Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế Hàng Tồn Kho.doc

Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN HÀNG MINH VINH
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC
VẬN DỤNG CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG
QUỐC TẾ HÀNG TỒN KHO – NGHIÊN
CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN HÀNG MINH VINH
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC
VẬN DỤNG CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG
QUỐC TẾ HÀNG TỒN KHO – NGHIÊN
CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 8340301
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thu

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đ ề tài nghiên cứu: “Các nhân tố ảnh hưởng đến việc
vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế hàng tồn kho – nghiên cứu tại
thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và
kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa từng đư ợc công bố trước đây. N ội
dung của bài nghiên cứu có tham khảo từ các tài liệu khác như sách, tạp chí,
các bài nghiên cứu trước và đã đư ợc liệt kê đầy đủ theo danh mục các tài liệu
tham khảo.
TP. Hồ Chí Minh, tháng 07 năm 2018
Tác giả
Nguyễn Hàng Minh Vinh

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................................ 3
3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................................. 3
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu.......................................................................................... 4
5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................... 4
6. Những đóng góp của đề tài................................................................................................... 5
7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................................... 6
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC VỀ VẬN DỤNG
CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ............................................................................... 7
1.1 Tổng quan các nghiên cứu về xu hướng vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế tại các quốc gia ............................................................................................................... 7
1.2 Tổng quan về các nghiên cứu tại Việt Nam ............................................................ 11
1.3 Nhận xét các nghiên cứu trước và xác định khe hổng nghiên cứu................ 15
1.3.1 Nhận xét................................................................................................................. 15
1.3.2 Xác định khe hổng nghiên cứu .................................................................... 15
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN....................................................................................................... 18
2.1 Tổng quan về chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12 (IPSAS 12) ............... 18
2.1.1 Giới thiệu chung về chuẩn mực kế toán công quốc tế....................... 18
2.1.2 Một số vấn đề cơ bản về chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12 . 20

2.2 Tổng quan về chế độ kế toán HCSN tại Việt Nam đối với Hàng tồn kho . 23
2.2.1 Giới thiệu chung về đơn vị HCSN ............................................................. 23
2.2.2 Chế độ kế toán HCSN về Hàng tồn kho.................................................. 24
2.2.3 Những điểm khác biệt giữa quy định quản lý Hàng tồn kho tại Việt
Nam hiện nay và điều kiện vận dụng IPSAS 12.............................................. 27
2.3 Tổng quan lý thuyết nền phục vụ cho việc nghiên cứu các nhân tố ảnh
hưởng................................................................................................................................................ 28
2.3.1 Lý thuyết quản lý công mới (NPM)........................................................... 28
2.3.1.1 Nội dung lý thuyết............................................................................ 28
2.3.1.2 Vận dụng nội dung lý thuyết vào luận văn............................ 29
2.3.2 Thuyết hành đ ộng hợp lý (TRA) và Lý thuyết hành vi dự định
(TPB)................................................................................................................................... 30
2.3.2.1 Nội dung lý thuyết............................................................................ 30
2.3.2.2 Vận dụng nội dung lý thuyết vào luận văn............................ 30
2.4 Những nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng IPSAS12 "Hàng tồn kho" tại
Việt Nam......................................................................................................................................... 31
2.4.1 Vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế "Hàng tồn kho".......... 32
2.4.2 Trình độ chuyên môn của kế toán viên .................................................... 33
2.4.3 Hệ thống thông tin............................................................................................. 34
2.4.4 Hệ thống pháp lý................................................................................................ 35
2.4.5 Kinh nghiệm ban hành chuẩn mực............................................................. 36
2.4.6 Công tác thanh tra, kiểm tra .......................................................................... 37
2.4.7 Cộng đồng kế toán............................................................................................. 38
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................ 41
3.1 Khung nghiên cứu và quy trình nghiên cứu ............................................................ 41
3.1.1 Khung nghiên cứu ............................................................................................. 41
3.1.2 Quy trình nghiên cứu........................................................................................ 42

3.2 Mô hình các nhân tố tác động đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế "Hàng tồn kho" vào Việt Nam ............................................................. 43
3.3 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 44
3.3.1 Thiết kế thang đo .......................................................................... 45
3.3.2 Xây dựng bảng câu hỏi ................................................................. 50
3.3.3 Chọn mẫu và thu thập dữ liệu ....................................................... 51
3.3.4 Các bước áp dụng trong quá trình thực hiện phương pháp phân tích
................................................................................................................
53
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ..................................... 57
4.1 Mô tả mẫu khảo sát .................................................................................... 57
4.2 Thống kê mô tả ........................................................................................... 58
4.3 Đánh giá độ tin cậy của thang đo ............................................................... 61
4.4 Phân tích nhân tố khám phá ....................................................................... 64
4.4.1 Biến độc lạp .................................................................................. 64
4.4.2 Biến phụ
thuộc .............................................................................. 69
̂
4.5 Phân tích tưong quan .................................................................................. 73
4.6
quy tuyến tính ....................................................................... 77
Phân tích hồi ̛
CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................. 83
5.1 Kết luận kết quả nghiên cứu ....................................................................... 83
5.2 Kiến nghị .................................................................................................... 84
5.2.1 Trình độ chuyên môn và nhận thức của kế toán viên ................... 84
5.2.2 Hệ thống pháp lý ........................................................................... 86
5.2.3 Kinh nghiệm ban hành chuẩn mực ............................................... 88
5.3 Hạn chế và huớng nghiên trong tương lai .................................................. 91
5.3.1 Nhữ
ng hạn chế của đề tài .............................................................. 91
̛
5.3.2
Hướng nghiên cứu trong tương lai ................................................
91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC PHỤ LỤC

DANH MỤC VIẾT TẮT
 Từ viết tắt tiếng Anh
EFA
IFRS
IPSAS
IPSASB
SPSS
TABMIS
TPB
TRA
Phân tích nhân tố khám phá
Exploratory Factor Analysis
Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế
International Financial Reporting Standards
Chuẩn mực kế toán công quốc tế
International Public Sector Accounting Standards
Ủy ban chuẩn mực kế toán công quốc tế
International Public Sector Accounting Standards Board
Phần mềm thống kê khoa học xã hội
Statistial Package for the Social Sciences
Hệ thống Thông tin Quản lý Ngân Sách và Kho bạc
Treasury And Budget Management Information System
Lý thuyết hành vi dự định
Theory of Planned Behavior
Thuyết hành động hợp lý
Theory of Reasoned Action

 Từ viết tắt tiếng Việt
CCDC
CMKT
HCSN
NLVL
NSNN
TSCĐ
Công cụ dụng cụ
Chuẩn mực kế toán
Hành chính sự nghiệp
Nguyên liệu vật liệu
Ngân sách Nhà nước
Tài sản cố định

DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
 Danh mục bảng biểu
Bảng 3.1 Bảng tổng hợp các nhân tố tác động
Bảng 3.2 Thang đo các yếu tố ảnh hưởng
Bảng 3.3 Cấu trúc bảng câu hỏi khảo sát
Bảng 4.1 Mức độ hiểu biết của Anh/Chị về chuẩn mực kế toán công quốc tế
IPSAS?
Bảng 4.2 Thống kê tần số các thang đo
Bảng 4.3 Hệ số Cronbach’ s alpha của các thang đo còn lại
Bảng 4.4 Kiểm định KMO và Bartlett
Bảng 4.5 Tổng phương sai trích (Total Variance Explained)
Bảng 4.6 Ma trận nhân tố sau khi xoay (Rotated Component Matrix)
Bảng 4.7 Ma trận hệ số nhân tố (Component Score Coefficient Matrix)
Bảng 4.8 Kiểm định KMO và Bartlett của biến phụ thuộc Bảng 4.9 Tổng
phương sai trích của biến phụ thuộc
Bảng 4.10 Ma trận nhân tố trước khi xoay của biến phụ thuộc
Bảng 4.11 Ma trận hệ số nhân tố của biến phụ thuộc Bảng 4.12
Hệ số tương quan Pearson

Bảng 4.13 Hệ số tương quan Pearson sau khi loại biến công tác thanh tra, kiểm
tra
Bảng 4.14 Bảng tổng hợp mô hình (Model Summaryb
)
Bảng 4.15 Kiểm định ANOVA
Bảng 4.16 Kết quả hệ số hồi quy
 Danh mục sơ đồ
Sơ đồ 3.1 Khung nghiên cứu
Sơ đồ 3.2 Quy trình nghiên cứu
Sơ đồ 3.3 Mô hình nghiên cứu đề nghị
Sơ đồ 4.1 Mô hình nghiên cứu 2

1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập với nền kinh tế thế
giới thông qua việc gia nhập và trở thành thành viên của các tổ chức quốc tế trong và
ngoài khu vực, như: WTO, OPEC, IMF, ADB, WB,... Đòi h ỏi chính phủ Việt Nam
phải ngày càng nỗ lực hơn nữa trong việc tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch
mang tính chuẩn mực thể hiện quyết tâm cũng như cam kết của mình theo đúng l ộ
trình về minh bạch và công khai hóa thông tin tài chính kế toán đã đ ề ra nhằm đáp
ứng nhu cầu thực tế, đồng thời có được sự thừa nhận của cộng đồng quốc tế.
Trên đà thu hút vốn đầu tư nước ngoài đạt 35,88 tỷ USD trong năm 2017, cao
nhất từ năm 2009 theo báo cáo của Cục Đầu Tư Nước Ngoài (Bộ Kế Hoạch và Đầu
Tư), chính phủ Việt Nam ngày càng có thêm nhiều chính sách mở cửa ưu đãi hơn nữa
để tiếp tục kiêu gọi vốn đầu tư từ khối ngoại đạt hiệu quả hơn nữa trong những năm
sắp tới. Cùng đồng hành với quá trình mở cửa đó, các chính sách trong lĩnh vực quản
lý công đặc biệt là kế toán công Việt Nam đã không ngừng đổi mới góp phần quan
trọng trong công tác quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, từng bước đáp ứng yêu
cầu hội nhập quốc tế. Tuy có những chuyển biến tích cực, song kế toán công Việt
Nam được đánh giá là còn nhiều hạn chế và chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, khi
mà mỗi chế độ kế toán của từng cơ quan được thiết lập để phục vụ cho một mục đích
riêng, số liệu tổng hợp thường không nhất quán.
Việc ban hành một quy định mang tính chuẩn mực về quản lý vốn, tài sản nhà
nước là một đi ều cấp thiết, tránh tình trạng các cá nhân, tổ chức lợi dụng sự chưa
hoàn thiện của hệ thống pháp luật nói chung cũng như chế độ kế toán hành chính sự
nghiệp (HCSN) nói riêng để tư lợi cá nhân gây bức xúc trong dư luận, giảm sút lòng
tin của các tổ chức quốc tế đang và sẽ hỗ trợ Việt Nam trên con đường công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trên cơ sở Việt Nam đang ngày càng hội nhập cùng nền kinh tế thế giới, đòi
hỏi sự minh bạch hoá thông tin tài chính kế toán nhằm phục vụ cho các mục tiêu phát
triển chung của toàn xã hội. Đặc biệt đối với tài sản công cần có sự quản lý, sắp xếp,

2
đánh giá một cách chặt chẽ và phù hợp, trong đó hàng tồn kho chính là tài sản chiếm
tỷ trọng lớn nhất và nhạy cảm nhất cần có sự quản lý hiệu quả và minh bạch, tránh
các trường hợp phân bổ, định giá không đúng hay phù hợp gây thất thoát và lãng phí
cho nhà nước, góp phần hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính của các đơn vị công tại
Việt Nam. Tuy nhiên trong điều kiện hiện nay, hệ thống chế độ kế toán hành chính sự
nghiệp của Việt Nam chưa có một những quy định cụ thể và nhất quán trong công tác
quản lý hàng tồn kho một cách phù hợp, dẫn đến việc theo dõi các khoản doanh thu
và chi phí liên quan chưa được rõ ràng và minh bạch.
Trong bài nghiên cứu “Giải pháp cho kế toán công ở Việt Nam” vào năm 2008
của tác giả Nguyễn Đăng Huy, d ựa trên sự đánh giá và phân tích về thực trạng kế
toán công ở Việt Nam, tác giả đã đưa ra các giải pháp thực hiện với một mục tiêu duy
nhất là áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế trong lĩnh vực công tại Việt Nam.
Trên cơ sở đó tác giả đề xuất lộ trình áp dụng bằng việc ưu tiên áp dụng một số chuẩn
mực quan trọng như: Chuẩn mực số 01 – Báo cáo tài chính, Chuẩn mực số 2 – Báo
cáo lưu chuyển tiền tệ, Chuẩn mực số 3 – Thặng dư hay thâm hụt ngân sách thuần
trong từng giai đo ạn, các sai sót cơ bản và các thay đ ổi trong chính sách kế toán,
Chuẩn mực số 12 – Hàng tồn kho, Chuẩn mực số 17 – Bất động sản, nhà xưởng và
trang thiết bị. Sau khi tìm hiểu các công trình nghiên cứu về về việc áp dụng chuẩn
mực kế toán công quốc tế vào Việt Nam, tác giả nhận thấy các nghiên cứu trước đây
vẫn chỉ nêu lên một quy luật là việc cần chuyển đổi từ kế toán theo cơ sở tiền mặt
sang kế toán theo cơ sở dổn tích, các phân tích chỉ mang tính khái quát các nhân tố
ảnh hưởng khi vận dụng toàn bộ chuẩn mực kế toán công quốc tế mà chưa đi vào
phân tích cụ thể từng chuẩn mực và các nhân tố tác đ ộng đ ến việc áp dụng từng
chuẩn mực cũng như mức độ ảnh hưởng như thế nào, việc tác động đó có làm đ ộng
lực cho quá trình chuyển đổi hay không?
Trước thực trạng đó, việc nghiên cứu một chuẩn mực cụ thể về hàng tồn kho
để góp phần hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính của các đơn v ị HCSN tại Việt
Nam là một điều cấp thiết, cụ thể hơn chính là việc vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế về Hàng tồn kho (IPSAS 12) để có thể ban hành các quy định hữu ích nhằm

3
đáp ứng các nhu cầu về hội nhập quốc tế, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế, xã
hội của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay cũng như tương lai.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Bài nghiên cứu tập trung vào mục tiêu tổng quát: xác đ ịnh các nhân tố ảnh
hưởng đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12: Hàng tồn kho vào
Việt Nam. Trên cơ sở vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế phù hợp với đi ều
kiện kinh tế xã hội của Việt Nam trong giai đo ạn hiện nay, để hoàn thành mục tiêu
tổng quát, bài nghiên cứu có các mục tiêu cụ thể sau:
- Xác đ ịnh các nhân tố tác đ ộng đ ến việc vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế “Hàng tồn kho” cho các đơn vị HCSN tại Việt Nam.
- Đo lường mức độ tác động của các nhân tố đến việc vận dụng chuẩn mực kế
toán công quốc tế “Hàng tồn kho” cho các đơn vị HCSN tại Việt Nam.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu chung của đề tài, nội dung nghiên cứu nhằm trả lời các
câu hỏi như sau:
- Câu hỏi nghiên cứu 1: Các nhân tố nào ảnh hưởng đến việc vận dụng IPSAS
12 tại Việt Nam?
- Câu hỏi nghiên cứu 2: Mức đ ộ tác đ ộng của các nhân tố đến việc vận dụng
IPSAS 12 tại Việt Nam như thế nào?

4
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
a. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn tập trung chủ yếu vào các nhân tố tác động
đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế hàng tồn kho cho các đơn vị hành
chính sự nghiệp tại Việt Nam cùng các qui định có liên quan cũng như một số quy
định quốc tế về chủ đề này. Cụ thể đối tượng nghiên cứu của Luận văn bao gồm:
- Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp đang được áp dụng Việt Nam.
- Chuẩn mực kế toán công quốc tế và các xu hướng thực hành kế toán khu vực
công trên thế giới.
- Các nhân tố tác động đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế hàng
tồn kho cho các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt Nam.
b. Phạm vi nghiên cứu
- Về mặt không gian, bài nghiên cứu tập trung tại thành phố Hồ Chí Minh.
- Về mặt thời gian, đối tượng nghiên cứu được khảo sát vào Quý 1 năm 2018.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để nhận diện các nhân tố có tác đ ộng đ ến quá trình thực hiện vận dụng các
chuẩn mực kế toán công quốc tế hàng tồn kho vào Việt Nam tác giả đã sử dụng
phương pháp nghiên cứu định tính để trên cơ sở kế thừa kết quả của các nghiên cứu
trước về việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế vào Việt Nam, cùng việc xem
xét các lý thuyết nền trong các nghiên cứu về xây dựng chính sách công đã được công
nhận, đồng thời tác giả so sánh giữa các quy định trong chế độ kế toán tài sản công tại
Việt Nam và các quy định trong chuẩn mực kế toán công quốc tế hàng tồn kho IPSAS
12 để có cái nhìn toàn diện nhằm lựa chọn được những nhân tố phù hợp với điều kiện
kinh tế xã hội của Việt Nam trong bối cảnh hiện nay. Sau khi nhận diện đư ợc các
nhân tố có khả năng tác động, tác giả tiếp tục sử dụng phương pháp nghiên cứu định
lượng nhằm kiểm định và đo lường mức độ tác động của từng nhân tố làm cơ sở cho
các đề xuất của luận văn. Cụ thể như sau:

5
- Phương pháp nghiên cứu đ ịnh tính: Trên cơ sở tham khảo và kế thừa các
nghiên cứu trước đây về chuẩn mực kế toán công quốc tế IPSAS 12, phối hợp
xem xét các lý thuyết nền đã được kiểm chứng, cùng việc nghiên cứu các quan
điểm, quy đ ịnh của Việt Nam trong quản lý hàng tồn kho tại các đơn v ị
HCSN, tác giả tiến hành so sánh các quy định về quản lý và chế độ kế toán tài
sản khu vực công của Việt Nam với IPSAS 12 để từ đó nhận diện các nhân tố
ảnh hưởng khi vận dụng IPSAS 12 tại Việt Nam. Sau cùng, tác giả tiến hành
xây dựng mô hình nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu đ ịnh lượng: Tác giả thiết kế bảng câu hỏi và tiến
hành khảo sát, thu thập ý ki ến của những người làm kế toán và có sử dụng
thông tin kế toán trong các đơn v ị HCSN tại Việt Nam. Tác giả dùng phần
mềm SPSS 20 đ ể đánh giá đ ộ tin cậy của thang đo b ằng hệ số Cronbach’s
Alpha và phân tích nhân tố khám phá EFA đ ể kiểm đ ịnh các nhân tố ảnh
hưởng. Cuối cùng, tác giả sử dụng phân tích hồi quy tuyến tính đ ể đánh giá
mức độ tác động của các nhân tố khi vận dụng IPSAS 12 tại Việt Nam.
Trên cơ sở đó tác giả tiến hành phân tích, đề xuất các giải pháp phù hợp cho
việc vận dụng chuẩn mực kế toán quốc tế trong quản lý hàng tồn kho ở các đơn v ị
HCSN tại Việt Nam.
6. Những đóng góp của đề tài
Về mặt lý luận, với các nghiên cứu trước đây về việc vận dụng các chuẩn mực
kế toán công quốc tế vào Việt Nam thì hầu như chỉ tập trung vào việc vận dụng các
chuẩn mực nói chung mà chưa đi sâu phân tích m ột chuẩn mực nào cụ thể. Bài
nghiên cứu đã góp phần củng cố, làm sáng tỏ thêm cho những nghiên cứu trước đây
bằng việc đã đi sâu nghiên c ứu vào một chuẩn mực cụ thể, mang tính cấp thiết, tạo
tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo nhằm tìm ra phương hướng mới cho việc xây
dựng chuẩn mực kế toán công Việt Nam. Đồng thời việc đi sâu nghiên cứu nhằm phát
hiện những nhân tố thật tố thật sự có tác động đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán
công quốc tế tại Việt Nam, đo lường và đánh giá m ức độ ảnh hưởng của chúng đối

6
với quá trình thực hiện nhằm làm cơ sở cho việc đề xuất các chính sách để góp phần
thúc đẩy quá trình xây dựng chuẩn mực kế toán công Việt Nam.
Về mặt thực tiễn, bài nghiên cứu góp phần xác đ ịnh đư ợc những nhân tố có
ảnh hưởng đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế IPSAS 12 hàng tồn
kho tại các đơn vị HCSN của Việt Nam. Cũng từ kết quả nghiên cứu này, tác giả có
những đề xuất với cơ sở khoa học cho những người làm chính sách có thể tham khảo
để từng bước áp dụng một chuẩn mực riêng về kế toán hàng tồn kho cho các đơn vị
HCSN tại Việt Nam, tạo nên động lực thúc đ ẩy tiến trình xây dựng Chuẩn mực kế
toán công Việt Nam, việc này cũng góp phần tác động vào cơ chế quản lý tài chính
công tạo nên một môi trường thông tin minh bạch củng cố lòng tin của người dân và
các nhà đầu tư đối với vai trò quản lý của nhà nước.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và phụ lục, bài nghiên cứu gồm 5 chương với các nội dung
tương ứng như sau:
Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu trước về vận dụng chuẩn mực kế toán
công quốc tế
Chương 2: Cơ sở lý luận
Chương 3: Phương pháp nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận
Chương 5: Kết luận và kiến nghị

7
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC VỀ VẬN DỤNG
CHUẨN MỰC KẾ TOÁN CÔNG QUỐC TẾ
1.1 Tổng quan các nghiên cứu về xu hướng vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế tại các quốc gia
Trong những năm đ ầu của thế kỷ 21, quá trình hội tụ kế toán quốc tế ngày
càng nhận được sự quan tâm của các tổ chức nghiên cứu quốc tế về lĩnh vực tài chính
kế toán cùng với sự đồng hành với các quốc gia đang phát triển trong quá trình cải
cách nền kinh tế theo hướng hội nhập quốc tế. Tại nhiều quốc gia, việc thông qua các
chương trình hành động cùng với các mục tiêu cụ thể đã góp phần tạo động lực cùng
tham gia của các bên liên quan trong quá trình áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế về
lập và trình bày báo cáo tài chính trong cả hai khối doanh nghiệp tư nhân lẫn hành
chính sự nghiệp.
Tại các quốc gia đang phát triển, Chính phủ tại đây thường xuyên quan tâm
ban hành các cải cách trong lĩnh vực công và tư nhằm hỗ trợ hiệu quả cho việc quản
lý nguồn lực trong và ngoài ngân sách, nhằm mục tiêu tạo ra một môi trường đầu tư
minh bạch góp phần đạt được các mục tiêu kinh tế, xã hội đã đ ề ra. Theo đó việc áp
dụng các chuẩn mực quốc tế một cách phù hợp trong quá trình cải cách hệ thống kế
toán tài chính công được xem là xu hướng tất yếu được nhiều quốc gia áp dụng.
Theo Chan (2006), để đạt được các mục tiêu phát tri ển kinh tế xã hội theo
hướng bền vững, các nước đang phát triển c ần thiết lập thể chế khu vực công vững
chắc đồng thời thực hiện đồng bộ các chính sách công, đồng hành với nó chính là cải
cách hệ thống kế toán khu vực công nhằm hỗ trợ cho việc quản lý hiệu quả nguồn lực
chung của xã hội, cung cấp thông tin minh bạch cho các nhà quản lý để thực hiện các
chức năng cơ bản của Nhà nước, tăng cường năng lực thể chế để đạt được mục tiêu
phát triển. Những lý do này góp phần khiến chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS)
phù hợp ở các nước đang phát triển. Nghiên cứu chỉ ra rằng thành công của cuộc cải
cách phụ thuộc vào vai trò hỗ trợ của các cán bộ lãnh đạo cấp cao trong việc tạo ra
một một môi trường pháp lý thuận lợi cùng với nguồn tài chính được hỗ trợ từ phía
chính phủ chính là hai nhân tố quan trọng trong quá trình vận dụng IPSAS vào thực

8
tiễn. Nhờ vào việc cải cách theo hướng vận dụng IPSAS đã góp phần tăng cường vai
trò lãnh đạo của nhà nước, nâng cao trách nhiệm giải trình của các bên liên quan, tạo
nên các giá trị xã hội tích cực đóng góp vào các mục tiêu phát triển chung của toàn xã
hội. Cũng theo tác giả nhờ vào sự đảm bảo tính toàn vẹn về tài chính và sự thay đổi
theo cơ sở dồn tích có thể làm cho IPSAS hữu ích hơn trong cải cách kế toán khu vực
công ở các nước đang phát triển.
Karia (2007), nghiên cứu quá trình vận dụng IPSAS của Liên Hiệp Quốc đã
xác định những nhân tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện bao gồm: những hạn chế
trong các quy đ ịnh về quản lý; sự yếu kém trong công tác đào t ạo chuyên môn và
nhận thức của đội ngũ kế toán viên trong quá trình vận dụng IPSAS; hệ thống công
nghệ thông tin kế toán còn hạn chế chưa đáp ứng được các yêu cầu cho việc thực hiện
IPSAS; vẫn còn tồn tại nhiều rào cản khi chuyển từ kế toán trên cơ sở tiền mặt sang
kế toán trên cơ sở dồn tích. Trong nghiên cứu này việc vận dụng IPSAS được đề xuất
thực hiện ở hai cấp độ là cấp độ toàn hệ thống và cấp độ tổ chức, cá nhân. (1) Đối với
cấp độ toàn hệ thống: Một dự án phát triển các chính sách kế toán áp dụng trong toàn
hệ thống, kế hoạch chuyển đổi được xây dựng bao gồm: thiết lập lộ trình chặt chẽ,
xem xét các vấn đề liên quan tác động đến thực hành kế toán ngân sách, phát triển các
sản phẩm đào tạo, nâng cao trình độ công nghệ thông tin. (2) Đối với cấp độ tổ chức,
cá nhân: Thành công của quá trình thực hiện phụ thuộc vào việc nâng cao nhận thức,
trình độ và trách nhiệm trong các nhóm dự án.
Theo bài nghiên cứu của Roje và cộng sự (2010), tại các quốc gia Đông Âu
(Bosnia, Croatia, Slovenia và Herzegovina) đang trong quá trình chuy ển đ ổi đ ể áp
dụng IPSAS. Nghiên cứu xoay quanh phân tích các quy định kế toán hiện hành dùng
để lập báo cáo tài chính công trên cơ sở so sánh sự khác biệt giữa các quốc gia kể trên
khi được áp dụng IPSAS đã ch ỉ ra rằng hệ thống pháp luật của mỗi quốc gia có tác
động mạnh mẽ đến việc chuyển đổi áp dụng IPSAS tại quốc gia đó. Bên cạnh những
vấn đề trong việc áp dụng hệ thống công nghệ thông tin, thì rào cản ngôn ngữ cùng
việc chuyển đổi thuật ngữ cũng tạo nên sự gián đoạn trong quá trình chuyển đổi để áp
dụng IPSAS trong kế toán khu vực công. Harun (2012), cũng thực hiện một nghiên

9
cứu tương tự khi cung cấp một bức tranh toàn cảnh về mức độ áp dụng IPSAS khác
nhau tại Indonesia. Một cuộc khảo sát với mục tiêu đo lư ờng mức đ ộ thực hiện
IPSAS tại các cấp chính quyền địa phương tập trung vào các khuôn khổ pháp lý và cơ
cở kế toán được sử dụng trong mỗi quốc gia. Kết quả nghiên cứu cho thấy, vai trò của
Chính phủ trong thiết lập hệ thống pháp lý là một nhân tố quan trọng ảnh hưởng đáng
kể đến việc vận dụng IPSAS.
Đồng tác giả Ilie và Miose (2012), với nghiên cứu về việc áp dụng các chuẩn
mực của IPSAS tại Romani, đã nhận xét rằng khi các quốc gia áp dụng IPSAS sẽ
mang lại một ý nghĩa to lớn trong việc công nhận cũng như so sánh các báo cáo tài
chính công của cộng đ ồng quốc tế. Hơn vậy, chính sự minh bạch hơn đã góp phần
làm cho các thông tin tài chính đư ợc đơn giản hoá hơn, giúp cũng cố lòng tin của
công chúng có quan tâm đến nền kinh tế, tạo động lực thúc đẩy cho các mối quan hệ
với các nhà tài trợ. Theo hai tác giả đánh giá, sau khi chuẩn hoá kế toán công theo các
tiêu chuẩn của IPSAS thì hiệu quả quản lý tài chính công cùng việc nâng cao chất
lượng thông tin giám sát, kiểm soát nội bộ được cải thiện đáng kể qua đó làm tăng giá
trị cho các thông tin liên quan đến các hoạt động kinh tế làm sang tỏ mục đích nghiên
cứu ban đồng của hai tác giả là so sánh thực trạng hệ thống quản lý tài chính công
trước và sau khi áp dụng IPSAS tại Romani trong cả hai khu vực công và tư dưới sự
quản lý của nhà nước.
Tác giả Hasimi (2012), trong bài nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đ ến
chuẩn mực kế toán công ở Kenya, với mục tiêu xác định các yếu tố ảnh hưởng đến
việc thực hiện IPSAS dựa trên mức độ thực hiện IPSAS tại Bộ Tài Chính của quốc
gia này. Đối tượng khảo sát là các nhân viên kế toán đang làm việc tại cơ quan chủ
chốt của chính phủ. Bằng phương pháp thống kê mô tả, tác giả đã chỉ ra những khó
khăn cũng chính là những nhân tố có tác động đến việc thực hiện IPSAS như là sự hỗ
trợ pháp lý từ phía chính phủ, sẵn sàng áp dụng công nghệ thông tin vào quá trình
chuyển đổi, nguồn nhân lực được đào tạo để có thể áp dụng chuẩn mực vào quá trình
lập báo cáo tài chính công. Từ đó, nghiên cứu đã đề nghị cần thiết lập một hành lang
pháp lý chặt chẽ nhằm hỗ trợ các bên liên quan trong quá trình áp dụng IPSAS vào

10
thực tế, song song đó chính phủ cần quan tâm cải thiện hệ thống công nghệ thông tin
để có thể quản lý tốt các dữ liệu tài chính, thường xuyên cập nhật các kiến thức mới
cho các cán bộ kế toán để có thể đáp ứng các tiêu chuẩn trong việc lập và trình bài
báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán công quốc tế.
Nghiên cứu của Sour (2012), với nội dung về việc áp dụng IPSAS và cải cách
kế toán khu vực công tại Mexico, bài nghiên cứu tập trung làm rõ các yếu tố góp
phần nâng cao chất lượng thông tin được trình bày trên báo cáo tài chính từ đó tạo
điều kiện cho các nghiên cứu sau về chi tiêu trong lĩnh vực công gần sát với thực tế
hơn. Nghiên cứu này đã phân tích sự khác biệt giữa hệ thống kế toán công tại Mexico
và IPSAS nhằm xác định mức độ áp dụng IPSAS trong hệ thống tài chính công của
Mexico góp phần tạo ra một môi trường thông tin minh bạch, nâng cao trách nhiệm
giải trình của những bên liên quan.
Trong bài nghiên cứu của Christiaens và cộng sự (2013) nhằm mục tiêu xác
định nguyên nhân cũng như các yếu tố tác động đến việc cải cách kế toán công và
việc vận dụng IPSAS tại các quốc gia theo nhiều mức độ khác nhau. Kết quả nghiên
cứu cho thấy chính sự khác biệt về văn hóa, lịch sử, năng lực thể chế của mỗi quốc
gia, cùng sự tác động của kế toán doanh nghiệp đã có những ảnh hưởng đáng kể đến
quá trình cải cách và vận dụng IPSAS với nhiều mức độ khác nhau. Nghiên cứu này
đã được thực hiện tại nhiều quốc gia, theo đó các khảo sát đư ợc chia ra cho từng
nhóm nước có cùng đặc điểm quản lý tài chính công nhằm giải thích các tác động tích
cực của việc sử dụng kế toán dồn tích đang ngày càng tăng lên, đ ặc biệt là khi áp
dụng IPSAS. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại các quốc gia thường
song hành cùng việc cải cách chính sách kế toán tại quốc gia đó.
Bellanca (2014), đã thực hiện một nghiên cứu nhằm cung cấp một bức tranh
toàn cảnh về mức đ ộ áp dụng IPSAS tại các quốc gia thành viên là của Liên minh
Châu Âu. Một cuộc khảo sát với mục tiêu đo lường mức độ thực hiện IPSAS ở các
cấp đơn vị hành chính tại mỗi quốc gia, chủ yếu tập trung vào các khuôn khổ pháp lý
và cơ cở kế toán được sử dụng trong mỗi quốc gia. Kết quả nghiên cứu cho thấy, vai
trò của Chính phủ trong thiết lập hệ thống pháp lý là một nhân tố quan trọng ảnh

11
hưởng đáng kể đến việc vận dụng IPSAS. Bên cạnh đó, sự khác biệt trong áp dụng cơ
sở kế toán giữa các quốc gia, trong khi một số nước đang tích c ực hiện đại hóa các
phương pháp kế toán thực hiện kế toán trên cơ sở dồn tích thì cũng có một số nước sử
dụng hệ thống kế toán truyền thống, áp dụng kế toán trên cơ sở tiền mặt. Chính
những khác biệt này là nguyên nhân làm cho mức độ áp dụng IPSAS tại các quốc gia
khác nhau, cùng với việc khiếm khuyết một đạo luật hướng dẫn cho việc áp dụng cơ
sở kế toán dồn tích cũng làm rào cản cho việc hòa hợp với IPSAS.
1.2 Tổng quan về các nghiên cứu tại Việt Nam
Trong bài nghiên cứu về "Giải pháp cho kế toán công ở Việt Nam" vào năm
2008, tác giả Nguyễn Đăng Huy đã đ ề xuất xây dựng lộ trình áp dụng chuẩn mực kế
toán công quốc tế trong lĩnh vực công đối với Việt Nam như sau: trước hết cần thành
lập Ủy ban chuẩn mực kế toán công với trách nhiệm là đầu tàu để triển khai thực hiện
dự án. Sau đó tiến hành soạn thảo ngay một số chuẩn mực quan trọng để kịp thời đáp
ứng nhu cầu thực tiễn đề ra, điển hình là các chuẩn mực kế toán công quốc tế quan
trọng như: IPSAS 01 - Chuẩn bị báo cáo tài chính, IPSAS 02 - Báo cáo lưu chuyển
tiền tệ, IPSAS 03 - Thặng dư hay thâm hụt ngân sách thuần trong từng giai đoạn, các
sai sót cơ bản và các thay đổi trong chính sách kế toán, IPSAS 12 - Hàng tồn kho,
IPSAS 17 - Bất động sản, nhà xưởng và trang thiết bị. Tiếp đến là việc thử nghiệm tại
các đơn vị điển hình cần có sự phối hợp đồng bộ và quan tâm của các cấp lãnh đạo,
sau cùng là nhân rộng các mô hình phù hợp ra toàn hệ thống đồng thời áp dụng các
chuẩn mực còn lại. Theo tác giả, điều quan trọng nhất khi thực hiện xây dựng cũng
như áp dụng các chuẩn mực là phải thực hiện theo từng bước và đúng với lộ trình đã
đề ra, việc đốt cháy giai đoạn để áp dụng ngay một chuẩn mực nào đó theo cơ sở kế
toán dồn tích sẽ không phù hợp với tình hình thực tế của Việt Nam hiện nay.
Năm 2009, Tác giả Đào Xuân Tiên trong bài nghiên cứu của mình về hệ thống
chuẩn mực kế toán công quốc tế và quan điểm xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán
công Việt Nam đã nêu lên quan điểm của mình về những nguyên tắc khi xây dựng hệ
thống chuẩn mực kế toán công Việt Nam cần nên vận dụng kinh nghiệm và lộ trình
khi xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán doanh nghiệp, chuẩn mực kiểm toán trước

12
đây nhằm giúp dễ dàng xác định và chọc lọc các nguyên tắc, nội dung của chuẩn mực
kế toán công quốc tế phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, cơ chế và hệ thống tổ chức
và quản lý ngân sách, tài sản công của các đơn vị hành chính sự nghiệp tại Việt Nam.
Tác giả Le Thi Nha Trang (2012), trong bài nghiên cứu về "Áp dụng chuẩn
mực kế toán công quốc tế vào kế toán nhà nước Việt Nam và các báo cáo tài chính"
đã nhận xét về tương lai của hệ thống kế toán nhà nước tại Việt Nam sẽ ngày càng
hoàn thiện hơn nếu các chuẩn mực kế toán quốc tế khi được áp dụng tại Việt Nam
được triển khai dựa trên cơ sở dồn tích, vì điều này góp nâng cao trách nhiệm giải
trình cho các thông tin tài chính nhà nước đang ngày càng được yêu cầu cao hơn về
cả tính minh bạch và toàn vẹn của chúng. Đồng thời khi các thông tin tài chính nhà
nước được cung cấp cho các bên liên quan một cách thuận lợi và hiệu quả sẽ góp
phần tạo điều kiện cho các báo cáo tài chính hợp nhất được thực hiện dễ dàng hơn,
nâng cao tính so sánh giữa báo cáo tài chính nhà nước của Viêt Nam với các nước
trên thế giới tạo lòng tin cho các nhà đầu tư và các tổ chức quốc tế khi thực hiện các
dự án đầu tư, hỗ trợ tại Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức được đặt ra
khi triển khai áp dụng các chuẩn mực kế toán công quốc tế tại Việt Nam mà điển hình
là việc thiếu nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, chi phí cho việc xây dựng,
triển khai và vận hành hệ thống thông tin kế toán công lớn. Đòi hòi nhà nước cần có
lộ trình cho việc chuyển đổi được phù hợp. Vì vậy câu hỏi được đặt ra trong bối cảnh
hiện nay có nên áp dụng IPSAS trong công tác quản lý tài chính khu vực công Việt
Nam hay không và nếu có thì mức độ nào áp dụng như thế nào cùng những yếu tố
nào trong nền kinh tế sẽ tác động đến quá trình đó. Thông qua việc phân tích các tài
liệu liên quan đến chế độ kế toán khu vực công tại Việt Nam cùng những tiêu chuẩn
để có thể áp dụng IPSAS, đồng thời tác giả đã tiến hành khảo sát bằng bảng câu hỏi
được gửi đến các giảng viên và viên chức đang làm trong những lĩnh vực có liên quan
đến kế toán công để có các ý kiến, nhận định của họ về việc áp dụng IPSAS cho kế
toán công Việt Nam.
Trong một nghiên cứu bàn về thang đó các nhân t ố phi tài chính ảnh hưởng
vận dụng chuẩn mực kế toán trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Đà N ẵng vào

13
năm 2013 của Trần Đình Khôi Nguyên, tác giả đã chỉ ra bốn nhân tố ảnh hưởng đến
việc vận dụng chuẩn mực kế toán là trình độ chuyên môn của kế toán viên, cộng đồng
kế toán, hướng dẫn thực hiện vận dụng chuẩn mực và quan đi ểm của nhà quản lý.
Nghiên cứu này phù hợp với quan đi ểm các đơn v ị công khi xây dựng và ban hành
các chuẩn mực cho riêng mình nên áp dụng và nghiên cứu các kinh nghiệm từ mô
hình nghiên cứu kế toán doanh nghiệp (Zeff, 2012; Christiaens, 2014). Trong tương
lai cần mở rộng nghiên cứu trong phạm vi cả nước để kiểm định độ tin cậy của thang
đo nhằm kiểm chứng sự ảnh hưởng thật sự của các nhân tố trong việc vận dụng chuẩn
mực kế toán.
Trong bài nghiên cứu của tác giả Ngô Thanh Hoàng (2014) bàn về hệ thống kế
toán công ở Việt Nam cùng những thực trạng và kiến nghị, đã đánh giá những tồn tại
của hệ thống kế toán công trên các phương diện như: so sánh với các chuẩn mực kế
toán công quốc tế, thực trạng kế toán công, tính hiệu quả của thông tin hệ thống kế
toán công đối với lãnh đạo, quản lý và quản trị. Tác giả cho rằng có quá nhiều tầng
lớp pháp lý quy định trong hệ thống kế toán công nhưng lại chưa ban hành hệ thống
chuẩn mực kế toán công. Vì thế, theo đề nghị của tác giả, cần ban hành ngay hệ thống
chuẩn mực kế toán công ở Việt Nam. Trong đó, những chuẩn mực thuộc nhóm tài sản
rất tương đ ồng với chuẩn mực kế toán doanh nghiệp cần đư ợc ban hành càng sớm
càng tốt.
Với đề tài: “Xác định các nhân tố ảnh hưởng việc vận dụng chuẩn mực kế toán
công: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ tại Việt Nam” vào năm 2015, tác giả Nguyễn Như
Quỳnh đã xác định các nhân tố ảnh hưởng, đo lường, đánh giá mức độ tác động, đồng
thời phân tích nguyên nhân phát sinh và mối liên hệ của các nhân tố đến tiến trình
xây dựng Chuẩn mực kế toán công Việt Nam. Dựa trên các nhân tố đã phát hiện,
nghiên cứu làm rõ những đi ều kiện tiền đ ề cần thiết đ ể Việt Nam xây dựng chuẩn
mực kế toán công theo hướng vận dụng Chuẩn mực kế toán công quốc tế nhưng phù
hợp với thể chế chính trị, kinh tế, văn hóa của Việt Nam. Qua đó tác giả đề xuất các
chính sách nhằm tác đ ộng vào cơ chế quản lý tài chính công và hệ thống kế toán
công, cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách thích hợp nhằm tác

14
động thúc đẩy tiến trình xây dựng Chuẩn mực kế toán công Việt Nam. Mặc dù còn
vấp phải một số hạn chế trong việc xác định cỡ mẫu, nhưng bài nghiên cứu đã mở ra
một số hướng nghiên cứu trong tương tai như việc phát triển thêm một số nhân tố
khác mà bài nghiên cứu chưa phát triển, dựa trên mô hình nghiên cứu hiện tại để phát
triển các biến quan sát phù hợp hơn trong các bài nghiên cứu tiếp theo.
Tác giả Đào Phương Thuý (2016), với bài nghiên cứu về các nhân tố ảnh
hưởng khi vận dụng một chuẩn mực kế toán công quốc tế IPSAS 17 bất đ ộng sản,
nhà xưởng, thiết bị vào Việt Nam. Tác giả đã đưa ra cái nhìn khái quát v ề áp dụng
một chuẩn mực cụ thể vào các đơn vị HCSN Việt Nam và sự cần thiết nên ban hành
chuẩn mực TSCĐ hữu hình. Với kết quả khảo sát 194/206 ý kiến cho rằng các đơn vị
HCSN ở Việt Nam cần kế toán TSCĐ hữu hình theo chuẩn mực quốc tế, cho thấy vấn
đề nghiên cứu chính là vấn đ ề được các đ ối tượng quan tâm. Từ tham khảo các
nghiên cứu trước, tác giả đề nghị mô hình nghiên cứu với một biến phụ thuộc là vận
dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế bất động sản, nhà xưởng, thiết bị và bảy biến
độc lập gồm: hệ thống pháp lý; hệ thống chính trị; trình độ chuyên môn và nhận thức
của kế toán viên; công tác thanh tra, kiểm tra; kinh nghiệm ban hành chuẩn mực, đào
tạo nguồn nhân lực và hệ thống thông tin. Kết quả nghiên cứu thu được có ba nhân tố
ảnh hưởng khi vận dụng IPSAS 17 là kiến thức và nhận thức, điều kiện tổ chức và hệ
thống chính trị. Mặc dù còn gặp phải một số khó khăn hạn chế, song bài nghiên cứu
đã mở ra các hướng nghiên cứu mới trong việc áp dụng cụ thể nhiều hơn nữa các
chuẩn mực kế toán công quốc tế sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn của Việt
Nam.
Trong bài nghiên cứu về những nhấn tố ảnh hưởng đến việc xây dựng chuẩn
mực kế toán công Việt Nam trong điều kiện vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc
tế của tác giả Cao Thị Cẩm Vân (2016), tác giả đã chỉ ra các nguyên nhân tác động
làm chậm tiến trình xây dựng chuẩn mực kế toán công Việt Nam, từ những phát hiện
đó sẽ làm cơ sở cho việc đ ề xuất các chính sách đ ể thúc đ ẩy tiến trình xây dựng
Chuẩn mực kế toán công Việt Nam. Luận án đi sâu đánh giá những nhân tố tác động
làm chậm tiến trình xây dựng chuẩn mực kế toán công như hệ thống pháp lý, những

15
kỹ thuật áp dụng,… Tuy nhiên, luận án chưa khai thác từng nội dung cụ thể của
IPSAS có thể vận dụng vào nội dung chuẩn mực kế toán công Việt Nam, nội dung
nào có thể vận dụng tại Việt Nam mà không cần thay đ ổi, nội dung nào cần đi ều
chỉnh hoặc xây dựng mới cho Việt Nam. Do đó rất cần thiết cho những nghiên cứu kế
tiếp để phân tích đánh giá nội dung của từng IPSAS và mức độ có thể vận dụng vào
điều kiện thực tế để xây dựng chuẩn mực kế toán công Việt Nam.
1.3 Nhận xét các nghiên cứu trước và xác định khe hổng nghiên cứu
1.3.1 Nhận xét
Từ việc xem xét, đánh giá các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên
quan đến đề tài mà tác giả đang nghiên cứu kết hợp với nghiên cứu xu hướng chung
kế toán khu vực công của các quốc gia trên thế giới, tác giả nhận thấy đối với các
nghiên cứu nước ngoài, các nhà nghiên cứu đều đưa ra các lợi ích khi áp dụng chuẩn
mực kế toán công quốc tế IPSAS trong cải cách hệ thống kế toán công của các nước
(Chan, 2006; Roje và cộng sự, 2010; Ilie và Miose, 2012; Sour, 2012). Một vài tác
giả cũng nghiên cứu đến các nhân tố ảnh hưởng đến sự chấp nh ận IPSAS tại một
nước và xác định các nhân tố cụ thể tác đ ộng đến sự chấp nh ận này (Chan, 2006;
Karia, 2007; Hasimi, 2012; Christiaens và cộng sự, 2013; Bellanca, 2014).
Đối với các nghiên cứu trong nước, các tác giả đều cho rằng một trong những
giải pháp để hoàn thiện hệ thống kế toán công ở Việt Nam là cần nghiên cứu và ban
hành chuẩn mực kế toán công. Các bài nghiên cứu cụ thể về các nhân tố ảnh hưởng
đến vận dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế cho kế toán công Việt Nam, chỉ mới
dừng lại đến việc nghiên cứu những nhân tố tác động cho toàn hệ thống chuẩn mực
mà chưa đi sâu vào t ừng chuẩn mực cụ thể (Le Thi Nha Trang, 2012; Nguyễn Thị
Thu Hiền, 2015; Cao Thị Cẩm Vân, 2016).
1.3.2 Xác định khe hổng nghiên cứu
Sau khi tổng hợp nội dung từ các nghiên cứu trước có liên quan, tác giả
đưa ra các nhận định như sau:

16
- Các nhân tố ảnh hưởng vi ệc vận dụng chuẩn mực kế toán doanh nghiệp đã
được nhiều tác giả nghiên cứu nhưng lĩnh vực nghiên cứu thuộc kế toán công
còn rất ít. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để xác định cũng như làm rõ v ấn đề
này.
- Việt Nam do chưa ban hành chuẩn mực kế toán công nên việc vận dụng chuẩn
mực kế toán công quốc tế vào Việt Nam còn nhiều vấn đề cần nghiên cứu, đặc
biệt là các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng.
- Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng khi vận dụng hệ thống chuẩn mực kế toán
công quốc tế vào Việt Nam được nhiều tác giả thực hi ện nhưng có rất ít bài
nghiên cứu đi sâu cụ thể cho một chuẩn mực riêng biệt gắn liền với hoạt động
HCSN.
- Tại các quốc gia đã ban hành chuẩn mực kế toán công ho ặc áp dụng theo
chuẩn mực kế toán công quốc tế, các tác giả nghiên cứu nhiều chuẩn mực
trong một cùng một bài nghiên cứu. Hầu như rất ít tác giả nghiên cứu sâu vào
một chuẩn mực cụ thể.
- Có nhiều bài nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng hay thực hiện
IPSAS ở các nước nhưng khi áp dụng vào Việt Nam thì sẽ có những nhân tố
đặc thù phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh riêng của Việt Nam.
Dựa trên quan điểm kế thừa và phát huy những điểm mạnh của các nghiên cứu
trước cùng các nhận đ ịnh trên, tác giả thấy rằng mảng đề tài về kế toán công Vi ệt
Nam còn nhiều vấn đề có thể tiếp tục khai thác. Một trong những chủ đề nổi bật và
cấp thiết đó là nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng khi v ận dụng chuẩn mực kế toán
công quốc tế cho hệ thống kế toán hành chính sự nghiệp tại Việt Nam. Và khi vận
dụng một chuẩn mực cụ thể thì sự tác đ ộng của các nhân tố sẽ khác nhau. Tác giả
nhận thấy vấn đề nghiên cứu là các nhân tố ảnh hưởng khi vận dụng một chuẩn mực
kế toán công quốc tế vào Việt Nam là cần thiết, cụ thể tác giả chọn chuẩn mực IPSAS
số 12 về hàng tồn kho vì đ ây là một chuẩn mực quan trọng cần nghiên cứu để v ận
dụng vào quản lý tài sản công trong các đơn vị HCSN của Việt Nam hữu hiệu và hiệu
quả.

17
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Qua nghiên cứu tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước, tác
giả nhận thấy việc cần thiết áp dụng các chuẩn mực kế toán công quốc tế là nhu cầu
cấp thiết cho sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia trong đó có Việt Nam.
Cùng với nó, thì quá trình vận dụng sẽ gặp nhiều khó khăn và chịu tác động bởi nhiều
yếu tố. Khi vận dụng các chuẩn mực quốc tế, những trở ngại trong quá trình nghiên
cứ và áp dụng là điều không trá nh khỏi. Các vấn đ ề về chi phí, công nghệ, con
người,… luôn là những nhân tố quan trọng quyết định sự thành cô ng của việc vận
dụng.

18
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1 Tổng quan về chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12 (IPSAS 12)
2.1.1 Giới thiệu chung về chuẩn mực kế toán công quốc tế
Hội đồng chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSASB) thuộc Liên đoàn kế toán
quốc tế (IFAC) đã soạn thảo các chuẩn mực kế toán cho các đơn vị thuộc lĩnh vực
công hay còn gọi là chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS). IPSASB nhận thấy
những lợi ích rất lớn nếu như thông tin tài chính giữa các cơ quan thực thi quyền
pháp lý đ ảm bảo tính thống nhất và có thể so sánh, và IPSASB tin rằng IPSAS sẽ
đóng một vai trò quan trọng nhằm đạt được lợi ích đó. IPSAS khuyến khích mạnh mẽ
các chính phủ và cơ quan soạn thảo chuẩn mực quốc gia tham gia vào việc xây dựng
các chuẩn mực của IPSASB bằng cách gửi ý kiến đóng góp đối với đề xuất ghi trong
các bản dự thảo công bố.
IPSASB ban hành các IPSAS liên quan đ ến báo cáo tài chính trên cơ sở kế
toán dồn tích và cơ sở kế toán tiền mặt. Các IPSAS trên cơ sở dồn tích được xây dựng
trên Các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs) do Ủy ban chuẩn mực kế toán
quốc tế (IASB) ban hành nếu các IFRSs này phù hợp với các đ ặc thù của lĩnh vực
công. Các IPSAS này cũng giải quyết các vấn đ ề cụ thể liên quan đ ến báo cáo tài
chính mà IFRSs không đề cập đến.
Việc các chính phủ chấp nhận áp dụng IPSASs sẽ góp phần nâng cao chất
lượng và tính so sánh của các thông tin tài chính do các đơn v ị thuộc lĩnh vực công
báo cáo trên thế giới (Chan, 2006). IPSASB thừa nhận quyền của các chính phủ và
các cơ quan soạn thỏa chuẩn mực quốc gia trong việc xây dựng các chuẩn mực kế
toán và hướng dẫn cách lập báo cáo tài chính trong phạm vi quyền lực pháp lý có thể
được thực thi của họ. IPSASB khuyến khích việc sử dụng IPSASs và sự hòa hợp giữa
các quy định của quốc gia với IPSASs. Các báo cáo tài chính được coi là phù hợp với
IPSASs chỉ khi chúng tuân thủ mọi quy định của mỗi IPSAS áp dụng.
• Phạm vi và quyền hạn của chuẩn mực kế toán
công: a. Phạm vi của chuẩn mực:

19
IPSASB soạn thảo IPSASs áp dụng cho cơ sở kế toán dồn tích và IPSASs áp
dụng cho cơ sở tiền mặt. IPSASs đưa ra các quy đ ịnh liên quan đến việc ghi nhận,
đánh giá, trình bày và công bố các giao dịch và sự kiện trong các báo cáo tài chính
mục đích chung.
IPSASs được thiết kế để áp dụng cho các báo cáo mục đích chung của các đơn
vị thuộc lĩnh vực công. Đơn vị thuộc lĩnh vực công bao gồm các chính quyền trung
ương, các chính quyền khu vực (ví dụ, các bang, các tỉnh hoặc các vùng lãnh thổ),
chính quyền địa phương (ví dụ, thành phố, thị trấn) và các đơn vị trực thuộc các đơn
vị này (ví dụ, phòng ban, cơ quan, hội đồng, ủy ban), ngoại trừ các đơn vị được chỉ
định. Chuẩn mực này không áp dụng cho các đơn vị kinh doanh bằng vốn Nhà nước
(GBEs). GBEs áp dụng các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRSs) do ủy ban
chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB) ban hành. Bất kỳ sự hạn chế áp dụng của từng
IPSASs cụ thể được quy định rõ ràng trong chuẩn mực này. IPSASs không được áp
dụng cho các khoản mục không trọng yếu.
b. Quyền hạn của chuẩn mực kế toán công quốc tế:
Trong mỗi phạm vi quyền hạn pháp lý có thể được thực thi, các quy định có
thể chi phối nội dung của báo cáo tài chính mục đích chung do các đơn v ị trong lĩnh
vực công thực hiện. Các quy định này có thể ở dưới hình thức những yêu cầu báo cáo
theo luật đ ịnh, các đ ịnh hướng và hướng dẫn báo cáo tài chính, và/hoặc các chuẩn
mực kế toán do chính phủ ban hành, cơ quan quản lý và/hoặc cơ quan kế toán chuyên
môn trong phạm vi quyền lực pháp lý có thể được thực thi liên quan.
IPSASB tin rằng vệc áp dụng IPSASs, cùng với việc công bố tính tuân thủ
theo những quy định của chuẩn mực sẽ giúp cải thiện đáng kể chất lượng các báo cáo
tài chính mục đích chung do các đơn v ị trong lĩnh vực công thực hiện. Ngược lại,
chính điều đó sẽ giúp đưa đến thông tin đánh giá tốt hơn về quyết định phân bổ nguồn
lực của chính phủ, nhờ đó tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
IPSASB thừa nhận quyền của chính phủ và của các cơ quan soạn thảo chuẩn
mực cấp quốc gia trong việc xây dựng các chuẩn mực kế toán và hướng dẫn cho báo

20
cáo tài chính trong phạm vi quyền lực pháp lý có thể thực thi. IPSASs có thể trợ giúp
các cơ quan soạn thảo chuẩn mực này trong khi xây dựng các chuẩn mực mới hoặc
trong khi sửa đ ổi các chuẩn mực hiện hành nhằm nâng cao tính so sánh. IPSASB
khuyến khích mạnh mẽ việc áp dụng IPSASs và sự hòa hợp các yêu cầu quốc gia với
IPSASs. Nếu tách rời, cả IPSASB và tổ chức nghề nghiệp kế toán đ ều không đ ủ
quyền lực để yêu cầu việc tuân thủ các quy định của IPSASs. Sự thành công từ những
nỗ lực của IPSASB phụ thuộc vào sự ghi nhận và hỗ trợ từ rất nhiều các nhóm đối
tượng quan tâm khác nhau trong phạm vi quyền lực pháp lý có thể thực hiện.
2.1.2 Một số vấn đề cơ bản về chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12
Chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12 - Hàng tồn kho đư ợc ban hành vào
tháng 7 năm 2001, sau đó được sửa đổi vào tháng 12 năm 2006.
a. Mục đích
Mục đích của chuẩn mực này là để quy định phương pháp kế toán hàng tồn kho
theo nguyên tắc giá gốc. Vấn đề quan trọng nhất trong kế toán hàng tồn kho là giá
gốc được ghi nhận như một tài sản và được theo dõi cho đến khi doanh thu liên
quan được ghi nhận. Chuẩn mực này cung cấp những hướng dẫn cụ thể về việc
xác định giá gốc và sau đó ghi nhận nó là một khoản chi phí, bao gồm khoản ghi
giảm tới mức giá trị thuần có thể thực hiện được. Chuẩn mực này cũng hướng dẫn
các phương pháp được sử dụng để xác định giá gốc hàng tồn kho.
b. Phạm vi
1. Một đơn v ị lập và trình bày báo cáo tài chính trên cở sở kế toán dồn tích
phải áp dụng chuẩn mực này theo nguyên tắc giá gốc cho kế toán hàng tồn kho, ngoại
trừ:
- Chi phí dở dang phát sinh từ hợp đồng xây dựng, bao gồm các hợp đồng dịch
vụ liên quan trực tiếp (chuẩn mực kế toán quốc tế về lĩnh vực công (IPSAS)
11, “Hợp đồng xây dựng”);
- Công cụ tài chính;

21
- Hàng tồn kho của người sản xuất là Gia súc, gia cầm, nông lâm sản và các
quặng, khoáng sản với điều kiện chúng được xác định theo giá trị thuần có thể
thực hiện phù hợp với các thông lệ đã được quy định trong các ngành kinh tế
nhất định;
- Chi phí dịch vụ dở dang sẽ được cung cấp trực tiếp miễn phí hoặc gần như
miễn phí cho người nhận.
2. Chuẩn mực này áp dụng cho tất cả các đơn vị công, không áp dụng cho các
đơn vị kinh doanh bằng vốn Nhà nước.
3. Các đơn vị kinh doanh bằng vốn Nhà nước phải tuân thủ chuẩn mực lập báo
cáo tài chính quốc tế (IFRSs) do Ủy ban chuẩn mực kế toán quốc tế công bố. Hướng
dẫn số 1 của Ủy ban lĩnh vực công với tiêu đề “Báo cáo tài chính của các đơn vị kinh
doanh bằng vốn Nhà nước” quy đ ịnh rằng IFRSs là phù hợp cho tất cả các doanh
nghiệp, cho dù các doanh nghiệp đó thuộc khu vực công hay khu vực tư nhân.
4. Hàng tồn kho của người sản xuất Gia súc, gia cầm, nông lâm sản và các
quặng, khoáng sản được đề cập phía trên có thể được đánh giá theo giá trị thuần có
thể thực hiện được ở những công đoạn nhất định của quá trình sản xuất.
Theo chuẩn mực kế toán công quốc tế số 12 – Hàng tồn kho thì Hàng tồn kho bao
gồm hàng hóa được mua và giữ để bán lại, ví dụ một đơn v ị mua hàng hóa và nắm
giữ để bán lại, hoặc đất đai và bất động sản khác được nắm giữ để bán. Hàng tồn kho
còn bao gồm thành phẩm, hoặc sản phẩm dở dang đang trong quá trình s ản xuất.
Hàng tồn kho cũng bao gồm nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ chuẩn bị sử dụng
trong quá trình sản xuất và hàng hóa được đơn vị mua hoặc sản xuất để phân phối cho
các đối tượng khác miễn phí hoặc với mức giá rất thấp.
c. Xác định giá trị hàng tồn kho
Hàng tồn kho được đánh giá theo giá thấp hơn giữa giá gốc và giá trị thuần có
thể thực hiện được, ngoại trừ các trường hợp theo quy định.
Hàng tồn kho đư ợc đánh giá theo giá th ấp hơn giữa giá gốc và giá thay thế
hiện tại trong trường hợp chúng được giữ để:

22
- Phân phối miễn phí hoặc ở mức giá rất thấp; hoặc
- Sử dụng trong quá trình sản xuất hàng hóa để phân phối miễn phí hoặc ở mức
giá rất thấp.
d. Giá gốc hàng tồn kho
Giá gốc hàng tồn kho phải bao gồm toàn bộ chi phí mua, chi phí chế biến và
những chi phí khác phát sinh để có được hàng tồn kho ở địa điểm và trạng thái hiện
tại.
e. Phương pháp xác định giá gốc hàng tồn kho
Phương pháp xác định giá gốc hàng tồn kho, ví dụ phương pháp chi phí định
mức hoặc phương pháp bán lẻ có thể được sử dụng cho mục đích tiện lợi nếu như cho
kết quả tính toán xấp xỉ với giá gốc. Chi phí định mức có tính đến các mức độ bình
thường của nguyên liệu, vật liệu, nhân công, tính hiệu quả và công suất sử dụng máy
móc, thiết bị. Mức độ bình thường luôn được xem xét lại và nếu cần thiết thì được
điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện hiện tại.
f. Phương pháp tính giá gốc
Giá gốc của đ ối tượng hàng tồn kho không biến đ ộng thường xuyên, những
hàng hóa hoặc dịch vụ sản xuất và được tách biệt cho những dự án cụ thể được xác
định theo phương pháp giá đích danh. Giá thực tế đích danh nghĩa là giá cụ thể gắn
liền với những hàng tồn kho xác định.
g. Giá trị thuần có thể thực hiện được
Giá gốc hàng tồn kho không thu hồi đủ nếu như hàng tồn kho bị hư hỏng, lỗi
thời toàn bộ hoặc từng phần hoặc khi giảm giá bán. Giá gốc hàng tồn kho cũng có thể
không thu hồi đủ nếu chi phí ước tính để hoàn thiện hoặc chi phí ước tính để bán, trao
đổi hoặc phân phối tăng lên. Việc ghi giảm giá gốc hàng tồn kho xuống bằng mức giá
trị thuần có thể thực hiện được thể hiện tính nhất quán với quan điểm cho rằng tài sản
không được phản ánh ở mức lớn hơn giá trị kinh tế hoặc dịch vụ tiềm tàng thu được
từ việc bán, trao đổi, phân phối hoặc sử dụng chúng.

23
h. Ghi nhận chi phí
Khi hàng tồn kho được bán, trao đổi hoặc phân phối, giá gốc của hàng tồn kho
được coi là chi phí phát sinh trong kỳ phù hợp với doanh thu liên quan đ ến chúng
được ghi nhận. Nếu như không có doanh thu liên quan, chi phí đư ợc ghi nhận khi
hàng hoá được phân phối hoặc khi dịch vụ được cung cấp. Giá trị ghi giảm hoặc hao
hụt của hàng tồn kho phải được ghi nhận là chi phí trong kỳ khi khoản ghi giảm hoặc
hao hụt phát sinh. Giá trị hoàn nhập của khoản ghi giảm hàng tồn kho được ghi nhận
là khoản giảm trừ vào giá trị hàng tồn kho đã đư ợc ghi nhận là chi phí trong kỳ mà
khoản hoàn nhập phát sinh.
2.2 Tổng quan về chế độ kế toán HCSN tại Việt Nam đối với Hàng tồn kho
2.2.1 Giới thiệu chung về đơn vị HCSN
Theo Luật kế toán Việt Nam (2015): Đơn vị hành chính sự nghiệp (HCSN) là
các đơn vị, cơ quan hoạt động bằng nguồn kinh phí do ngân sách Nhà nước hoặc cấp
trên cấp phát hoặc bằng nguồn kinh phí khác như hội phí, học phí, viện phí, kinh phí
được tài trợ, thu từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ,… để phục vụ các nhiệm vụ của
Nhà nước, chủ yếu là các hoạt động chính trị xã hội.
Theo phân cấp quản lý tài chính, đơn vị HCSN được tổ chức theo hệ thống dọc
tương ứng với từng cấp ngân sách nhằm phù hợp với công tác chấp hành ngân sách
cấp đó. Cụ thể đơn vị HCSN được chia thành 3 cấp:
- Đơn vị dự toán cấp I: Là đơn vị trực tiếp nhận dự toán ngân sách hàng năm do
Thủ tướng Chính phủ hoặc Uỷ ban nhân dân giao. Đơn vị dự toán cấp I thực
hiện phân bổ, giao dự toán ngân sách cho đơn vị cấp dưới trực thuộc.
- Đơn vị dự toán cấp II: Là đơn vị cấp dưới đơn vị dự toán cấp I, được đơn vị
dự toán cấp I giao dự toán và phân bổ dự toán được giao cho đơn vị dự toán
cấp III (trường hợp được ủy quyền của đơn vị dự toán cấp I).
- Đơn vị dự toán cấp III: Là đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách, được đơn vị dự
toán cấp I hoặc cấp II giao dự toán ngân sách.

24
Đơn vị cấp dưới của đơn v ị dự toán cấp III được nhận kinh phí để thực hiện
phần công việc cụ thể, khi chi tiêu phải thực hiện công tác kế toán và quyết toán theo
quy định.
Như vậy, đơn vị HCSN rất đa dạng, phạm vi rộng, chi cho hoạt động chủ yếu
được thực hiện thông qua nguồn kinh phí của nhà nước cấp phát. Đặc đi ểm nổi bật
của đơn vị HCSN là không phải là đơn vị hạch toán kinh tế, chức năng chủ yếu không
phải là SXKD mà hoạt động theo mục tiêu, nhiệm vụ của Nhà nước.
2.2.2 Chế độ kế toán HCSN về Hàng tồn kho
Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp đư ợc ban hành theo quyết đ ịnh
19/2006/QĐ-BTC thay thế Thông tư số 184/1998/TT-BTC ngày 28/12/1998 và gần
đây nhất đã đư ợc sửa đ ổi, bổ sung theo thông tư số 185/2010/TT-BTC ngày
15/11/2010 của Bộ Tài chính hướng dẫn kế toán quyết toán vật tư, hàng hóa tồn kho,
giá trị khối lượng sửa chữa lớn, xây dựng cơ bản hoàn thành ở thời điểm cuối năm đã
đáp ứng được phần nào yêu cầu đổi mới của cơ chế tài chính về chế độ tự chủ, tự chịu
trách nhiệm về biên chế và kinh phí quản lý hành chính trong các cơ quan hành chính
và các đơn vị sự nghiệp.
Theo quy định hiện hành thì Hàng tồn kho trong các đơn v ị HCSN bao gồm
nguyên vật liệu (NLVL), công cụ, dụng cụ (CCDC), sản phẩm và hàng hóa được tồn
trữ trong kho chờ để bán. Nguyên vật liệu, dụng cụ trong các đơn v ị hành chính sự
nghiệp (HCSN) là đi ều kiện vật chất cần để phục vụ cho các hoạt động của đơn v ị
theo chức năng nhiệm vụ được giao. Nguyên vật liệu bao gồm các loại nguyên liệu,
vật liệu, nhiên liệu, phụ tùng thay thế. Dụng cụ bao gồm các loại dụng cụ, công cụ
không đủ tiêu chuẩn là tài sản cố định. Sự khác nhau căn bản giữa NLVL và CCDC
là NLVL sẽ bị thay đổi hình thái vật chất khi tham gia vào quá trình hoạt động, còn
CCDC thì sẽ không bị thay đổi hình thái vật chất những sẽ giảm dần năng lực trong
quá trình sử dụng.
Sản phẩm và hàng hóa là những loại hàng được tồn trữ trong kho để chờ xuất
bán. Sản phẩm đư ợc hình thành thông qua quá trình sản xuất, chế biến của đơn v ị.

25
Hàng hóa là những sản phẩm đã được sản xuất hoàn chỉnh bởi nhà sản xuất, được đơn
vị mua về với mục đích thương mại.
Đánh giá NLVL, CCDC, hàng hoá, sản phẩm. Hạch toán nhập, xuất, tồn kho
vật liệu, dụng cụ, hàng hoá, sản phẩm trong đơn v ị HCSN phải phản ánh theo giá
thực tế. Việc xác định giá thực tế làm căn cứ ghi sổ kế toán được quy định cho từng
trường hợp cụ thể:
a. Giá thực tế của vật liệu, dụng cụ, hàng hoá sản phẩm nhập kho
Giá thực tế của vật liệu, dụng cụ mua ngoài nhập kho:
- Đối với vật liệu, dụng cụ dùng cho hoạt động thường xuyên, dự án đề tài: được
tính theo giá mua thực tế ghi trên hoá đơn (tổng giá thanh toán). Các chi phí
liên quan tới quá trình thu mua (chi phí thu mua, vận chuyển, bốc dỡ) được ghi
trực tiếp vào các khoản chi phí có liên quan.
- Đối với vật liệu, công cụ dùng cho hoạt động SXKD
• Đối với đơn vị tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ giá thực tế của vật
liệu, dụng cụ mua ngoài dùng vào hoạt động SXKD là giá mua không có thuế
GTGT. Đối với đơn vị tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp: Giá thực
tế của vật liệu, dụng cụ mua ngoài là tổn giá mua có thuế GTGT, tức là tổng
giá thanh toán. Giá thực tế của vật liệu, dụng cụ tự chế nhập kho là toàn bộ chi
phí thực tế hợp lý, hợp lệ đơn vị bỏ ra để sản xuất vật liệu, dụng cụ đã.
• Giá thực tế của vật liệu, dụng cụ thu hồi là giá do hội đồng đánh giá tài sản của
đơn vị xác định trên cơ sở giá trị hiện còn của vật liệu, dụng cụ đã. Giá thực tế
của hàng hoá mua về để kinh doanh là giá thực tế ghi trên hoá đơn mua hàng
cộng với chi phí thu mua, vận chuyển. Đối với sản phẩm do đơn vị tự sản xuất:
giá thực tế nhập kho là giá thành thực tế của sản phẩm hoàn thành nhập kho.
• Đối với sản phẩm thu hồi được trong nghiên cứu, chế thử, thí nghiệm: giá nhập
kho được xác định trên cơ sở giá có thể mua bán được trên thị trường (do hội
đồng định giá của đơn vị xác định).

26
b. Giá thực tế của vật liệu, dụng cụ, hàng hoá sản phẩm xuất kho:
Việc xác định giá thực tế của vật liệu, dụng cụ, hàng hoá có thể áp dụng một
trong các phương pháp sau:
- Giá thực tế bình quân gia quyền
- Giá thực tế nhập trước xuất trước
- Giá thực tế nhập sau xuất trước
- Giá thực tế đích danh
c. Nguyên tắc và nhiệm vụ kế toán vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hoá
1. Nguyên tắc hạch toán kế toán vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hoá
Phải chấp hành đầy đủ các quy định về quản lý, nhập xuất kho vật liệu, dụng
cụ, sản phẩm, hàng hoá, tất cả các loại hàng tồn kho này khi nhập xuất đều phải cân,
đo, đong, đếm và bắt buộc phải có phiếu nhập kho, phiếu xuất kho.
Hạch toán chi tiết các loại hàng tồn kho phải được thực hiện đồng thời ở kho
và phòng kế toán. Định kỳ kế toán phải thực hiện đối chiếu với thủ kho về số lượng
nhập, xuất, tồn kho từng thứ vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, hàng hoá, trường hợp phát
hiện chênh lệch phải báo ngay cho trưởng phòng kế toán và thủ trưởng đơn vị biết để
kịp thời xác định nguyên nhân và có biện pháp xử lý. Hạch toán kế toán nhập, xuất,
tồn kho vật liệu, dụng cụ, hàng hoá, sản phẩm phải luôn theo giá thực tế.
2. Nhiệm vụ hạch toán kế toán
Ghi chép, phản ánh chính xác, đầy đủ, kịp thời tình hình nhập, xuất, tồn kho
vật liệu, dụng cụ, hàng hoá, sản phẩm, hàng hoá. Giám đốc kiểm tra tình hình thực
hiện các định mức sử dụng, tình hình hao hụt, dôi thừa góp phần tăng cường quản lý
sử dụng một cách hợp lý tiết kiệm vật tư, dụng cụ, hàng hoá, sản phẩm theo đúng quy
định của chế độ nhà nước.
Cùng với hệ thống pháp lý trong kế toán công là Luật Ngân sách nhà nước số
01/2002/QH11 ngày 16/12/2002 và Luật Ngân sách nhà nước sửa đ ổi số
83/2015/QH13 ngày 25/6/2015 đã quy đ ịnh về các khoản thu – chi ngân sách nhà

27
nước cụ thể. Luật Ngân sách nhà nước đã tạo ra khuôn khổ pháp lý cho việc quản lý
chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả ngân sách nhà nước, phát huy được nhiều mặt tích cực,
nâng cao được hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách và tài sản nhà nước.
2.2.3 Những điểm khác biệt giữa quy định quản lý Hàng tồn kho tại Việt
Nam hiện nay và điều kiện vận dụng IPSAS 12
Theo nhận xét của PGS.TS Phạm Văn Đăng (2013) bàn về quá trình hình
thành và phát triển của kế toán Việt Nam thì để xây dựng nền kinh tế thị trường theo
định hướng XHCN đòi hỏi kế toán nhà nước một mặt phải thừa nhận các nguyên tắc,
thông lệ phổ biến của quốc tế, đồng thời, phải có mô hình quản lý phù hợp với đặc
điểm và trình độ phát triển kinh tế của Việt Nam. Vì vậy, đòi hỏi những người soạn
thảo chuẩn mực kế toán Việt Nam phải có nhận thức về sự khác biệt của kế toán nhà
nước với kế toán công quốc tế để hài hoà giữa kế toán Nhà nước Việt Nam với chuẩn
mực kế toán quốc tế. Do đó vẫn tồn tại một số điểm khác biệt giữa CMKT công quốc
tế và chế độ kế toán HCSN tại Việt Nam trong công tác quản lý hang tồn kho được
thể hiện như:
a. Về đối tượng áp dụng: Kế toán trong lĩnh vực nhà nước của Việt Nam (viết tắt
là kế toán nhà nước) áp dụng cho: các đơn vị thu, chi NSNN; các cơ quan hành
chính, đơn v ị sự nghiệp có sử dụng kinh phí NSNN; các đơn v ị sự nghiệp tổ
chức không sử dụng kinh phí NSNN; các quỹ tài chính của Nhà nước. Kế toán
nhà nước Việt Nam không áp dụng cho DN nhà nước và các DN khác thuộc
mọi thành phần kinh tế.
Trong khi, CMKT công quốc tế áp dụng cho các đơn v ị thuộc chính quyền
trung ương, các chính quy ền khu vực; chính quyền đ ịa phương và các đơn v ị trực
thuộc các đơn vị này; các đơn vị cung cấp dịch vụ công được Nhà nước tài trợ thường
xuyên. Nhà nước chịu trách nhiệm về tài sản công nợ khi phá sản. CMKT công
không áp dụng cho DNNN, các đơn v ị, tổ chức công không đư ợc tài trợ thường
xuyên để duy trì hoạt động liên tục.

28
b. Về áp dụng cơ sở kế toán: Các đơn v ị kế toán nhà nước Việt Nam đang áp
dụng các cơ sở kế toán khác nhau. Đơn vị thu, chi ngân sách áp dụng cơ sở kế
toán tiền mặt có điều chỉnh (đã theo dõi tạm ứng, nợ phải thu, nợ phải trả); đơn
vị HCSN áp dụng cơ sở kế toán dồn tích có điều chỉnh (đã hạch toán đầy đủ nợ
phải thu, nợ phải trả, tính hao mòn của TSCĐ nhưng chưa tính vào chi phí
hoạt động trong kỳ kế toán). Còn CMKT công quốc tế phân định rõ ràng 2 cơ
sở kế toán: kế toán trên cơ sở tiền mặt; kế toán trên cơ sở dồn tích.
Cùng với những điểm khác biệt chung, thì chế độ kế toán HCSN tại Việt Nam
và CMKT công quốc tế có những điểm khác biệt cụ thể riêng về kế toán hàng tồn kho
như sau:
Chế độ kế toán HCSN tại Việt Nam quy định cuối năm, nguyên vật liệu, công
cụ, dụng cụ đã mua chưa sử dụng hết cũng được tính hết vào chi trong kỳ và được
quyết toán. CMKT công quốc tế (IPSAS 12) lại quy đ ịnh giá trị hàng tồn kho chỉ
được ghi nhận vào chi phí trong kỳ cho phù hợp với doanh thu được ghi nhận. Còn
công cụ dụng cụ liên quan đến nhiều kỳ thì lại tính toàn bộ giá trị của công cụ dụng
cụ đó vào kỳ nào xuất sử dụng. Quy định của chế độ kế toán HCSN Việt Nam rõ ràng
không phù hợp với nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí, khi mà IPSAS
được thực hiện theo phương pháp kế toán dồn tích sẽ giúp các cơ quan chức năng có
cái nhìn tổng quan về tình hình thu chi, sử dụng hàng tồn kho của các đơn vị trong cả
một thời kỳ thì chế độ kế toán HCSN tại Việt Nam vẫn đang ghi nhận theo cơ sở kế
toán dồn tích sẽ dễ gây hiểu nhầm trong việc đánh giá hiệu suất sử dụng tài sản công.
2.3 Tổng quan lý thuyết nền phục vụ cho việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng
2.3.1 Lý thuyết quản lý công mới (NPM)
2.3.1.1 Nội dung lý thuyết
Được đề xuất bởi Hood (1991), lý thuyết quản lý công mới ra đời bắt nguồn từ
yêu cầu đổi mới quản lý trong lĩnh vực công, phù hợp với sự phát triển của nền kinh
tế thị trường và quá trình toàn cầu hóa. Nếu như mô hình quản lý công truyền thống

29
(Traditional Public Management) đư ợc biết đ ến với những đ ặc đi ểm như thực hiện
theo mệnh lệnh, theo những quy tắc có sẵn một cách cứng nhắc, việc quản lý dựa trên
các yếu tố đầu vào,… thì lý thuyết quản lý công mới đư ợc xem là một cuộc cách
mạng về quản lý khu vực công. Mô hình quản lý công mới đề cao sự cạnh tranh trong
khu vực công, yêu cầu nhận thức lại vai trò của Nhà nước và cách thức sử dụng
nguồn lực công, theo đó tính hiệu quả và dân chủ được chú trọng. Với vai trò quản lý
cao nhất, song Nhà nước có thể chuyển giao một phần công việc cho khu vực tư nhân
đảm nhiệm, nhằm thu hút đư ợc đông đ ảo các thành phần xã hội tham gia vào hoạt
động quản lý khu vực công. Khi nền hành chính công có sự tham gia tích cực của xã
hội sẽ khắc phục những tồn tại như lãng phí, tham nhũng, lạm quyền,… phát sinh từ
mô hình quản lý công truyền thống trước đây. Đi ểm nổi bật của lý thuyết quản lý
công mới đó là nhấn mạnh hiệu quả sử dụng nguồn lực và kết quả đạt được, nghĩa là
chú trọng đến kết quả đầu ra thay vì chỉ tập trung đầu vào, nhấn mạnh vào chất lượng,
đáp ứng nhu cầu của công dân trong cung cấp dịch vụ công. Mô hình này cũng đẩy
mạnh việc phân cấp quản lý, giảm sự tập trung quyền lực, mở rộng quyền chủ động
cho địa phương trong phạm vi thẩm quyền của họ, thúc đẩy sự năng động trong quản
lý. Một trong những thành công của lý thuyết này chính là cải cách quản lý hành
chính, giảm quy mô của hệ thống cơ quan hành chính của Chính phủ, tăng cường
trách nhiệm giải trình và tính minh bạch trong quản lý nguồn lực công.
2.3.1.2 Vận dụng nội dung lý thuyết vào luận văn
Nghiên cứu lý thuyết quản lý công mới trong mối liên hệ với việc vận dụng
chuẩn mực kế toán công quốc tế, cho thấy rằng, việc vận dụng IPSAS để xây dựng
chuẩn mực kế toán công góp phần tăng cường vai trò quản lý của Chính phủ, theo đó,
một khuôn khổ pháp lý cần được thiết lập cho việc thực hiện chuẩn mực, hệ thống
quản lý của Chính phủ phải được thay đổi sâu rộng, đề cao tính hữu hiệu trong phân
cấp quản lý, chú trọng đến kết quả đầu ra, đẩy mạnh công tác thanh kiểm tra nhằm
tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan Chính phủ,… Với những ưu đi ểm
mang lại, lý thuyết quản lý công mới sẽ làm thay đ ổi căn bản, toàn diện khu vực
công, tạo nên những nhân tố tích cực và những điều kiện cần thiết, thúc đẩy việc hình

30
thành hệ thống chuẩn mực kế toán cho khu vực công quốc gia trên cơ sở vận dụng
IPSAS. Đi ều này góp phần giải thích cho các nhân tố hệ thống pháp lý, công tác
thanh kiểm tra, hệ thống thông tin.
2.3.2 Thuyết hành động hợp lý (TRA) và Lý thuyết hành vi dự định (TPB)
2.3.2.1 Nội dung lý thuyết
Thuyết hành động hợp lý (TRA) được Fishbein và Ajzen đưa ra năm 1980 cho
rằng: “Yếu tố quan trọng nhất quyết định hành vi của con người là ý đ ịnh thực hiện
hành vi đó”. Ý đ ịnh thực hiện hành vi được quyết định bởi hai nhân tố: thái độ của
một người về hành vi và tiêu chuẩn chủ quan liên quan đến hành vi. Kết quả của hai
yếu tố này hình thành nên ý đ ịnh thực hiện hành vi. Trên thực tế, lý thuyết này cho
thấy tính hiệu quả cao khi dự báo những hành vi nằm trong tầm kiểm soát của ý chí
con người.
Để giải quyết hạn chế của thuyết TRA trong việc giải thích những hành vi năm
ngoài kiểm soát, Ajzen đã phát tri ển một lý thuyết gọi là Thuyết hành vi dự định
(TPB) vào năm 1985. “Thuyết hành vi dự định (TPB) là phần mở rộng của lý thuyết
hành động hợp lý (TRA), sự cần thiết ra đời của TPB bởi những hạn chế của mô hình
ban đ ầu trong đ ối phó với các hành vi mà con người có đ ầy đ ủ quyền kiểm soát ý
chí” (Ajzen, 1991). Thuyết TPB đư ợc phát triển bằng cách thêm một thành phần
được gọi là “nhận thức kiểm soát hành vi” vào thuyết TRA. Sau đó trong mô hình
TPB, ý đ ịnh hành vi của một cá nhân là một chức năng có ba thành phần cơ bản là
thái độ đối với hành vi, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi.
2.3.2.2 Vận dụng nội dung lý thuyết vào luận văn
Áp dụng vào mô hình nghiên cứu để thấy rằng việc vận dụng một chuẩn mực
kết toán quốc tế phụ thuộc nhiều vào quan đi ểm của chính phủ và cơ quan quản lý
các cấp. Các cơ quan quản lý Nhà nước được Chính phủ – người đại diện công chúng
trao cho quyền quản lý và sử dụng NSNN cần có sự kỳ vọng vào một cuộc cách
mạng trong lĩnh vực tài chính công nhằm đem đến một kết quả đáng mong đợi sẽ tạo

31
nên động lực trong quá trình thực hiện cải cách. Giống như cách mà IPSAS đã đư ợc
áp dụng tại một số quốc gia đã đem đ ến những lợi ích rõ rệch, cho thấy tầm quan
trọng và sự cấp thiết của việc vận dụng IPSAS sẽ mang lại những thay đổi tích cực
trong công tác quản lý và điều hành kế toán công.
Từ những lợi ích của chuẩn mực kế toán công quốc tế mang lại, các cá nhân sẽ
cảm thấy nên vận dụng nó để cải cách cùng sự sẵn sàng cho sự đổi mới sẽ dẫn đến
hành vi ủng hộ. Càng nhiều nguồn lực và cơ hội các cá nhân sẽ có thêm động lực để
kiểm soát nhận thức làm cho họ cảm thấy dễ dàng hơn và có thái đ ộ tốt hơn trong
việc thực hiện một hành vi. Lý thuyết này giải thích cho các nhân tố trình độ chuyên
môn của kế toán viên, kinh nghiệm ban hành chuẩn mực, cộng đồng kế toán.
2.4 Những nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng IPSAS12 "Hàng tồn kho" tại
Việt Nam
Để làm cơ sở cho việc xây dựng mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận
dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế "Hàng tồn kho" vào Việt Nam, tác giả đã tiến
hành tổng hợp nghiên cứu của các nước về việc vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế, nhằm đưa ra một cái nhìn sơ lược về việc áp dụng IPSAS ở các môi trường
khác nhau góp phần làm định hướng xem xét để lựa chọn các nhân tố dự đoán sẽ ảnh
hưởng đến việc vận dụng chuẩn mực kế toán hàng tồn kho tại Việt Nam. Sau đó tác
giả dựa trên các nghiên cứu định tính tại Việt Nam, cụ thể là các nghiên cứu sau: Le
Thi Nha Trang (2012) với kết quả nghiên cứu là cần áp dụng IPSAS cho kế toán công
Việt Nam, Nguyễn Như Quỳnh (2015), Cao Thị Cẩm Vân (2016), Đào Phương Thuý
(2016) để xác đ ịnh các nhân tố ảnh hưởng đ ến vận dụng chuẩn mực kế toán công
quốc tế tại Việt Nam. Các nhân tố mà tác giả lựa chọn để đưa vào mô hình dựa trên
sự tham khảo ý kiến của chuyên gia đồng thời phù hợp với môi trường kinh tế xã hội
của Việt Nam trong giai đo ạn hiện nay, khi mà tính cấp thiết cần có một chuẩn mực
cụ thể về quản lý tài sản công nhằm đáp ứng các yêu cầu về công tác quản lý, sử dụng
tài sản công một cách hiệu quả, khắc phục được những tồn tại, hạn chế trong giai
đoạn đổi mới. Tác giả nhận diện có 7 nhân tố được đưa vào mô hình nghiên cứu

Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế Hàng Tồn Kho.doc

Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế Hàng Tồn Kho.doc

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế Hàng Tồn Kho.doc

Similaire à Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế Hàng Tồn Kho.doc (20)

Plus de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149

Plus de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói Liên hệ ZALO/TELE: 0973.287.149 (20)

Dernier

Dernier (20)

Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công Quốc Tế Hàng Tồn Kho.doc