym.
c) reklamie.
d) modernizacji parku maszynowego.
2. Koszty logistyki to wyraŜone w pieniądzu zuŜycie
a) pracy Ŝywej, środków pracy.
b) środków i przedmiotów pracy.
c) pracy Ŝywej, środków, przedmiotów pracy, wydatki finansowe i zdarzenia
nadzwyczajne.
d) wydatków finansowych i zdarzeń nadzwyczajnych.
3. Do czynników zaleŜnych, które wpływają na koszty logistyczne przedsiębiorstwa nie
zaliczamy
a) stopy amortyzacji.
b) wielkości utrzymywanych zapasów.
c) rozmiaru działalności.
d) struktury kapitałów w finansowaniu majątku.
4. Do stałych logistycznych kosztów magazynowania zaliczamy
a) płace z narzutami, czynsz.
b) usługi obce, podatki.
c) koszty manipulacyjne obsługi zapasów.
d) podatki od nieruchomości, czynsz.

44
5. W miarę wzrostu liczby wykorzystywanych magazynów
a) spadają koszty transportu i utraconej sprzedaŜy.
b) wzrastają koszty zapasów i magazynowania.
c) spadają koszty transportu i utraconej sprzedaŜy, wzrastają koszty zapasów
i magazynowani.
d) wzrastają koszty transportu i utraconej sprzedaŜy, spadają koszty zapasów
i magazynowania.
6. Zapas gromadzony w celu pokrycia oczekiwanego zapotrzebowania w cyklu uzupełnienia
zapasów, to zapas
a) rotujący.
b) zabezpieczający.
c) dyspozycyjny.
d) nadmierny.
7. Zapas rzeczywisty powiększony o zamówienie i pomniejszony o rezerwację zapasów to
zapas
a) nadmierny
b) rotujący.
c) dyspozycyjny.
d) zabezpieczający.
8. Na logistyczne koszty tworzenia zapasów składają się koszty
a) tworzenia zapasów.
b) utrzymania i wyczerpania zapasów.
c) wyczerpania i tworzenia zapasów.
d) tworzenia utrzymania i wyczerpania zapasów.
9. Prawidłową wielkość zapasów materiałowych określa
a) popyt.
b) norma zapasowa.
c) wielkość magazynu.
d) zapas minimalny.
10. Optymalna partia dostawy, to wielkość partii zapewniająca
a) minimalny koszt tworzenia zapasów.
b) minimalny koszt utrzymania zapasów.
c) średni koszt tworzenia i utrzymania zapasów.
d) minimalny łączny koszt zapasów.
11. Dokument Pz oznacza
a) zwrot materiału.
b) przyjęcie międzymagazynowe.
c) przyjęcie z zewnątrz.
d) rozchód zewnętrzny.
12. Dokument Rw oznacza
a) rozchód wewnętrzny.
b) zwrot materiału.
c) przyjęcie z zewnątrz.
d) przyjęcie międzymagazynowe.

45
13. Udział kosztów logistyki w całkowitych kosztach przedsiębiorstwa wynosi
a) 5%-10%.
b) 10%-12%.
c) 12%-15%.
d) 16%-24%.
14. Analiza wstępna kosztów logistycznych w wielkościach bezwzględnych pozwala ustalić
a) kwotę obniŜki (wzrostu) kosztów.
b) kwotę przyrostu kosztów.
c) wzrost kosztów w czasie.
d) obniŜkę kosztów w czasie.
15. Dokumentem normatywnym, regulującym prawidłowy przebieg procesu
magazynowania, jest
a) regulamin pracy.
b) instrukcja obiegu dokumentów.
c) instrukcja magazynowa.
d) dokumentacja adresowa.
16. Gospodarka magazynowa, to działalność związana z
a) przyjmowaniem i przechowywaniem materiałów.
b) przyjmowaniem, przechowywaniem, konserwacją i wydawaniem materiałów.
c) konserwacją i wydawaniem materiałów.
d) konserwacją i przyjmowaniem
17. Koszty logistyki, obejmujące działania związane ze sprawnym przepływem produktu do
odbiorcy i osiągnięcia wymaganego poziomu obsługi, to koszty powstające w fazie
a) dystrybucji.
b) zaopatrzenia.
c) produkcji.
d) dystrybucji i produkcji.
18. Informację o logistycznych kosztach za wodę i energię moŜemy uzyskać z działu
a) sprzedaŜy.
b) kontroli jakości.
c) finansowo-księgowego.
d) technologicznego.
19. Największą część logistycznych kosztów magazynowania stanowią koszty związane z
a) przestrzenią.
b) wyposaŜeniem.
c) innymi kosztami.
d) pracochłonnością.
20. Wskaźnik określający okres, w którym zapas dokonał pełnego cyklu obrotowego to
wskaźnik
a) poziomu obsługi zapasów.
b) rotacji w dniach.
c) rotacji w razach.
d) wypełnienia magazynu.

46
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..............................................................................
Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych z zakresu gospodarki
magazynowej
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

47
6. LITERATURA
1. Chudy ST. Ekonomika przedsiębiorstw, eMPI2
, Poznań 2006
2. Ciesielski M. Instrumenty zarządzania logistycznego, PWE, W-wa 2006
3. Ciesielski M Logistyka w biznesie, PWE, W-wa 2006
4. Coyle John Zarządzanie logistyczne, PWE, W-wa 2003
5. Fertsch M Słownik terminologii logistycznej, ILiM, Poznań 2003
6. Gołembska E Podstawy logistyki WNWSzK, Łódź 2006
7. Gołembska E. Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, W-wa 2004
8. Gubała M Podstawy zarządzania magazynem w przykładach, ILiM”Poznań 2005
9. Kenneth L. Zakupy zaopatrzeniowe PEN, W-wa 2004
10. Korzeniowski A Opakowania w systemach logistycznych, „ILiM”, Poznań 2002
11. KrzyŜaniak S. Podstawy zarządzania zapasami w przykładach, „ILiM”, Poznań 2005
12. KrzyŜaniak S, Cyplik P. Zapasy magazynowe tom 1 Zapasy, „ILiM”, Poznań 2006
13. Kufel M Koszty przepływów materiałowych w przedsiębiorstwie przemysłowym, AE,
Wrocław 2000
14. Majewski J. Informatyka w magazynie, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach
serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006
15. Majewski J. Informatyka dla logistyki, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach
serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006
16. Niemczyk A . Zapasy magazynowe, tom 2 Magazynowanie, „ILiM”, Poznań 2006
17. Nowicka-Skowron Efektywność systemów logistycznych, PWE, W-wa 2000
18. Skowronek Cz. Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, W-wa 2003
19. Twaróg J. Koszty logistyki przedsiębiorstw, „ILiM”, Poznań 2003
20. Twaróg J. Mierniki i wskaźniki logistyczne, „ILiM”, Poznań 2005
21. Praca zbiorowa Podstawy logistyki, „ILiM” Poznań 2005
22. Praca zbiorowa, Systemy logistyczne, Matulewski M ILiM”, Poznań 2006
23. Praca zbiorowa, Transport i spedycja. Stajniak M. ILiM”, Poznań 2000
24. Praca zbiorowa Logistyka w przedsiębiorstwie, Radziejowska G. WPŚ, Gliwice 2001
Słowniczek podstawowych terminów i pojęć
Gospodarka magazynowa – działalność związaną z przyjmowaniem materiałów do
magazynu ich rozmieszczeniem, przechowywaniem, konserwacją, wydawaniem oraz
ewidencją obrotu towarowego.
Koszty – wyraŜone wartościowo zuŜycie: środków pracy, przedmiotów pracy, usług obcych,
samej pracy.
Koszty logistyki – wyraŜone w jednostkach pienięŜnych celowe zuŜycie zasobów
przedsiębiorstwa oraz wydatki finansowe wynikające z przepływu dóbr materialnych,
utrzymania zapasów oraz przetwarzania informacji związanych z działaniami logistycznymi
w przedsiębiorstwie i jego łańcuchu dostaw.
Metoda ABC (Acrivity Based Costing) – stosowana jest przy normowaniu i kontroli
zapasów materiałowych, zaopatrzeniu materiałowym, sprzedaŜy i dystrybucji, itp.
Klasyfikacja zasobów według malejącej wartości lub innych kryteriów.

48
Optymalna partia dostawy Qopt (zakupu) – wielkość partii dostawy zapewniająca
minimalizację łącznych kosztów zapasów (koszty tworzenia i utrzymania zapasów).
Partia dostawy – ilość materiałów, wyrobów, towarów objęta kolejnym zamówieniem
(w jednostkach naturalnych).
Rachunek ekonomiczny kosztów logistyki – to zespół czynności pozwalających na ustalenie
opłacalności podejmowanych działań gospodarczych.
Rachunek hipotetyczny kosztów logistyki – powstaje w wyniku szacunku i analizy kosztów
potencjalnych, ukrytych, trudnych do zewidencjonowania oraz kosztów zmiennych.
Wskaźnik rotacji zapasów „w razach”, częstotliwość obrotu – określa ile obrotów dokonuje
przeciętny zapas towarowy w ciągu określonego czasu. Im osiąga większe wartości tym
lepiej.
Wskaźnik rotacji zapasów „w dniach” – oznacza okres, w którym zapas dokonał pełnego
cyklu obrotowego, odpowiada na pytanie na ile dni w danym okresie wystarcza przeciętny
zapas. Im osiąga mniejsze wartości tym lepiej.
Zapas – zbiór rzeczowych środków obrotowych gromadzonych w jednostce gospodarczej
w celu zapewnienia ciągłości produkcji, sprzedaŜy i świadczenia usług.
Zapas dyspozycyjny – zapas rzeczywisty powiększony o zamówienia złoŜone juŜ u
dostawcy i pomniejszony o rezerwacje zapasów.
Zapas informacyjny – to poziom zapasu porównywany z zapasem dyspozycyjnym w celu
określenia momentu złoŜenia zamówienia.
Zapas nadmierny – zapas nieprawidłowy, przyczynia się do podnoszenia kosztów logistyki
w gospodarce zapasami, naleŜy dąŜyć do eliminowania tego zapasu.
Zapas rotujący – zapas gromadzony w celu pokrycia oczekiwanego zapotrzebowania
w cyklu uzupełnienia zapasów, jest on równy oczekiwanej sprzedaŜy w danym okresie,
średnia wielkość tego zapasu w danym okresie jest równa połowie średniej wielkości dostaw,
jest odnawiany według określonych zasad.
Zapas zabezpieczający to zapas gromadzony jako rezerwa w celu pokrycia ewentualnej
nadwyŜki sprzedaŜy ponad jej oczekiwaną wartość, jest to podstawowy regulator poziomu
obsługi klienta, jest to często zapas nierotujący, który niestety dość często obejmuje zapas
nadmierny.

Z2.04

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

En vedette

En vedette (12)

Similaire à Z2.04

Similaire à Z2.04 (20)

Plus de Kasia Stachura

Plus de Kasia Stachura (17)

Z2.04