SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  41
Télécharger pour lire hors ligne
Breinveroudering: een levenslang proces
Mini-symposium Brein en Leren, Avans Hogeschool Breda, 26 mei 2011
Pascal van Gerven
Faculty of Psychology and Neuroscience
Department of Neuropsychology and Psychopharmacology
Het begint al vroeg…




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
What goes up must come down?




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Grote individuele verschillen




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Normaal




            Abnormaal



Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Wat is normaal? Wat is abnormaal?




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Kwetsbare hersengebieden




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Witte stof




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Verloop van de ziekte van Alzheimer




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
β-Amyloid plaques




                                                      β-secretase




                                        γ-secretase



Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Neurofibrillary tangles




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Breinveranderingen samengevat




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Niet alle dementie is alzheimer

Andere vormen/oorzaken van dementie:

•   Vasculaire (multi-infarct dementie)
•   Frontotemporale dementie (bijv. ziekte van Pick)
•   Ziekte van Parkinson
•   Ziekte van Huntington
•   “Lewy body”-dementie
•   Infecties (bijv. encefalitis, ziekte van Creutzfeldt-Jacob, HIV, syfilis)
•   Tekort aan voedingsstoffen (bijv. vitamine B1 in Korsakov-syndroom,
    anorexia nervosa)
•   Intoxicatie (bijv. drugs, zware metalen, alcohol)
•   Niet aangeboren hersenbeschadigingen (bijv. hersentrauma, boxen)
•   …



Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Cognitieve en gedragsveranderingen
Wat is normaal? Wat is abnormaal?

Achteruitgang bij normale veroudering:
• Cognitieve snelheid (afname van de prefrontale “witte stof”)
• Geheugen: bewuste opslag en herinnering (prefrontale cortex)
• Cognitieve controle (dorsolaterale prefrontale cortex)

Additioneel bij ziekte van Alzheimer:
• Vroeg stadium: nieuwe herinneringen (hippocampus)
• Latere stadia: gedragsproblemen (prefrontale/temporale   cortex)




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Snelheid en cognitie




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Overexcited by the dangerous and difficult work eben jetzt eine höchste
Überreizt von der schwierigen und gefährlichen, of that morning that
demanded a maximum of caution, discretion, of forcefulness and exactitude of
Behutsamkeit, Umsicht, Eindringlichkeit und Genauigkeit des Willens
will, the writer had beenVormittagsstunden,lunch,derstop the continued
erfordernden Arbeit der unable, even after hatte to Schriftsteller dem
revolution of that innermost productive drive ofin seinemmotus animi »motus
Fortschwingen des produzierenden Triebwerks his, that Innern, jenem
continuus, which after Cicero is the heart Wesen der Beredsamkeit besteht, auch
animi continuus«, worin nach Cicero das of eloquence, and had been thwarted
trying to find that soothing slumber which tun vermocht und den entlastenden
nach der Mittagsmahlzeit nicht Einhalt zu he, in view of his declining
resistance, neededgefunden, der ihm, bei zunehmender Abnutzbarkeit seiner
Schlummer nicht so dearly.
Kräfte, einmal untertags so nötig war.

                           Thomas Mann – Der Tod in Venedig [Death in Venice]




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Geheugen: leren en herinneren




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Controle: selectieve aandacht           ?




     ?


Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Last in, first out…
        Cognitive control




                            0   10   20   30   40     50   60   70   80
                                                Age


Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Cognitieve efficiëntie: instructiestrategieën




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Individuele verschillen nemen toe met leeftijd




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Succesvolle veroudering



                                     Avoiding
                                    disease and
                                     disability




                                        Successful
                                          aging


                        Engagement               High cognitive
                          with life               and physical
                                                  functioning




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Waar komen individuele verschillen
vandaan?

• Demografische factoren
     – Sociaal economische status
• Mentale factoren
     – Opleidingsniveau
     – Beroepsniveau en niveau van dagelijks functioneren
     – Intelligentie
• Gezondheidsfactoren
     – Leefstijl: roken, eet- en drinkgewoonten, bewegen/sporten, etc.
     – Cardiovasculaire en andere ziektes
• Genetische factoren
     – Bijvoorbeeld: APOE-ε4 allel




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
“Reserve” als bescherming tegen veroudering

• Breinreserve: grotere breinen zijn beter beschermd tegen
  aftakeling dan kleinere breinen  “hardware”
• Cognitieve reserve: goed georganiseerde breinen zijn
  beter beschermd tegen aftakeling dan minder goed
  georganiseerde breinen  “sofware”




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Breinreserve en cognitieve reserve



Breinreservecapaciteit: passief model   Cognitieve reserve: actief model




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Clinical
                                        threshold




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
“Use it or lose it”




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
• Longitudinale studie naar de determinanten van
  cognitieve veroudering
• Gestart rond 1993
• Begonnen met 1.822 deelnemers tussen 23 en 82 jaar
• 12-jaars follow-up

Meer info: www-np.unimaas.nl/maas




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Variabelen

• Vragenlijsten over mentale en lichamelijke veroudering
• Medische tests
     –   Bloeddruk
     –   Zicht/gehoor
     –   Bloedmonsters (bijv. voor bepaling genotype)
     –   Etc.
• Neuropsychologische tests
     –   Intelligentietests
     –   Geheugentests
     –   Concentratietests
     –   Etc.




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Opleidingsniveau




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Geen effect van opleidingsniveau…




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
… maar wel van fysiek functioneren…




Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name
Facultyof Psychology and Neuroscience
Faculty name

Contenu connexe

Similaire à Breinveroudering : een levenslang proces

De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...
De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...
De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...Mike de Groot
 
Midlife en autisme handouts
Midlife en autisme handoutsMidlife en autisme handouts
Midlife en autisme handoutsJemp5
 
Lichaam en geest
Lichaam en geestLichaam en geest
Lichaam en geestFam te Poel
 
Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...
Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...
Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...Aurélie Derycke
 
Cvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgieCvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgieKine Demonie
 
Nah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 ExcerptNah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 Excerptjbcmertens
 
Cp care-io2-module-0-nl.pptx
Cp care-io2-module-0-nl.pptxCp care-io2-module-0-nl.pptx
Cp care-io2-module-0-nl.pptxADEM TEKEREK
 
Module 0 Introduction
Module 0 IntroductionModule 0 Introduction
Module 0 IntroductionADEM TEKEREK
 
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptxHet Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptxWico Mulder
 
Deel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologieDeel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologiemarucafabry
 
Powerpoint_oef_2 YD
Powerpoint_oef_2 YDPowerpoint_oef_2 YD
Powerpoint_oef_2 YDYamina_Katho
 
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013Kine Demonie
 
De Rehabilitatie Kliniek Voor Kinderen
De Rehabilitatie Kliniek Voor KinderenDe Rehabilitatie Kliniek Voor Kinderen
De Rehabilitatie Kliniek Voor KinderenMonique Peeters
 
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkUrgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkKoen Titeca
 
Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?
Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?
Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?Voka Health Community
 

Similaire à Breinveroudering : een levenslang proces (20)

De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...
De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...
De gevolgen van traumatisch hersenletsel, een onderschat probleem in de huisa...
 
Midlife en autisme handouts
Midlife en autisme handoutsMidlife en autisme handouts
Midlife en autisme handouts
 
Lichaam en geest
Lichaam en geestLichaam en geest
Lichaam en geest
 
Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...
Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...
Patiënten met psychische klachten: welke strategieën gebruiken huisartsen om ...
 
Cvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgieCvs en fibromyalgie
Cvs en fibromyalgie
 
Faalangst
FaalangstFaalangst
Faalangst
 
Nah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 ExcerptNah Behandeling 2011 Excerpt
Nah Behandeling 2011 Excerpt
 
Cp care-io2-module-0-nl.pptx
Cp care-io2-module-0-nl.pptxCp care-io2-module-0-nl.pptx
Cp care-io2-module-0-nl.pptx
 
Module 0 Introduction
Module 0 IntroductionModule 0 Introduction
Module 0 Introduction
 
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptxHet Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
Het Kwetsbare Gesprek - OKT 020 13 maart 2023.pptx
 
Deel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologieDeel 3 inleiding in de psychologie
Deel 3 inleiding in de psychologie
 
Powerpoint_oef_2 YD
Powerpoint_oef_2 YDPowerpoint_oef_2 YD
Powerpoint_oef_2 YD
 
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
Presentatie studiedag CVS De Spil 1 juni 2013
 
Hulp bij een veranderend leven
Hulp bij een veranderend levenHulp bij een veranderend leven
Hulp bij een veranderend leven
 
De Rehabilitatie Kliniek Voor Kinderen
De Rehabilitatie Kliniek Voor KinderenDe Rehabilitatie Kliniek Voor Kinderen
De Rehabilitatie Kliniek Voor Kinderen
 
Autisme en geloof
Autisme en geloofAutisme en geloof
Autisme en geloof
 
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho KortrijkUrgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
Urgentiepsychiatrie Katho Kortrijk
 
tvpt_2015_1_Swagemakers
tvpt_2015_1_Swagemakerstvpt_2015_1_Swagemakers
tvpt_2015_1_Swagemakers
 
Het Puberende Brein
Het Puberende BreinHet Puberende Brein
Het Puberende Brein
 
Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?
Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?
Presentatie Raymon Cluydts - Wat gebeurt er in uw hersenen als u slaapt?
 

Plus de LICAvansHogeschool

Verleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans Hogeschool
Verleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans HogeschoolVerleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans Hogeschool
Verleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans HogeschoolLICAvansHogeschool
 
Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)
Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)
Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)LICAvansHogeschool
 
Nationale Studenten Enquête: organisatie en praktijk
Nationale Studenten Enquête: organisatie en praktijkNationale Studenten Enquête: organisatie en praktijk
Nationale Studenten Enquête: organisatie en praktijkLICAvansHogeschool
 
Avans Masterclass Frans van Kalmthout
Avans Masterclass Frans van KalmthoutAvans Masterclass Frans van Kalmthout
Avans Masterclass Frans van KalmthoutLICAvansHogeschool
 
LIBREVE: Library Research Support Service Worldwide
LIBREVE: Library Research Support Service WorldwideLIBREVE: Library Research Support Service Worldwide
LIBREVE: Library Research Support Service WorldwideLICAvansHogeschool
 
OCW en de rol van de bibliotheken
OCW en de rol van de bibliothekenOCW en de rol van de bibliotheken
OCW en de rol van de bibliothekenLICAvansHogeschool
 
The key role of Xplora in the educational concept of Avans University
The key role of Xplora in the educational concept of Avans UniversityThe key role of Xplora in the educational concept of Avans University
The key role of Xplora in the educational concept of Avans UniversityLICAvansHogeschool
 
The new learning environment: impact on staff and students
The new learning environment: impact on staff and studentsThe new learning environment: impact on staff and students
The new learning environment: impact on staff and studentsLICAvansHogeschool
 
De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013
De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013
De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013
Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013
Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013
Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013
Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013
Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013
Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013
Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013
Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013
Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013
Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013
Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013
Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013LICAvansHogeschool
 
Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...
Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...
Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...LICAvansHogeschool
 
De digitale revolutie in het onderwijs?
De digitale revolutie in het onderwijs?De digitale revolutie in het onderwijs?
De digitale revolutie in het onderwijs?LICAvansHogeschool
 

Plus de LICAvansHogeschool (20)

Verleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans Hogeschool
Verleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans HogeschoolVerleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans Hogeschool
Verleiden met lef en vertrouwen: digitaal toetsen bij Avans Hogeschool
 
Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)
Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)
Steunpunt mensgebonden onderzoek (smo)
 
Nationale Studenten Enquête: organisatie en praktijk
Nationale Studenten Enquête: organisatie en praktijkNationale Studenten Enquête: organisatie en praktijk
Nationale Studenten Enquête: organisatie en praktijk
 
Avans Masterclass Frans van Kalmthout
Avans Masterclass Frans van KalmthoutAvans Masterclass Frans van Kalmthout
Avans Masterclass Frans van Kalmthout
 
LIBREVE: Library Research Support Service Worldwide
LIBREVE: Library Research Support Service WorldwideLIBREVE: Library Research Support Service Worldwide
LIBREVE: Library Research Support Service Worldwide
 
Research communities 2.0
Research communities 2.0Research communities 2.0
Research communities 2.0
 
Research data
Research dataResearch data
Research data
 
Open Access
Open AccessOpen Access
Open Access
 
OCW en de rol van de bibliotheken
OCW en de rol van de bibliothekenOCW en de rol van de bibliotheken
OCW en de rol van de bibliotheken
 
The key role of Xplora in the educational concept of Avans University
The key role of Xplora in the educational concept of Avans UniversityThe key role of Xplora in the educational concept of Avans University
The key role of Xplora in the educational concept of Avans University
 
The new learning environment: impact on staff and students
The new learning environment: impact on staff and studentsThe new learning environment: impact on staff and students
The new learning environment: impact on staff and students
 
De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013
De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013
De wonderlijke wereld van het denken - Avans Onderwijsdag 2013
 
Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013
Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013
Ethiek is geen vak! - Avans Onderwijsdag 2013
 
Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013
Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013
Op naar een duurzame toekomst! - Avans Onderwijsdag 2013
 
Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013
Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013
Zoek het uit met je onderzoek! - Avans Onderwijsdag 2013
 
Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013
Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013
Docent 3.0, een sterk merk met een passie - Avans Onderwijsdag 2013
 
Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013
Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013
Co-creatie in het onderwijs - Avans Onderwijsdag 2013
 
Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013
Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013
Inspirerend docentschap - Avans Onderwijsdag 2013
 
Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...
Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...
Avans Hogeschool verbindt mensen, creëert kennis : visie op leren, onderwijs ...
 
De digitale revolutie in het onderwijs?
De digitale revolutie in het onderwijs?De digitale revolutie in het onderwijs?
De digitale revolutie in het onderwijs?
 

Breinveroudering : een levenslang proces

  • 1. Breinveroudering: een levenslang proces Mini-symposium Brein en Leren, Avans Hogeschool Breda, 26 mei 2011 Pascal van Gerven Faculty of Psychology and Neuroscience Department of Neuropsychology and Psychopharmacology
  • 2. Het begint al vroeg… Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 3. What goes up must come down? Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 4. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 5. Grote individuele verschillen Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 6. Normaal Abnormaal Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 7. Wat is normaal? Wat is abnormaal? Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 8. Kwetsbare hersengebieden Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 9. Witte stof Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 10. Verloop van de ziekte van Alzheimer Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 11. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 12. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 13. β-Amyloid plaques β-secretase γ-secretase Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 14. Neurofibrillary tangles Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 15. Breinveranderingen samengevat Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 16. Niet alle dementie is alzheimer Andere vormen/oorzaken van dementie: • Vasculaire (multi-infarct dementie) • Frontotemporale dementie (bijv. ziekte van Pick) • Ziekte van Parkinson • Ziekte van Huntington • “Lewy body”-dementie • Infecties (bijv. encefalitis, ziekte van Creutzfeldt-Jacob, HIV, syfilis) • Tekort aan voedingsstoffen (bijv. vitamine B1 in Korsakov-syndroom, anorexia nervosa) • Intoxicatie (bijv. drugs, zware metalen, alcohol) • Niet aangeboren hersenbeschadigingen (bijv. hersentrauma, boxen) • … Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 17. Cognitieve en gedragsveranderingen Wat is normaal? Wat is abnormaal? Achteruitgang bij normale veroudering: • Cognitieve snelheid (afname van de prefrontale “witte stof”) • Geheugen: bewuste opslag en herinnering (prefrontale cortex) • Cognitieve controle (dorsolaterale prefrontale cortex) Additioneel bij ziekte van Alzheimer: • Vroeg stadium: nieuwe herinneringen (hippocampus) • Latere stadia: gedragsproblemen (prefrontale/temporale cortex) Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 18. Snelheid en cognitie Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 19. Overexcited by the dangerous and difficult work eben jetzt eine höchste Überreizt von der schwierigen und gefährlichen, of that morning that demanded a maximum of caution, discretion, of forcefulness and exactitude of Behutsamkeit, Umsicht, Eindringlichkeit und Genauigkeit des Willens will, the writer had beenVormittagsstunden,lunch,derstop the continued erfordernden Arbeit der unable, even after hatte to Schriftsteller dem revolution of that innermost productive drive ofin seinemmotus animi »motus Fortschwingen des produzierenden Triebwerks his, that Innern, jenem continuus, which after Cicero is the heart Wesen der Beredsamkeit besteht, auch animi continuus«, worin nach Cicero das of eloquence, and had been thwarted trying to find that soothing slumber which tun vermocht und den entlastenden nach der Mittagsmahlzeit nicht Einhalt zu he, in view of his declining resistance, neededgefunden, der ihm, bei zunehmender Abnutzbarkeit seiner Schlummer nicht so dearly. Kräfte, einmal untertags so nötig war. Thomas Mann – Der Tod in Venedig [Death in Venice] Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 20. Geheugen: leren en herinneren Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 21. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 22. Controle: selectieve aandacht ? ? Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 23. Last in, first out… Cognitive control 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Age Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 24. Cognitieve efficiëntie: instructiestrategieën Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 25. Individuele verschillen nemen toe met leeftijd Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 26. Succesvolle veroudering Avoiding disease and disability Successful aging Engagement High cognitive with life and physical functioning Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 27. Waar komen individuele verschillen vandaan? • Demografische factoren – Sociaal economische status • Mentale factoren – Opleidingsniveau – Beroepsniveau en niveau van dagelijks functioneren – Intelligentie • Gezondheidsfactoren – Leefstijl: roken, eet- en drinkgewoonten, bewegen/sporten, etc. – Cardiovasculaire en andere ziektes • Genetische factoren – Bijvoorbeeld: APOE-ε4 allel Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 28. “Reserve” als bescherming tegen veroudering • Breinreserve: grotere breinen zijn beter beschermd tegen aftakeling dan kleinere breinen  “hardware” • Cognitieve reserve: goed georganiseerde breinen zijn beter beschermd tegen aftakeling dan minder goed georganiseerde breinen  “sofware” Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 29. Breinreserve en cognitieve reserve Breinreservecapaciteit: passief model Cognitieve reserve: actief model Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 30. Clinical threshold Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 31. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 32. “Use it or lose it” Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 33. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 34. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 35. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 36. • Longitudinale studie naar de determinanten van cognitieve veroudering • Gestart rond 1993 • Begonnen met 1.822 deelnemers tussen 23 en 82 jaar • 12-jaars follow-up Meer info: www-np.unimaas.nl/maas Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 37. Variabelen • Vragenlijsten over mentale en lichamelijke veroudering • Medische tests – Bloeddruk – Zicht/gehoor – Bloedmonsters (bijv. voor bepaling genotype) – Etc. • Neuropsychologische tests – Intelligentietests – Geheugentests – Concentratietests – Etc. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 38. Opleidingsniveau Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 39. Geen effect van opleidingsniveau… Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 40. … maar wel van fysiek functioneren… Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name
  • 41. Facultyof Psychology and Neuroscience Faculty name