2. Ethiek: het kind van de
jaarrekening
Fraude
Sterk geflatteerde winstcijfers
Vernietiging van documenten
Onkunde, zelfverrijking, moedwillige verdraaiing
van feiten
Rol van banken, accountants, adviseurs en van
betrokken ‘topmanagers’ ligt zwaar onder vuur
Beurskoersen kelderen, saneringen volgen;
sommige bedrijven verdwijnen zelfs geheel
Aandeelhouders en werknemers zijn bijna altijd
kind van de (jaar)rekening.
3. Moraal en ethiek
Morele waarden: collectieve overtuigingen van
wat goed is
Intrinsieke waarden: het ultieme doel
Vrijheid, gezondheid, vrede, gelijkwaardigheid
Instrumentele waarden: Middelen om doel te bereiken
Moedig zijn; Eerlijk zijn; Respectvol omgaan met anderen
Morele normen: gedrag dat mensen van elkaar
verwachten
Afgeleid van morele waarden
Kom je beloften na; Spreek de waarheid; Misleid je medemens
niet; Eerlijk delen
12. Beginselethiek
Is een handeling wel moreel juist
of strijdig met de wet, norm,
recht, plicht of beginsel?
Herkomst van
beginselen
• God
• Rede
• Sociaal contract
Universele mensrechten
(1948)
Regionale rechten
Plichtenethiek van Kant
13. Ethisch probleem analyseren
en oplossen
Formuleer ethisch probleem (waardenconflict?)
Wijs ethisch verantwoordelijke aan (wie is de
probleemeigenaar of morele actor?)
Analyseer de feiten (ethisch / economische / juridische
optiek?)
Inventariseer de stakeholders (wie hebben nadeel of
voordeel bij de maatregelen?)
Inventariseer de waarden (wat is nastrevenswaardig?)
Geef een ethisch oordeel over ethisch dilemma
(Is oordeel ontleend aan beginselethiek / gevolgenethiek?)
Formuleer je eigen oplossing
14. MVO: bedrijfsethiek in de
praktijk
Waarom MVO (people, planet, profit)?
Waarden als gezondheid, gelijke kansen en
mensenrechten
Toegenomen mondigheid van werknemers en
burgers
Tegenprestatie voor het ‘recht om te ondernemen‘
Toenemende druk van stakeholders op bedrijven
Vertrouwen winnen van stakeholders
17. Wat en waarom een
klokkenluidersregeling?
Hoe om te gaan met vermoedens van
misstanden in overheidsorganisaties en
ondernemingen?
Intern meldpunt = vertrouwenspersoon
Klokkenluidersregeling = Gedragscode voor
werknemers - bevorderen waarden en normen
Corporate Governance Code (2008): NL
beursgenoteerde bedrijven moeten beschikken
over klokkenluidersregeling
Meldingsprocedure zorgvuldigheid vereist
-rechtsbescherming voor klokkenluider
18. Enkele organisatie met een
klokkenluidersregeling?
Beursgenoteerde bedrijven
Ziekenhuizen
Woning
Culturele instellingen
Hogeschool van Amsterdam
Hogeschool InHolland
Ajax
Et cetera
19. De negen ethische principes
van Deloitte(1)
Wat wij van onze medewerkers verwachten
Eerlijkheid en integriteit: we handelen op een
eerlijke en integere wijze
Professioneel gedrag: we handelen naar de
letter en geest van de toepasselijke wet- en
regelgeving
Competentie: we leveren een passende
deskundigheid en bekwaamheid voor iedere
opdracht
20. De negen ethische principes
van Deloitte(2)
Objectiviteit: we streven naar objectiviteit bij
het formuleren van onze professionele
opinies en advies dat we geven
Vertrouwelijkheid: we respecteren de
vertrouwelijkheid van informatie
Oprecht zaken doen: we committeren ons
aan een oprechte manier van zakendoen
21. De negen ethische principes
van Deloitte(3)
Maatschappelijke verantwoordelijkheid: we
onderkennen de impact die we hebben op de
wereld om ons heen en nemen die serieus
Respect en gelijke behandeling: we
behandelen al onze collega’s met respect,
hoffelijkheid en op gelijke wijze
Verantwoordelijke besluitvorming: we geven
het goede voorbeeld met onze gedeelde
waarde als gemeenschappelijke basis
22. Case: Universele Verklaring
van de Rechten van de
Mens(1) Mensenrechten
Eenieder heeft recht op eigendom, hetzij
alleen, hetzij tezamen met anderen
Eenieder heeft recht op vrijheid van mening
en meningsuiting
Eenieder heeft recht op arbeid
Eenieder heeft recht op gelijk loon voor
gelijke arbeid
Eenieder heeft recht om vakverenigingen op
te richten
23. Case: Universele Verklaring
van de Rechten van de
Mens(2) Geef aan of deze mensenrechten gebaseerd
zijn op beginselethiek of op gevolgenethiek.
Motiveer
Welke van deze mensenrechten vind je voor
het bedrijfsleven heel belangrijk? Motiveer
24. Case voetbalclub en trainer
Je bent voorzitter van voetbalclub Vitesse. Met jouw
trainer John van der Brom heb je privé zeer goed contact.
Je komt regelmatig bij elkaar over de vloer. Op een dag
vertelt jouw trainer je dat hij de club wil verlaten om bij de
concurrent Anderlecht aan de slag te gaan. Hij verzoekt
jou het concurrentiebeding (op straffe van
schadevergoeding) uit de arbeidsovereenkomst te
schrappen. Hij belooft dat hij voor zijn nieuwe club
Anderlecht geen spelers van Vitesse zal halen en opnemen
in zijn selectie. Het bedrijfsprotocol van Vitesse schrijft
voor dat spelers zich zoveel mogelijk aan het
concurrentiebeding te houden.
Behandel deze case met het stappenplan voor een
ethische analyse
25. En nu de beurt aan jullie……
debatstellingen
bedrijfsethiek Bonusstructuren als methode van
gedragsbeïnvloeding is zo gek nog niet!
Het is nodig tijd voor Bedrijfsethiek 2.0!
Topmanagers van grote bedrijven mogen
miljoenen euro’s verdienen per jaar
Bedrijven hebben een morele plicht aan
goede doelen te doneren
Klokkenluiders zijn verklikkers en verraders
Meldpunt voor klokkenluiders is hard nodig