โดย อาจารย์ศิวพล ละอองสกุล

1. 1
โครงการวิจัย
หัวข้อ : จีน : อเมริกา การขับเคี่ยวแห่งศตวรรษ และผลกระทบที่มีต่อประเทศไทย
หัวหน้าโครงการ ศ.ดร เอนก เหล่าธรรมทัศน์
ผู้วิจัย อาจารย์ศิวพล ละอองสกุล วิทยาลัยรัฐกิจ มหาวิทยาลัยรังสิต
เสนอ : สถาบันคลังปัญญาด้านยุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต
ระยะเวลาโครงการ 1 ปี
งบประมาณ
แนวคิด การกําหนดยุทธศาสตร์ การพัฒนา และความมั่นคงในมิติต่างๆของประเทศ ขึ้นอยู่กับทั้งปัจจัยภายใน
และปัจจัยภายนอก แต่ปัจจัยภายนอกมีบทบาทมาก ปัจจัยภายนอกที่สําคัญคือ ความเปลี่ยนแปลงของระเบียบ
เศรษฐกิจ-การเมืองโลกและความสัมพันธ์ของมหาอํานาจโลก ดังนั้น ความเข้าใจภาพที่ชัดเจนของการ
เปลี่ยนแปลงนี้จะช่วยเป็นพื้นฐานทางความรู้ให้กับการสร้างสรรค์ยุทธศาสตร์ แนวทางการพัฒนาประเทศ และ
การกําหนดนโยบายด้านการต่างประเทศที่ฉลาด แหลมคม งานวิจัยนี้จึงต้องการนําเสนอประเด็นที่ตรงไป ตรง
มาที่สุดที่เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงระเบียบเศรษฐกิจ-การเมืองโลกครั้งนี้ คือ การขับเคี่ยวกันสองมหาอํานาจใหญ่
แห่งศตวรรษ คือ จีน กับอเมริกา และผลกระทบที่จะมีต่อประเทศไทย
เนื้อหา งานวิจัยชิ้นนี้จะเป็นงานวิจัยในกรอบของการเมืองโลก (Global Politics) ดังนั้นในบทต้นๆจะกล่าวถึง
แนวคิดเกี่ยวกับระเบียบโลก (world order) รวมทั้งแนวคิดการเมืองของมหาอํานาจโลก (great power politics)
จากนั้นจะเป็นการให้ภาพพัฒนาการของการขึ้นสู่การเป็นมหาอํานาจโลกของทั้งจีนและอเมริกา บทต่อๆไปจะ
กล่าวถึงมุมมองของสหรัฐต่อการขึ้นมาเป็นมหาอํานาจโลกของจีน และมุมมองของจีนที่มีต่อการเป็นมหาอํานาจ
โลกของสหรัฐและระเบียบโลกในปัจจุบัน จะกล่าวถึงยุทธศาสตร์ของทั้งสองประเทศในภูมิภาคต่างๆทั่วโลก
โดยจะเน้นเป็นพิเศษในภูมิภาคเอเชีย ซึ่งน่าจะเป็นสนามประลองกําลังหลักของทั้งสองฝ่าย อย่างไรก็ตาม
จําเป็นต้องกล่าวถึงความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างจีนกับอเมริกาที่มีทั้งการร่วมมือ ขัดแย้ง แข่งขันและปิดล้อม
ถ่วงดุล ด้วย ที่ละเลยไม่ได้คือ อเมริกา ญี่ปุ่นและตะวันตก หรืออเมริกากับตะวันตกจะรับมือกับการขึ้นมาของ

2. 2
จีนอย่างไร นอกจากนี้ บทบาทของรัสเซีย ตุรกีและอิหร่าน จะมีการกล่าวถึงด้วยเช่นกัน อนึ่ง การดําเนินเรื่อง
ทั้งหมด จะใช้ภูมิ-รัฐศาสตร์ในการเดินเรื่อง สําหรับบทที่เกี่ยวกับประเทศไทย เราจะเน้นประเด็นหลักๆเชิง
นโยบาย เช่น ไทยควรรักษาระยะห่างที่เท่าๆกันทั้งกับจีนและอเมริกา (equidistance policy) ไทยควรขึ้นมานํา
อาเซียนในการสร้างความสัมพันธ์กับจีนและอเมริกา ควรใช้จีนเพื่อสร้างอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจ (growth
rate) ไทยไม่ควรทิ้งญี่ปุ่น นอกจากนี้ไทยควรมีจุดมุ่งหมายจะเป็นมหาอํานาจระดับกลาง (middle power)
อาเซียนสามารถมีอํานาจระดับกลางได้3 ประเทศคือ อินโดนีเซีย เวียดนามและไทย และไทยควรมีการ
ศึกษาวิจัยเกี่ยวกับมหาอํานาจโลกที่ลึกซึ้ง (Global Power Study) ต่อไป
สรุปภาพรวมของการขับเคี่ยวระหว่างจีนกับสหรัฐในเอเชีย
การขับเคี่ยวระหว่างจีนกับสหรัฐอเมริกาได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว เดิมจีนเติบโตทางเศรษฐกิจขึ้นมาภายใต้
ระเบียบโลกที่กําหนดโดยสหรัฐอเมริกา จีนจึงดําเนินการต่างประเทศแบบยอมรับ ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของ
สหรัฐ แต่ขณะนี้จีนได้เปลี่ยนนโยบายจากการเป็นผู้ยอมรับ-ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์มาเป็นผู้กําหนดระเบียบโลก
เพื่อให้สอดคล้องกับผลประโยชน์ของจีนมากขึ้น การเปลี่ยนนโยบายเช่นนี้ของจีน จะทําให้จีนและสหรัฐ
แข่งขันกันมากขึ้นในทางภูมิรัฐศาสตร์ (geopolitics) ซึ่งเป็นแข่งขันกันในการกําหนดระเบียบโลก อย่างไรก็ตาม
จีนจะไม่แตกหักกับระเบียบโลกของสหรัฐ แต่จะค่อยๆๆปรับเปลี่ยนระเบียบโลกให้สอดคล้องกับผลประโยชน์
ของจีนมากขึ้น การแข่งขันดังกล่าวนี้จะเกิดขึ้นทั้งในมิติทางทหาร การเมืองและเศรษฐกิจ
ในมิติทางทหาร การแข่งขันทางทหารจะเกิดขึ้นในเอเชีย จีนกําลังพัฒนากองทัพเรือให้ทันสมัย และได้
เริ่มท้าทายสหรัฐในพื้นที่แปซิฟิกด้านตะวันตกมากขึ้น จีนต้องการควบคุมทะเลรอบๆจีนมากขึ้น จีนจะขยาย
อิทธิพลกองทัพเรือข้ามมายังมหาสมุทรอินเดียด้วย
ในมิติทางการเมือง จีนจะลงทุนทํา soft power มากขึ้น จีนยืนยันในหลักการอํานาจอธิปไตยของรัฐ
มากกว่าสิทธิมนุษยชน และประชาธิปไตยของตะวันตก จีนเชื่อมโยงทางการเมือง ความมั่นคงและเศรษฐกิจใน
บริเวณเอเชียกลาง รัสเซีย อิหร่าน ตะวันออกกลาง ผ่าน SCO เพื่อลดอิทธิพลของสหรัฐลงในเอเชีย
ในมิติทางเศรษฐกิจ จีนพยายามจะสร้างกติกาของระบบเศรษฐกิจโลกเสียใหม่ เช่น จีนท้าทายเงินสกุล
ดอลลาร์ของสหรัฐ จีนเสนอสถาบันการเงินระหว่างประเทศใหม่ คือ Asian Infrastructure Investment Bank เพื่อ

3. 3
แข่งขันกับ IMF, World Bank และ ADB ซึ่งครอบงําโดยสหรัฐและทํายุทธศาสตร์ New Silk Road เพื่อ สร้าง
economic integration กับประเทศในเอเชีย
จุดมุ่งหมายของจีน คือ การบ่อนเซาะ ทําลายรากฐานทางอํานาจและอิทธิพลของอเมริกาลง โดยเฉพาะ
อย่างยิ่งในเอเชีย
จีนเริ่มบทบาทในฐานะผู้กําหนดระเบียบโลกอย่างเข้มข้นมากขึ้น โดยเฉพาะในเอเชีย-แปซิฟิก โดยเร็วๆ
นี้ จีน เกาหลีใต้และญี่ปุ่นได้ประชุมร่วมกันสามฝ่ายในประเด็นความขัดแย้งทางเขตแดน ความบาดหมางทาง
ประวัติศาสตร์และการเชื่อมโยงกันทางเศรษฐกิจมากขึ้น ผู้นําจีนไปเยือนเวียดนามและสิงคโปร์ ประธานาธิบดีสี
จิ้นผิงพบกับผู้นําของไต้หวันที่สิงคโปร์เพื่อร่วมมือกันทางเศรษฐกิจ การท่องเที่ยวและการค้า การเคลื่อนไหว
ของจีนดังกล่าวเพื่อลดความกังวล ความตึงเครียด และเพิ่มความไว้วางใจในการขึ้นสู่อํานาจของจีนต่อประเทศ
เพื่อนบ้านในเอเชียมากขึ้น