تفسير سورة النصر ابن رجب الحنبلي

2. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬5
‫الرحيم‬ ‫الرحمن‬ ‫اهلل‬ ‫بسم‬
‫ررو‬‫ش‬ ‫من‬ ‫باهلل‬ ‫ونعوذ‬ ،‫ونستغفره‬ ،‫ونستعينه‬ ،‫حنمده‬ ،‫هلل‬ ‫احلمد‬ ‫إن‬
‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫ف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ل‬‫ال‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬‫و‬ ‫ره‬‫ر‬ ‫رف‬‫ر‬‫ل‬‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ،‫را‬‫ر‬‫ن‬ ‫أنما‬ ‫ريأام‬‫ر‬‫ئ‬‫و‬ ،‫رنا‬‫ر‬‫س‬‫أنف‬
‫أن‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬‫أ‬‫و‬ ،‫ره‬‫ر‬‫ر‬ ‫ال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫رده‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫إا‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬ ‫إ‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬‫أ‬‫و‬ ،‫ره‬‫ر‬‫ر‬ ‫راله‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬
‫ه‬‫ئو‬‫و‬ ‫نبده‬ ‫ا‬ً‫حممد‬.
:‫بعد‬ ‫أما‬
‫رد‬ ‫رف‬ ‫و‬ ‫رو‬‫ن‬ ‫اهلل‬ ‫رنن‬‫و‬، ‫ري‬ ‫ن‬ ‫رام‬‫ت‬ ‫ب‬ ‫ميإل‬ ‫ر‬‫ئ‬‫ام‬ ‫رإل‬‫م‬‫اة‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫رر‬‫ك‬‫أ‬
‫بعدها‬ ‫ما‬ ‫وخرب‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ما‬ ‫نبأ‬ ‫ويه‬،‫رام‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫غري‬ ‫يف‬ ‫اهلدى‬ ‫ابتغى‬ ‫من‬
،‫رومي‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫اق‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬ ‫ا‬‫و‬ ،،‫ر‬‫ب‬‫امل‬ ‫كر‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫و‬ ،،‫ر‬‫ت‬‫امل‬ ‫اهلل‬ ‫هبف‬ ‫و‬ ‫و‬ ،‫ضف‬ ‫وقد‬ ‫رمي‬ ‫ا‬
‫ان‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬ ‫ره‬‫ر‬‫ي‬‫وف‬ ،‫الن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫خ‬‫اع‬‫و‬ ،‫ر‬‫ر‬‫اةو‬ ‫را‬‫ر‬‫ب‬‫أخ‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫ره‬‫ر‬‫ي‬ ‫إ‬ ‫ران‬‫ر‬‫ت‬‫ل‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬ ‫ره‬‫ر‬‫ي‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫را‬‫ر‬‫مج‬
‫اع‬‫و‬ ،‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫غ‬ ‫با‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احل‬‫و‬،‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫ا‬‫رب‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫عإل‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫ررب‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫احل‬‫و‬ ،‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫املتنو‬ ‫لام‬
.‫اهرة‬ ‫ا‬
: ‫ون‬ ‫ف‬ ‫اهلل‬ ‫ال‬ُ‫ر‬ِّ‫ش‬َ‫ب‬ُ‫ي‬َ‫و‬ ُ‫م‬َ‫ْو‬‫َق‬‫أ‬ َ‫ي‬ِ‫ه‬ ‫ي‬ِ‫ت‬َّ‫ل‬ِ‫ل‬ ‫ي‬ِ‫د‬ْ‫ه‬َ‫ي‬ َ‫ن‬َ‫آ‬ْ‫ر‬ُ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ا‬َ‫ذ‬َ‫ه‬ َّ‫ن‬ِ‫إ‬
‫ا‬ً‫ير‬ِ‫ب‬َ‫ك‬‫ا‬ً‫ر‬ْ‫َج‬‫أ‬ ْ‫م‬ُ‫َه‬‫ل‬ َّ‫َن‬‫أ‬ ِ‫ات‬َ‫ح‬ِ‫ال‬َّ‫الص‬ َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬َ‫م‬ْ‫ع‬َ‫ي‬ َ‫ين‬ِ‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬ َ‫ين‬ِ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫ْم‬‫ل‬‫ا‬:‫اء‬‫ر‬‫[اإلس‬9].
:‫ره‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬‫َي‬‫أ‬ ‫ا‬َ‫ي‬ْ‫م‬ ُِّْ‫ب‬َ‫ر‬ ْ‫ن‬ ِ‫م‬ ِّ‫ب‬َِِْْ‫و‬َ‫م‬ ْ‫م‬ُْْ‫ت‬َ‫اء‬ َ‫ج‬ ْ‫د‬َ‫ق‬ َُ‫ا‬َّ‫ن‬‫ال‬ ‫ا‬ َ‫ه‬
َ‫ين‬ِ‫ن‬ِ‫م‬ْ‫ؤ‬ ُ‫ْم‬‫ل‬ِ‫ل‬ ِّ‫ب‬ َ‫م‬ْ‫ح‬َ‫ر‬َ‫و‬ ‫ة‬ً‫د‬ ُ‫ه‬َ‫و‬ ِ‫ر‬‫و‬ُ‫د‬‫الص‬ ‫ي‬ِ‫ا‬ ‫ا‬ َ‫م‬ِ‫ل‬ ِّ‫اء‬َ‫ف‬ ِ‫ش‬َ‫و‬: :‫و‬‫[ي‬75]‫إىل‬
.‫رمي‬ ‫ا‬ ‫تام‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫انإل‬ ‫م‬ ‫ذكر‬ ‫يف‬ ‫اخرة‬‫و‬ ‫ا‬ ‫الام‬‫ع‬‫ا‬ ‫من‬ ‫ذ‬ ‫غري‬
‫ر‬‫ن‬‫رانت‬‫و‬ ً‫ا‬‫رو‬ً‫و‬ ‫رإل‬‫م‬‫أة‬ ‫رام‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫هل‬ ‫اهلل‬ ‫هيأ‬ ‫د‬‫و‬‫و‬‫ره‬‫م‬ ‫عع‬‫و‬ ‫ره‬ ‫حبف‬ ‫ا‬،‫ره‬‫م‬‫ي‬ ‫عع‬‫و‬
‫ري‬ ‫الا‬‫ل‬ ‫من‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ر‬‫مخ‬ ‫اةم‬ ‫مجيا‬ ‫إىل‬ ‫ه‬‫الطا‬‫إ‬ ‫ئبيف‬ ‫يف‬ ‫نفيس‬‫ا‬‫و‬ ‫غايل‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫و‬
: ‫نو‬‫ا‬ ‫إىل‬ ‫مام‬ ‫ا‬ُ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫ه‬ِ‫ب‬ ‫ي‬ِ‫د‬ْ‫ه‬َ‫ي‬ ‫ي‬ ِّ‫ين‬ِ‫ب‬ُ‫م‬ ٌِّ‫ا‬َ‫ت‬ِ‫ك‬َ‫و‬ ِّ‫ور‬ُ: ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ َ‫ن‬ِ‫م‬ ْ‫م‬ُ‫ك‬َ‫اء‬َ‫ج‬ ْ‫د‬َ‫ق‬

3. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 6
َ‫ل‬ِ‫إ‬ ِ‫ات‬ َ‫م‬ُ‫ل‬ْ‫ال‬ َ‫ن‬ ِ‫م‬ ْ‫م‬ُ‫ه‬ُ‫ج‬ِ‫ر‬ ْ ُ‫ي‬َ‫و‬ ِ‫م‬ َ‫ه‬ َّ‫الس‬ َ‫و‬ُ‫ب‬ ُ‫س‬ ُ‫ه‬َ:‫ا‬َ‫و‬ َِْ‫ر‬ ََْ‫ب‬َّ‫ات‬ ِ‫ن‬ َ‫م‬ِ‫ه‬ِ:ِِِْْ‫ب‬ ِ‫ر‬‫و‬‫الن‬
ِ‫يم‬ِ‫ق‬َ‫ت‬ ْ‫س‬ُ‫م‬ ِ‫اق‬َ‫ر‬ ٍِ َ‫ل‬ِ‫إ‬ ْ‫م‬ِ‫ه‬‫ي‬ِ‫د‬ ْ‫ه‬َ‫ي‬َ‫و‬:‫دة‬ ‫[المائ‬57،51]‫ربًانه‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫و‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ك‬
‫ه‬ ‫حبف‬َ‫ن‬‫و‬ُِْ‫اا‬َ‫َح‬‫ل‬ ُ‫َه‬‫ل‬ ‫ا‬َّ:ِ‫إ‬َ‫و‬ َ‫ر‬ْ‫ك‬ِّ‫الذ‬ ‫ا‬َ‫ْن‬‫ل‬َّ‫ز‬َ: ُ‫ن‬ْ‫ح‬َ: ‫ا‬َّ:ِ‫إ‬:‫[الحجر‬9].
‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫وبي‬ ،‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬‫و‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫رام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ردم‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫خ‬ ‫رب‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رول‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫و‬
‫رد‬‫ر‬‫ص‬‫مقا‬‫ه‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ال‬ ‫راو‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ‫ره‬‫ر‬‫ف‬ ‫أ‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫الن‬‫د‬
‫ة‬‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رري‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫عف‬ ‫يف‬ ‫راىل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ع‬ ‫اهلل‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬«‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫ن‬ ‫ا‬»‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫و‬ ،‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫معاني‬ ‫رين‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ض‬‫وعو‬
. ‫ا‬ ‫أه‬‫و‬ ِ‫ه‬ ‫من‬ ‫يه‬ ‫ن‬ ‫اشتم‬
‫رو‬‫ن‬ ‫روىل‬‫مل‬‫ا‬ ً ‫ئاة‬ ،‫ا‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫يق‬ ‫تع‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫إل‬ ‫رئا‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫بتًقيق‬ ُ ‫م‬ ‫د‬‫و‬
. ‫ذ‬ ‫ويل‬ ‫إنه‬ ،‫ميا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫نفع‬ ‫الع‬ ‫أن‬ ‫ف‬ ‫و‬
.‫حممد‬ ‫نبينا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫وئ‬ ‫اهلل‬ ‫ى‬ ‫وص‬
‫كتبه‬
‫ا‬‫به‬ ‫نفو‬ ‫إىل‬ ‫فقري‬
‫العجمي‬ ‫محمد‬ ‫بن‬ ‫:اٍر‬ ‫بن‬ ‫محمد‬
‫الاض‬‫ر‬ ‫ا‬66/3/6161‫ر‬‫ه‬

4. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬7
‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ ‫:سخ‬ ‫وٍف‬
‫را‬‫هن‬‫أ‬ ‫إا‬ ،‫نسخ‬ ‫ندة‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ة‬‫سو‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫تفسري‬ ‫حتقيق‬ ‫يف‬ ‫انتمدم‬
‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ،‫يإل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬‫أ‬ ‫إل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫من‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫ردا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ،‫رخ‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫رأخرة‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬‫م‬
:‫الإل‬‫ر‬‫وه‬ ‫ا‬ ‫فروق‬ ‫ا‬ ‫بعض‬ ‫ذكر‬ ‫ما‬ ‫ميا‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫انتمدم‬
6-‫إل‬ ‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬‫رإل‬‫ر‬‫ال‬‫و‬‫ك‬‫املر‬ ‫رعول‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫امل‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ع‬‫ام‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ب‬‫ت‬ ‫م‬–‫ا‬ً‫ق‬‫راب‬‫ر‬‫ئ‬ ‫راض‬‫ر‬‫ال‬‫ر‬ ‫ا‬
–‫ر‬‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫حت‬1133‫را‬‫ر‬ ‫وي‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫اة‬ ‫ردل‬‫ر‬‫ن‬ ‫اوا‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬ ،‫رام‬‫ر‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ر‬‫ر‬‫ث‬ ‫يف‬ ،)
،‫ب‬ ‫ما‬11‫و‬ )17‫ر‬‫ب‬‫كت‬،‫رام‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ال‬‫د‬‫ر‬‫م‬ ‫رق‬‫ي‬ ‫ل‬ ‫را‬ ‫وخ‬ ،‫ا‬ً‫ر‬ ‫ئ‬ )
‫رر‬‫ر‬‫حب‬ ‫را‬‫ر‬‫هل‬ ‫رو‬‫ر‬‫م‬ ‫أ‬‫و‬ ‫ررو‬‫ر‬‫ع‬‫م‬ ‫رري‬‫ر‬‫غ‬ ‫رخ‬‫ر‬‫ئ‬‫نا‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫ا‬ً‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ع‬ ‫رر‬‫ر‬‫ق‬‫ن‬ ‫رر‬‫ر‬ ‫لا‬ ‫ا‬ ‫ررن‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫يف‬
.)‫أ‬
1-‫ا‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫اةو‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ت‬ ‫م‬ ‫إل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫حت‬ ،‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬3083–
،‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬ ‫را‬‫ر‬ ‫وي‬ ‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫اة‬ ‫ردل‬‫ر‬‫ن‬ ‫اا‬‫و‬‫رد‬‫ر‬‫ال‬‫و‬ ،‫رام‬‫ر‬ ‫و‬ ‫رس‬‫ر‬ ‫يف‬ ،)‫راميا‬‫ر‬‫جم‬60)
‫و‬16‫الخ‬ ‫را‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ك‬‫و‬ ، ‫ررو‬‫ع‬‫م‬ ‫غري‬ ‫نائخ‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫ا‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫يق‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫وخ‬ ،‫ا‬ً‫ر‬ ‫ئ‬ )
.)‫م‬ ‫حبر‬ ‫هلا‬ ‫املرمو‬ ‫وه‬ ،‫ا‬ ‫نس‬
3-‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫حت‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬‫و‬‫ك‬‫املر‬ ‫رعول‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫امل‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ام‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ت‬ ‫م‬ ‫إل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬
6633‫ندل‬ ‫اوا‬‫د‬‫ال‬‫و‬ ،‫ام‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫يف‬ ،)،‫ر‬‫ب‬ ‫را‬‫م‬ ‫ا‬ ‫وي‬ ‫ر‬ ‫اةئ‬16)
‫و‬17‫أو‬ ‫رخ‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫نا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫وخ‬ ،‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬‫مع‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫وخ‬ ،‫ا‬ً‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ )
‫كتاب‬‫الخ‬ ‫عا‬‫ت‬.)‫ر‬ ‫حبر‬ ‫هلا‬ ‫املرمو‬ ‫وه‬ ‫ا‬
‫رر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رعول‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫امل‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ع‬‫ام‬ ‫يف‬ ‫ررى‬‫ر‬‫خ‬‫أ‬ ‫إل‬ ‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫ران‬‫ر‬‫ن‬‫وه‬6737‫إا‬ )
‫خ‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫و‬ ،‫رأ‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫اق‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫إل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ردن‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫وع‬ ‫راعخر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬ ‫نا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫هن‬‫أ‬
.‫ا‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫انتمد‬

5. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 0
‫ى‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫كما‬‫ئنإل‬ ‫اهلند‬ ‫يف‬ ‫بونإل‬ ‫امل‬6333‫را‬ ‫من‬ ‫ردم‬‫و‬‫أ‬‫و‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ه‬
‫اضا‬‫و‬‫امل‬ ‫بعض‬ ‫يف‬.)‫ق‬ ‫حبر‬ ‫هلا‬ ‫املرمو‬ ‫وه‬ ‫ر‬
‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫راو‬‫حل‬‫ا‬ ‫ر‬ ‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫رام‬‫ف‬‫مؤ‬ ‫ضمن‬ ‫إل‬ ‫رئا‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ذكر‬ ‫د‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ه‬
‫ره‬‫ر‬‫ب‬‫كتا‬‫يف‬ ‫رربل‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬ ‫راله‬‫ر‬‫هل‬‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬«‫رإل‬‫ر‬ ‫احلناب‬ ‫رام‬‫ر‬‫ق‬‫ب‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫الف‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬»‫ل‬58،)
‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫و‬ ‫اة‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ررة‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ل‬‫أك‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬ ‫من‬ ‫ربس‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ك‬‫رريه‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫عف‬ ‫يف‬«‫و‬‫ا‬
‫املعاين‬»38/155،156،157،153.)
‫ي‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ي‬

6. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬3
‫المؤلف‬ ‫ترجمب‬
)‫تصرة‬ ‫م‬ ‫(:بذة‬
:‫و:سبه‬ ‫اسمه‬ ‫ي‬
‫رام‬‫ر‬‫ك‬‫رب‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫رد‬‫م‬‫حم‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رن‬‫س‬‫احل‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫رر‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫الن‬‫د‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ال‬ ‫رو‬‫ه‬
‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ري‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬ ، ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫رق‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫دم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫رداله‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫غ‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫رعول‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫م‬
‫ئنإل‬ ‫بغدال‬ ‫يف‬ ‫ابن‬ ‫د‬‫و‬ .)736.‫ر‬‫ه‬
:‫ه‬ ‫مشاي‬ ‫ي‬
‫أو‬‫رد‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫د‬ ‫أ‬ ‫عباس‬ ‫ا‬ ‫أبو‬ ‫الن‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ام‬ ‫ش‬ ‫قيخ‬ ‫ا‬ ‫ده‬ ‫ا‬‫و‬ ‫مقاخيه‬ ‫ل‬
:‫مقاخيه‬ ‫بعض‬ ‫ذكر‬ ‫ا‬ ‫وه‬ ،‫ا‬ً‫صاحل‬ ‫ا‬
ً
‫نامل‬ ‫كان‬‫د‬‫و‬ ،‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬
6-‫و‬ ‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫امل‬ ،‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رن‬‫ر‬‫س‬‫احل‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫راس‬‫ر‬‫ب‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ‫ر‬‫ر‬‫ض‬‫قا‬ ‫ا‬
‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬ ‫بف‬ ‫ا‬ ‫اض‬ ‫بابن‬776.‫ر‬‫ه‬
1-‫روىف‬‫ر‬‫ت‬‫امل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ة‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫رده‬‫ر‬ ‫كي‬‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رف‬‫ر‬‫ي‬ ‫خ‬ ‫رعيد‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رو‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ص‬
‫ئنإل‬766.‫ر‬‫ه‬
3-‫رنإل‬‫ئ‬ ‫روىف‬‫ت‬‫امل‬ ‫رات‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫اهي‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫لاول‬ ‫يمان‬ ‫ر‬‫ئ‬ ‫أبو‬ ‫الن‬‫د‬ ‫ا‬ ‫مجال‬
751.‫ر‬‫ه‬
1-‫ه‬ ‫را‬‫ر‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫رابن‬‫ر‬‫ب‬ ‫ررو‬‫ر‬‫ع‬‫امل‬ ‫اهي‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رف‬‫ر‬‫ي‬‫ان‬ ‫إ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫م‬‫حم‬‫ا‬‫روىف‬‫ر‬‫ت‬‫مل‬
‫ئنإل‬756.‫ر‬‫ه‬
5-‫رإل‬‫ر‬‫ال‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ري‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رر‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫م‬‫حم‬ ‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رو‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رس‬‫مش‬
‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬756.‫ر‬‫ه‬

7. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 68
6-‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫إ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫حم‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ،‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬‫روىف‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬‫امل‬ ‫ردوم‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫امل‬ ‫اهي‬
‫ئنإل‬751.‫ر‬‫ه‬
7-‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫رد‬‫م‬‫حم‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫رد‬‫م‬‫حم‬ ، ‫احلر‬ ‫أبو‬ ،‫الن‬‫د‬ ‫ا‬ ‫وتن‬
‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬765. ‫وغريه‬ .‫ر‬‫ه‬
:‫تهميذه‬ ‫ي‬
‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫مج‬ ‫كر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫و‬ ،‫راهل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ريس‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫مج‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫راو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ‫رى‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫عت‬
: ‫من‬
6-‫ر‬‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫احل‬ ‫رف‬‫ر‬‫ص‬‫اة‬ ‫روه‬‫ر‬‫م‬‫احل‬ ‫رد‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رر‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬ ‫أ‬
‫رئ‬ ‫ا‬ ‫بابن‬ ‫العر‬‫و‬‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬ ‫ا‬011.‫ر‬‫ه‬
1-‫ر‬‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫رق‬‫ر‬‫ق‬‫دم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ص‬‫املو‬ ‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫يمان‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫لاول‬
‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬011.‫ر‬‫ه‬
3-‫امل‬ ‫اةصف‬ ‫دمقق‬ ‫ا‬ ‫الن‬‫و‬ ‫ا‬ ‫نياش‬ ‫بن‬ ‫د‬ ‫أ‬ ‫بن‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫نبد‬
‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬053.‫ر‬‫ه‬
1-‫ذ‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ‫الن‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫حم‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫راو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬
‫كق‬‫و‬ ‫با‬ ‫العر‬‫و‬ ‫احلنب‬ ‫املطره‬‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬016.‫ر‬‫ه‬
5-‫رنإل‬‫ئ‬ ‫روىف‬‫ت‬‫امل‬ ‫املوه‬ ‫وئ‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫ى‬ ‫ن‬058‫ر‬‫ر‬‫ه‬
.‫ا‬ً‫الب‬‫ر‬‫عق‬
6-‫ت‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫رق‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫دم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫بع‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫حم‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬
‫روىف‬‫ع‬ ‫ره‬‫ي‬ ‫إ‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ي‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ررم‬ ‫أ‬ ‫ران‬‫ك‬‫و‬ ، ‫را‬ً ‫ا‬ ‫رابن‬‫ب‬ ‫املعرو‬ ‫احلسن‬ ‫أبو‬ ‫الن‬‫د‬ ‫ا‬
‫ئنإل‬083.‫ر‬‫ه‬

8. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬66
7-‫احل‬ ‫ر‬‫ف‬‫ه‬ ‫أبو‬ ‫ان‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫نمر‬‫رر‬‫ع‬‫ال‬‫و‬ ‫ر‬
‫ئنإل‬ ‫املتوىف‬ ‫ق‬‫املو‬ ‫بابن‬016. ‫وغريه‬ .‫ر‬‫ه‬
:‫ِليه‬ ‫العلماء‬ ‫ثناء‬ ‫ي‬
‫ر‬ ‫ع‬ ‫رض‬‫ع‬‫ب‬ ‫رر‬‫ك‬‫ذ‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫وإ‬ ‫ا‬ً‫ر‬ ‫را‬‫ن‬ ‫رات‬‫ن‬‫ث‬ ‫ه‬ ‫عر‬ ‫من‬ ‫كف‬‫يه‬ ‫ن‬ ‫أثىن‬ ‫د‬
:‫اهلل‬ ‫ه‬ ‫هقه‬ ‫يف‬ ‫ال‬‫و‬ ‫اة‬
: ‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫ه‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬«‫رن‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ق‬‫أع‬،‫رف‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫با‬ ‫رره‬‫ر‬‫ط‬‫ن‬ ‫رف‬‫ر‬‫ه‬‫أ‬ ‫رر‬‫ر‬‫ن‬‫أ‬ ‫را‬‫ر‬‫ص‬‫و‬
‫رق‬ ‫ا‬ ‫وعتبا‬.»
: ‫ر‬‫ر‬ ‫امل‬ ‫رد‬‫ر‬ ‫و‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬«‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ام‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫احل‬ ‫او‬،‫ردة‬‫ر‬‫م‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ره‬‫ر‬‫ي‬‫فق‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫رإل‬‫ر‬‫ط‬
‫احملد‬ ‫مفيد‬ ،‫عبال‬ ‫ا‬ ‫اةةمإل‬‫و‬ ،‫وهال‬ ‫ا‬ ‫مات‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫أهد‬‫ث‬،‫م‬ ‫املس‬ ‫ان‬‫و‬ ،.»
:‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬«‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ما‬ ‫ا‬ً‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ً‫ن‬‫و‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ً‫إمام‬ ‫راىل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ع‬ ‫اهلل‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ران‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ك‬
‫راس‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫كريه‬ ‫ر‬‫ع‬ ‫س‬ ‫را‬‫جم‬ ‫ر‬‫ن‬‫كا‬،‫ره‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ررق‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ع‬‫أمج‬‫و‬ ،‫ره‬‫ي‬ ‫إ‬ ‫باحملبإل‬ ‫وم‬ ‫ق‬ ‫ا‬
‫صالنإل‬ ‫وم‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫ناوعإل‬ ‫نامإل‬.»
:‫هطر‬ ‫ابن‬ ‫احلاو‬ ‫ال‬‫و‬«‫احلاو‬ ‫احملدو‬ ‫قيخ‬ ‫ا‬.»
:‫ا‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫ال‬‫و‬«...‫وهتطد‬ ‫نبالة‬ ‫صاه‬ ‫كان‬‫و‬.»
:‫رربل‬‫مل‬‫ا‬ ‫راله‬‫هل‬‫ا‬ ‫رد‬‫ب‬‫ن‬ ‫ابن‬ ‫ال‬‫و‬«‫ردوة‬ ، ‫را‬‫ن‬‫اة‬ ‫رد‬‫ه‬‫أو‬ ، ‫را‬‫م‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ق‬ ‫ا‬
‫فلاةف‬ ‫ا‬‫و‬ ‫قتام‬ ‫ا‬ ‫اما‬ ،‫احلفاظ‬.»
:‫ا‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫ال‬‫و‬«‫احملدو‬ ‫املفيد‬ ‫اةصويل‬ ‫ع‬‫با‬ ‫ا‬ ‫اهد‬‫و‬ ‫ا‬ ‫فقيه‬ ‫ا‬.»
: ‫را‬‫ر‬‫ر‬ً ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫م‬ ‫ع‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫و‬«‫ريدنا‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫نا‬ ‫ري‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬‫و‬
‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫جم‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫راو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫اةو‬ ‫إل‬‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ض‬‫ومو‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫امل‬
...‫مام‬ ‫املب‬.»

9. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 61
:‫را‬‫ر‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬«، ‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ي‬‫بق‬ ‫راو‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ‫راخ‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫نا‬ ‫ري‬‫ر‬‫ش‬
‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫ن‬‫رر‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬ ،‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ال‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ر‬‫ش‬ ‫رره‬‫ر‬‫ه‬‫ل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ال‬‫ر‬‫وو‬ ،‫رره‬‫ر‬‫ط‬‫ن‬ ‫رد‬‫ر‬‫ي‬‫وه‬
‫ته‬ ‫بر‬ ‫ننه‬ ‫ونفا‬ ‫ععاىل‬ ‫اهلل‬ ‫ه‬ ‫احلنب‬ ‫بن‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬.»
:‫بإل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ض‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫و‬«‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫ا‬‫و‬ ‫ا‬ ‫راو‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬
،‫احملدث‬ ‫أوهد‬ ، ‫وواض‬ ‫إل‬ ‫احلناب‬ ‫شيخ‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ا‬.»
‫سيو‬ ‫ا‬ ‫ال‬‫و‬«‫ان‬‫و‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫فقيه‬ ‫ا‬ ‫احملدو‬ ‫احلاو‬ ‫امما‬»‫ره‬‫ن‬‫ن‬ ‫رال‬‫و‬
‫رق‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫دم‬ ‫ا‬ ‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬‫نا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬«،‫ردوة‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫ا‬‫و‬ ‫ا‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬
‫ان‬‫و‬ ‫احلطإل‬ ‫لقإل‬ ‫ا‬ ‫عمدة‬ ‫ا‬ ‫احلاو‬ ‫كإل‬‫رب‬ ‫ا‬،‫احملدث‬ ‫مفيد‬ ،‫م‬ ‫املس‬.»
‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ي‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫و‬«‫راخ‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬ ، ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫اهل‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬ً‫ب‬ ‫ا‬ ‫ررب‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ، ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬
‫ريخ‬‫ش‬ ،‫لقإل‬ ‫ا‬ ‫احلطإل‬ ‫احلاو‬ ،‫اهد‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ع‬‫و‬ ‫ا‬ ‫قدوة‬ ‫ا‬ ،‫امف‬ ‫ا‬ ‫بد‬ ‫ا‬ ،‫عامف‬ ‫ا‬
‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫مف‬ ،،‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫امل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫ا‬‫و‬ ،‫الن‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬‫و‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫امل‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬‫و‬ ،،‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫امل‬‫و‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ام‬
،‫املطنف‬ ‫مجال‬ ،،‫احملدث‬.»
:‫رال‬‫ر‬‫م‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬«‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬‫ردوة‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ه‬‫ا‬‫و‬ ‫ا‬ ،‫رإل‬‫ر‬‫م‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫راخ‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫يخ‬
‫ه‬ ‫امل‬ ‫احلنب‬ ،‫احلطإل‬ ‫لقإل‬ ‫ا‬ ،‫عمدة‬ ‫ا‬ ‫احلاو‬ ،‫كإل‬‫رب‬ ‫ا‬.»
:‫را‬‫ر‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫رال‬‫ر‬‫م‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬«‫ا‬ ‫ران‬‫ر‬‫ك‬‫و‬‫ال‬،‫راس‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫م‬‫أ‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫ا‬ً‫ريأ‬‫ر‬‫ش‬ ‫رر‬‫ر‬‫ع‬
‫الإل‬‫ر‬ ‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫رإل‬‫ئ‬ ‫باملد‬ ‫ن‬ ‫ر‬‫س‬‫ال‬ ‫ران‬‫ك‬‫و‬ ،‫الام‬‫ا‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ذوه‬ ‫من‬ ‫أهد‬ ‫إىل‬ ‫الدلل‬ ‫وا‬
،‫قطان‬ ‫با‬.»
:‫مؤلفاته‬ ‫ي‬
‫د‬ ‫و‬ ‫ابن‬ ‫ال‬:«‫امل‬ ‫ه‬‫املفيدة‬ ‫املطنفام‬‫و‬ ‫الدة‬‫د‬‫س‬ ‫ا‬ ‫فام‬‫ؤ‬».
‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احلنب‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬:«‫رام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ف‬‫ومؤ‬ ‫ردة‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫مف‬ ‫رنفام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫م‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬
‫الدة‬‫د‬‫ن‬.».‫ر‬‫ه‬‫ا‬

10. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬63
:‫الفقه‬ ‫اي‬ ‫كتبه‬‫ي‬
6-‫اهدة‬‫و‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫يف‬ ‫اةدة‬‫و‬‫املت‬ ‫اعثا‬‫و‬ ‫الر‬‫ل‬‫اةها‬).
1-‫هبا‬ ‫ق‬ ‫التع‬ ‫وما‬ ‫اعي‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أه‬).‫بوع‬ ‫م‬
3-‫ال‬ ‫ندات‬ ‫ا‬ ‫بعد‬ ‫ة‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫نن‬ ‫قنعإل‬ ‫ا‬ ‫إل‬ ‫ا‬ ‫إ‬‫معإل‬ ‫ا‬ ‫و‬).
1-‫ان‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ةه‬ ‫ان‬‫ر‬ ‫اائت‬).‫بوع‬ ‫م‬ ،
5-‫غلبان‬ ‫ا‬ ‫ك‬‫ق‬ ‫يف‬ ‫بيان‬ ‫ا‬‫و‬ ‫اللاا‬‫م‬‫ا‬).
6-‫بعإل‬ ‫اة‬ ‫اه‬ ‫امل‬ ‫غري‬ ‫اعبا‬ ‫من‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫رل‬ ‫ا‬).
7-‫فروع‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ربى‬ ‫ا‬ ‫اند‬‫و‬‫ق‬ ‫ا‬)‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫راو‬‫حل‬‫ا‬ ‫ره‬‫ن‬‫ن‬ ‫رال‬‫و‬ ،‫روع‬‫ب‬ ‫م‬ ،
:‫رر‬‫ر‬‫ط‬‫ه‬«‫ره‬‫ر‬‫ي‬‫و‬ ‫رال‬‫ر‬ ‫أ‬»:‫بإل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫ر‬‫ر‬‫ض‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬«‫رري‬‫ر‬‫ب‬‫ك‬‫رد‬‫ر‬ ‫جم‬‫راوا‬‫ر‬‫ن‬ ‫رو‬‫ر‬‫ه‬‫و‬ ،
‫نطا‬ ‫من‬‫إ‬ ‫هىت‬ ‫دهر‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫رد‬ ‫و‬ ‫ره‬‫ن‬‫أ‬ ‫ر‬‫ل‬‫بع‬ ‫ن‬ ‫هىت‬ ،‫يه‬ ‫ن‬ ‫لر‬ ‫ائت‬ ‫نه‬
‫ر‬‫ر‬‫ك‬‫رر‬‫ر‬‫م‬‫اة‬ ‫ريس‬‫ر‬‫و‬ ،‫را‬‫ر‬ ‫وطمع‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ي‬‫عيم‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ام‬ ‫ريخ‬‫ر‬‫ق‬ ‫ردلة‬‫ر‬‫ب‬‫م‬ ‫رد‬‫ر‬‫ن‬‫ا‬‫و‬
‫ذ‬ ‫ووق‬ ‫ععاىل‬ ‫اهلل‬ ‫ه‬ ‫كان‬‫بف‬.»
0-‫احلطإل‬ ‫ذه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫غ‬ ‫اندة‬،).‫بوع‬ ‫م‬
3-‫غيام‬ ‫ا‬ ‫أوال‬ ‫ام‬ ‫أم‬ ‫الرب‬‫و‬‫عو‬ ‫يف‬ ‫ام‬ ‫املع‬ ‫قول‬ ‫ا‬).
68-‫هقيقإل‬ ‫نن‬ ‫بيان‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ق‬ ‫ا‬‫اةميان‬‫و‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ا‬).
66-‫د‬ ‫أ‬ ‫امما‬ ‫مناوا‬).
61-‫سماع‬ ‫ا‬ ‫إل‬ ‫مسأ‬ ‫يف‬ ‫اع‬ ‫اة‬ ‫نوهإل‬).
:‫القرآن‬ ‫ِلوم‬ ‫اي‬ ‫كتبه‬‫ي‬
6-‫إل‬ ‫بسم‬ ‫ا‬ ‫ام‬‫ر‬‫إن‬).

11. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 61
1-‫تام‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫ام‬‫ر‬‫إن‬).
3-‫قرآن‬ ‫با‬ ‫اائتغنات‬).
1-‫فاحتإل‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫ئو‬ ‫عفسري‬).
5-‫ل‬ ‫امخ‬ ‫ة‬‫ئو‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ا‬).
6-‫نطر‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫ئو‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ا‬).
‫كتا‬‫ي‬:‫الحديث‬ ‫اي‬ ‫به‬
6-‫رى‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫اةن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫اخت‬ ‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫يف‬ ‫اةوىل‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫اخت‬،)
‫بوع‬ ‫م‬6)
.
1-‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ا‬‫و‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ا‬ً‫الل‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫يف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احل‬‫و‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫راما‬‫ر‬‫ر‬
‫ا‬،).‫بوع‬ ‫م‬
3-‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫رول‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫بامذا‬ ‫الرة‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احل‬:«‫بعث‬
‫الساِب‬ ‫يدي‬ ‫بين‬ ‫بالسيف‬»).‫بوع‬ ‫م‬
1-:‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬«‫ِن‬ ‫أوليائي‬ ‫أغبط‬ ‫إن‬‫دي‬»).
5-:‫أوس‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ردال‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬«‫ذه‬ ‫ال‬ َ‫ا‬ ‫الن‬ ‫ز‬ ‫كن‬‫إِا‬
‫والفضب‬»).
6-:‫الائر‬ ‫بن‬ ‫نما‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬«‫الغي‬ ‫بعلمك‬ ‫اللهم‬»).
7-:‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬«‫ان‬ ‫جائع‬ ‫ان‬ ‫ِئب‬ ‫ا‬ ‫م‬»):‫را‬‫ر‬‫ر‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫رمى‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ال‬‫و‬
(1)‫هق‬ ‫د‬ ‫و‬‫دوئره‬ ‫ا‬ ‫يد‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ائ‬ /‫بًاثإل‬ ‫ا‬ ‫أخ‬ ‫قه‬-‫أواه‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫ه‬ ‫هف‬-‫من‬ ‫وهو‬
. ‫ال‬‫و‬ ‫با‬ ‫طى‬ ‫اة‬ ‫لا‬ ‫بونام‬ ‫م‬

12. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬65
‫املال‬‫و‬ ‫اه‬ ‫ا‬ ‫ذ‬).‫بوع‬ ‫م‬
0-‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬:«‫لبيك‬ ‫اللهم‬ ‫لبيك‬»).
3-:‫لات‬ ‫رد‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬‫رر‬‫ش‬«‫ر‬ ‫لك‬‫س‬ ‫ن‬‫م‬‫ه‬‫اي‬ ‫تم‬‫يل‬ ‫ا‬ً‫ق‬‫ي‬
‫ا‬ً‫ِلم‬»،).‫بوع‬ ‫م‬
68-:‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬«‫ثهثب‬ ‫المؤمن‬ ْ‫يتب‬»).
66-‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬:«‫اإلسهم‬ ‫مثو‬»).
61-‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫م‬‫د‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫راما‬‫ر‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ش‬)‫ا‬ً‫رد‬‫ر‬ ‫جم‬ ‫الن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ن‬ ‫رو‬‫ر‬‫حن‬ ‫يف‬ ‫را‬‫ر‬‫ق‬‫ال‬‫و‬
.‫بوع‬ ‫م‬ ‫وهو‬ ‫ف‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫شر‬ ‫منه‬ ‫ول‬ ‫املو‬‫و‬ ،‫هطر‬ ‫ابن‬ ‫احلاو‬ ‫ذكر‬ ‫كما‬
63-‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ‫يف‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ف‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬‫ا‬‫غ‬:«‫ؤم‬ ‫الم‬ ‫و‬ ‫تمثي‬‫ب‬ ‫ام‬ ‫ب‬ ‫ن‬
‫الزرع‬»).‫بوع‬ ‫م‬ .
61-‫ه‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫رًين‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ب‬ ‫ه‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫و‬)،‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫م‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ،
‫دمقق‬ ‫ا‬ ‫الن‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ناصر‬ ‫ابن‬ ‫ننه‬ ‫ال‬«‫ه‬ ‫را‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫رًين‬‫ص‬ ‫أول‬ ‫رن‬‫م‬ ‫ا‬‫رر‬‫ش‬‫و‬
‫ا‬ً‫نفيس‬ ‫ا‬ً‫شره‬ ‫ناةو‬ ‫ا‬ ‫إىل‬.»
65-‫رإل‬‫ب‬‫ر‬‫غ‬ ‫ا‬ ‫رف‬‫ه‬‫أ‬ ‫رال‬‫ه‬ ‫وص‬ ‫يف‬ ‫بإل‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫كق‬)‫رو‬‫ه‬‫و‬ ،:‫ا‬‫رر‬‫ش‬
‫الر‬‫د‬‫ه‬«‫ا‬ً‫غريب‬ ‫اإلسهم‬ ‫بدأ‬»).‫بوع‬ ‫م‬
66-‫احملطإل‬‫إل‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ئري‬ ‫يف‬)‫وهو‬ ،::‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬«‫ينج‬ ‫لن‬‫ي‬
‫ِمله‬ ‫منْم‬ ‫ا‬ً‫د‬‫أح‬»).‫بوع‬ ‫م‬
67-‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫ريإل‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬‫و‬ ‫اة‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫م‬ ‫يف‬ ‫راس‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ت‬ ‫اا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫راس‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬،)

13. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 66
‫وهو‬::‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ا‬‫شر‬«‫يحفظ‬ ‫اهلل‬ ‫احفظ‬»)6)
.
:‫يخ‬‫ر‬‫التا‬ ‫اي‬ ‫كتبه‬‫ي‬
6-‫إل‬ ‫احلناب‬ ‫بقام‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫الف‬ ‫ا‬،).‫بوع‬ ‫م‬
1-‫الو‬‫و‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫نبد‬ ‫بن‬ ‫نمر‬ ‫بن‬ ‫امل‬ ‫نبد‬ ‫ئرية‬،).‫بوع‬ ‫م‬
3-‫الو‬‫و‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫نبد‬ ‫بن‬ ‫نمر‬ ‫ئرية‬ ‫خمتطر‬،).‫بوع‬ ‫م‬
1-‫بد‬ ‫عإل‬‫و‬).
‫والفضائو‬ ‫الوِظ‬ ‫اي‬ ‫كتبه‬‫ي‬
6-‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رس‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫اة‬ ‫ري‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫راق‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ائتن‬‫ف‬‫ردس‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫راض‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬ ‫رام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ً،)
.‫بوع‬ ‫م‬
1-‫اا‬‫ان‬ ‫قي‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫عبد‬ ‫ا‬ ‫به‬ ‫العتط‬ ‫ويما‬ ‫ان‬ ‫ئتي‬).
3-‫ا‬‫ر‬‫احل‬ ‫اهلل‬ ‫بي‬ ‫ولاةف‬ ‫يف‬ ‫امملا‬).
1-‫ق‬ ‫ا‬ ‫ال‬‫و‬‫أه‬‫بو‬،).‫بوع‬ ‫م‬
5-‫احلمى‬ ‫نا‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫املؤمن‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫أن‬ ‫يف‬ ‫مى‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫بقا‬ ‫ا‬).
6-‫ا‬ ‫ن‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ولف‬ ‫بيان‬،).‫بوع‬ ‫م‬
7-‫نا‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫ال‬‫و‬ ‫ت‬ ‫ا‬،).‫بوع‬ ‫م‬
0-‫فال‬ ‫اة‬ ‫وقد‬ ‫نن‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫و‬ ‫نسات‬ ‫ا‬ ‫نفوس‬ ‫يإل‬ ‫عس‬).
(1)‫بقاةر‬ ‫ا‬ ‫لا‬ ‫بعته‬ ‫ن‬ ، ‫ال‬‫و‬ ‫با‬ ‫طى‬ ‫اة‬ ‫لا‬ ‫تبإل‬ ‫م‬ ‫بعته‬ ‫و‬ ،‫احلمد‬ ‫هلل‬‫و‬ ‫هققته‬ ‫د‬ ‫و‬
.‫ببريوم‬ ‫ميإل‬ ‫امئ‬

14. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬67
3-‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ال‬‫و‬‫ع‬ ‫را‬‫ر‬‫س‬ ‫اان‬‫و‬ ‫ل‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬):‫ان‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫بع‬ ‫را‬‫ر‬‫ب‬‫يف‬ ‫روع‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬
‫ة‬ ‫ط‬ ‫ا‬).
68-‫م‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ر‬).
66-‫نإل‬ ‫ا‬ ‫وصفإل‬ ‫نا‬ ‫ا‬ ‫صفإل‬).
61-‫تعبري‬ ‫ا‬‫و‬ ‫نطيًإل‬ ‫ا‬ ،‫ب‬ ‫فرق‬ ‫ا‬،).‫بوع‬ ‫م‬
63-‫قا‬ ‫ا‬ ‫ولاةف‬)6)
.
61-‫معناها‬ ‫وحتقيق‬ ‫ل‬ ‫امخ‬ ‫مإل‬ ‫ك‬،).‫بوع‬ ‫م‬
65-‫راة‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ا‬‫و‬‫مل‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫وي‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫امل‬ ‫راة‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬،)
:‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫ه‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫راو‬‫ر‬‫ر‬‫حل‬‫ا‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫ن‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬ ،‫روع‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫م‬«‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬‫ة‬‫ا‬ ‫راة‬‫ر‬‫ر‬ ‫و‬ ‫يف‬ ‫راة‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬‫و‬
، ‫ون‬ ‫ا‬ ‫الق‬‫ر‬ ‫ب‬‫اةد‬‫و‬‫و‬ ‫وويه‬.»
:‫وااته‬ ‫ي‬
‫ا‬ً‫رد‬‫حل‬ ‫را‬‫ن‬‫ه‬ ‫يل‬ ‫رر‬‫ف‬‫اه‬ :‫ره‬ ‫رال‬‫ق‬‫و‬ ‫هفا‬ ‫إىل‬ ‫ات‬ ‫امما‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫إن‬ :‫القال‬
‫طا‬ ‫ر‬‫ض‬‫ا‬‫و‬ ‫ره‬‫ب‬‫وأنط‬ ‫ره‬‫ي‬‫و‬ ‫رول‬‫ن‬‫و‬ ،‫ه‬ ‫وًفرم‬ : ‫احلفا‬ ‫وقال‬ ‫بقعإل‬ ‫إىل‬ ‫أشا‬‫و‬
‫ر‬ ‫ش‬ ‫يف‬ ‫وذ‬ ‫ويه‬ ‫ودون‬ ‫الا‬‫أ‬ ‫بعد‬ ‫ومام‬ .‫يد‬ ‫ا‬ ‫ه‬ :‫ال‬‫و‬ ،‫ويه‬
‫ئنإل‬ ‫من‬735.‫ائعإل‬‫و‬ ‫إل‬ ‫ععاىل‬ ‫اهلل‬ ‫ه‬ .‫ر‬‫ه‬
‫ترجم‬ ‫مصادر‬ ‫ي‬:‫ته‬
6-‫عمر‬ ‫ا‬ ‫بأبنات‬ ‫غمر‬ ‫ا‬ ‫إنبات‬6/168.‫هطر‬ ‫ابن‬ ‫ًاو‬ )
1-‫امنإل‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ا‬‫و‬1/316.‫ا‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫ه‬ )
(1). ‫ذ‬ ‫يل‬ ‫اليسر‬ ‫أن‬ ‫اهلل‬ ‫ئاة‬ ،‫بتًقيقه‬ ‫ا‬ً‫ي‬ ‫ها‬ ‫و‬ ‫أ‬‫و‬

15. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 60
3-‫ل‬ ‫اور‬‫و‬ ‫ا‬ ‫رل‬ ‫ا‬686. ‫دمقق‬ ‫ا‬ ‫الن‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ناصر‬ ‫ابن‬ )
1-‫ل‬ ‫اةحلاظ‬ ‫حل‬608. ‫امل‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫ابن‬ )
5-‫ل‬ ‫احلفاظ‬ ‫بقام‬536. ‫سيو‬ )
6-‫ل‬ ‫كيإل‬‫و‬ ‫ا‬ ‫الة‬ ‫ق‬ ‫ا‬13‫رم‬ ).
7-‫ه‬ ‫ا‬ ‫ام‬ ‫ش‬6/333. ‫احلنب‬ ‫عمال‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ )
0-‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫بد‬ ‫ا‬6/310‫كاين‬‫قو‬ ).
3-‫ل‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫احلناب‬ ‫رام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ب‬ ‫رى‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫الف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬16‫راله‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫هل‬‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ )
‫املربل‬6)
.
68-‫ل‬ ‫إل‬ ‫احلناب‬ ‫اةن‬‫ر‬‫ض‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫إل‬ ‫اب‬‫و‬ ‫ا‬ ً‫س‬ ‫ا‬667،660)–
‫باهلند‬ ‫بتنه‬ ‫خداخبش‬ ‫تبإل‬ ‫م‬ ‫ة‬‫مطو‬-. ‫امل‬ ‫ن‬ ‫نطده‬ ‫ا‬ ‫يد‬ ‫ابن‬
66-،‫و‬ ‫عا‬ ‫ا‬ ‫الإل‬‫د‬‫ه‬6/517،510.‫بغداله‬ )
61-‫نعيم‬ ‫س‬ ‫املدا‬ ‫أخبا‬ ‫يف‬ ‫س‬ ‫دا‬ ‫ا‬1/76.)
63-‫س‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫رس‬ ‫و‬1/636.‫تاين‬ )
61-‫اةن‬1/67‫ك‬‫و‬ ).
65-،‫ف‬‫املؤ‬ ‫معط‬5/660.‫إل‬ ‫كًا‬‫رضا‬ )
66-‫ل‬ ‫ئعيد‬ ‫مها‬ ‫دكتو‬ ‫الر‬‫د‬‫احل‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫ع‬‫ا‬117-156.)
(1)‫ا‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫با‬.‫املوىل‬ ‫ه‬ ‫هف‬ ،‫عليم‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫نبد‬ ‫دكتو‬ ‫ا‬ ‫اةخ‬ ‫بتًقيق‬ ‫تام‬

16. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬63
‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬
‫الدين‬ ‫ين‬‫ز‬ ‫للحااظ‬
‫ال‬ ‫ِبد‬‫الحنبلي‬ ‫رج‬ ‫بن‬ ‫رحمن‬
‫الرحيم‬ ‫الرحمن‬ ‫اهلل‬ ‫بسم‬
‫ره‬‫ن‬ ‫ره‬‫ن‬‫ن‬ ‫را‬‫ف‬‫ون‬ ‫اهلل‬ ‫ره‬ ‫ر‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫رر‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ب‬‫ن‬ ‫رف‬ ‫اة‬ ‫قيخ‬ ‫ا‬ ‫ال‬
،‫آم‬ ‫كرمه‬‫و‬-«‫نطر‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫ئو‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ا‬.»
:‫أهنا‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫يف‬ ‫ات‬«‫القرآن‬ ْ‫ب‬‫ر‬ ‫تعدل‬»6)
.
،‫رإل‬‫ر‬‫ن‬‫ال‬‫د‬‫امل‬ ‫إىل‬ ‫ررة‬‫ر‬‫ط‬‫اهل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ع‬‫ب‬ ‫ر‬‫ر‬‫نو‬ ‫را‬‫ر‬‫هن‬‫أ‬ :‫رىن‬‫ر‬‫ع‬ ‫راق‬‫ر‬‫ف‬‫بااع‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ي‬‫مدن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬
‫ما‬ ‫اخر‬‫و‬‫أ‬ ‫من‬ ‫وه‬.‫نول‬
‫ويف‬«‫ر‬‫ر‬‫س‬‫م‬ ‫رًين‬‫ر‬‫ص‬»‫راس‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬1)
‫ر‬‫ر‬‫نو‬ ‫ة‬‫رو‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رر‬‫ر‬‫خ‬‫آ‬ :‫رال‬‫ر‬
:‫ا‬ً‫مجيع‬ ‫قرآن‬ ‫ا‬ ‫من‬ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬3)
.
‫را‬‫ر‬‫ر‬ ‫وي‬ ‫رويف‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬ ‫رب‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رنإل‬‫ر‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫نو‬ :‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫وق‬ ،‫را‬‫ر‬‫ر‬‫هل‬‫نوو‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫يف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫اخت‬‫و‬
‫اهلل‬ ‫ئول‬.
(1)‫ه‬ ‫دم‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬ ‫الف‬‫و‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫ضمن‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ل‬‫و‬1035‫امف‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫نده‬ ‫ابن‬‫و‬ )
3/6608‫امميان‬ ‫شع‬ ‫يف‬ ‫ق‬ ‫بي‬ ‫ا‬‫و‬ )161/‫/أ‬6‫وإئناله‬ ،‫أنس‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫من‬ )
‫احلاو‬ ‫ضعفه‬ ‫الر‬‫د‬‫احل‬‫و‬ ، ‫ال‬‫ر‬‫تق‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫كما‬ ‫ضعي‬ ‫وهو‬ ‫لان‬‫و‬ ‫بن‬ ‫مإل‬ ‫ئ‬ ‫ويه‬ ، ‫ضعي‬
‫ه‬ ‫با‬ ‫ا‬ ‫وتن‬ ‫يف‬3/61.‫قيخ‬ ‫ا‬ ‫أ‬‫و‬ ‫شيبإل‬ ‫أ‬ ‫ابن‬ ‫إىل‬ ‫نسبته‬ ‫ال‬‫و‬ )
(2):)‫م‬ ‫ويف‬«‫ابر‬».‫أ‬ ‫خ‬ ‫وهو‬
(3)‫مس‬ ‫ه‬ ‫أخر‬1/1360‫يل‬ ‫ال‬ :‫ال‬ ،‫نتبإل‬ ‫بن‬ ‫اهلل‬ ‫نبد‬ ‫بن‬ ‫اهلل‬ ‫نبد‬ ‫نن‬ :‫ه‬ ‫ف‬‫و‬ )
‫نع‬ : ‫ا؟‬ً‫مجيع‬ ‫نو‬ ،‫قرآن‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫نو‬ ‫ة‬‫ئو‬ ‫آخر‬ ‫عع‬ ‫نباس‬ ‫ابن‬ُ‫ر‬ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬
ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬. ‫صد‬ :‫ال‬ .

17. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 18
‫ويف‬«‫رد‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ام‬ ‫رند‬‫ر‬‫س‬‫م‬»‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫رات‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫ريف‬‫ر‬‫ل‬‫و‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫م‬‫حم‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬
‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫رري‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رعيد‬‫ر‬‫ئ‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫نو‬ ‫را‬‫ر‬‫مل‬ :‫رال‬‫ر‬‫ر‬ ‫راس‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫ن‬ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬ َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬
ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬‫اهلل‬ ‫ئول‬ ‫ال‬«]‫[بأ:ه‬ ‫:فسي‬ ‫إل‬ ‫:عي‬(5)‫مقبوض‬
‫السنب‬ ‫تلك‬ ‫اي‬»‫بآخره‬ ‫ط‬ ‫اخت‬ ‫ساة‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ ‫هو‬ ‫ات‬ ‫ن‬1)
.
‫يف‬ ‫ا‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫ره‬‫ر‬ ‫أخر‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬ ‫ره‬‫ر‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ال‬‫و‬«‫رنده‬‫ر‬‫س‬‫م‬»‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ق‬ ‫بي‬ ‫ا‬‫و‬‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬
‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ن‬ ‫ردة‬‫ر‬‫ي‬‫نب‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫رى‬‫ئ‬‫مو‬‫ال‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫إل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ص‬‫و‬ ‫را‬‫ن‬‫ال‬‫ل‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫را‬‫س‬3)
‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ة‬‫رو‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫نو‬ :‫رال‬‫ر‬ ‫رر‬‫ر‬‫م‬‫ن‬‫رط‬‫ر‬‫ئ‬‫أو‬ ‫يف‬ ‫رو‬‫ر‬‫ه‬‫و‬ ‫رىن‬‫ر‬
‫ال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ق‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫را‬‫ر‬‫ال‬‫أ‬‫ق‬‫رولاع‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ط‬‫ه‬ ‫يف‬1)
ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬ َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬‫رر‬‫ر‬‫ع‬‫و‬
‫راس‬‫ن‬ ‫ر‬‫وو‬ . ‫ر‬‫ك‬ ‫ن‬ ،‫ره‬ ‫ر‬ ‫وره‬ ،‫ات‬‫و‬‫ر‬‫ط‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫ته‬ ‫اه‬‫ر‬‫ب‬ ‫وأمر‬ ،‫ولاع‬ ‫ا‬ ‫أنه‬
‫ال‬‫و‬ ‫بإل‬ ‫خ‬ ‫وذكر‬ ..‫يه‬ ‫ن‬ ‫أثىن‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫وًمد‬ ‫عقبإل‬ ‫با‬...‫إل‬
:‫رد‬ ‫أ‬ ‫رال‬ ‫ردة‬‫ي‬‫نب‬ ‫رن‬‫ب‬ ‫رى‬‫ئ‬‫ومو‬ ،‫ا‬ً‫د‬ ‫ضعي‬ ‫إئنال‬ ‫ا‬ ‫ه‬«‫رف‬‫حت‬ ‫ا‬
‫ننه‬ ‫الإل‬‫ا‬‫و‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ننده‬»5)
.
(1).)‫ق‬ ‫و‬ ‫املسند‬ ‫من‬ ‫امللب‬‫و‬ ‫بياض‬ ‫نسخ‬ ‫ا‬ ‫مجيا‬ ‫يف‬
(2)‫د‬ ‫أ‬ ‫ه‬ ‫أخر‬6/167‫عفسريه‬ ‫يف‬ ‫ربه‬ ‫ا‬‫و‬ )38/166‫جمما‬ ‫يف‬ ‫اهليلم‬ ‫ال‬ ‫و‬ ،)
‫اةد‬‫و‬‫و‬ ‫ا‬3/11:)«‫ط‬ ‫اخت‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫ساة‬ ‫ا‬ ‫بن‬ ‫ات‬ ‫ن‬ ‫وويه‬ ‫د‬ ‫أ‬ ‫اه‬‫و‬.»‫يه‬ ‫ون‬ .‫ر‬‫ه‬‫ا‬
‫الق‬‫ر‬ ‫الر‬‫د‬ً ‫ن‬ ، ‫ضعي‬ ‫وامئنال‬‫ا‬‫أخ‬ :‫أخرى‬‫د‬ ‫أ‬ ‫ه‬ ‫ر‬6/311،356)
.‫هسن‬ ‫وإئنالها‬ ‫بنًوه‬
(3)‫نسخ‬ ‫ا‬ ‫مجيا‬ ‫ويف‬«‫بقا‬». ‫ق‬ ‫بي‬ ‫ا‬ ‫وئنن‬ ‫ا‬‫و‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫مسند‬ ‫من‬ ‫ال‬‫و‬‫تط‬ ‫ا‬‫و‬
(4):‫ه‬‫و‬«‫ولاع‬ ‫ا‬ ‫هطإل‬ ‫يف‬»‫عف‬ ‫و‬ ، ‫ق‬ ‫بي‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ا‬‫و‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫نند‬ ‫يس‬‫و‬ ‫نسخ‬ ‫ا‬ ‫مجيا‬ ‫يف‬ ‫ا‬ ‫ك‬
. ‫أن‬ ‫اهلل‬‫و‬ ‫نساخ‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫ئبق‬ ‫أو‬ ،‫ا‬ًً‫عوضي‬ ‫الها‬ ‫املطن‬
(5)‫ا‬‫و‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬6616–) ‫اةئتا‬ ‫كق‬،‫ئننه‬ ‫يف‬ ‫ق‬ ‫بي‬ ‫ا‬‫و‬5/651‫لاةف‬ ‫ويف‬ )
‫نبوة‬ ‫ا‬5/117)،‫امئنال‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫احل‬ ‫مؤنإل‬ ‫املطن‬ ‫كفانا‬‫د‬ ‫و‬،.‫ال‬ ‫كما‬‫وهو‬

18. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬16
‫اهلل‬ ‫ئول‬ ‫ناش‬ :‫ال‬ ‫تالة‬ ‫ونن‬،‫ئنت‬ ‫بعدها‬6)
.
‫ره‬‫ر‬‫و‬ ‫ةن‬ ‫راهر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬ ،‫رتن‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫رف‬‫ر‬‫ب‬ ‫ر‬‫ر‬‫نو‬ ‫را‬‫ر‬‫هن‬‫أ‬ ‫ر‬‫ر‬‫ل‬‫القت‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬
ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬‫خ‬ ‫رتن‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫رى‬ ‫ن‬ ‫راهرة‬ ‫إل‬ ‫لا‬ ‫الدل‬‫رن‬ ‫ال‬
‫ررو‬‫ر‬‫ع‬‫امل‬ ‫رو‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ران‬‫ر‬‫م‬‫و‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫رتقبف‬‫ر‬‫س‬‫ال‬ ‫را‬‫ر‬‫مل‬ ‫رر‬‫ر‬ ‫إذا‬ ‫ةن‬ ،‫رد‬‫ر‬‫ع‬‫ب‬ ‫رات‬‫ر‬ ‫رد‬‫ر‬
:‫ره‬‫كقو‬ ‫ماض‬ ‫ت‬ ‫جت‬ ‫أهنا‬ :‫يف‬ ‫د‬ ‫كان‬‫وإن‬ ،‫ائتعماهلا‬ ‫يف‬‫ا‬ْ‫َو‬‫أ‬َ‫ر‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬َ‫و‬
‫ا‬َ‫ه‬ْ‫َي‬‫ل‬ِ‫إ‬ ‫وا‬‫ض‬َ‫ف‬ْ:‫ا‬ ‫ا‬ً‫و‬ْ‫َه‬‫ل‬ ْ‫َو‬‫أ‬ ً‫ة‬َ‫ار‬َ‫ج‬ِ‫ت‬:‫[الجمعب‬55].
:‫ره‬‫ر‬‫و‬‫و‬ُ‫ه‬َ‫ل‬ِ‫م‬ْ‫ح‬َ‫ت‬ِ‫ل‬ َْْ‫و‬َ‫َت‬‫أ‬ ‫ا‬َ‫م‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬ َ‫ين‬ِ‫ذ‬َّ‫ل‬‫ا‬ َ‫ل‬َِ َ‫َل‬َ‫و‬‫ا‬َ‫م‬ ُ‫د‬ ِ‫َج‬‫أ‬ َ‫َل‬ َ ْ‫ل‬ُ‫ق‬ ْ‫م‬
ِ‫ه‬ْ‫ي‬َ‫ل‬َِ ْ‫م‬ُُْ‫ل‬ِ‫م‬ْ‫َح‬‫أ‬:‫[التوبب‬99].
‫ره‬‫ب‬ ‫ررل‬‫ال‬ ‫خ‬ ، ‫ر‬‫هب‬‫ولأ‬ ‫رأهن‬‫ش‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ه‬ ‫أن‬ ‫رد‬‫ال‬ ‫أ‬ ‫ره‬‫ن‬‫بأ‬ ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫نن‬ ‫ي‬ ‫أ‬ ‫د‬‫و‬
‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫كر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ئ‬‫و‬ ،‫ره‬‫ر‬‫ص‬‫خبطو‬ ‫ر‬‫ر‬‫ض‬‫املا‬:‫ة‬‫رو‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫روول‬‫ر‬‫ن‬ ‫رد‬‫ر‬‫ع‬‫ب‬ ‫رال‬‫ر‬
«‫:صر‬ ‫جاء‬‫يمن‬‫ال‬ ‫و‬‫أه‬ ‫اء‬‫وج‬ ،‫والفتح‬ ‫اهلل‬»1)
‫ريمن‬ ‫ا‬ ‫رف‬‫ه‬‫أ‬ ‫ت‬ ‫ر‬‫جم‬‫و‬
‫ولاع‬ ‫ا‬ ‫هطإل‬ ‫بف‬ ‫كان‬3)
.
:‫ععاىل‬ ‫ه‬‫و‬ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬.
‫ن‬ ‫ا‬ ‫غ‬ ‫هىت‬ ‫اةندات‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫معونته‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫اهلل‬ ‫نطر‬ ‫أما‬‫ررم‬‫ع‬ ‫ا‬
‫رر‬‫ر‬‫ك‬‫وذ‬ . ‫رريه‬‫ر‬‫غ‬‫و‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬ ‫الش‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫ري‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رتوىل‬‫ر‬‫ئ‬‫ا‬‫و‬ ، ‫ر‬‫ر‬ ‫ك‬‫راش‬‫ر‬‫ق‬‫ن‬ ‫ا‬1)
(1)‫املنلو‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫كما‬ ‫املن‬ ‫ابن‬‫و‬ ‫يد‬ ‫بن‬ ‫نبد‬ ‫ه‬ ‫أخر‬6/186‫ربه‬ ‫ا‬‫و‬ )
38/167.)
(2).‫اهلل‬ ‫شات‬ ‫إن‬ ‫برجيه‬ ‫الأيت‬
(3)‫املعاين‬ ‫وا‬ ‫ر‬ ‫ان‬38/156.)
(4):‫ا‬ ‫من‬ ‫كت‬ ‫ندة‬ ‫ه‬ ،‫نقاش‬ ‫ا‬ ‫بغداله‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫املوص‬ ‫احلسن‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫أبو‬ ‫هو‬
«‫طدو‬ ‫ا‬ ‫شفات‬»‫إشفى‬ ‫نقاش‬ ‫ا‬ ‫عفسري‬ : ‫اة‬ ‫ا‬ ‫اهلل‬ ‫هبإل‬ ‫احلاو‬ ‫ننه‬ ‫ال‬ ‫تفسري‬ ‫ا‬ ‫يف‬
–‫به‬ ‫خير‬ ‫امللق‬ ‫هو‬–‫كف‬ :‫اين‬‫رب‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫أبو‬ ‫ال‬ ‫و‬ . ‫طدو‬ ‫ا‬ ‫شفات‬ ‫ا‬ ‫طدو‬ ‫ا‬
=

19. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 11
‫البيإل‬‫د‬‫احل‬ ‫ن‬ ‫ص‬ ‫هو‬ :‫نطر‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫نباس‬ ‫ابن‬ ‫نن‬6)
.
‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫أ‬‫و‬،‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬‫خبطو‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫م‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ :‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫وق‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬‫راس‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬
‫ن‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫بنئ‬ ‫ر‬ ‫عنت‬ ‫كان‬‫عرم‬ ‫ا‬ ‫ةن‬ :‫وغريه‬.‫إل‬ ‫م‬ ‫ى‬ ‫ن‬
‫ويف‬«‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫صًين‬»‫رتن‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫ران‬‫ك‬‫را‬‫مل‬ :‫ال‬ ‫مإل‬ ‫ئ‬ ‫بن‬ ‫نمرو‬ ‫نن‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ر‬‫ئ‬ ‫إىل‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫بن‬ ‫رو‬‫ر‬ ‫رف‬‫ر‬‫ك‬ ‫رال‬‫ر‬‫ب‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫كا‬‫و‬ ،‫ا‬‫رو‬‫ر‬ ‫ع‬ ‫رات‬‫ر‬‫ي‬‫ةه‬1)
‫روه‬‫ر‬‫ن‬‫ل‬ :‫رون‬‫ر‬‫ويقو‬ ‫رإل‬‫ر‬ ‫م‬ ‫رتن‬‫ر‬‫و‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫بن‬3)
‫رو‬‫ر‬ ‫و‬ ‫ري‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رر‬‫ر‬ ‫رنن‬‫ر‬‫و‬ ،‫ره‬‫ر‬‫م‬‫و‬‫و‬
‫ن‬1)
.
‫اهلل‬ ‫ئول‬ ‫وتن‬ ‫ملا‬ ‫ال‬ ‫احلسن‬ ‫ونن‬‫إذا‬ ‫را‬‫م‬‫أ‬ ‫ررم‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫رإل‬ ‫م‬
‫ر‬ ‫ريس‬ ‫و‬ ‫رف‬‫ي‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫أصًام‬ ‫من‬ ‫اهلل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫أ‬ ‫د‬‫و‬ ‫إل‬ ‫م‬ ‫بأهف‬ ‫حممد‬ ‫فر‬
‫الدان‬ ‫به‬5)
‫ا‬ً ‫ا‬‫و‬‫أو‬ ‫اهلل‬ ‫الن‬‫ل‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ودخ‬ ،6)
.
=
‫ئن‬ ‫عويف‬ ‫ر‬ ‫من‬ ‫نقاش‬ ‫ا‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬‫إل‬356‫ت‬ ‫نب‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫ئري‬ ‫يف‬ ‫عرمجته‬ ‫ر‬ ‫ان‬ ‫ر‬‫ه‬
65/573‫ه‬ ‫ا‬ ‫ام‬ ‫وش‬ )3/0‫ك‬‫و‬ ‫اةن‬‫و‬ )6/06.)
(1)‫قرآن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫أه‬ ‫يف‬ ‫اهلل‬ ‫ه‬ ‫قر‬ ‫ا‬ ‫ال‬18/138‫من‬ ‫مأخوذ‬ ،‫عون‬ ‫ا‬ :‫نطر‬ ‫ا‬ :)
...‫ا‬ ً ‫من‬ ‫ومنا‬ ‫نباهتا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫أنان‬ ‫إذا‬ ،‫ض‬ ‫اة‬ ‫غير‬ ‫ا‬ ‫نطر‬ ‫د‬ : ‫هل‬‫و‬»‫ال‬ ‫و‬
:‫ا‬ً‫الل‬‫أ‬«‫نطر‬ :‫القال‬‫ائتنطره‬‫و‬ .‫نطرة‬ ‫ا‬ ‫اائ‬‫و‬ .‫أنانه‬ ‫أه‬ ،‫ا‬ً‫نطر‬ ‫النطره‬ ‫ندوه‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ه‬
،‫الش‬‫ر‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫رئول‬ ‫ا‬ ‫نطر‬ ‫ا‬ ‫هب‬ ‫ال‬‫ر‬‫امل‬ :‫يف‬ ‫ن‬ ..‫يه‬ ‫ن‬ ‫النطر‬ ‫أن‬ ‫ه‬ ‫ئأ‬ ‫أه‬ ،‫ندوه‬ ‫ى‬ ‫ن‬
‫ه‬ ‫كان‬‫نطر‬ ‫ا‬ ‫بإل‬ ‫نا‬ ‫ونن‬ ‫فا‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫ه‬ ‫اع‬ ‫من‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫نطره‬ ‫يف‬‫و‬ .‫ربه‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ا‬.».‫ر‬‫ه‬‫ا‬
‫كاين‬‫قو‬ ‫ا‬ ‫عفسري‬ ‫ك‬‫ر‬ ‫ان‬‫و‬5/583.)
(2))‫م‬ ‫ويف‬:)‫ق‬ ‫و‬ )‫ر‬ ‫و‬«‫و‬ ‫عت‬»‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫وصًين‬ )‫أ‬ ‫من‬ ‫امللب‬‫و‬ ‫أ‬ ‫خ‬ ‫وهو‬
.‫ر‬ ‫عنت‬ ‫أه‬ : ‫و‬ ‫ع‬ ‫ومعىن‬
(3)‫نسخ‬ ‫ا‬ ‫مجيا‬ ‫ويف‬«‫لنوه‬»:‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫صًين‬ ‫ويف‬«‫كوه‬‫اعر‬.»
(4)‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬0/11–.)‫وتن‬
(5).‫إل‬ ‫ا‬ ‫أه‬
(6)‫ه‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ ‫تفسري‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫يف‬ ‫املسري‬ ‫ال‬3/156.)

20. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬13
‫رون‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫احل‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ردها‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ب‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫وغري‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ال‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫إن‬ :‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫و‬
‫ا‬‫و‬ ‫را‬‫ط‬‫احل‬ ‫ردن‬‫م‬ ‫رن‬‫م‬ ‫را‬‫ه‬‫وغري‬ ‫راة‬ ‫كا‬،‫املداةن‬‫و‬‫رو‬‫ه‬‫و‬ ، ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫رري‬‫غ‬‫و‬ ‫ريمن‬
‫يإل‬ ‫ن‬ ‫ابن‬ ‫ذكره‬ ‫ه‬ ‫ا‬6)
.
:‫ه‬‫و‬‫و‬ً‫اج‬َ‫و‬ْ‫َا‬‫أ‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ِ‫ن‬‫ي‬ِ‫د‬ ‫ي‬ِ‫ا‬ َ‫ن‬‫و‬ُ‫ل‬ُ‫خ‬ْ‫د‬َ‫ي‬ ََ‫َّا‬‫ن‬‫ال‬ َ ْ‫َي‬‫أ‬َ‫ر‬َ‫و‬‫ا‬.
‫رف‬‫ر‬‫ه‬‫أ‬ ‫ر‬‫ر‬‫هن‬‫أ‬ :‫رف‬‫ر‬‫ع‬‫مقا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬‫و‬ ، ‫رو‬‫ر‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫رول‬‫ر‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رو‬‫ر‬‫م‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫راس‬‫ر‬‫ن‬ ‫با‬ ‫ال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬
.‫يمن‬ ‫ا‬
‫ويف‬«‫د‬ ‫أ‬ ‫امما‬ ‫مسند‬»‫نمرو‬ ‫نن‬ ‫شعبإل‬ ‫الق‬‫ر‬ ‫من‬‫رن‬‫ن‬ ‫مرة‬ ‫بن‬
‫رعي‬‫ئ‬ ‫أ‬ ‫نن‬ ‫ده‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫أ‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ن‬ ‫ه‬ ‫رد‬ ‫ا‬ ‫د‬1)
]‫ه‬:‫[أ‬
3)
‫را‬‫مل‬ :‫رال‬
:‫ة‬‫سو‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫نو‬َ ْ‫َي‬‫أ‬َ‫ر‬َ‫و‬ ‫ي‬ ُ‫ح‬ْ‫ت‬َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬‫را‬‫ه‬‫أ‬‫ر‬ :‫رال‬
‫اهلل‬ ‫ئول‬‫رال‬‫ق‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ختم‬ ‫هىت‬«‫ا‬‫الن‬َ‫ز‬‫حي‬ ‫حابي‬ٍ‫وأ‬ ‫ا‬:‫وأ‬ ‫ز‬‫حي‬»
‫ال‬‫و‬«‫ب‬‫و:ي‬ ‫اد‬‫جه‬ ‫ن‬ْ‫ول‬ ،‫الفتح‬ ‫بعد‬ ‫هجرة‬ ‫َل‬»‫ره‬‫ب‬ ‫ك‬‫ان‬‫و‬‫رر‬‫م‬ ‫أن‬‫و‬1)
‫ال‬‫د‬‫خ‬ ‫بن‬ ‫اوا‬ ‫وطدق‬‫ال‬ ‫ما‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ئعيد‬ ‫أبا‬ ‫ثاب‬ ‫بن‬ ‫الد‬‫و‬ ‫رب‬5)
.
(1)‫يإل‬ ‫ن‬ ‫ابن‬ ‫عفسري‬116‫/أ‬/68‫يف‬ ‫له‬‫املاو‬ ‫ذكره‬ ‫ا‬ ‫ك‬‫و‬ ،)‫الإل‬‫ر‬‫املط‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫لا‬ ‫إل‬ ‫نس‬ )
‫عفسريه‬1/535‫عفسريه‬ ‫يف‬ ‫كاين‬‫قو‬ ‫ا‬‫و‬ )5/583‫الن‬‫ر‬‫املفس‬ ‫من‬ ‫اةفإل‬ ‫وذه‬ .)
‫ربه‬ ‫كا‬38/161‫قر‬ ‫ا‬‫و‬ )18/138‫املعاين‬ ‫وا‬ ‫يف‬ ‫وئ‬ ‫اة‬‫و‬ )38/155)
.‫إل‬ ‫م‬ ‫وتن‬ ‫هو‬ ‫فتن‬ ‫با‬ ‫ال‬‫ر‬‫امل‬ ‫أن‬ ‫إىل‬ ‫وغريه‬
(2)‫املسند‬ ‫ويف‬«‫اهلل‬ ‫ئول‬.»
(3).‫املسند‬ ‫من‬ ،‫وو‬ ‫املع‬ ،‫ب‬ ‫ما‬
(4).‫بياض‬ :)‫ر‬ ‫ويف‬
(5)‫س‬ ‫يا‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬1181–‫د‬ ‫أ‬‫و‬ )‫املسند‬3/11‫نبوة‬ ‫ا‬ ‫لاةف‬ ‫يف‬ ‫ق‬ ‫بي‬ ‫ا‬‫و‬ )
5/683‫اجملما‬ ‫يف‬ ‫اهليلم‬ ‫ال‬‫و‬ )5/158،68/670:)«‫ال‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫طًين‬ ‫ا‬»‫ان‬ ‫انق‬ ‫ويه‬ ‫ن‬‫ا‬‫ك‬‫ه‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ئعيد‬ ‫أ‬ ‫من‬ ‫السما‬ ‫خ‬ ‫ده‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫أبا‬ ‫ونن‬‫يف‬ ‫ما‬
‫ل‬ ‫ة‬ ‫ع‬ ‫تًطيف‬ ‫ا‬ ‫اما‬111.)

21. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 11
‫يف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ث‬ ‫رد‬‫ر‬‫ق‬‫و‬ ،‫رإل‬‫ر‬ ‫م‬ ‫رتن‬‫ر‬‫و‬ ‫فتن‬ ‫را‬‫ر‬‫ب‬ ‫ال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬ ‫أن‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ره‬‫ر‬‫ب‬ ‫رتدل‬‫ر‬‫س‬‫ال‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬
‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫راس‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫الر‬‫د‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ،ً‫رًي‬‫ر‬‫ط‬ ‫ا‬:‫رتن‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫رو‬‫ر‬‫ال‬ ‫رال‬‫ر‬«‫َل‬
‫و:يب‬ ‫جهاد‬ ‫ولْن‬ ،‫هجرة‬»(5)
:‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫يف‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ك‬‫رإل‬‫ر‬‫ر‬ ‫م‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫رق‬‫ر‬‫ر‬ ‫امل‬ ‫فتن‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬ً‫الل‬‫أ‬‫و‬‫ي‬ِ‫و‬َ‫ت‬ ْ‫س‬َ‫ي‬ َ‫َل‬
َ‫ف‬ْ:َ‫أ‬ ْ‫ن‬ َ‫م‬ ْ‫م‬ُْْ‫ن‬ ِ‫م‬َ‫و‬َ‫ت‬‫ا‬َ‫ق‬َ‫و‬ ِ‫ح‬ْ‫ت‬ َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬ ِ‫و‬ ْ‫ب‬َ‫ق‬ ْ‫ن‬ ِ‫م‬ َ‫ق‬:‫د‬ ‫[الحدي‬51]:‫رال‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫هل‬‫و‬
«‫النا‬َ‫حيز‬ ‫وأٍحابي‬ ‫وأ:ا‬ ‫حيز‬.»
‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫رإل‬‫ر‬‫م‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫رام‬‫ر‬‫ب‬‫خ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ‫ل‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫رق‬‫ر‬‫ال‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫راة‬‫ر‬‫س‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫وى‬‫و‬
‫ر‬‫ر‬‫نو‬ ‫را‬‫ر‬‫مل‬ :‫رال‬‫ر‬ ‫راس‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ُ‫ح‬ْ‫ت‬ َ‫ف‬ْ‫ل‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ه‬َّ‫ل‬‫ال‬ ُ‫ر‬ ْ‫ص‬َ: َ‫اء‬ َ‫ج‬ ‫ا‬َِِ‫إ‬‫ة‬‫رو‬‫ر‬‫س‬ ‫ا‬ ‫رر‬‫ر‬‫خ‬‫آ‬ ‫إىل‬
‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫نع‬ :‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ول‬‫اهلل‬‫وأ‬ ‫ر‬‫ر‬‫أنو‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ره‬‫ر‬‫س‬‫نف‬‫ران‬‫ر‬‫ك‬‫را‬‫ر‬‫م‬ ‫رد‬‫ر‬‫ش‬‫أ‬ ‫يف‬ ‫ر‬‫ر‬‫خ‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ئ‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬ ،‫ررة‬‫خ‬‫اع‬ ‫رر‬‫م‬‫أ‬ ‫يف‬ ‫ا‬ً‫رال‬ ‫ت‬ ‫ا‬: ‫ر‬‫ر‬ ‫ذ‬ ‫رد‬‫ع‬‫ب‬«‫تح‬‫الف‬ ‫اء‬‫ج‬
‫اليمن‬ ‫أهو‬ ‫وجاء‬ ‫اهلل‬ ‫:صر‬ ‫وجاء‬»‫رف‬‫ه‬‫أ‬ ‫را‬‫م‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫رول‬‫ئ‬ ‫الا‬ :‫ف‬ ‫وقال‬
.‫يمن؟‬ ‫ا‬
:‫رال‬‫ر‬‫ر‬«‫وبهم‬ ‫قل‬ ‫ب‬ ‫لين‬ ‫وبهم‬ ‫قل‬ ‫ب‬ ‫رقيق‬ ‫وم‬ ‫ق‬(9)
،‫ان‬ ‫يم‬ ‫ان‬ ‫اإليم‬ ،
‫يمان‬ ‫والفقه‬ ،‫يما:يب‬ ‫والحْمب‬»3)
.
‫رق‬‫ر‬‫ال‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫رر‬‫ر‬‫ال‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬‫ا‬ ‫وى‬‫و‬‫رر‬‫ر‬‫م‬‫مع‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫ر‬‫ر‬‫ف‬‫احلن‬ ‫رى‬‫ر‬‫س‬‫ني‬ ‫رن‬‫ر‬‫ب‬ ،‫ر‬‫ر‬‫س‬‫احل‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ئ‬ ‫را‬‫م‬‫بين‬ :‫رال‬ ‫راس‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫رن‬‫ن‬ ‫ها‬ ‫أ‬ ‫نن‬ ‫وهره‬ ‫ا‬ ‫نن‬‫يف‬
‫ال‬ ‫إذ‬ ‫النإل‬‫د‬‫امل‬«‫أهو‬ ‫جاء‬ ،‫والفتح‬ ‫اهلل‬ ‫:صر‬ ‫جاء‬ ،‫أكبر‬ ‫اهلل‬ ‫أكبر‬ ‫اهلل‬
(1)‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬6/37،603‫ومس‬ )1/306.)
(2):)‫ر‬ ‫ويف‬«‫سنت‬ ‫أ‬».‫الر‬‫د‬‫احل‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫يف‬ ‫تأخري‬ ‫ا‬‫و‬ ‫تقدمي‬ ‫ا‬ ‫بعض‬ )‫ق‬ ‫ويف‬
(3)‫ا‬‫ر‬‫اةش‬ ‫حتفإل‬ ‫يف‬ ‫كما‬ ‫ربى‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫نساة‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬5/671‫بري‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫اين‬‫رب‬ ‫ا‬‫و‬ )
66/310،313‫يف‬ ‫كما‬‫اةوئط‬ ‫ويف‬ )‫اجملما‬3/13.‫هسن‬ ‫وإئناله‬ )

22. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬15
‫اليمن‬»:‫ال‬ ‫يمن؟‬ ‫ا‬ ‫أهف‬ ‫وما‬ ‫اهلل‬ ‫ئول‬ ‫الا‬ :‫يف‬«‫وبهم‬‫قل‬ ‫ب‬‫رقيق‬ ‫وم‬‫ق‬
‫اِهم‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫لين‬(5)
‫ه‬ ‫والفق‬ ،‫ان‬ ‫يم‬ ‫ان‬ ‫اإليم‬ ،‫ب‬ ‫والحْم‬ ،‫ان‬ ‫يم‬
‫يما:يب‬»1)
.
ً ‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫مر‬ ‫رإل‬‫ر‬‫م‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫رر‬‫ر‬‫م‬‫مع‬ ‫رن‬‫ر‬‫ن‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫اةن‬ ‫رد‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رق‬‫ر‬‫ال‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫را‬‫ر‬ً‫الل‬‫أ‬ ‫اه‬‫و‬‫و‬
3)
‫يف‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ك‬‫و‬ ،«‫اق‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رري‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫عف‬:»‫را‬‫ر‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رربين‬‫ر‬‫ر‬‫خ‬‫أ‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫مع‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬
‫ه‬ ‫ئ‬ ‫وأ‬ ‫رمإل‬ ‫ن‬1)
.
‫يف‬ ‫الن‬‫كو‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬ ‫راس‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫با‬ ‫ريمن‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫أ‬ ‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫اخت‬ ‫رى‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ردل‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬
‫ا‬ ‫رنن‬‫و‬ ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫يف‬ ‫رون‬ ‫لاخ‬ ‫ر‬‫هن‬‫أ‬ ‫رى‬ ‫ن‬ ‫ردل‬‫ال‬ ‫را‬‫من‬‫وإ‬ ،‫الإل‬‫ع‬‫ا‬‫رف‬‫ه‬‫أ‬ ‫رن‬‫م‬ ‫ر‬‫ن‬‫أ‬ ‫راس‬‫ن‬
.‫يمن‬ ‫ا‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ئ‬ ‫ر‬‫مي‬ ‫خ‬ :‫ررب‬ ‫ا‬ ‫رد‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫ال‬‫راور‬‫ك‬‫رف‬ ‫ررم‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ويف‬،
‫رد‬‫ر‬‫ر‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ، ‫راة‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫ه‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ب‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫ام‬ ‫يف‬ ‫رف‬‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫خ‬‫ل‬ ‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬،
‫إىل‬ ‫ر‬ ‫ك‬‫ا‬‫و‬‫ع‬ ‫و‬ ،‫كان‬‫ما‬ ‫رلة‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫بعد‬ ‫كان‬‫ن‬ ،‫اوده‬‫و‬ ‫د‬ ‫من‬ ‫ومن‬
.‫الن‬‫د‬ ‫ا‬
‫ال‬‫ر‬‫ر‬‫مل‬‫ا‬ :‫رإل‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫رن‬‫ب‬‫ا‬ ‫ال‬–‫ر‬ ‫أن‬ ‫اهلل‬‫و‬–‫اةو‬ ‫ردة‬‫ب‬‫ن‬ ‫ررم‬‫ع‬ ‫ا‬‫را‬‫م‬‫أ‬‫و‬ .‫ران‬‫ث‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ئ‬ ‫هياة‬ ‫يف‬ ‫ط‬ ‫ا‬‫و‬‫م‬ ‫أئ‬ ‫اه‬ ‫أ‬ ‫وما‬ ‫عغ‬ ‫بين‬ ‫ى‬ ‫نطا‬،‫رن‬
.‫الإل‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫و‬ ‫أن‬
(1))‫م‬ ‫و‬ )‫أ‬ ‫ويف‬«‫انت‬».‫ربه‬ ‫ا‬ ‫وعفسري‬ )‫ق‬ ‫و‬ )‫ر‬ ‫من‬ ‫امللب‬‫و‬
(2)‫ربه‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬38/165‫وهو‬ ‫احلنف‬ ‫نيسى‬ ‫بن‬ ،‫احلس‬ ‫ويه‬ ، ‫ضعي‬ ‫وإئناله‬ ،)
. ‫ال‬‫ر‬‫تق‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫كما‬ ‫ضعي‬
(3)‫ربه‬ ‫ا‬ ‫عفسري‬38/165.)
(4)‫ب‬ ‫نس‬ ‫من‬ ‫اق‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫نبد‬ ‫عفسري‬ ‫يف‬ ‫يه‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫خ‬‫و‬. ‫أن‬ ‫اهلل‬

23. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 16
‫رال‬‫ر‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ك‬‫رإل‬‫ر‬‫ن‬‫ما‬ ‫ا‬ ‫رر‬‫ر‬‫ث‬‫إ‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ن‬‫ما‬ ‫ا‬ :)‫ان‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫و‬‫اة‬‫و‬] ‫ال‬‫تع‬ ‫[اهلل‬
6)
‫ا‬َ‫م‬َّ‫ل‬ُ‫ك‬
ِّ‫ج‬ْ‫و‬َ‫ا‬ ‫ا‬َ‫يه‬ِ‫ا‬ َ‫ي‬ِ‫ْق‬‫ل‬ُ‫أ‬:‫ك‬‫[المل‬8]‫رند‬‫س‬‫امل‬ ‫ويف‬»‫ر‬‫ن‬‫ا‬‫اةو‬ ‫رق‬‫ال‬‫ر‬ ‫رن‬‫م‬‫ردثين‬‫ه‬
‫اهلل‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫رابر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ردثين‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫ن‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫أ‬‫رفر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ردم‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ :‫رال‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬
‫ناس‬ ‫ا‬ ‫اق‬‫د‬‫او‬ ‫نن‬ ‫أهدثه‬ ‫وطع‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫الس‬ ‫اهلل‬ ‫نبد‬ ‫بن‬ ‫ابر‬ ‫وطاتين‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ر‬‫ر‬‫ع‬ ‫رال‬‫ر‬ ‫ن‬ ، ‫ر‬‫ر‬ ‫الب‬ ‫رابر‬‫ر‬ ‫رف‬‫ر‬‫ع‬‫وط‬ ،‫ا‬‫و‬‫ردث‬‫ر‬‫ه‬‫أ‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫و‬‫رول‬‫ر‬‫ق‬‫ال‬
«‫ه‬ ‫من‬ ‫رجون‬ ‫ي‬ ‫وس‬ ،‫ا‬ ً‫أاواج‬ ‫اهلل‬ ‫ن‬ ‫دي‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫دخل‬ َ‫ا‬ ‫الن‬ ‫إن‬
‫ا‬ً‫أاواج‬»1)
.
:‫ه‬‫و‬‫و‬َ‫ك‬ِّ‫ب‬َ‫ر‬ ِ‫د‬ْ‫م‬َ‫ح‬ِ‫ب‬ ْ‫ح‬ِّ‫ب‬َ‫س‬َ‫ا‬.
‫ابن‬ ‫امها‬ ‫ه‬ ‫وان‬ ‫ويه‬.‫ه‬‫و‬ ‫ا‬
.‫نباس‬ ‫ابن‬ ‫نن‬ ‫ه‬ ‫نق‬ ،‫ة‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫به‬ ‫ال‬‫ر‬‫امل‬ ‫أن‬ :‫أهدمها‬
‫املعرو‬ ‫تسبين‬ ‫ا‬ :‫لاين‬ ‫ا‬‫و‬3)
.
:‫وان‬ ‫حبمد‬ ‫يف‬ ‫بات‬ ‫ا‬ ‫ويف‬
‫ربًه‬‫س‬‫و‬ ‫أه‬ ،‫املفعول‬ ‫إىل‬ ‫ملا‬ ‫واحلمد‬ ‫مطاهبإل‬ ‫أهنا‬ :‫أهدمها‬
‫رن‬‫م‬ ‫ره‬‫ب‬ ‫رق‬‫ي‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫را‬‫م‬‫ن‬ ‫ره‬ ‫ال‬‫و‬‫عن‬ ‫رو‬‫ه‬‫و‬ ‫ربيًه‬‫س‬‫ع‬ ،‫ر‬‫ب‬ ‫را‬‫مج‬‫أ‬ :‫املعىن‬‫و‬ ،‫ه‬ ‫ا‬ً‫هامد‬
‫وهو‬ ‫حتميده‬ ،‫وب‬ ، ‫نقاة‬ ‫ا‬.‫احملامد‬ ‫من‬ ‫به‬ ‫يق‬ ‫ال‬ ‫ما‬ ‫إثبام‬
‫ربًه‬‫ر‬‫ئ‬ ‫أه‬ ،‫رف‬‫ر‬‫ن‬‫فا‬ ‫ا‬ ‫إىل‬ ‫را‬‫ر‬‫ل‬‫م‬ ‫رد‬‫ر‬‫م‬‫احل‬‫و‬ ،‫رتعانإل‬‫ر‬‫ئ‬ ‫را‬‫ر‬‫هن‬‫أ‬ :‫راين‬‫ر‬‫ل‬ ‫ا‬‫و‬
‫رإل‬‫ر‬‫املعتو‬ ‫ربين‬‫ر‬‫س‬‫ع‬ ‫أن‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ك‬‫رول‬‫ر‬‫م‬ً ‫ربين‬‫ر‬‫س‬‫ع‬ ‫رف‬‫ر‬‫ك‬‫ريس‬‫ر‬ ‫إذ‬ ‫ره‬‫ر‬‫س‬‫نف‬ ‫ره‬‫ر‬‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬ ‫را‬‫ر‬
(1).)‫ر‬ ‫من‬ ،‫وو‬ ‫املع‬ ،‫ب‬ ‫ما‬
(2)‫د‬ ‫أ‬ ‫ه‬ ‫أخر‬3/313.‫اهلل‬ ‫نبد‬ ‫بن‬ ‫ابر‬ ‫ا‬ ‫الس‬ ‫خ‬ ‫من‬ ‫ويه‬ ، ‫ضعي‬ ‫وإئناله‬ )
(3)‫ه‬‫و‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ ‫تفسري‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫يف‬ ‫املسري‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ان‬3/156.)

24. ‫النص‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬‫ر‬17
‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ال‬‫ر‬‫امل‬ ‫رر‬‫ر‬‫ق‬‫ب‬ ‫ران‬‫ر‬‫ك‬‫را‬‫ر‬‫م‬‫ك‬،‫رفام‬‫ر‬‫ط‬ ‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫م‬ ‫رري‬‫ر‬‫ل‬‫ك‬‫رف‬‫ر‬‫ي‬ ‫عع‬ ‫ر‬‫ر‬‫ل‬‫القت‬6)
:‫رول‬‫ر‬‫ق‬‫ال‬
‫اة‬ ‫ئبًان‬...‫ئفف‬
:‫ه‬‫و‬‫و‬ُ‫ه‬ْ‫ر‬ِ‫ف‬ْ‫غ‬َ‫ت‬ْ‫اس‬َ‫و‬.
‫ا‬ ‫أه‬.‫ئده‬ ‫جمرل‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫شر‬ ‫الإل‬‫ا‬‫و‬ ‫ه‬ ‫املغفرة‬‫و‬ ،‫عه‬‫ر‬‫مغف‬
‫رون‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫رد‬‫ر‬‫و‬ ، ‫ن‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫رر‬‫ر‬‫ث‬‫أ‬ ‫رو‬‫ر‬‫حم‬ ‫رو‬‫ر‬‫ف‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫أن‬ ‫ررة‬‫ر‬‫ف‬‫املغ‬‫و‬ ‫رو‬‫ر‬‫ف‬‫ع‬ ‫ا‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ررق‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬‫و‬
.‫عقوبإل‬ ‫ا‬ ‫ما‬ ‫ون‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ونهنا‬ ‫املغفرة‬ ‫خب‬ ‫نقوبإل‬ ‫بعد‬
:‫ه‬‫و‬‫و‬‫ا‬ً‫اب‬َّ‫و‬َ‫ت‬ َ‫ن‬‫ا‬َ‫ك‬ُ‫ه‬َّ:ِ‫إ‬.
‫رو‬‫ر‬‫ر‬ ‫و‬ ،‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬ ‫إ‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫املني‬ ‫الن‬‫ر‬‫رتغف‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫امل‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫عو‬ ‫رف‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫الق‬ ‫ربًانه‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫أ‬ ‫إىل‬ ‫ة‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ش‬‫إ‬
‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ف‬‫اة‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫و‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ .‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫تو‬ ‫ا‬ ‫رى‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬‫و‬ ، ‫رتغفا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫اا‬ ‫يف‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫عرغ‬
‫رًابإل‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬ ‫ا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫أن‬‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ن‬‫ن‬ ‫رتغفا‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫اا‬‫و‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫تًم‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ربين‬‫ر‬‫ر‬‫س‬‫ت‬ ‫با‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬‫أ‬
‫ر‬‫ر‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ر‬‫ر‬‫ص‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬‫ك‬.‫رإل‬‫ر‬‫م‬‫نع‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫هلل‬ ‫ا‬ً‫ر‬ ‫ر‬‫ر‬‫ش‬ ،‫رتن‬‫ر‬‫ف‬ ‫ا‬‫و‬ ‫اهلل‬ ‫رر‬‫ر‬‫ط‬‫ن‬ ‫ت‬ ‫ر‬‫ر‬‫جم‬
‫رام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ك‬ ‫راين‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫م‬ ‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬1)
‫رتن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬ ‫رو‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ال‬ ‫رعد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ى‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ص‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ك‬‫و‬
‫فت‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫ص‬ :‫عسمى‬ ‫كان‬‫و‬ ،‫املداةن‬.‫ن‬
‫رإل‬‫م‬ ‫ن‬ ‫رتن‬‫ف‬ ‫ا‬‫و‬ ‫رر‬‫ط‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ر‬‫جم‬ ‫ران‬‫ك‬‫رف‬‫ب‬ :‫راا‬‫ق‬‫و‬ ‫راس‬‫ب‬‫ن‬ ‫رن‬‫ب‬‫ا‬‫و‬ ‫نمر‬ ‫أما‬‫و‬
‫رات‬‫ق‬ ‫رأ‬‫ي‬ ‫الت‬‫و‬ ، ‫ر‬‫ب‬ ‫ره‬ ‫نم‬ ‫خيت‬ ‫أن‬ ‫وأمر‬ ،‫نمره‬ ‫انقلات‬‫و‬ ،‫ه‬ ‫أ‬ ‫ام‬‫د‬ ‫ا‬
(1)‫الس‬‫ر‬‫امل‬ ‫غياو‬ ‫بن‬ ‫بقر‬ ‫هو‬‫الوئ‬ ‫أ‬ ‫قاض‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫أمره‬ ‫أول‬ ‫عفقه‬ ،‫ضال‬ ‫مبتدع‬ ،
‫هنيف‬ ‫أ‬ ‫صاه‬‫خ‬‫و‬ ،‫يه‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ونا‬ ‫قرآن‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫خب‬ ‫قول‬ ‫ا‬ ‫رل‬ ‫ن‬ ، ‫ا‬ ‫ن‬ ‫أعقن‬‫و‬ ،‫إل‬
‫مقا‬ ‫أخ‬ ‫وإمنا‬ ،‫ان‬‫و‬‫صف‬ ‫بن‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫الد‬‫د‬ ‫و‬ ،‫ا‬ ‫ي‬ ‫إ‬ ‫ولنا‬ ،‫هلا‬ ‫اهترب‬‫و‬ ،‫ته‬‫ته‬ ‫مقا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ل‬
‫كتابه‬ ‫يف‬ ‫م‬ ‫دا‬ ‫ا‬ ‫حممد‬ ‫أبو‬ ‫امما‬ ‫قنيعإل‬ ‫ا‬«‫الس‬‫ر‬‫امل‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫رل‬ ‫ا‬»‫ه‬ ،‫بوع‬ ‫م‬ ‫وهو‬
‫ئنإل‬ ‫يف‬ ‫بقر‬160‫ع‬ .،‫سبع‬ ‫ا‬ ‫أبنات‬ ‫من‬ ‫وهو‬ ،‫بغدال‬ ‫الخ‬ ‫ا‬7/56‫اةنيان‬ ‫ووويام‬ ،)
6/177‫اانتدال‬ ‫ان‬‫و‬‫ومي‬ ،)6/311.)
(2)‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬3/56‫ومس‬ )6/137.‫هانئ‬ ‫أ‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫من‬ )

25. ‫النصر‬ ‫سورة‬ ‫تفسير‬ 10
‫اهلل‬ ‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ط‬‫ن‬ ‫رات‬‫ر‬ ‫را‬‫ر‬‫مل‬ ‫ره‬‫ر‬‫ن‬‫ون‬ ،‫را‬‫ر‬ ‫أمل‬‫و‬ ‫ره‬‫ر‬ ‫ا‬‫و‬‫أه‬ ‫رف‬‫ر‬‫م‬‫أك‬ ‫رى‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ره‬‫ر‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ردو‬‫ر‬‫ق‬ ‫ا‬‫و‬ ،‫اهلل‬
‫وخ‬ ،‫را‬ ‫ك‬‫ررم‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ررة‬‫ال‬‫و‬ ‫ك‬‫و‬ ، ‫إئ‬ ‫لا‬ ‫إل‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫صا‬ ‫حبير‬ ‫فتن‬ ‫ا‬‫و‬
‫هبا‬ ‫البق‬.‫ا‬ً ‫ا‬‫و‬‫أو‬ ‫اهلل‬ ‫الن‬‫ل‬ ‫يف‬ ‫ناس‬ ‫ا‬ ‫ولخف‬ ،‫كاور‬
‫اهلل‬ ‫رول‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫رد‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫و‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫منا‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ت‬‫أم‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ون‬ ،‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫راام‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬
‫ردنيا‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ا‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫رق‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ال‬ ‫خ‬‫و‬ ،‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ه‬ ‫ا‬ ‫كن‬‫را‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ي‬ ،‫رات‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ل‬‫بي‬‫ا‬ ‫رى‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫ك‬‫رر‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫و‬ ، ‫رالاهت‬‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫ون‬
‫اةوىل‬ ‫رن‬‫ر‬‫ر‬‫م‬ ‫ره‬‫ر‬‫ر‬ ‫رري‬‫ر‬‫ر‬‫خ‬ ‫را‬‫ر‬‫ر‬‫هن‬‫ون‬ ‫ررة‬‫ر‬‫ر‬‫خ‬‫اع‬ ‫إىل‬ ‫رإل‬‫ر‬‫ر‬ ‫نق‬ ‫رأ‬‫ر‬‫ر‬‫ي‬‫هت‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫أ‬‫وًين‬ ،‫رإل‬‫ر‬‫ر‬ ‫ها‬6)
‫ا‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫هل‬‫و‬ ،
‫نو‬َُْ‫ل‬ ُ ْ‫ل‬َ‫م‬ْ‫ك‬َ‫أ‬ َ‫م‬ْ‫و‬َ‫ْي‬‫ل‬‫ا‬ْ‫م‬َُْ‫ين‬ِ‫د‬ ْ‫م‬:‫[المائدة‬57]‫وإل‬‫ر‬‫بع‬1)
.
: ‫ر‬‫ر‬‫هل‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬ ‫ر‬‫ر‬‫ر‬‫ئ‬‫منا‬ ‫رإل‬‫ر‬‫م‬‫اة‬ ‫ر‬‫ر‬ ‫ون‬«‫ام‬ِ ‫د‬ ‫بع‬ ‫م‬‫أراك‬ ‫َل‬ ‫ي‬ ‫لعل‬‫ي‬
‫هذا‬»3)
.
: ‫ر‬‫ر‬‫هل‬ ‫رال‬‫ر‬‫و‬«‫بلغ‬ ‫و‬‫ه‬»، ‫ر‬‫ر‬‫ب‬ ‫ري‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫اهلل‬ ‫د‬ ‫ر‬‫ر‬‫ش‬‫أ‬‫و‬ ، ‫ر‬‫ر‬‫ع‬‫ن‬ ‫ا‬‫و‬ ‫را‬‫ر‬
:‫وقال‬ ‫ناس‬ ‫ا‬ ‫وولع‬«‫الوداع‬ ‫حجب‬ ‫هذه‬»1)
.
‫رري‬‫ر‬‫خ‬ ‫رد‬‫ر‬‫و‬‫ره‬‫ر‬‫ن‬‫م‬ ‫را‬‫ر‬ ‫را‬‫ر‬‫م‬ ‫رر‬‫ر‬‫خ‬‫آ‬ ‫ران‬‫ر‬ ‫و‬ ،‫ره‬‫ر‬‫ب‬ ‫رات‬‫ر‬‫ق‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ب‬‫و‬ ‫ردنيا‬‫ر‬ ‫ا‬ ،‫ر‬‫ر‬‫ب‬
«‫اللهم‬‫األِل‬ ‫الرايق‬»5)
.
(1):)‫ر‬ ‫ويف‬«‫دنيا‬ ‫ا‬.»
(2)‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬6/685،0/178‫ومس‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫و‬ )1/1361‫بن‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫نن‬ )
‫و‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫من‬ ً ‫أن‬ ‫ام‬ ‫ا‬ ‫بن‬ ‫نمر‬ ‫نن‬ ‫ام‬ ‫ش‬:‫ه‬ ‫ال‬ ‫ل‬«‫أ‬ ‫الا‬‫يف‬ ‫الإل‬‫آ‬ ،،‫املؤمن‬ ‫مري‬
‫عقرؤ‬ ‫كتاب‬‫الإل؟‬‫آ‬ ‫أه‬ ‫ال‬ .‫ا‬ً‫نيد‬ ‫يو‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫نا‬ ‫اب‬ ‫نو‬ ‫ول‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫معقر‬ ‫ينا‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫وهنا‬
‫ال‬َ‫م‬ َ‫ه‬ْ‫س‬ِْ‫اإل‬ ُ‫م‬َُْ‫ل‬ ُ ‫ي‬ََِ‫ر‬َ‫و‬ ‫ي‬ِ‫ت‬َ‫م‬ْ‫ع‬ِ: ْ‫م‬ُْْ‫ي‬َ‫ل‬َِ ُ ْ‫م‬َ‫م‬ْ‫ت‬َ‫أ‬َ‫و‬ ْ‫م‬َُْ‫ين‬ِ‫د‬ ْ‫م‬َُْ‫ل‬ ُ ْ‫ل‬َ‫م‬ْ‫ك‬َ‫أ‬ َ‫م‬ْ‫و‬َ‫ْي‬‫ل‬‫ا‬
‫ا‬ً‫ين‬ِ‫د‬‫يو‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫نرونا‬ ‫د‬ :‫نمر‬ ‫ال‬‫ن‬ ‫ا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫ويه‬ ‫نو‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ان‬ ‫امل‬‫و‬‫اة‬ ‫وهو‬
‫مجعإل‬ ‫الو‬ ،‫وإل‬‫ر‬‫بع‬».
(3)‫مس‬ ‫ه‬ ‫أخر‬1/313:‫ه‬ ‫ف‬‫و‬ ‫ابر‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫من‬ )«‫مناسْْم‬ ‫لتأخذوا‬‫َل‬ ‫اْ:ي‬
‫هذه‬ ‫حجتي‬ ‫بعد‬ ‫أحج‬ ‫َل‬ ‫لعلي‬ ‫أدري‬.»
(4)‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬573-571‫ومس‬ )3/6387‫رة‬ ‫ب‬ ‫أ‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫من‬ ).
(5)‫ه‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫أخر‬0/636‫ومس‬ )1/6711.‫ناةقإل‬ ‫الر‬‫د‬‫ه‬ ‫من‬ )