1. Metafory)jako)sposób)
konceptualizowania
I"wykład"o"metaforze
DR KONRAD JUSZCZYK
ZAKŁAD PSYCHOLINGWISTYKI
INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA
WYDZIAŁ NEOFILOLOGII UAM
JĘZYKOZNAWSTWO KOGNITYWNE 2012/2013: 3
środa, 24 października 12 1
2. Trzy wykłady
Metafory jako sposób
25 PAŹDZIERNIKA
konceptualizowania
Eksperymentalne
8 LISTOPADA
badania metafor
Korpusowe
15 LISTOPADA badania wyrażeń
metaforycznych
środa, 24 października 12 2
7. Gdzie są metafory?
h"p://www.filmoa.com/video/page3one3inside3the3new3york3:mes
środa, 24 października 12 7
8. Przysłowia" są" także" oparte" na"
metaforycznym"znaczeniu"słów."
A$na$przysłowiach$oparte$są$
niektóre$hasła$reklamowe.
Rozumienie"przysłów"i" haseł"
na" nich" opartych" wymaga"
m y ś l e n i a" z a" p o m o c ą"
metafory"(to)moja)hipoteza;).
P r z y k ł a d y" p o c h o d z ą" z"
magisterki" o" grach" słownych" "
2000V2003"(niepublikowana)
środa, 24 października 12 8
9. Przysłowia" są" także" oparte" na"
metaforycznym"znaczeniu"słów."
A$na$przysłowiach$oparte$są$
niektóre$hasła$reklamowe.
Rozumienie"przysłów"i" haseł"
na" nich" opartych" wymaga"
m y ś l e n i a" z a" p o m o c ą"
metafory"(to)moja)hipoteza;).
P r z y k ł a d y" p o c h o d z ą" z"
magisterki" o" grach" słownych" "
2000V2003"(niepublikowana)
środa, 24 października 12 8
10. Przysłowia" są" także" oparte" na"
metaforycznym"znaczeniu"słów."
A$na$przysłowiach$oparte$są$
niektóre$hasła$reklamowe.
Rozumienie"przysłów"i" haseł"
na" nich" opartych" wymaga"
m y ś l e n i a" z a" p o m o c ą"
metafory"(to)moja)hipoteza;).
P r z y k ł a d y" p o c h o d z ą" z"
magisterki" o" grach" słownych" "
2000V2003"(niepublikowana)
środa, 24 października 12 8
11. M e t a f o r a" j e s t" t a k ż e"
podstawą" wielu" reklam"
graFicznych" (Forceville"
2005"nazywa"je"pictorial).
P r z y k ł a d y" k a m p a n i"
społecznej" organizacji"
WWF"ze"strony"www:"
http://adVbox.nazwa.pl/
innowacyjnareklama.pl/
środa, 24 października 12 9
12. M e t a f o r a" j e s t" t a k ż e"
podstawą" wielu" reklam"
graFicznych" (Forceville"
2005"nazywa"je"pictorial).
P r z y k ł a d y" k a m p a n i"
społecznej" organizacji"
WWF"ze"strony"www:"
http://adVbox.nazwa.pl/
innowacyjnareklama.pl/
środa, 24 października 12 9
13. M e t a f o r a" j e s t" t a k ż e"
podstawą" wielu" reklam"
graFicznych" (Forceville"
2005"nazywa"je"pictorial).
P r z y k ł a d y" k a m p a n i"
społecznej" organizacji"
WWF"ze"strony"www:"
http://adVbox.nazwa.pl/
innowacyjnareklama.pl/
środa, 24 października 12 9
23. Wykład zaplanowany na
środę został przesunięty
o dwa dni naprzód.
środa, 24 października 12 16
24. Wykład zaplanowany na
środę został przesunięty
o dwa dni naprzód.
W"jaki"dzień"tygodnia"odbędzie"się"wykład?
środa, 24 października 12 16
25. Wykład zaplanowany na
środę został przesunięty
o dwa dni naprzód.
W"jaki"dzień"tygodnia"odbędzie"się"wykład?
PONIEDZIAŁEK"CZY"PIĄTEK?
środa, 24 października 12 16
29. 3. Metafora zwraca uwagę naukowców na treść i funkcję
wypowiedzi, zamiast na formę i sposób łączenia wyrazów.
• Formalny"opis"komunikacji"i"nadawania"znaczenia"jest"oparty"
na"metaforze"przewodu"(conduit)metaphor;)Reddy"1977):
• WYRAŻENIA"JĘZYKOWE"TO"POJEMNIKI"(pakunki)
• ZNACZENIA"TO"PRZEDMIOTY"W"POJEMNIKACH
• KOMUNIKACJA"TO"PRZESYŁANIE"POJEMNIKÓW
• Zadaniem" nadawcy" jest" opakować" znaczenia" w" słowa" i"
przekazać"je"odbiorcy."
• Odbiorca,"żeby"zrozumieć"co"nadawca"chciał"mu"przekazać,"ma"
odpakować"znaczenia"ze"słów"i"ustalić"do"czego"się"one"odnoszą.
• To,"co"łączy"nadawcę"i"odbiorcę"zostało"nazwane"przewodem.
środa, 24 października 12 19
32. K O M U N I K A C J A TO
PRZESYŁANIE POJEMNIKÓW
środa, 24 października 12 22
33. To pudełko zawiera różne czekoladki.
To#słowo#zawiera#różne#znaczenia.
Słowo,>jako>wyrażenie>językowe,>jest>pojemnikiem.
Znaczenia>to>obiekty>zawarte>w>tym>pojemniku.
Komunikacja>to>pakowanie>znaczeń>w>pojemniki.
środa, 24 października 12 23
34. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
35. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
36. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
reprezentacja>słów>
i>struktury>zdania
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
37. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
reprezentacja>słów>
i>struktury>zdania
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
38. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
reprezentacja>słów>
i>struktury>zdania
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
39. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
reprezentacja>słów>
i>struktury>zdania
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
40. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
„To$pudełko$
reprezentacja>słów>
zawiera$różne$ i>struktury>zdania
czekoladki.”
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
41. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
„To$pudełko$
reprezentacja>słów>
zawiera$różne$ i>struktury>zdania
czekoladki.”
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
42. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
„To$pudełko$
reprezentacja>słów>
zawiera$różne$ i>struktury>zdania
czekoladki.”
TREŚĆ&WYRAŻENIA
pojęcie>pudełka,>
czekolady>jako>obiektów>
i>pojęcie>zawierania>się>
CZEKOLADKI>∈>PUDEŁKO>
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 24
43. OBSERWOWALNE& NIEOBSERWOWALNE&
ŚWIAT&ZEWNĘTRZNY REPREZENTACJA
FORMA&WYRAŻENIA
„To$słowo$
reprezentacja>słów>
zawiera$różne$ i>struktury>zdania
znaczenia.”
DOMENA& DOMENA&
TREŚĆ&WYRAŻENIA
ŹRÓDŁOWA DOCELOWA&
komunikacja POJEMNIK SŁOWO
OBIEKT ZNACZENIE
Słowo mające
wiele znaczeń. ZAWIERANIE ZAWIERANIE
KONTEKST&KOMUNIKACJI ZNACZENIE
środa, 24 października 12 25
44. Musisz pomyśleć żeby zrozumieć
w tych ramach opis komunikacji
(poniżej, po lewej) jako przesyłania.
DOMENA' DOMENA'
ŹRÓDŁOWA DOCELOWA'
POJEMNIK SŁOWO
OBIEKT ZNACZENIE
ZAWIERANIE ZAWIERANIE
Pojęcie komunikacji ma strukturę przejętą
z pojmowania przesyłania. (inwariancja)
środa, 24 października 12 26
46. 70% wyrażeń metajęzykowych
opiera się na metaforze przewodu!
• ZNACZENIA(TO(PRZEDMIOTY
• To(zdanie(nie(zawiera(żadnego(znaczenia.
• WYRAŻENIA(JĘZYKOWE(TO(POJEMNIKI
• Twoje(słowa(wydają(się(puste.
• KOMUNIKACJA(TO(PRZESYŁANIE
• Trudno(mu(przekazać((to(wyobrażenie.
Rozumienie tych wyrażeń
opiera się na metaforze.
środa, 24 października 12 28
53. Langackera przykład dwuznaczności
(różnica wynika z profilowania znaczenia):
Zbił
Przemalował okno pędzlem
z5desek
młotkiem
środa, 24 października 12 35
54. Kolce5róży
zraniły
moje5palce.
środa, 24 października 12 36
58. METAPHORS BE WITH YOU!
Za! dwa! tygodnie!
z a j m i e m y! s i ę!
t e s t o w a n i e m!
h i p o t e z! L a k o f f a ,!
c z y l i! b a d a n i a m i!
eksperymentalnymi!
teorii!metafory.
Do!zobaczenia!
środa, 24 października 12 38