Contenu connexe Similaire à ขวด Pet รักษ์โลก...นวัตกรรมการผลิตเส้นใยรีไซเคิล group 106 Similaire à ขวด Pet รักษ์โลก...นวัตกรรมการผลิตเส้นใยรีไซเคิล group 106 (20) 2. ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล
PET BOTTLE RECYCLED FIBER TO PRODUCE INNOVATIVE GREEN UP
เสนอ
รองศาสตราจารย ว#าที่ รอยโท พิชัย สดภิบาล
รายงานการศึกษารายบุคคลนี้เป.นส#วนหนึ่งของวิชา 03426034
การศึกษารายบุคคล
สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง
2555
3. รายชื่อสมาชิกในกลุ#ม 106
นางสาวชฎาพร ขาวล้ําเลิศ 55010215
นางสาวนันทนภัส หลิ่มนอย 55010652
นางสาวเพ็ญนภา ละอองนวล 55010893
นางสาวฟาริดา หอไทยสงค 55010902
นางสาวภัครัมภา เมืองลอย 55010916
นายราชัญ อนันเอื้อ 55011047
นางสาววโรชา จําปา 55011111
นายศิรวัฒน บุญผาย 55011203
นายสกรรณ ปรีดาวิจิตรกุล 55011258
นายสรวิชญ เตชะธาดามิตร 55011274
4. ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล
โดย
นางสาวชฎาพร ขาวล้ําเลิศ 55010215
นางสาวนันทนภัส หลิ่มนอย 55010652
นางสาวเพ็ญนภา ละอองนวล 55010893
นางสาวฟาริดา หอไทยสงค 55010902
นางสาวภัครัมภา เมืองลอย 55010916
นายราชัญ อนันเอื้อ 55011047
นางสาววโรชา จําปา 55011111
นายศิรวัฒน บุญผาย 55011203
นายสกรรณ ปรีดาวิจิตรกุล 55011258
นายสรวิชญ เตชะธาดามิตร 55011274
อาจารยที่ปรึกษา
รองศาสตราจารย ว<าที่รอยโท พิชัย สดภิบาล
ป=การศึกษา 2555
บทคัดย#อ
เนื่องจากในป?จจุบันวิถีชีวิตประจําวันของผูคนไดเปลี่ยนไป ความสะดวกในการอุปโภคบริโภค
นับเปBนอีกป?จจัยหนึ่งที่ส<งผลใหการใชบรรจุภัณฑแบบพลาสติกเปBนที่นิยมและแพร<หลายเปBนอย<างมาก
ในขณะเดียวกันปริมาณขยะที่เกิดจากวัสดุจําพวกพลาสติกนั้น ก็มีปริมาณที่เพิ่มขึ้น ซึ่งส<งผลกระทบ
ต<อสิ่งแวดลอมและระบบนิเวศน แต<พลาสติกก็เปBนวัสดุที่สามารถนํากลับมาใชไดอีกโดยผ<าน
กระบวนการต<างๆ แต<ในความเปBนจริงนั้นความรูความเขาใจของประชาชนและสื่อประชาสัมพันธใน
การรีไซเคิลพลาสติก ยังมีอยู<ไม<มากพอ ดังนั้นจึงเกิดเปBนแนวคิด ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการ
ผลิตเสนใยรีไซเคิลขึ้นมา ดวยหวังว<าจะเปBนอีกส<วนหนึ่งที่ช<วยประชาสัมพันธและใหประชาชนมีความรู
ความเขาใจเกี่ยวกับการนําพลาสติกกลับมาใชใหม< ใหไดดีมากยิ่งขึ้น
5. PET BOTTLE RECYCLED FIBER TO PRODUCE INNOVATIVE GREEN UP
By
Miss. Chadaporn Khaolumloet
Miss. Nannapat Limnoi
Miss. Pennapa La-ongnuan
Miss. Farida Horthaisong
Miss. Pakrumpa Muangloy
Mr. Rachan Ananaue
Miss. Varacha Champa
Mr. Sirawat Boonpai
Mr.Sakun Preedavijitkul
Mr. Sorawit Techathadamit
Advisor
Advisor Assoc Prof. Act Lt. Pichai Sodbhiban
ABSRTRACT
According to people’s every day life has changed. The expedience consumer
of using plastic container is very popular and extensively. At the same time the
amount of plastic garbage is also increasing which affect the environment and
ecology.
The plastic is the material that can recycle which can reuse through many
process. But the truly is that people knowledge, understanding the public relations
and advertisement about plastic recycle are not strong enough. Therefore, PET Bottle
Recycled Fiber to Produce Innovative green up. Hopefully, this introduction is helpful
to advertise to make people understand and know more about plastic recycle in a
better way.
6. กิตติกรรมประกาศ
การจัดทําโครงงานนี้สามารถผ<านลุล<วงไปไดดวยดีเพราะไดรับความช<วยเหลือเปBนอย<างดีจาก
รองศาสตราจารย ว<าที่รอยโท พิชัย สดภิบาล และ ดร.กุลนันทน เกียรติกิตติพงษ ที่ไดกรุณาให
คําปรึกษาและคําแนะนําที่ดีโดยตลอดและคอยใหความช<วยเหลือในดานต<างๆ ของโครงงาน คณะ
ผูจัดทํารูสึกซาบซึ้งและกราบขอบพระคุณเปBนอย<างสูง
สุดทายนี้คณะผูจัดทํา ขอขอบพระคุณทุกท<าน ที่ใหความร<วมมือในการทําแบบสอบถาม
รวมถึง ทุกท<านที่ใหทําการสัมภาษณ เรื่องราวและความรูเกี่ยวกับขวด PET และใหการสนับสนุนใน
การผลิตสื่อและ ใหความรูความเขาใจเกี่ยวกับ ขวด PET ทําใหโครงงานนี้สําเร็จลุล<วงไปไดดวยดี
หากมีขอผิดพลาดประการใด ขออภัยมา ณ ที่นี้ดวย
คณะผูจัดทํา
นางสาวชฎาพร ขาวล้ําเลิศ
นางสาวนันทนภัส หลิ่มนอย
นางสาวเพ็ญนภา ละอองนวล
นางสาวฟาริดา หอไทยสงค
นางสาวภัครัมภา เมืองลอย
นายราชัญ อนันเอื้อ
นางสาววโรชา จําปา
นายศิรวัฒน บุญผาย
นายสกรรณ ปรีดาวิจิตรกุล
นายสรวิชญ เตชะธาดามิตร
7. สารบัญ
หนา
บทคัดย#อภาษาไทย I
บทคัดย#อภาษาอังกฤษ II
กิตติกรรมประกาศ III
สารบัญ IV
สารบัญรูปภาพ VI
สารบัญตาราง VII
บทที่ 1 บทนํา 1
1.1 ความเปBนมาและความสําคัญของป?ญหา 1
1.2 คําสําคัญ 1
1.3 ประเภทของการศึกษา 2
1.4 วัตถุประสงคของการศึกษา 2
1.5 ขอบเขตของการศึกษา 2
1.6 ประโยชนที่คาดว<าจะไดรับ 2
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ 3
2.1 พอลิเมอร 3
2.2 พลสติก 6
2.3 ขวดน้ําพลาสติก 12
2.4 พอลิเอทิลีน เทเรฟทาเลต 14
2.5 ขวด PET 16
2.6 พลาสติกรีไซเคิล 23
2.7 งานวิจัยที่เกี่ยวของ 28
บทที่ 3 วิธีการดําเนินงาน 31
3.1 วิธีการศึกษา 31
3.2 การกําหนดประชากรและการเลือกผูใหขอมูล 31
3.3 การเก็บรวบรวมขอมูล 31
3.4 การจัดกระทําและวิเคราะหขอมูล 32
บทที่ 4 ผลการสํารวจความคิดเห็นของประชากร 33
ต#อโครงงานขวด PET รักษโลก
9. สารบัญรูปภาพ
หนา
รูปที่ 1 การเกาะกันของมอนอเมอร 3 ชนิด 3
รูปที่ 2 โฮมอลิเมอร 4
รูปที่ 3 เฮเทอโรพอลิเมอร 4
รูปที่ 4 พอลิเมอรแบบเสน 4
รูปที่ 5 พอลิเมอรแบบกิ่ง 4
รูปที่ 6 พอลิเมอรแบบร<างแห 5
รูปที่ 7 ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันแบบเติม 5
รูปที่ 8 ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันแบบควบแน<น 6
รูปที่ 9 ขวดชนิดต<างๆ 12
รูปที่ 10 ขวดน้ําชนิดต<างๆ 16
รูปที่ 11 การเกิดโพลีเอททีลีน เทเรฟทาเลท 17
รูปที่ 12 เสนดาย 18
รูปที่ 13 ขวดซอสปรุงรสอาหาร และแผ<นฟuลมถนอมอาหาร 19
รูปที่ 14 ฟรีฟอรม 20
รูปที่ 15 กระบวนการขึ้นรูปขวด PET 21
รูปที่ 16 ปฏิกิริยาการเกิดอะซิตาลดีไฮด 21
รูปที่ 17 ขวด PET และเม็ดพลาสติก 22
รูปที่ 18 การรีไซเคิลขวด PET 23
รูปที่ 19 สัญลักษณขวด PET 23
11. บทที่ 1
บทนํา
1.1 ความเป.นมาและความสําคัญของปZญหา
พอลิเมอร (polymer) เปBนสารที่มีน้ําหนักโมเลกุลสูง โดยไดจากสารโมเลกุลต่ําจาน
วนมากซาๆกัน (repeating units) โดยพอลิเมอรมีทั้งที่ไดจากธรรมชาติและจากการ
สังเคราะห โดยพอลิเมอรที่ไดจากธรรมชาติ ดังเช<น โปรตีน แปxง เซลลูโลส เปBนตน ในขณะที่
พอลิเมอรที่ไดจากการสังเคราะหมีการผลิตและการใชงานเปBนจํานวนมาก โดยสมบัติของพอ
ลิเมอรมีอย<างหลากหลาย ตอบสนองความตองการของผูบริโภค โดยพอลิเมอรที่สําคัญ
โดยเฉพาะอย<างยิ่ง คือ พอลิเอสเทอร มีการใชงานกันอย<างมากมาย หลากหลายผลิตภัณฑ
ดวยสมบัติที่โดดเด<นของพอลิเอสเทอรทั้งความทนทานต<อสภาวะการใชงานทั้งความรอนและ
การผ<านของอากาศที่ดี พอลิเอสเทอรก็ยังเปBนพอลิเมอรที่สําคัญที่ไดถูกนํามาใชงานใน
อุตสาหกรรมสิ่งทอ โดยเสนใยพอลิเอสเทอร ถือไดว<าเปBนเสนใยหลักในอุตสาหกรรมสิ่งทอ
นอกจากนี้การใชงานของพอลิเอสเทอรในสายงานอื่นก็มีการใชงานกันอย<างมากขึ้นตามความ
ตองการของผูบริโภค เช<น การผลิตเปBนขวดนาดื่ม นาอัดลมและฟuลม เปBนตน
พอลิเอสเทอรเปBนพอลิเมอรที่ไม<สามารถสลายตัวไดดวยสิ่งมีชีวิตหรือสามารถเสื่อม
สลายดวยสภาวะต<างๆไดโดยง<าย (non-biodegradable polymer) การใชงานของ
ผลิตภัณฑ เช<น ภาชนะ ขวดพอลิเอสเทอรหรือที่เรียกว<า ขวดเพ็ต (PET; poly(ethylene
terephthalate)) นั้น เปBนป?ญหาสําคัญในการกําจัดและการย<อยสลาย อันจะก<อใหเกิด
ป?ญหาต<อสภาวะแวดลอม และทําใหเกิดภาวะโลกรอนได ทําใหโครงการนี้มีแนวคิดที่จะนํา
ขวดเพ็ตกลับมาใชใหม< (recycle) โดยผ<านกระบวนการทางเคมีและขึ้นรูปผลิตเปBนเสนใย อัน
จะเปBนอีกแนวทางหนึ่งในการนําขยะพลาสติกกลับมาใชประโยชนไดอีกครั้งหนึ่ง ทั้งยังเปBน
การเพิ่มมูลค<าของขวดน้ําพอลิเอสเทอร ช<วยลดปริมาณของขยะพลาสติกและเปBนการลดการ
ใชสารเคมีที่นํามาเปBนวัตถุดิบในการผลิตเสนใยอีกดวย
1.2 คําสําคัญ
1.2.1 พอลิเมอร หมายถึง สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ< และมีมวลโมเลกุลมาก
ประกอบดวยหน<วยเล็ก ๆ ของสารที่อาจจะเหมือนกันหรือต<างกันมาเชื่อมต<อกัน
ดวย พันธะโควาเลนต
1.2.2 พอลิเอสเทอร หมายถึง ประเภทของพอลิเมอร
1.2.3 ขวดเพ็ต หมายถึง ขวดโพลเอทธิลีนเทเรฟทาเลต หรือ ขวดน้ําพลาสติก
1.3 ประเภทของการศึกษา
เปBนการศึกษาเชิงคุณภาพ (Qualitative Research)
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 1
12. 1.4 วัตถุประสงคของการศึกษา
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค ดังนี้ คือ
1.4.1 เพื่อลดการเกิดป?ญหาสภาวะแวดลอมที่เกิดจากการใชขวดเพ็ท
1.4.2 เพื่อช<วยลดป?ญหาภาวะโลกรอน
1.4.3 เพื่อเปBนแรงจูงใจใหผูคนหันมาเห็นความสําคัญของขวดเพ็ท
1.4.4 เพื่อสรางแนวคิดในการนําขวดเพ็ทกลับมาใชใหม<
1.5 ขอบเขตของการศึกษา
ขอบเขตดานประชากร ศึกษาจากอาจารยและนักศึกษา สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจา
คุณทหารลาดกระบัง จํานวน 50 คน
ขอบเขตดานสถานที่ ศึกษาภายใน สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณทหารลาดกระบัง
1.6 ประโยชนที่คาดว#าจะไดรับ
1.6.1 คาดว<ามีคนไดรูจักขวด PET มากขึ้น และเห็นความสําคัญของขวดเพ็ท
1.6.2 มีแนวทางในการนําขวด PET กลับมาใชใหม<เพื่อลดป?ญหาสภาวะแวดลอมได
1.6.3 ลดปริมาณของขยะพลาสติกและเปBนการลดการใชสารเคมีที่นํามาเปBนวัตถุดิบใน
การผลิตเสนใย
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 2
13. บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ
2.1 พอลิเมอร
พอลิเมอร (Polymer) คือ สารประกอบที่มีโมเลกุลขนาดใหญ< และมีมวลโมเลกุล
มากประกอบดวยหน<วยเล็ก ๆ ของสารที่อาจจะเหมือนกันหรือต<างกันมาเชื่อมต<อกันดวย
พันธะโควาเลนต
มอนอเมอร (Monomer) คือ หน<วยเล็ก ๆ ของสารในพอลิเมอร ดังภาพ
2.1.1 ประเภทของพอลิเมอร แบ<งตามเกณฑต<าง ๆ ดังนี้
1. แบ<งตามการเกิดเปBนเกณฑ เปBน 2 ชนิด คือ
ก . พอลิเมอรธรรมชาติ เปBนพอลิเมอรที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ เช<น โปรตีน แปxง
เซลลูโลส ไกโคเจน กรดนิวคลีอิก และยางธรรมชาติ (พอลีไอโซปรีน)
ข . พอลิเมอรสังเคราะห เปBนพอลิเมอรที่เกิดจากการสังเคราะหเพื่อใชประโยชน
ต<าง ๆ เช<น พลาสติก ไนลอน ดาครอน และลูไซต เปBนตน
2. แบ<งตามชนิดของมอนอเมอรที่เปBนองคประกอบ เปBน 2 ชนิด คือ
ก . โฮมอลิเมอร (Homopolymer) เปBนพอลิเมอรที่ประกอบดวยมอนอเมอรชนิด
เดียวกัน เช<น แปxง(ประกอบดวยมอนอเมอรที่เปBนกลูโคสทั้งหมด) พอลิเอทิลีน PVC
(ประกอบดวยมอนอเมอรที่เปBนเอทิลีนทั้งหมด)
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 3
รูปที่ 1 การเกาะกันของมอนอเมอร 3 ตัว
14. ข . เฮเทอโรพอลิเมอร (Heteropolymer) เปBนพอลิเมอรที่ประกอบดวยมอนอ
เมอรต<างชนิดกัน เช<น โปรตีน (ประกอบดวยมอนอเมอรที่เปBนกรดอะมิโนต<างชนิด
กัน) พอลิเอสเทอร พอลิเอไมด เปBนตน
3. แบ<งตามโครงสรางของพอลิเมอร แบ<งออกเปBน 3 แบบ คือ
พอลิเมอรแบบเสน (Chain length polymer) เปBนพอลิเมอรที่เกิดจากมอนอ
เมอรสรางพันธะต<อกันเปBนสายยาว โซ<พอลิเมอรเรียงชิดกันมากว<าโครงสรางแบบอื่น
ๆ จึงมีความหนาแน<น และจุดหลอมเหลวสูง มีลักษณะแข็ง ขุ<นเหนียวกว<าโครงสราง
อื่นๆ ตัวอย<าง PVC พอลิสไตรีน พอลิเอทิลีน ดังภาพ
ข. พอลิเมอรแบบกิ่ง (Branched polymer) เปBนพอลิเมอรที่เกิดจากมอนอเมอร
ยึดกันแตกกิ่งกานสาขา มีทั้งโซ<สั้นและโซ<ยาว กิ่งที่แตกจาก พอลิเมอรของโซ<หลัก
ทําใหไม<สามารถจัดเรียงโซ<พอลิเมอรใหชิดกันไดมาก จึงมีความหนาแน<นและจุด
หลอมเหลวต่ํายืดหยุ<นได ความเหนียวต่ํา โครงสรางเปลี่ยนรูปไดง<ายเมื่ออุณหภูมิ
เพิ่มขึ้น ตัวอย<าง พอลิเอทิลีนชนิดความหนาแน<นต่ํา ดังภาพ
ค. พอลิเมอรแบบร#างแห (Croos -linking polymer) เปBน พอลิเมอรที่เกิดจาก
มอนอเมอรต<อเชื่อมกันเปBนร<างแห พอลิเมอรชนิดนี้มีความแข็งแกร<ง และเปราะหัก
ง<าย ตัวอย<างเบกาไลต เมลามีนใชทําถวยชาม ดังภาพ
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 4
รูปที่ 2 โฮมอลิเมอร
รูปที่ 3 เฮเทอโรพอลิเมอร
รูปที่ 4 พอลิเมอรแบบเสน
รูปที่ 5 พอลิเมอรแบบกิ่ง
15. หมายเหตุ พอลิเมอรบางชนิดเปBนพอลิเมอรที่เกิดจากสารอนินทรีย เช<น ฟอสฟาซีน ซิลิโคน
2.1.2 การเกิดพอลิเมอร
พอลิเมอรเกิดขึ้นจากการเกิดปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันของมอนอเมอร
พอลิเมอรไรเซชัน (Polymerization) คือ กระบวนการเกิดสารที่มีโมเลกุลขนาด
ใหญ< ( พอลิเมอร) จากสารที่มีโมเลกุลเล็ก ( มอนอเมอร)
ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชัน
1. ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันแบบเติม (Addition polymerization reaction)
คือปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันที่เกิดจากมอนอเมอรของสารอินทรียชนิดเดียวกันที่มี
C กับ C จับกันดวยพันธะคู<มารวมตัวกันเกิดสารพอลิเมอรเพียงชนิดเดียวเท<านั้น ดัง
ภาพ
รูปที่ 7 ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันแบบเติม
2. ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันแบบควบแน#น (Condensation polymerization
reaction) คือปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันที่เกิดจากมอนอเมอรที่มีหมู<ฟ?งกชัน
มากกว<า 1 หมุ< ทําปฏิกิริยากันเปBนพอลิเมอรและสารโมเลกุลเล็ก เช<น น้ํา ก}าซ
แอมโมเนีย ก}าซไฮโดรเจนคลอไรด เมทานอล เกิดขึ้นดวย ดังภาพ
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 5
รูปที่ 6 พอลิเมอรแบบร<างแห
16. 2.2 พลาสติก
พลาสติก เปBนสารประกอบอินทรียที่สังเคราะหขึ้นใชแทนวัสดุธรรมชาติ
บางชนิดเมื่อเย็นก็แข็งตัว เมื่อถูกความรอนก็อ<อนตัว บางชนิดแข็งตัวถาวร มีหลาย
ชนิด เช<น ไนลอน ยางเทียม ใชทําสิ่งต<าง ๆ เช<น เสื้อผา ฟuลม ภาชนะ ส<วนประกอบ
เรือหรือรถยนต
2.2.1 เทอรโมพลาสติก
เทอรโมพลาสติก (Thermoplastic) หรือเรซิน เปBนพลาสติกที่ใชกันแพร<หลาย
ที่สุดในโลก ไดรับความรอนจะอ<อนตัว และเมื่อเย็นลงจะแข็งตัว สามารถเปลี่ยนรูป
ได พลาสติกประเภทนี้โครงสรางโมเลกุลเปBนโซ<ตรงยาว มีการเชื่อมต<อระหว<างโซ<พอ
ลิเมอรนอย มาก จึงสามารถหลอมเหลว หรือเมื่อผ<านการอัดแรงมากจะไม<ทําลาย
โครงสรางเดิม ตัวอย<าง พอลิเอทิลีน พอลิโพรพิลีน พอลิสไตรีน มีสมบัติพิเศษคือ
เมื่อหลอมแลวสามารถนํามาขึ้นรูปกลับมาใชใหม<ได ชนิดของพลาสติกใน ตระกูล
เทอรโมพลาสติก ไดแก<
• พอลิเอทิลีน (Polyethylene: PE) เปBนพลาสติกที่ไอน้ําซึมผ<านไดเล็กนอย แต<
อากาศผ<านเขาออกได มีลักษณะขุ<นและทนความรอนไดพอควร เปBนพลาสติกที่
นํามาใชมากที่สุดในอุตสาหกรรม เช<น ท<อน้ํา ถัง ถุง ขวด แท<นรองรับสินคา
• พอลิโพรพิลีน (Polypropylene: PP) เปBนพลาสติกที่ไอน้ําซึมผ<านไดเล็กนอย แข็ง
กว<าพอลิเอทิลีนทนต<อสารไขมันและความรอนสูงใชทําแผ<นพลาสติถุงพลาสติก
บรรจุอาหารที่ทนรอน หลอดดูดพลาสติก เปBนตน
• พอลิสไตรีน (Polystyrene: PS) มีลักษณะโปร<งใส เปราะ ทนต<อกรดและด<าง ไอน้ํา
และอากาศซึมผ<านไดพอควร ใชทําชิ้นส<วนอุปกรณไฟฟxาและอิเล็กทรอนิกส
เครื่องใชสํานักงาน เปBนตน
• SAN (styrene-acrylonitrile) เปBนพลาสติกโปร<งใส ใชผลิตชิ้นส<วน เครื่องใชไฟฟxา
ชิ้นส<วนยานยนต เปBนตน
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 6
รูปที่ 8 ปฏิกิริยาพอลิเมอรไรเซชันแบบควบแน<น
17. • ABS (acrylonitrile-butadiene-styrene) สมบัติคลายพอลิสไตรีน แต<ทนสารเคมี
ดีกว<า เหนียวกว<า โปร<งแสง ใชผลิตถวย ถาด เปBนตน
• พอลิไวนิลคลอไรด (Polyvinylchloride: PVC) ไอน้ําและอากาศซึมผ<านไดพอควร
แต<ปxองกันไขมันไดดีมีลักษณะใส ใชทําขวดบรรจุน้ํามันและไขมันปรุงอาหาร ขวด
บรรจุเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล เช<น ไวน เบียร ใชทําแผ<นพลาสติก ห<อเนยแข็ง ทํา
แผ<นแลมิเนตชั้นในของถุงพลาสติก
• ไนลอน (Nylon) เปBนพลาสติกที่มีความเหนียวมาก คงทนต<อการเพิ่มอุณหภูมิ ทํา
แผ<นแลมิเนตสําหรับทําถุงพลาสติกบรรจุอาหารแบบสุญญากาศ
• พอลิเอทิลีนเทเรฟทาเลต (Polyethylene terephthalate: PET) เหนียวมาก
โปร<งใส ราคาแพง ใชทําแผ<นฟuลมบาง ๆ บรรจุอาหาร
• พอลิคารบอเนต (Polycarbonate: PC) มีลักษณะโปร<งใส แข็ง ทนแรงยึดและแรง
กระแทกไดดี ทนความรอนสูง ทนกรด แต<ไม<ทนด<าง เปBนรอยหรือคราบอาหาร จับ
ยาก ใชทําถวย จาน ชาม ขวดนมเด็ก และขวดบรรจุอาหารเด็ก
• ตาราง แสดงสมบัติบางประการของพลาสติกบางชนิด
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 7
18. ชนิดของ
พลาสติก
ประเภทของ
พลาสติก
สมบัติบางประการ ตัวอย#างการนําไปใช
ประโยชนสภาพการไหมไฟ ขอสังเกตอื่น
พอลิเอทิลีน เทอรมอ
พลาสติก
เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ
เหลือง กลิ่นเหมือน
พาราฟuน เปลวไฟไม<
ดับเอง
เล็บขีดเปBนรอย ไม<
ละลายในสารละลาย
ทั่วไป ลอยน้ํา
ถุง ภาชนะ ฟuลม
ถ<ายภาพ ของเล<นเด็ก
ดอกไมพลาสติก
พอลิโพรพิลีน เทอรมอ
พลาสติก
เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ
เหลือง ควันขาว กลิ่น
เหมือนพาราฟuน
ขีดดวยเล็บไม<เปBนรอย
ไม<แตก
โต}ะ เกาอี้ เชือก พรม
บรรจุภัณฑอาหาร
ชิ้นส<วนรถยนต
พอลิสไตรีน เทอรมอ
พลาสติก
เปลวไฟสีเหลือง เขม<า
มาก กลิ่นเหมือนก}าซ
จุดตะเกียง
เปาะ ละลายไดใน
คารบอนเตตระคลอ
ไรด และโทลูอีน ลอย
น้ํา
โฟม อุปกรณไฟฟxา เลนส
ของเล<นเด็ก อุปกรณ
กีฬา เครื่องมือสื่อสาร
พอลิวินิลคลอ
ไรด
เทอรมอ
พลาสติก
ติดไฟยาก เปลวสี
เหลืองขอบเขียว ควัน
ขาว กลิ่นกรดเกลือ
อ<อนตัวไดคลายยาง
ลอยน้ํา
กระดาษติดผนัง ภาชนะ
บรรจุสารเคมี รองเทา
กระเบื้องปูพื้น ฉนวนหุม
สายไฟ ท<อพีวีซี
ไนลอน เทอรมอ
พลาสติก
เปลวไฟสีน้ําเงินขอบ
เหลือง กลิ่นคลายเขา
สัตวติดไฟ
เหนียว ยืดหยุ<น ไม<
แตก จมน้ํา
เครื่องนุ<งห<ม ถุงน<องสตรี
พรม อวน แห
พอลิยูเรีย
ฟอรมาลดีไฮด
พลาสติก
เทอรมอเซต
ติดไฟยาก เปลวสี
เหลืองอ<อน ขอบฟxา
แกมเขียว กลิ่น
แอมโมเนีย
แตกราว จมน้ํา เตาเสียบไฟฟxา วัสดุเชิง
วิศวกรรม
อีพอกซี พลาสติก
เทอรมอเซต
ติดไฟง<าย เปลวสี
เหลือง ควันดํา กล<น
คลายขาวคั่ว
ไม<ละลายในสาร
ไฮโดรคารบอนและน้ํา
กาว สี สารเคลือบ
ผิวหนาวัตถุ
พอลิเอสเทอร
เทอรมอ
พลาสติก
ติดไฟยาก เปลวสี
เหลือง ควันกลิ่นฉุน
อ<อนตัว ยืดหยุ<น เสนใยผา
พลาสติก
เทอรมอเซต
ติดไฟยาก เปลวสี
เหลือง ควันดํา กลิ่น
ฉุน
เปราะ หรือแข็งเหนียว ตัวถังรถยนต ตัวถังเรือ
ใชบุภายในเครื่องบิน
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 8
ตารางที่ 1 ตารางแสดงชนิดและคุณสมบัติของพลาสติกชนิดต<างๆ
19. ป?จจุบันเราใชพลาสติกฟุ€มเฟ•อยมาก แต<ละป=ประเทศไทยมีขยะพลาสติกจํานวนมาก
ซึ่งเปBนดานสิ่งแวดลอมของโลก จึงมีความพยายามคิดคนทําพลาสติกที่ย<อยสลายทางชีวภาพ
(Biodedradable) มาใชแทน แต<พลาสติกบางชนิดกยังไม<สามารถย<อยสลายทางชีวภาพได
ในทางปฏิบัติยังคงกําจัดขยะพลาสติกดวยวิธีฝ?งกลบใตดิน และเผา ซึ่งก<อใหเกิดป?ญหาดาน
สิ่งแวดลอมตามมา วิธีที่ดีที่สุดในการดูแลสิ่งแวดลอมเกี่ยวกับขยะพลาสติก คือ ลดปริมาณ
การใชใหเหลือเท<าที่จําเปBน และมีการนําพลาสติกบางชนิดกลับไปผ<านบางขั้นตอนในการผลิต
แลวนํากลับมาใชงานใหม<ไดตามเดิม
2.2.2 ชนิดของพลาสติกรีไซเคิล, Type of Plastic Recycle
กระบวนการรีไซเคิลพลาสติกเริ่มตนดวยการแยกพลาสติกชนิดต<างๆ ออก
จากกันเนื่องจากพลาสติกต<างชนิดกันมีสมบัติแตกต<างกัน เช<น จุดหลอมเหลวความ
หนาแน<น ความแข็ง ความนิ่ม ความใสเมื่อพลาสติกแต<ละชนิดถูกแยกออกจากกัน
แลวจะถูกบีบใหแบนแลวมัดรวม กันเปBนกอนเพื่อแยกส<งไปยังโรงงานผลิตเม็ด
พลาสติกรีไซเคิลที่โรงงานพลาสติก แต<ละชนิดจะถูกนํามาบดใหเปBนชิ้นเล็กและลาง
ทําความสะอาดในบ<อน้ําขนาดใหญ<ใน ขั้นตอนนี้ฝุ€นและสิ่งสกปรกจะถูกกําจัด
ออกไปหลังจากนั้นชิ้นพลาสติกจะถูกทํา ใหแหงโดยการตากแดดหรือใชอากาศรอน
ปxายกระดาษหรือฟuลมที่ติดมากับชิ้น พลาสติกจะถูกเป€าแยกออกมาจากนั้นจะเขาสู<
ขั้นตอนการหลอมชิ้นพลาสติกผ<าน เครื่องอัดรีด (extruder)ออกมาเปBนเสน ก<อนตัด
ใหเปBนเม็ดเล็กๆ บรรจุลงกล<องเพื่อส<งไปยังโรงงานขึ้นรูปพลาสติกใหเปBนผลิตภัณฑ
ใหม<หากการ ขึ้นรูปเปBนผลิตภัณฑใหม<นี้ใชเม็ดพลาสติกรีไซเคิลทั้งหมดผลิตภัณฑ
พลาสติก ที่ไดจะมีสมบัติทางกายภาพลดลงบางครั้งโรงงานจะนําเม็ดพลาสติกใหม<
มาผสมเพื่อ ใหไดผลิตภัณฑที่มีสมบัติดีขึ้น ตัวอย<างพลาสติกรีไซเคิลเรียงตามตัวเลข
ระบุที่ใตขวด หรือภาชนะ
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 9
20. พลาสติก ชื่อย#อ สัญลักษณ มอนอเมอร การนําไปใชงาน
Polyethylene
Terephthalate
PETE
High Density
Polyethylene
HDPE
Polyvinyl
Chloride (PVC)
V
Low Lensity
Polyethylene
LDPE
Polypropylene PP
Polystyrene PS
Polycarbonate PC
Polymethyl-
Methacrylate
PMMA
Nylon-66 N-66
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 10
ตารางที่ 2 ตารางแสดงสัญลักษณและองคประกอบย<อยของพลาสติกชนิดต<างๆ
21. 2.2.2.1 โพลิเอทิลีนเทเรฟทาเลต (Polyethylene Terephthalate, PET, PETE)
ใชทําขวดน้ําดื่ม ขวดบรรจุของดอง ขวดแยม ขวดน้ํามันพืชถาดอาหาร
สําหรับเตาอบ และเครื่องสําอาง สามารถนํามารีไซเคิลเปBนเสนใยสําหรับทําเสื้อกัน
หนาว พรม ใยสังเคราะหสําหรับยัดหมอน ถุงหูหิ้ว กระเป„า ขวด
2.2.2.2 โพลิเอทิลีนชนิดความหนาแน<นสูง (High Density polyethylene, HDPE)
ใชทําขวดนม น้ํา ผลไม โยเกิรต บรรจุภัณฑสําหรับน้ํายาทําความสะอาด
แชมพูสระผม แปxงเด็ก และถุงหูหิ้วสามารถนํามารีไซเคิลเปBนขวดใส<น้ํายาซักผา ขวด
น้ํามันเครื่อง ท<อ ลังพลาสติกไมเทียมเพื่อใชทํารั้วหรือมานั่งในสวน
2.2.2.3 โพลิไวนิลคลอไรด(Polyvinyl Chloride, PVC)
ใชทําท<อน้ําประปา สายยางใสแผ<นฟuลมสําหรับห<ออาหาร ม<านในหอง
อาบน้ํา แผ<นกระเบื้องยางแผ<นพลาสติกปูโต}ะ ขวดใส<แชมพูสระผม ประตู หนาต<าง
วงกล และหนังเทียมสามารถนํามารีไซเคิลเปBนท<อน้ําประปาหรือรางน้ําสําหรับ
การเกษตร กรวยจราจรเฟอรนิเจอร มานั่งพลาสติก ตลับเทป เคเบิล แผ<นไมเทียม
2.2.2.4 โพลิเอทิลีนชนิดความหนาแน<นต่ํา (Low Density polyethylene, LDPE)
ใชทําฟuลมห<ออาหารและห<อของ ถุงใส<ขนมป?ง ถุงเย็นสําหรับบรรจุอาหาร
สามารถนํามารีไซเคิลเปBนถุงดําสําหรับใส<ขยะ ถุงหูหิ้ว ถังขยะกระเบื้องปูพื้น
เฟอรนิเจอร แท<งไมเทียม
2.2.2.5 โพลิโพรพิลีน(Polypropylene, PP)
ใชทําภาชนะบรรจุอาหาร เช<น กล<อง ชาม จาน ถัง ตะกรากระบอกใส<น้ํา
แช<เย็น ขวดซอส แกวโยเกิรต ขวดบรรจุยาสามารถนํามารีไซเคิลเปBนกล<องแบตเตอรี่
ในรถยนต ชิ้นส<วนรถยนต เช<นกันชนและกรวยสําหรับน้ํามัน ไฟทาย ไมกวาด
พลาสติก แปรง
2.2.2.6 โพลิสไตรีน (Polystyrene, PS)
ใชทําภาชนะบรรจุของใชเช<น เทปเพลง สําลีหรือของแหง เช<น หมูแผ<น หมู
หยอง และคุ}กกี้นอกจากนั้นยังนํามาทําโฟมใส<อาหาร ซึ่งจะเบามากสามารถนํามารี
ไซเคิลเปBนไมแขวนเสื้อ กล<องวิดีโอ ไมบรรทัดกระเปาะเทอรโมมิเตอร แผงสวิตชไฟ
ฉนวนความรอน ถาดใส<ไข<เครื่องมือเครื่องใชต<างๆ
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 11
22. 2.2.2.7 พลาสติกชนิดอื่นที่ไม<ใช<พลาสติกทั้ง 6 กลุ<มขางตน
หรือเปBนผลิตภัณฑที่ทําจากพลาสติกหลายชนิดใน ขั้นตอนของ
การบดพลาสติกเพื่อใหมีขนาดเล็กลงไม<ไปอุดตันในกระบวนการรีไซเคิล
นั้นจะทําใหพลาสติกรีไซเคิลมีสมบัติความแข็งแรงทางกายภาพลดลง
เนื่องจากแรง เฉือนเชิงกล (Mechanical Shear) ในเครื่องบดไปทําลายโซ<
ของโพลิเมอรใหแตกออกทําใหความยาวของโมเลกุลและ น้ําหนักโมเลกุล
ลดลงซึ่งส<งผลใหสมบัติเชิงกลของพลาสติกลดลง นอกจากนั้นเรื่องของ
ความบริสุทธิ์ก็มีความสําคัญต<อสมบัติของพลาสติกแต<ละ ชนิดในการเลือก
เพื่อนําไปผลิตเปBนผลิตภัณฑต<างๆหากใชกระบวนการแยกพลาสติก ที่ไม<ดี
พอ อาจทําใหไม<ไดพลาสติกรีไซเคิลที่บริสุทธิ์
2.3 ขวดน้ําพลาสติก
ขวดน้ําพลาสติกในป?จจุบันพลาสติกเขามามีบทบาทต<อชีวิตประจําวันของมนุษยเรา
มาก ทั้งของเล<น อุปกรณเครื่องใชไฟฟxา เครื่องประดับ รวมถึงภาชนะบรรจุสินคา ต<างๆ
มากมาย พลาสติกที่นํามาใชเหล<านี้มีหลายชนิด ซึ่งมีคุณสมบัติแตกต<างกันไป ในบรรดาของที่
ทําดวยพลาสติกดังกล<าว พลาสติกเพื่อการ บรรจุหีบห<อ นับว<าไดรับความสนใจเปBนพิเศษ ทั้ง
ในเชิงการคา การตลาด และอุตสาหกรรม มีอัตราการเจริญเติบโตเพิ่มขึ้นสูงมาก แบ<งไดเปBน
2 ประเภทดังนี้
1. ภาชนะบรรจุชนิดแข็ง (rigid container) เช<น ขวดน้ํามันพืช ขวดนม กล<องโฟม
และถาดพลาสติก
2. ภาชนะบรรจุชนิดอ<อนตัวได (flexible container) เช<น ถุงใส<น้ําแข็ง ถุงขนม ถุง
หิ้วทั้งหลาย
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 12
รูปที่ 9 ขวดชนิตต<างๆ
23. รวมทั้งฟuลมห<ออาหาร สกีนแพค (skin pack) และบริสเตอรแพค(blister pack)เปBน
ภาชนะพลาสติกที่ทําจากแผ<นพลาสติก ที่ขึ้นรูปดวยความรอนแลวนํามาประกบหรือประกอบ
กระดาษแข็ง ซึ่งแผ<นพลาสติกดังกล<าวทํามาจากพอลลิไวนิลคลอไรด (PVC) ตัวอย<างเช<น
เครื่องเขียน แปรงสีฟ?นเปBนตน
2.3.1 ชนิดของขวดพลาสติก แบ<งไดดังนี้
2.3.1.1 ขวดทําจากพอลิไวนิลคลอไรด
คุณสมบัติทั่วไปจะใส สามารถปxองกันก}าซซึมและไขมันซึมผ<านไดดี ทน
ความเปBนกรดไดดี ไม<ทนความรอนและความเย็น จึงเหมาะสําหรับใชที่อุณหภูมิ
ตามปกติ มักจะใชในการบรรจุเครื่องสําอาง น้ําผลไม น้ํามันพืช น้ําสมสายชู และ
ผลิตภัณฑทางเคมี ขวดน้ําพลาสติกนั้นเวลานํามาใชซ้ําๆ จะมีสารเคมีที่สามารถ
ละลายออกมาได โดยเฉพาะเมื่อขวดมีการยุบตัว รวมถึงขวดเพท และขวดขาวขุ<น
ดวย(ขวดขาวขุ<นจะละลายออกมามากกว<าโดยเฉพาะเมื่อเก็บไม<ถูก วิธี)
2.3.1.2 ขวดทําจากพอลลิสไตรีน
ปxองกันก}าซและไอน้ําไดไม<ดีนัก ทนความเปBนกรดไดปานกลาง ไม<ทนความ
รอนและความเย็น เหมาะสําหรับใชที่อุณหภูมิปกติ โดยทั่วไปนิยมใชบรรจุ ยาเม็ด
วิตามิน เครื่องเทศ และทําใหมีขนาดใหญ<สําหรับใชบรรจุนมเพื่อการขนส<ง แต<ไม<
นิยมใชในบานเรา
2.3.1.3 ขวดทําจากพอลลิเอทีลีน
มีการใชในสองลักษณะคือ พอลลิเอทีลีนชนิดความหนาแน<นต่ํา และพอลลิ
เอทีลีนชนิดความหนาแน<นสูง โดยทั่วไปขวด ชนิดนี้จะยอมใหไอน้ําซึมผ<านไดนอย
แต<จะยอมใหก}าซซึมผ<านได ทนความเปBนกรดไดปานกลาง ทนความรอนไดไม<ดี มาก
นัก แต<จะทนความเย็นไดดีมาก สําหรับขวดที่มีชนิดความหนาแน<นสูง มักจะใชบรรจุ
นม ผงซักฟอก น้ําดื่ม สารเคมีและเครื่องสําอาง
2.3.1.4 ขวดทําจากพอลลิโพรพีลีน
คุณสมบัติโดยทั่วไปแลวจะยอมใหไอน้ําซึมผ<านไดนอยแต<จะยอมใหก}าซซึม
ผ<าน ไดดี ทนความเปBนกรดไดปานกลาง ทนความรอนไดดี แต<จะไม<ทนความเย็น จึง
ไม<เหมาะแก<การแช<เย็น โดยทั่วไปใชในการบรรจุยา น้ําผลไม น้ําเชื่อม เครื่องสําอาง
แชมพู
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 13
24. 2.3.1.5 ขวดทําจากพอลลิเอทีลีนเทอรฟะทาเลตหรือพอลลิเอสเธอร
ขวดเพท คุณสมบัติโดยทั่วไปจะแข็งใส ปxองกันการซึมผ<านของไอน้ําไดปาน
กลาง แต<ปxองกันการซึมผ<านก}าซไดดีมาก ทนความเปBนกรดไดและความเย็นไดดี มัก
นิยมใชบรรจุเครื่องดื่มประเภทน้ําอัดลม เบียร นอกจากนี้ยังบรรจุของเหลวมี
แอลกอฮอลได เช<น แชมพูน้ํา โคโลญจ โลชั่น เปBนตน
2.4 พอลิเอทิลีนเทเรฟทาเลต (Polyethylene terephthalate: PET)
เทอรโมพลาสติกประเภทโพลิโอเลฟuนผลิตจากสไตรีน มีลักษณะแข็ง(หลอมที่
อุณหภูมิสูงและแข็งตัวเมื่อเย็น) ที่ผลิตขึ้นไดจากปฏิกิริยาเคมีระหว<างเอทิลีนไกลคอลกับได
เมทิลเทเรฟทาเลต หรือระหว<างเอทิลีนไกลคอลกับกรดเทเรฟทาลิก แต<ในป?จจุบันนิยมใชได
เมทิลเทเรฟทาเลต เปราะ ดูดความชื้นต่ํา ไม<นําไฟฟxา เฉื่อยกับสารเคมี ทนกรดและเบส ทน
แรงดึงสูง แต<ทนความรอนต่ํา ละลายในตัวทําละลายประเภทแอโรแมทิก ขึ้นรูปง<าย นิยมใช
การขึ้นรูปแบบฉีด มักผสมแอดดิทีพ หรือสารเติมแต<งเพื่อปรับสมบัติของโพลิสไตรีนใหดีขึ้น
ใชทําถังพลาสติก ขวดพลาสติก ภาชนะใส<อาหารชนิดใส ของเล<น ไมบรรทัดพลาสติก โครง
ดานนอกของโทรทัศน ชิ้นส<วนตูเย็น ชิ้นส<วนภายในรถยนต นอกจากนี้ยังใชผลิตโฟมกันก
ระแทกอีกดวย ในการทดลองกับสัตวพบว<าเปBนสารก<อมะเร็ง ก<อการกลายพันธุ และเปBนพิษ
ต<อระบบสืบพันธุ นอกจากนี้ ยังมีการใช สารเร<งปฏิกิริยาเคมีเช<น แอนติโมนีไตรออกไซด
หรือแอนติโมนีไตรแอซีเตต พลาสติก PET นี้แบ<งเปBน 2 กลุ<ม คือกลุ<มที่มีเนื้อใส (A-PET)
และกลุ<มที่เปBนผลึกสีขาว (C-PET) เพทมีคุณสมบัติที่สามารถทําเปBนพลาสติกที่มีลักษณะกึ่ง
แข็งไปจนถึงเปBนของ แข็งไดโดยการปรับความหนา และมีน้ําหนักเบา กันก}าซและ
แอลกอฮอลไดดี
PET จัดเปBนโพลิเอสเตอรที่มีความสําคัญมากที่สุดและผลิตมากที่สุดในเชิงการคา
สถิติในป= 1974 พบว<าทั่วโลกไดผลิตโพลิเมอรนี้ 3x109
ปอนดซึ่งโดยส<วนใหญ<ถูกนําไปใชงาน
เสนใยสังเคราะห โพลิเอทีลีนเทเรฟทาเลต จัดเปBนโพลิเอสเตอรเชิงเสนตรงที่อิ่มตัวที่สําคัญ
ที่สุด โพลิเอทิลีนเทเรฟทาเลตเปBนโพลิเมอรแข็ง ไม<มีสีเนื่องจากเปBนโพลิเมอรเชิงเสนตรงที่มี
การจัดของหมู<ต<างๆค<อนขางเปBนระเบียบ และมีแรงดึงดูดระหว<างโมเลกุลสูงโพลิเมอรนี้จึงมี
ความเปBนผลึกสูงมีจุดหลอมตัว 265°C นอกจากนี้ยังมีสมบัติเปBนฉนวนไฟฟxาที่ดี ณ
อุณหภูมิหอง
เนื่องจากโพลิเมอรนี้มีความเปBนผลึกสูงและมีหมู<ที่มีสภาพขั้ว(-C-)ภายในโมเลกุล โพ
ลิเมอรนี้จึงละลายไดเฉพาะในตัวทําละลายที่สามารถใหโปรตอนได เช<นการละลายได ณ
อุณหภูมิหองในคลอริเนเตตและฟลูออริเนเตตอะซิติกอะซิด (เช<น Cl3COOH, F3COOH) ฟ=
นอลและกรดไฮโดรฟูออริก (HF) ณ อุณหภูมิสูงจะละลายไดในตัวทําละลายอินทรียอื่นๆ บาง
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 14
25. ชนิดเช<น เอนนิโซล(anisole) อะโรเมติกคีโตน(aromatic ketones) ไดบิวทิลฟาทาเลต
(dibutyl phthalate) และไดเมทิลซัลโฟน(dimethyl sulfone)
โพลิเมอรนี้ทนทานต<อน้ําและกรดอนินทรียที่เจือจางไดเปBนอย<างดีและจะสลายตัวลง
โดยกรดไนตริกและกรดซัลฟูริกเขมขนเบสแก<เช<นสารละลายโซเดียมไฮดรอกไซดก็สามารถ
ทําใหโพลิเมอรนี้เสื่อมคุณภาพไดเช<นกัน โพลิเอทีลีนเทเรฟทาเลตสามารถทนต<อการสลาย
โมเลกุลแบบโฟโตเคมิคัลไดดีมาก แต<ถาใหความรอนสูงกว<าจุดหลอมตัวของมัน อาจเกิดการ
สลายโมเลกุลบางส<วนได ทั้งนี้ผลิตผลหลักของการสลายโมเลกุลโดยความรอนไดแก<
คารบอนไดออกไซด(CO2) อะชีอัลดีไฮด (CH3CHO)และกรดเทเรฟทาลิก
2.4.1 การเตรียมพอลิเมอร
เตรียมจากเอทีลีนไกลคอลโดยเริ่มจากปฏิกิริยาเพิ่มน้ําใหเอทีลีนออกไซดที่
อุณหภูมิ 200 0
C และความดัน20 บรรยากาศส<วนเอทีลีนออกไซดเตรียมจาก
ปฏิกิริยาออกซิเดชันโดย O2 หรือปฏิกิริยาเพิ่ม Cl และ น้ํา การเตรียมโดยวิธี
นี้เคยนิยมใชมาก<อนแต<ป?จจุบันนี้ลาสมัยแลวเพราะถึงแมจะไดผลผลิต(% yield)
มากกว<าวิธีแรก แต<วิธีนี้ตองใชแก}สคลอรีนซึ่งมีราคาแพงค<าใชจ<ายทั้งหมดในการผลิต
จึงแพงกว<าปฏิกิริยาโพลิเมอไรเซชันระหว<างเอทิลีนไกลคอลและไดเมทิลเทเรฟทา
เลตเปBนแบบแลกเปลี่ยนเอสเตอรซึ่งเกิดเปBนสองขั้นตอนดังนี้
ขั้นตอนที่ 1 เริ่มดวยดารผสมไดเมทิลเทเรฟทาเลตกับเอทิลีนไกลคอลใน
อัตราส<วน 1:2.1-2.2 ตังเร<งที่ใชอาจเปBน Pboแต<ป?จจุบันนี้นิยมใชคารบอเนต,
ออกไซดอันคาโนเอก (alkanoates)หรือ อัลกอกไซด (alkoxide)ของโลหะเช<น
พลวง(Sb) แบเรียม(Ba) แคดเมียม(Cd) โคบอลต(Co) ตะกั่ว(Pb)
แมกนีเซียม (Mg) แมงกานีส(Mn) ไทเทเนียม (Ti) และสังกะสี(Zn) อุณหภูมิที่
ใชในขั้นแรกนี้ 150-210°C ปฏิกิริยาการแลกเปลี่ยนเอสเตอรที่เกิดขึ้นในขั้นแรกนี้
คือ เพื่อใหได bis(2-hydroxyethyl) terapthalate เปBนผลิตผลหลักส<วนผลิตผลอื่น
เปBนโอลิโกเมอร (oligomer) ที่มีสูตนทั่วไปดังแสดงขางล<างนี้เล็กนอยปะปนอยู<ดวย
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 15
26. ผลิตผลพลอยไดคือ CH3OH จะถูกกลั่นออกไปจากปฏิกิริยาอย<างต<อเนื่อง
เปBนการช<วยใหสมดุลของปฏิกิริยาการแลกเปลี่ยนเอสเตอรนี้เลื่อนไปทางขวามือ
ขั้นตอนที่ 2 ใหความรอนกับผลิตผลจากขั้นตอนที่ 1 เพิ่มขึ้นโดยเพิ่ม
อุณหภูมิสูงถึง 270-285°C ขณะเดียวกับลดความดันใหต่ําลง(<1mmHg)โดยป?‰ม
ดูดสาร bis(2-hydroxyethyl) terapthalateจะทําปฏิกิริยาควบแน<นไดโพลิเมอรดัง
รูปดานล<างนี้ และในการตรวจสอบจะใชค<า Intrinsis viscosity (IV) เปBนตัว
ตรวจสอบเนื่องจากค<า IV คือค<าเฉลี่ยของน้ําหนักโมเลกุล ค<ายิ่งมากยิ่งดี
เนื่องจากจะทําใหความหนาแน<นมากมีรูพรุนเกิดขึ้นนองจึงทําให gas หนีออกจาก
ผนังขวดไดยากค<า IV ของ PET มีค<าประมาณ 0.8
2.5 ขวด PET (PET Bottle)
รูปที่ 10 ขวดน้ําชนิดต<างๆ
เปBนขวดพลาสติกที่ ผลิตจากเม็ดพลาสติก Polyethylene Terephthalate (PET
Resin) ซึ่งมีคุณสมบัติดีกว<าเม็ดพลาสติกแบบอื่น กล<าวคือ พลาสติกมีสีใส คุณสมบัติคงทน
สามารถรักษาคุณภาพและปxองกันความเสียหายใหกับผลิตภัณฑไดอย<างมี ประสิทธิภาพ
เหมาะสําหรับใชบรรจุผลิตภัณฑอุปโภคและบริโภค ซึ่งรูปแบบของขวดมีทั้งขวดกลม และ
ขวดเหลี่ยม และสามารถเลือกสีของขวดไดทั้ง สีใส หรือสีฟxา เปBนตน พลาสติกที่ใชทําขวดน้ํา
ดื่มชนิดใส หรือที่เราเรียกกันโดยทั่วไปว<าขวดเพท (PET หรือ Poly(ethylene
terephthalate)) เปBนโพลิเอสเทอรซึ่งมีประวัติการพัฒนาที่ยาวนานกว<า 70 ป= ในช<วงแรก
PET ถูกนํามาผลิตและใชงานในรูปของเสนใยก<อน โดยในป=คศ.1941 บริษัทเล็กๆในประเทศ
อังกฤษไดผลิตเสนใยโพลิเอสเทอรขึ้น ใชชื่อทางการคาว<าเทรีลีน (Terylene) และถูกพัฒนา
ต<อโดยบริษัทดูปองค ประเทศสหรัฐอเมริกาในชื่อเสนใยแดครอน (Dacron) เสื้อผาที่ผลิต
จากเสนใย PET มีสมบัติที่ดีคือไม<ยับง<ายทําใหไม<ตองรีดมากนัก ไม<หดและแหงเร็ว ต<อมา
บริษัทดูปองคจึงไดพัฒนาเทคนิคการผลิตฟuลมพลาสติกที่มีความแข็งแรง สูงจาก PET ขึ้นโดย
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 16
27. ใชชื่อว<าไมลาร (Mylar®) ในป= ค.ศ.1952 เพื่อนํามาใชแทนฟuลมเซลโลเฟนสําหรับห<ออาหาร
ทําลูกโป€ง แผ<นฟuลม X-ray และเทปสําหรับบันทึกเสียงเพลง ในป= ค.ศ.1967 PET จึงถูก
นํามาผลิตเปBนขวดพลาสติกที่ทนแรงกระแทก ไม<เปราะแตกง<าย ใสสามารถมองเห็นสิ่งที่
บรรจุอยู<ภายในจึงนิยมใชบรรจุน้ําดื่ม น้ํามันพืช และเครื่องสําอาง และเนื่องจาก PET มี
สมบัติปxองกันการแพร<ผ<านของก}าซไดดีกว<าพลาสติกทั่วไป จึงไดรับความนิยมนํามาผลิตเปBน
ขวดสําหรับบรรจุน้ําอัดลมดวย
PET เปBนโพลิเมอรที่ไดจากกระบวนการสังเคราะหโพลิเมอรแบบควบแน<น 2
ขั้นตอน ในขั้นตอนแรกเกิดจากปฏิกิริยาการเตรียมเอสเทอร (esterification) โดยใช กรด
เทเรฟทาลิก (terepthalic acid) และ เอทธิลีนไกคอล (ethylene glycol) เปBนสารตั้งตน
หรือใชปฏิกิริยาการแลกเปลี่ยนหมู<เอสเทอร (transesterification) โดยใชไดเมทิล เทเรฟทา
เลท (dimethyl terepthalate) ร<วมกับเอทธิลีนไกคอล ที่อุณหภูมิ 275-285oC ได
ผลิตภัณฑเปBนสารไดเอสเทอร (di-ester) เมื่อผ<านเขาสู<กระบวนการสังเคราะหโพลิเมอร จะ
ไดโพลิเมอรที่มีน้ําหนักโมเลกุลไม<สูงมาก โครงสรางเปBนอสัญฐาน และมีค<าความหนืด IV
(intrinsic viscosity) ประมาณ 0.58-0.67 dl/g ซึ่งเหมาะสําหรับนํามาใชผลิตเปBนเสนใย
สําหรับอุตสาหกรรมสิ่งทอ
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 17
รูปที่ 11 การเกิดโพลีเอททีลีนเทเรฟทาเลท
28. อย<างไรก็ตามในกระบวนการผลิตขวดหรือเสนใย คุณภาพสูงมีความจําเปBนตองใช
PET ที่มีน้ําหนักโมเลกุลสูง และมีค<าความหนืด IV > 0.7 dl/g จึงตองเพิ่มกระบวนการ
สังเคราะหโพลิเมอรในสถานะของแข็ง (solid stating polymerisation, SSP) โดยเริ่มจาก
การทําใหเม็ดโพลิเมอรที่ผลิตไดจากขั้นตอนแรกซึ่งไม<มีโครง สรางเปBนผลึก ใหมีปริมาณผลึก
เพิ่มขึ้นก<อน (recrystallization) ซึ่งประกอบดวย 2 ขั้นตอน ขั้นตอนแรกใชเครื่อง pre-
crystallizer ซึ่งในขั้นตอนนี้ PET จะถูกทําใหมีปริมาณผลึกเพิ่มขึ้นที่อุณหภูมิ ประมาณ
170oC เปBนเวลา 30 นาที การกวนอย<างต<อเนื่อง และรุนแรงจะปxองกันไม<ใหเม็ด PET ติดกัน
ภายหลังเสร็จสิ้นกระบวนการนี้เม็ด PET จะมีปริมาณผลึกประมาณ 25% ขั้นตอนที่ 2 ของ
การเพิ่มปริมาณผลึกในเม็ด PET ทําไดโดยการกวนดวยเครื่องกวนที่อุณหภูมิ 190oC เปBน
เวลา 30 นาที เม็ด PET ที่ผ<านขั้นตอนนี้จะมีปริมาณผลึกประมาณ 30% จากนั้นจึงผ<านเขา
สู<ขั้นตอน SSP โดยเก็บโพลิเมอรไวในบรรยากาศที่ไม<มีออกซิเจนและความชื้น แลวใหความ
รอนแก<โพลิเมอรที่อุณหภูมิ 200-220 oC ซึ่งต่ํากว<าจุดหลอมเหลวเล็กนอย กระบวนการ
SSP นี้กระบวนการที่ตองใชเวลานานพอที่จะเกิดปฏิกิริยาการสังเคราะหโพลิเมอร ควบแน<น
เพิ่มขึ้น เม็ด PET จะมีปริมาณผลึกเปBน 40% และค<าความหนืด IV สูงขึ้นเปBน 0.75-
0.85 ในขั้นตอนนี้ผลิตภัณฑที่เปBนแก}ส และสารที่กลายเปBนไอไดง<ายเช<น อะซิตาลดีไฮด
(acetaldehyde) จะถูกกําจัดออกไป PET ที่มีปริมาณผลึกสูงจะมีสมบัติทางกายภาพที่ดี
แข็งแรง และไม<เปราะ แตกง<าย
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 18
รูปที่ 12 เสนดาย
29. ตารางแสดงค#าความหนืดที่เหมาะสม ของ PET ในการใชงานดานต#างๆ
การใชงาน IV
เทปบันทึกเสียง 0.60
เสนใย 0.65
ขวดน้ําอัดลม 0.73-0.80
เสนใยเชิงวิศวกรรม 0.85
รูปที่ 13 ขวดซอสปรงรสอาหาร และแผ<นฟuลมถนอมอาหาร
PET นิยมนํามาผลิตเปBนขวดสําหรับเครื่องดื่ม แต<แนวโนมในการใชเปBน
บรรจุภัณฑสําหรับเครื่องอุปโภคต<างๆมีเพิ่มขึ้น ฟuลมPET ที่เปBน biaxial orientation มี
สมบัติในการปxองกันการแพร<ผ<านของกลิ่นไดดี และสามารถเพิ่มประสิทธิภาพไดโดยการ
เคลือบผิวฟuลมวัสดุอื่นเช<น polyvinylidiene chloride อะลูมิเนียม หรือ ซิลิกอนไดออกไซด
นอกจากนี้ PET ยังมีสมบัติปxองกันการแพร<ผ<านของแก}สออกซิเจน และคารบอนไดออกไซด
ไดดี เนื่องจากกระบวนการผลิตเปBน biaxial orientation
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 19
ตารางที่ 3 ตารางแสดงค<าความหนืดที่เหมาะสมของ PET ในการใชงานตานต<างๆ
30. 2.5.1 สมบัติทั่วไปของ PET
Tg 73-80 o
C (163-176 oF)
Tm 245-265 o
C (473-509o
F)
ความหนาแน<น 1,29-1.40 g/cm3
Typical yield, 25 µm film 30 m2
/kg ( 21,000 in2
/lb)
Tensile strength 48.2-72.3 mPa (7.0-10.5 x 103 psi)
Tensile modulus 2,756-4,135 mPa (4-6 x 105 psi)
Elongation at brake 30-3,000 %
Tear strength, film 30 g/ 25 µm ( 0.066 lb/mil)
WVTR 390-510 g µm/m2 day at 37.8oC, 90% RH
O2 Permeability, 25o
C 1.2-2.4 x 103 cm3 µm/m2 day atm
CO2 Permeability, 25o
C 5.9-9.8 x 103 cm3 µm/m2 day atm
Water absorption, 0.32 cm thick, 24 hour 0.1-0.2%
2.5.2 การผลิตขวด PET
รูปที่ 14 พรีฟอรม
โดยทั่วไปการผลิตขวดพลาสติก PET มักใชกระบวนการเป€าแบบดึงยืด (stretch
blow moulding) ซึ่งเปBนการผลิต 2 ขั้นตอน โดยเริ่มจากกระบวนการฉีดเม็ดพลาสติกให
เปBนพรีฟอร และเป€าพรีฟอรมใหเปBนขวดน้ําตามลําดับ ขั้นตอนสําคัญของกระบวนการผลิต
เริ่มจากการอบไล<ความชื้น เนื่องจาก PET มักดูดความชื้นจากอากาศไดสูง (hygroscopic
plastics) โดยปกติเม็ดพลาสติก PET มักมีความชื้นประมาณ 0.05% จึงตองอบไล<ความชื้น
ในเม็ดพลาสติกใหเหลืออยู<ไม<สูงเกิน 0.005% ก<อนถูกทําใหหลอมเพื่อฉีดเปBนพรีฟอรม ใน
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 20
ตารางที่ 4 สมบัติทั่วไปของ PET
31. ขั้นตอนการเปลี่ยนรูปร<างของพรีฟอรมใหเปBนขวดเริ่มจากการทําใหพรีฟอร มรอนที่อุณหภูมิ
ประมาณ 70 oC จนพรีฟอรมเริ่มนิ่ม ก<อนนําเขาสู<กระบวนการเป€าแบบดึงยืดใน 2 ทิศทาง
เพื่อใหผนังฟรีฟอรมขยายตัวไปกระทบผนังแม<พิมพรูปขวด เมื่อพลาสติกเย็นตัวลงจะได
ผลิตภัณฑเปBนขวดพลาสติกใส การควบคุมปริมาณผลึกในพรีฟอรม และขวดเปBนสิ่งสําคัญ
เพื่อใหไดขวดที่มีสมบัติตามตองการ บริเวณคอ และตัวของพรีฟอรมควรใสและเปBนอสัณฐาน
แต<ส<วนที่เปBนจุดที่ฉีดพลาสติกเขาแม<พิมพจะเปBนส<วนที่ขุ<น และมีผลึกแบบ spherulitic
ภายหลังการเป€าแบบดึงยืดตองทําใหพลาสติกมีปริมาณผลึกสูงสุด เพื่อใหขวดมีความแข็งแรง
การปxองกันการแพร<ผ<านของกาซ และทนสารเคมีไดดี
รูปที่ 15 กระบวนการขึ้นรูปขวด PET
2.5.3 ระดับปริมาณสารอะซิตาลดีไฮด (acetaldehyde; CH3CHO )
สารอะซิตาลดีไฮด หรือ AA เปBนสารที่พบโดยทั่วไปในผลไมรสเปรี้ยว และ
อาหารหลายชนิด รวมทั้งสามารถเกิดขึ้นระหว<างกระบวนการผลิตขวด PET ดวย
ซึ่งส<งผลกระทบต<ออุตสาหกรรมการผลิตน้ําดื่มที่บรรจุขวด PET เนื่องจาก สารAA
ทําใหกลิ่นและรสชาดของน้ําเปลี่ยนแปลงไป จนผูบริโภคสามารถรับรูไดซึ่งบางท<าน
อาจเคยประสบดวยตัวเองเมื่อดื่มน้ํา จากขวดที่ผลิตจากบางบริษัทและพบว<าน้ําดื่มมี
กลิ่นพลาสติกอยู<ดวย ซึ่งอาจส<งผลต<อการเลือกซื้อของผูบริโภคในครั้งต<อไปได
ในขณะที่เครื่องดื่มประเภทอัดกาซเช<น โคลามักมีรสหวาน และซ<าจึงมักไม<เกิด
ป?ญหาดังกล<าวขางตน
รูปที่ 16 ปฏิกิริยาการเกิดสารอะซิตาลดีไฮด
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 21
32. สมการแสดงการเกิดสาร acetaldehyde
สาร AA เกิดขึ้นระหว<างกระบวนการผลิตขวดขณะเม็ดพลาสติกที่ผ<านการอบแหง
ผ<านเขาสู< กระบวนการหลอมที่อุณหภูมิสูง 260oC เพื่อฉีดขึ้นรูปเปBนพรีฟอรม ดังนั้นการ
ควบคุมอุณหภูมิและช<วงเวลาที่เม็ดพลาสติกเกิดการหลอมใหต่ําที่สุด จะช<วยลดปริมาณการ
เกิดสาร AA ได อย<างไรก็ตาม ยังไม<สามารถปxองกันการเกิดสาร AA ไดอย<างสิ้นเชิง สาร AA
ที่เกิดขึ้นระหว<างกระบวนการผลิตนี้จะติดอยู<ในเนื้อพลาสติกที่ใชทําขวด หรือบรรจุภัณฑ
และสามารถเคลื่อนที่ออกจากเนื้อพลาสติกมีผลทําใหเกิดการปนเป•‰อนในอาหารและ
เครื่องดื่ม ก<อใหเกิดรสชาติที่เปลี่ยนแปลง ปริมาณการเคลื่อนที่ของสารออกจากเนื้อพลาสติก
ขึ้นอยู<กับระยะเวลา และอุณหภูมิในการเก็บ อย<างไรก็ตามยังมีวิธีการลดปริมาณสาร AA
บางประการเช<น การเลือกเกรดของเม็ดพลาสติกที่เหมาะสม โดยเลือกใชเม็ดพลาสติกที่มี
ผลิตขึ้นมาเพื่อใชผลิตเปBนบรรจุภัณฑสําหรับน้ําดื่มโดยเฉพาะ และป?จจุบันมีการเติมสารดูด
ซับ หรือทําปฏิกิริยากับสาร AA (AA scavenger) ลงในเนื้อพลาสติกก<อนการฉีดขึ้นรูป เพื่อที่
ปxองกันไม<ใหสาร AA เคลื่อนที่ออกมาจากเนื้อพลาสติกเขาสู<อาหาร การเติมสารดังกล<าว
ขางตนสามารถลดปริมาณสาร AAในพรีฟอรมไดถึง 70-80%
PET ที่ใชเปBนวัตถุดิบทั่วไปในอุตสาหกรรมการผลิตขวดพลาสติกมีหลายเกรด เช<น
เกรดโฮโมโพลิเมอร สังเคราะหจากการใชสารเอทธิลีน ไกลคอล และเทเรฟธาลิก แอซิดเปBน
สารตั้งตนเท<านั้น เปBนเกรดที่มีปริมาณผลึก และจุดหลอมเหลวสูง และเกรดโคโพลิเมอร ซึ่ง
ในการสังเคราะหมีการใชโมโนเมอรตัวอื่นร<วมดวยเช<น ไอโซแพทธาลิก แอซิด 1.5% ทําใหโพ
ลิเมอรมีปริมาณผลึก และจุดหลอมเหลวต่ําลง แต<มีความใสเพิ่มขึ้น ในการผลิตขวด PET
ส<วนใหญ<จะใชชนิดที่เปBนเกรดโคโพลิเมอร เนื่องจากสามารถฉีดขึ้นรูปเปBนพรีฟอรมไดง<าย
เมื่อผ<านเขาสู<ขั้นตอนการเป€าและดึงยืด จะไดขวด PET ที่มีความเหนียว ใส และทนแรง
กระแทกไดดี อย<างไรก็ตามผูผลิตควรเลือกเกรดที่เหมาะสมกับชนิดของเครื่องดื่มหรือ
ผลิตภัณฑที่ตองการบรรจุดวย
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 22
รูปที่ 17 ขวด PET และเม็ดพลาสติก
33. 2.6 พลาสติกรีไซเคิล
ในป?จจุบันพลาสติกไดกลายเปBนผลิตภัณฑสําคัญอย<างหนึ่ง ที่เขามามีบทบาทใน
ชีวิตประจําวัน และมีแนวโนมที่จะเพิ่มมากขึ้น และนํามาแทนทรัพยากรธรรมชาติไดหลาย
อย<าง เช<น ไม เหล็ก เนื่องจากพลาสติกมีราคาถูก มีน้ําหนักเบาและมีขอบข<ายการใชงานได
กวาง เนื่องจากเราสามารถผลิตพลาสติกใหมีคุณสมบัติต<างๆ ตามที่ตองการได โดยขึ้นกับการ
เลือกใชวัตถุดิบ ปฎิกริยาเคมี กระบวนการผลิต และกระบวนการขึ้นรูปทรงต<างๆ ไดอย<าง
มากมาย และนอกจากนี้ ยังสามารถปรุงแต<งคุณสมบัติไดง<าย โดยการเติมสารเติมแต<ง
(Additives) เช<น สารเสริมสภาพพลาสติก (Plasticizer) สารปรับปรุงคุณภาพ (Modifier)
สารเสริม (Filler) สารคงสภาพ (Stabilizer) สารยับยั้งปฎิกริยา (Inhibitor) สารหล<อลื่น
(Lubricant) และผงสี (Pigment) เปBนตน
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 23
รูปที่ 18 การรีไซเคิลขวด PET
รูปที่ 19 สัญลักษณขวด PET
34. พลาสติกโดยทั่วไปแบ<งออกเปBน 2 กลุ<มใหญ<ๆ คือ
1. เทอรโมพลาสติก (Thermoplastics) เปBนพลาสติกที่อ<อนตัวเมื่อถูกความรอน และ
แข็งตัวเมื่อเย็นลง พลาสติกประเภทนี้สามารถนํามาหลอมและขึ้นรูปใหม<ได ตัวอย<างของ
พลาสติกประเภทนี้ ไดแก< โพลีเอทธิลีน (PE) โพลีโพรพิลีน (PP) โพลีสไตรลีน (PS) โพลี
ไวนิลคลอไรด (PVC) โพลีเอสเตอร (PET)
2. เทอรโมเซตติ้ง (Thermosetting) เปBนพลาสติกที่เกิดปฎิกริยาเคมีเมื่อนําไปขึ้นรูป
พลาสติกประเภทน้ําไม<สามารถนําไปหลอมเพื่อนํามาใชใหม< ตัวอย<างของพลาสติก
ประเภทนี้ ไดแก< โพลียูเรเธน (PUR) อีพอกซี่ (Epoxy) ฟ=โนลิค (Phenolic) เมลามีน
(Melamine)
การจํากัดขยะพลาสติกสามารถทําไดหลายวิธี เช<น การนําไปฝ?ง (Burial) หรือนําไป
ถมดิน (Landfill) การนําไปเผาเปBนเชื้อเพลิง (Incineration) และการนํากลับมาใชใหม<
(Recycle) อย<างไรก็ตาม การนําพลาสติกกลับมาใชใหม< โดยทั่วไปแลวถูกพิจารณาว<า เปBน
ทางเลือกที่ใหประโยชนต<อสิ่งแวดลอมมากที่สุดทางหนึ่ง ในการแกไขป?ญหาขยะพลาสติก
อย<างไรก็ตาม การนําพลาสติกกลับมาหมุนเวียนใชใหม<นั้น ประเด็นสําคัญอยู<ที่การแยก
ประเภทของพลาสติกก<อนที่จะนําไปรีไซเคิล และการกําจัดสิ่งที่ไม<ตองการออกไป โดยปกติ
แลวพลาสติกผสมเกือบทุกประเภทจะมีหลายเฟส เนื่องจากโพลีเมอรที่ถึงแมจะมีโครงสราง
ทางเคมีที่เหมือนกัน แต<ไม<สามารถเขากันไดเสมอไป (Incompatible) ตัวอย<างเช<น โพลีเอ
สเตอร ที่ใชทําขวดพลาสติก จะเปBนโพลีเอสเตอรที่มีมวลโมเลกุลสูงกว<า เมื่อเทียบกับโพลีเอ
สเตอรที่ใชในการผลิตเสนใย (Fiber) อย<างไรก็ตาม ยังมีสารเติมแต<งอีกประเภท ไดแก< พวก
Compatibilizer ซึ่งมีผลโดยตรงต<อการรีไซเคิลของพลาสติก สารเติมแต<งนี้จะช<วยใหเกิด
พันธะทางเคมีระหว<างโพลีเมอร 2 ประเภทที่เขากันไม<ได ดังนั้น Compatibilizer จะช<วย
เพิ่มประสิทธิภาพในการรีไซเคิล ตัวอย<างเช<น การใช Chlorinated PE สําหรับพลาสติกผสม
PE/PVC
ตัวอย<างการรีไซเคิลขวดพลาสติกที่บรรจุน้ําอัดลม ----บนขวดพลาสติกที่บรรจุ
น้ําอัดลมจะระบุรหัสว<าเปBนโพลีเอสเตอร (PET-เบอร 1) แต<ความจริงแลว ส<วนฐานของขวด
พลาสติกนั้นจะทําดวยโพลีเอทธิลีนความหนาแน<นสูง (HDPE - เบอร 2) นอกจากนี้ขวด
พลาสติกยังมีส<วนประกอบอื่นอีก ไดแก< ปxายกระดาษและกาว ซึ่งทํามาจากโพลีไวนิลอะซี
เตทจํานวนเล็กนอย รวมถึงฝาปuดขวดที่อาจเปBนอะลูมิเนียมหรือพลาสติก และมีโพลีโพรพิลีน
เปBนชั้นใน
การลดขนาดของวัสดุ (Size Reduction)---- หลังจากทําการแยกชิ้นส<วนในขั้นตน
ขวดพลาสติกจะถูกนํามาบดโดยเครื่อง Shredder และ Granulator ใหไดขนาดประมาณ
1/4 นิ้ว ชิ้นพลาสติกที่มีขนาดใหญ<กว<านี้ จะก<อใหเกิดป?ญหาอุดตันในกระบวนการ ขั้นตอนนี้
เองเปBนสาเหตุหนึ่ง ที่ทําใหพลาสติกรีไซเคิลมีคุณสมบัติความแข็งแรงทางกายภาพลดลง
ขวด PET รักษโลก...นวัตกรรมการผลิตเสนใยรีไซเคิล หนา 24
