Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI DỊCH VỤ CÔNG CỘNG
1.1. Tổng quan về dịch vụ công cộng
1.1.1. Khái niệm dịch vụ công cộng
Dịch vụ công công trong tiếng Việt thường được gọi là dịch vụ công.
Theo từ điển Tiếng Việt, dịch vụ là công việc phục vụ trực tiếp cho những nhu
cầu nhất định của số đông, có tổ chức và được trả công. Như vậy: Dịch vụ chính
là sản phẩm hàng hóa giữa một bên cung ứng và một bên thụ hưởng thông qua
các hoạt động nhất định và có sự tác động qua lại lẫn nhau giữa các bên.
Từ quan niệm về dịch vụ như trên, tác giả cho rằng:“Dịch vụ công chính
là dịch vụ do Nhà nước trực tiếp đảm nhận việc cung ứng hay ủy nhiệm cho
các cơ sở ngoài nhà nước thực hiện nhằm đảm bảo trật tự và công bằng xã hội,
phục vụ các lợi ích chung thiết yếu, các quyền và nghĩa vụ cơ bản của các tổ
chức và công dân”.
Có nhiều cách tiếp cận và cách hiểu khác nhau về dịch vụ công cộng.
Mỗi cách tiếp cận khác nhau sẽ có những cách hiểu khác nhau. Ở một số quốc
gia phát triển, tốc độ đô thị hóa cao, khi tiếp cận khái niệm dịch vụ công cộng
các nhà quản lý đô thị có định nghĩa về dịch vụ công cộng như sau: Dịch vụ
công cộng là từ thường được dùng để chỉ các dịch vụ mà chính phủ cung ứng
cho các công dân của mình, có thể là trực tiếp thông qua khu vực công hay là
cấp tài chính cho khu vực tư nhân cung ứng. Vấn đề này kết hợp với một sự
đồng thuận xã hội rằng một số dịch vụ trong đó phải đến được với tất cả mọi
người, bất kể thu nhập bao nhiêu. Cho dù DVCC không phải do chính phủ cung
ứng hay cấp tài chính đi nữa những các lý do xã hội và chính trị mà
8

chúng vẫn có khuôn khổ pháp lý khác với phần lớn các ngành kinh tế khác,…
và chúng có thể gắn liền với quyền cơ bản của con người, chẳng hạn như quyền
được cung cấp nước sạch, ánh sáng,…
Trong khi đó ở các nước đang phát triển như ở Lào và Việt Nam thì khi
nghiên cứu về DVCC, trong sách “Dịch vụ công và xã hội hóa dịch vụ công –
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” (Chu Văn Thành chủ biên, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội, năm 2004) định nghĩa là: “Những hoạt động của các tổ chức
nhà nước hoặc của các doanh nghiệp, tổ chức xã hội, tư nhân được Nhà nước
ủy quyền để thực hiện nhiệm vụ do pháp luật quy định, phục vụ trực tiếp những
nhu cầu thiết yếu của cộng đồng, công dân; theo nguyên tắc không vụ lợi; đảm
bảo sự công bằng và ổn định xã hội”, và cho rằng: Dịch vụ công bao gồm dịch
vụ sự nghiệp công (hoặc phúc lợi xã hội), dịch vụ công ích và dịch vụ hành
chính công, đồng thời nhấn mạnh là không được lẫn lộn với hoạt động công vụ
(civil services) là hoạt động hàng ngày của bộ máy công quyền.
Như vậy, với cách hiểu trên thì chúng ta thấy dịch vụ công cộng
chính là một bộ phận nằm trong dịch vụ công.
Dịch vụ công cộng là loại dịch vụ phục vụ các nhu cầu, lợi ích chung,
thiết yếu của đa số hay của cả cộng đồng. Có thể hiểu cụ thể hơn về dịch vụ
công công, đó là các dịnh vụ có thu phí nhằm đáp ứng các nhu cầu bức thiết
của công dân mang tính phi lợi nhuận do các cơ sở thực hiện theo yêu cầu của
cơ quan nhà nước (thông qua hợp đồng hoặc nhiệm vụ phân giao) như: Cung
cấp nước sinh hoạt; thoát nước; vệ sinh môi trường (thu gom rác thái); cây xanh
đô thị; hệ thống chiếu sáng; giao thông vận tải công cộng; tài chính; ngân hàng;
kho bạc nhà nước; bảo hiểm (y tế, xã hội v.v..); nhà ở theo chính sách xã hội
v.v...
Ở một khía cạnh khác các DVCC lại có thể hiểu là dịch vụ xã hội và dịch
vụ kinh tế - kỹ thuật. Dịch vụ xã hội liên quan đến những nhu cầu và
9

quyền lợi cơ bản đối với sự phát triển con người về thể lực và trí lực như y tế,
giáo dục, văn hóa, thông tin, thể thao... ở nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào,
cũng như ở Việt Nam, các dịch vụ này thường được gọi là hoạt động sự nghiệp.
Dịch vụ kinh tế - kỹ thuật là loại dịch vụ gắn với các nhu cầu vật chất
phục vụ lợi ích chung của xã hội, bao gồm cung ứng điện, nước, giao thông vận
tải, vệ sinh mội trường, thủy lợi, xây dựng đường sá, giao thông, cầu cống,
trường, trạm,... Ở Lào các dịch vụ này do các doanh nghiệp công ích cung ứng
và còn gọi “là dịch vụ công ích”.
1.1.2. Đặc điểm của dịch vụ công cộng
Khi đề cấp tới đặc điểm của dịch vụ công cộng, ta nhận thấy loại hình
này có đầy đủ các đặc điểm của loại hình dịch vụ công, bên cạnh đó, nó cũng
có những điểm đặc thù, riêng biệt:
Thứ nhất, dịch vụ công cộng phục vụ trực tiếp cho nhu cầu, lợi ích cơ
bản, thiết yếu của xã hội. Một cá nhân, một cộng đồng, một tổ chức có thể
hưởng lợi ích do dịch vụ công cộng đem lại, nhưng nhà nước chỉ thực hiện cung
ứng dịch vụ công cộng khi có nhu cầu của toàn xã hội. Tức là khi phát sinh nhu
cầu, nhất là nhu cầu của số đông trong xã hội, khi đó Nhà nước sẽ là đơn vị
cung ứng, đáp ứng các nhu cầu, thoả mãn yêu cầu của nhân dân và tổ chức.
Thứ hai, dịch vụ công cộng là hàng hóa, dịch vụ do nhà nước chịu trách
nhiệm tổ chức cung ứng một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các tổ
chức được ủy quyền. Điều này cho thấy rằng các loại hình dịch vụ do nhà nước
cung ứng đáp ứng các nhu cầu cơ bản của người dân và tổ chức trong xã hội.
Dù muốn hay không thì nhà nước vẫn cung cấp bởi đó là chức năng của nhà
nước nhằm quản lý toàn xã hội, cung ứng những gì mà xã hội cần.
10

Thứ ba, dịch vụ công cộng được cung ứng trước hết là vì nghĩa vụ của
Nhà nước và vì quyền lợi lợi được thụ hưởng của người dân. Bên cạnh đó, dịch
vụ công cộng cũng mang lại những giá trị lợi nhuận nhất định cho đơn vị cung
ứng và cho toàn xã hội. Tuy nhiên, về cơ bản thì các dịch vụ này cũng giống
như dịch vụ công, là không vì mục tiêu lợi nhuận, việc cung cấp DVCC không
hoàn toàn diễn ra theo quan hệ của thị trường; mà hoạt động cung ứng mang
tính chất phục vụ. Thông thường, người sử dụng dịch vụ công cộng không trực
tiếp trả tiền, hay nói đúng hơn là đã trả tiền dưới hình thức đóng thuế vào ngân
sách nhà nước. Cũng có những dịch vụ mà người sử dụng vẫn phải trả một phần
hoặc toàn bộ kinh phí. Tuy nhiên, nhà nước vẫn phải có trách nhiệm bảo đảm
cung ứng các dịch vụ này không nhằm vào mục tiêu lợi nhuận. Nghĩa là các
dịch vụ công cộng được cung ứng ra là cam kết của nhà nước đối với xã hội
nhằm đảm bảo cho xã hội vận hành theo khuôn khổ nhất định.
Thứ tư, cũng giống như dịch vụ công, dịch vụ công cộng không phân biệt
đối tượng được thụ hưởng, điều đó cho thấy tính chất rộng lớn, hướng đến toàn
thể các đối tượng trong xã hội (dịch vụ công cộng mang tính xã hội). Mọi người
dân đều có quyền bình đẳng trong việc tiếp nhận và sử dụng các dịch vụ công
cộng do Nhà nước cung ứng. Nhà nước cam kết cung ứng các loại hình dịch vụ
công cộng cho xã hội dựa trên cơ sở những nhu cầu trong xã hội, mục tiêu
hướng đến là toàn thể người dân, tổ chức có nhu cầu trên nguyên tắc công bằng,
bình đẳng, không phân biệt đối tượng thụ hưởng dịch vụ.
Thứ năm, Nhà nước quản lý và bảo đảm tính công bằng, tính hiệu quả
trong cung ứng DVCC nhằm đáp ứng nhu cầu của dân. Đây cũng chính là đặc
trưng cơ bản của việc cung ứng dịch vụ công cộng cho xã hội của Nhà nước.
Nhà nước với tư cách là đơn vị quản lý chung tất cả các lĩnh vực của
11

đời sống xã hội trên địa bàn lãnh thổ nhất định. Và để quản lý có hiệu quả các
lĩnh vực đó thì nhà nước phải cam kết với xã hội rằng các dịch vụ mà mình
cung ứng đều là những dịch vụ tốt nhất, đáp ứng nhu cầu cơ bản của toàn xã
hội và tất cả đều công bằng trong việc thụ hưởng các dịch vụ đó. Nhà nước đảm
bảo sự công bằng và hiệu quả thông qua bộ máy nhà nước và hệ thống văn bản
pháp luật quy định.
Căn cứ vào khái niệm và đặc điểm trên của DVCC, có thể thấy các hoạt
động quản lý và cung ứng DVCC của các cơ quan HCNN ở Lào hiện nay bao
gồm các loại hình cơ bản như sau: hoạt động lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế,
thể dục, thể thao, nước sạch và vệ sinh môi trường, giao thông công cộng, hệ
thống chiếu sáng đô thị, phát triển nông thôn,…. Đều được chú trọng và đầu tư
phát triển.
Như vậy, qua các đặc điểm kể trên, chúng ta nhận thấy DVCC có thể
được cung cấp bởi cả các tổ chức thuộc khu vực công và khu vực tư nhân. Tuy
nhiên, dù các dịch vụ công cộng đó được cung ứng bởi chủ thể nào thì Nhà
nước vẫn phải đứng ra chịu trách nhiệm về chất lượng của các dịch vụ công
cộng được cung úng. Chẳng hạn, mặc dù các bậc phụ huynh cho con cái học ở
trường tư thục, nhưng khi chất lượng giảng dạy của trường không đảm bảo, phụ
huynh có quyền đòi hỏi Nhà nước phải chịu trách nhiệm vì đã cấp phép cho
trường hoạt động mà không kiểm soát được hoạt động giảng dạy thực tế của
trường học đó. Đối với các loại DVCC khác đã được chuyển giao cho tư nhân,
vấn đề trách nhiệm của Nhà nước cũng được xác định trên cơ sở lập luận tương
tự, đó chính là việc cấp phép và cho phép các đơn vị tư nhân không đủ năng lực
cung ứng dịch vụ công cộng cho xã hội. Chính vì vậy, vấn đề quản lý nhà nước
đối với các DVCC càng đặt ra những vấn đề cần giải quyết.
12

1.1.3. Phân loại dịch vụ công cộng
Ở các quốc gia khác nhau có nhiều cách phân loại DVCC khác nhau.
Việc phân loại các loại hình dịch vụ này tùy thuộc vào tính chất và đặc điểm
của từng loại hình dịch vụ. Ở các nước phát triển, các loại hình dịch vụ phát
triển ở mức độ chuyên nghiệp hóa cao, các lĩnh vực được cụ thể và khá chi tiết.
Trong những loài hình dịch vụ cụ thể lại có nhiều dịch vụ đi kèm để mang lại
sự hài lòng cho người sử dụng. Chẳng hạn như dịch vụ bưu chính, viễn thông
thì tách nhỏ ra thành các dịch vụ chuyển phát, dịch vụ viễn thông, truyền thanh,
truyền hình,… dịch vụ nước sạch và vệ sinh môi trường có dịch vụ quản lý rác
thải, dịch vụ cấp, thoát nước,… dịch vụ vận tải có giao thông công cộng, vận
tải tư nhân, hệ thống chiếu sáng,… Tuy nhiên, sự phân loại này chỉ mang tính
chất tương đối. Trong những năm qua ở nước CHDCND Lào cũng như ở Việt
Nam và một số nước đang phát triển khác thì cách phân loại này về cơ bản cũng
giống như các nước trên thế giới, mặc dù vậy, nó vẫn có những điểm khác biệt
và sự phân loại này vẫn đang ở trong giai đoạn đầu của sự chuyên nghiệp,
chuyên môn hóa chưa cao. Về cơ bản DVCC được
chia ra thành hai nhóm chính:
Thứ nhất, nhóm dịch vụ xã hội là các loại hình dịch vụ phục vụ lợi ích
công cộng tập trung ở các lĩnh vực như giáo dục, văn hóa, y tế, thể thao, truyền
thanh, truyền hình, viễn thông, nhà ở xã hội,… các loại hình dịch vụ này đóng
vai trò quan trọng đối với sự phát triển chung của toàn xã hội. Hiện nay, các tổ
chức tư nhân, các đơn vị ngoài nhà nước tham gia khá nhiều trong các lĩnh vực
kể trên, bởi chủ trương xã hội hóa các dịch vụ công mà nhà nước đưa ra trong
thời gian qua. Sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình này góp phần làm phong
phú, đa dạng các hình thức, tổ chức cung ứng dịch vụ công. Qua đó, có sự cạnh
tranh mạnh mẽ, góp phần nâng cao chất lượng cung ứng các loại hình dịch vụ
trong thời gian qua. Đối với các loại hình này, vài trò
13

quản lý của Nhà nước ngày càng được thể hiện ở sự uốn nắn và định hướng các
hoạt động trên bằng các tiêu chuẩn và yêu cầu cụ thể đối với từng loại hình,
giảm tải gánh nặng cho các đơn vị sự nghiệp công.
Thứ hai, nhóm dịch vụ công ích là các hoạt động phục vụ lợi ích chung,
thiết yếu của cộng đồng đa phần là về lợi ích vật chất, đa phần là có tính chất
kinh tế hàng hóa do các doanh nghiệp công ích thực hiện theo yêu cầu của Nhà
nước, không nhằm mục tiêu lợi nhuận để phục vụ nhân dân như cung cấp điện,
nước, kết cấu hạ tầng, vệ sinh môi trường, vận tải công cộng, hệ thống chiếu
sáng, phòng cháy,… Các loại hình dịch vụ này là những loại hình dịch vụ thiết
yếu và cơ bản đảm bảo duy trì cuộc sống của người dân và của toàn xã hội.
Chất lượng cuộc sống được nâng cao, nhu cầu hưởng thụ của người dân được
đáp ứng nhiều hay ít phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng cung ứng các loại hình
dịch vụ công ích này. Chính vì lẽ đó, mà Nhà nước với vai trò là người quản lý
chung toàn bộ xã hội, để thúc đẩy xã hội phát triển, đáp ứng nhu cầu của nhân
dân thì vấn đề quản lý, định hướng hoạt động này trở thành yêu cầu cấp thiết.
Sơ đồ 1.1: Phân loại dịch vụ công cộng
DỊCH VỤ CÔNG CỘNG
DỊCH VỤ XÃ HỘI
Trường học, bệnh viện, thể thao,
truyền thanh, truyền hình, thư viện,
viễn thông,…
DỊCH VỤ CÔNG ÍCH
Cung cấp điện, nước sạch sinh hoạt, vệ
sinh môi trường, giao thông vận tải, hệ
thống chiếu sáng, phòng cháy,,..
(Nguồn: PGS.TS Lê Chi Mai “Cải cách dịch vụ công ở Việt Nam” năm 2003)
14

1.1.4. Vai trò của dịch vụ công cộng
Đối với người dân, cảm thụ tính ưu việt của xã hội chính là thông qua
những gì họ được thụ hưởng từ dịch vụ công cộng mang lại. Nền kinh tế xã hội
của một quốc gia càng phát triển thì nhu cầu đối với dịch vụ công cộng ngày
càng cao và đòi hỏi Nhà nước cần phải chú trọng nhiều hơn nhằm tạo ra sự
công bằng, ổn định và phát triển xã hội một cách bền vững. Xuất phát từ nhu
cầu thực tế đó, mà vai trò của dịch vụ công cộng ngày càng được thể hiện rõ rệt
hơn. Về nguyên tắc, Nhà nước phải chịu trách nhiệm cao nhất và cuối cùng đối
với việc cung ứng kịp thời, đầy đủ, đảm bảo chất lượng, có hiệu quả các loại
dịch vụ công cho người dân và xã hội. Do đó, có thể thấy vai trò của DVCC
trên một số khía cạnh sau :
Thứ nhất, dịch vụ công cộng ra đời để đáp ứng các nhu cầu của xã hội,
của người dân. Đây là những dịch vụ công do nhà nước cung ứng hoặc ủy
quyền cho đơn vị ngoài nhà nước cung ứng và có sự quản lý chặt chẽ của nhà
nước. Với vai trò của mình đối với xã hội, Nhà nước có trách nhiệm cung ứng
đầy đủ tất cả các loại hình dịch vụ và không ngừng nâng cao chất lượng dịch
vụ đáp ứng nhu cầu của toàn xã hội. Chính vì vậy, có thể thấy rằng DVCC có
vai trò to lớn tỏng việc đảm bảo cho các hoạt động của người dân trên tất cả
các lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ, vệ sinh môi
trường, nước sạch,…
Thứ hai, các loại hình DVCC phát triển sẽ mang lại sự thuận tiện, nhanh
chóng và bảo đảm cho người dân, tổ chức trong việc thụ hưởng dịch vụ. Chúng
ta đang sống trong xã hội có sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của khoa
hoc, công nghệ. Sự giao lưu hợp tác giữa các quốc gia trở nên đơn giản và dễ
dàng hơn nhờ công nghệ thông tin, hệ thống giao thông vận tải đường bộ, đường
thủy, đường hàng không,… tất cả những ưu thế đó đã tạo nên một thế giới
phẳng, thế giới đa sắc mầu và phát triển. Các loại hình dịch
15

vụ công cộng phát triển mạnh mẽ, không chỉ Nhà nước cung ứng, mà một số tổ
chức tư nhân được Nhà nước ủy quyền cung ứng cũng đang hoạt động và mang
lại kết quả khả quan.
Thứ ba, dịch vụ công cộng mang tính linh hoạt, nhanh nhạy do đó nó
thuận lợi trong việc đổi phương thức và cách tiếp cận sử dụng được dễ dàng,
phù hợp với sự thay đổi của xã hội ở những giai đoạn khác nhau. Các loại hình
dịch vụ phong phú và đa dạng, cho nên khi tiếp cận và sử dụng thì đặc tính này
đóng vai trò quan trọng đối với người sử dụng DVCC.
Thứ tư, vai trò của DVCC còn được thể hiện ở tính cộng đồng của nó.
Điều đó cho thấy khi sử dụng các loại hình dịch vụ công cộng thì các cá nhân,
công dân, tổ chức có sự gắn kết lại, tạo thành mối liên hệ trong tiếp cận và thụ
hưởng dịch vụ. Trong lĩnh vực giáo dục, y tế, … điều này được thể hiện rõ nét,
vì dụ: Các dịch vụ y tế là hướng tới toàn thể người dân, nhằm nâng cao chất
lượng chăm sóc sức khỏe cho người dân, cho cộng đồng và toàn xã hội.
Thứ năm, DVCC có vai trò nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân
dân. Đây là những dịch vụ hướng tới số đông, toàn thể mọi người trong xã hội,
đáp ứng những nhu cầu cấp thiết, thiết yếu của người dân như sủ dụng nước
sạch, vệ sinh môi trường, hệ thống đèn điện chiếu sáng, giáo dục, y tế,… chính
vì vậy mà DVCC có vai trò rất lớn đối với xã hội.
1.2. Quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
1.2.1. Khái niệm
DVCC là dịch vụ do Nhà nước chịu trách nhiệm cung ứng về chất lượng,
số lượng và loại hình. Việc làm rõ những nội dung cụ thể của trách nhiệm quản
lý Nhà nước đối với DVCC là rất cần thiết, giúp cho việc cung ứng DVCC có
hiệu quả, đặc biệt là khi Nhà nước đang trong quá trình chuyển đổi về chức
năng, nhiệm vụ và huy động sự tham gia của các chủ thể trong xã
16

hội đối với những công việc của Nhà nước nói chung và việc cung ứng DVCC
nói riêng.
Từ giác độ chủ thể quản lý nhà nước, các nhà nghiên cứu hành chính cho
rằng dịch vụ công cộng là những hoạt động của cơ quan nhà nước trong việc
thực thi chức năng quản lý nhà nước và đảm bảo cung ứng các hàng hóa công
cộng phục vụ nhu cầu chung, thiết yếu của xã hội. Cách hiểu này nhấn mạnh
vai trò và trách nhiệm của nhà nước đối với những hoạt động cung cấp hàng
hóa, dịch vụ công cộng đáp ứng nhu cầu thiết yếu của xã hội và cộng đồng.
Theo cách tiếp cận này có thể hiểu quản lý nhà nước về dịch vụ công
cộng là sự tác động của các chủ thể mang tính quyền lực nhà nước đến các chủ
thể cung cấp và đối tượng thụ hưởng dịch vụ công trong xã hội.
Trong đó chủ thể quản lý là các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, có chức
năng sử dụng quyền lực và các công cụ vĩ mô để quản lý. Đối tượng quản lý là
các tổ chức, cá nhân có chức năng, nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công cộng, bao
gồm cơ quan nhà nước và các tổ chức được nhà nước ủy quyền hay tham gia cung
cấp dịch vụ theo chủ trương xã hội hóa các dịch vụ công cộng, cùng với các đối
tượng thụ hưởng gồm các tổ chức và công dân trong xã hội.
Tuy nhiên, xuất phát từ vai trò, chức năng của nhà nước và đặc điểm của
dịch vụ công cộng, trên cơ sở kết quả của việc nghiên cứu về khoa học tổ chức
và quản lý, tác giả cho rằng: Quản lý nhà nước đổi vói dịch vụ công cộng là sự
tác động có tổ chức và bằng quyền lực của bộ máy nhà nước lên đối tượng bị
quản lý (các cơ quan chức năng quản lý cung cấp DVCC được uỷ quyền và
công dân sử dụng DVCC) trong việc đảm bảo các dịch vụ công cộng cho mọi
người dân một cách công bằng, ổn định, hiệu qủa và phi lợi nhuận.
17

1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
Sự cần thiết phải có sự quản lý nhà nước đối với DVCC trước hết do
DVCC có vai trò quan trọng, liên quan đến sự tồn tại và phát triển của nhà
nước, của toàn xã hội, góp phần vào việc thực hiện mục tiêu phát triển đất nước.
QLNN đối với DVCC có hiệu quả sẽ tạo ra được niềm tin, sẽ gắn kết mọi người
dân với nhà nước và xã hội. Từ thực tiễn phát triển DVCC, nhiều nước Phương
Tây đã nêu lý luận rằng: Sự tăng trưởng kinh tế sẽ dẫn đến việc đô thị hóa, sự
cải thiện về công nghệ và cơ sở hạ tầng; sẽ dẫn đến sự gia tăng số cá nhân có
đủ thời gian, kiến thức, thông tin và tiền bạc để tham gia các hoạt động chính
trị, thúc đẩy dân chủ hóa đòi hỏi phải có nền dân chủ cách mạng tự do.
Nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, là nhà nước pháp quyền, của dân,
cho dân và vì dân thì việc quản lý nhà nước đối với DVCC sẽ tạo ra niềm tin,
vừa gắn kết giữa công dân với nhà nước và chế độ là hết sức cần thiết.
QLNN đối với DVCC có hiệu quả sẽ đã tạo thêm nhiều việc làm, phát
triển mạng lưới y tế, giáo dục, giao thông vận tải, vệ sinh môi trường,… làm
cho người dân có thêm động lực, tích cực góp phần bảo vệ, xây dựng đất nước,
ổn định xã hội, nâng cao mức sống và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Sự phát
triển mạng lưới cơ sở hạ tầng (giao thông, điện lưới, giáo dục, y tế, phát thanh
truyền hình, bưu chính, viễn thông…) đã giúp đưa các vùng lạc hậu, xa xôi, hẻo
lánh của đất nước hội nhập với tiến trình phát triển chung, củng cố, tăng cường
an ninh, quốc phòng. QLNN đối với DVCC có hiệu quả còn tạo ra nguồn lực
to lớn cho xã hội, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây chính là tài
nguyên vô giá cho sự phát triển trong tương lai. Như vậy, quản lý nhà nước đối
với DVCC có hiệu quả sẽ góp phần điều chỉnh sự phát triển chênh lệch trong
nước, tạo thế phát triển bền vũng.
18

Quản lý nhà nước đối với DVCC có hiệu quả sẽ tạo ra môi trường thuận
lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Việc tạo lập môi trường đầu
tư an toàn, hiệu quả cho các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế ngoài nhà
nước hoạt động. Trong thời gian qua, các đơn vị này tham gia cung ứng nhiều
loại hình dịch vụ công cộng, góp phần tạo lên sực cạnh tranh mạnh mẽ đối với
khu vực công, từ đó đã tạo ra lợi thế cho sự tăng trưởng kinh tế, khơi dậy mọi
nguồn lực trong phát triển. Tuy nhiên, chính sự đa dang và phong phú về chủ
thể cung ứng và các hình thức DVCC được cung ứng, Nhà nước cần phải đảm
bảo vai trò quản lý của mình một cách tốt nhất, có như vậy mới đảm bảo cho
hoạt động cung ứng DVCC được hiệu quả và theo đúng hướng.
QLNN đối với DVCC tốt chính là thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của công
cuộc cải cách hành chính, xây dựng nền hành chính mang tính phục vụ. CCHC
ở Lào đang được tiến hành mạnh mẽ, hướng tới các lĩnh vực và trên diện rộng,
trong đó các lĩnh vực cung ứng các hoạt động, các dịch vụ công cộng góp phần
thiết yếu và thể hiện rõ sự chuyển biến của cải cách hành chính trong thời gian
qua. Chính vì lẽ đó mà tăng cường QLNN đối với DVCC là một yêu cầu bức
thiết của CCHC trong giai đoạn mới
1.2.3. Mục tiêu quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
Mục tiêu của quản lý nhà nước đối với DVCC mang nhiều nét tương
đồng với mục tiêu của QLNN đối với toàn xã hội. Mục tiêu chung của QLNN
đối với DVCC chính là trạng thái mong đợi, cần có của nhà nước trong việc
thực hiện trách nhiệm cung ứng DVCC cho xã hội một cách hiệu quả nhất trong
khả năng cho phép thông qua việc tạo ra các DVCC có chất lượng, đủ về lượng,
cơ cấu, chủng loại theo đúng yêu cầu của xã hội và với giá cả hợp lý nhất; các
DVCC được cung ứng một cách tốt nhất theo đúng các nguyên tắc và thể chế
đã định; thu được sự cảm nhận hài lòng của người dân trong
19

việc sử dụng DVCC; góp phần tích cực nhất vào việc đạt được mục tiêu quản
lý chung của Nhà nước. Các mục tiêu cơ bản trong quản lý DVCC của nhà
nước phải hướng đến ở các khía cạnh sau:
Thứ nhất, tạo được lòng tin nhân dân đối với nhà nước nói riêng, với chế
độ xã hội nói chung. Đây được xem là mục tiêu mang tính định tính, khá trừu
tượng, thế nhưng đây lại chính là mục tiêu mang tính bền vững, tạo dựng lòng
tin trong nhân dân và toàn xã hội.
Thứ hai, góp phần cải thiện và nâng cao đời sống mọi mặt cho nhân dân
(dân trí, sức khỏe, việc làm, tổ chức đời sống, …). Các DVCC mà nhà nước
hướng tới đều là vì người dân, các biện pháp tổ chức triển khai, quản lý, cung
ứng đều vì mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân.
Thứ ba, góp phần thúc đẩy sức sản xuất phát triển, xây dựng đất nước
giàu có, văn minh (tạo môi trường kinh doanh sản xuất lành mạnh,…). Khi các
DVCC được triển khai mạnh và sâu rộng, các chủ thể cung ứng tăng lên, các
loại hình DVCC phong phú, người dân có nhiều sự lựa chọn, sức cạnh tranh
của loại hàng hóa này tăng cao,… đây chính là động lực thúc đẩy các doanh
nghiệp, các đơn vị cung ứng phát triển.
Thứ tư, tạo mọi cơ hội cho công dân phát triển (học hành, việc làm, sản
xuất kinh doanh, giao lưu quốc tế, phát triển tư duy sáng tạo,…). Bên cạnh việc
thúc đẩy các doanh nghiệp, các đơn vị cung ứng phát triển thì công dân thụ
hưởng cũng có nhiều điều kiện phát triển hơn, bởi chất lượng dịch vụ tốt, đa
dang và phong phú thì cơ hội học hành, giao lưu, sử dụng dịch vụ sẽ tốt hơn.
Thứ năm, thu hút mọi nguồn lực, mọi mối quan hệ tích cực từ bên ngoài,
từng bước nâng cao uy tín quốc gia trên trường quốc tế. Bên cạnh đó thì các
doanh nghiệp, các tổ chức nước ngoài cũng có điều kiện phát triển,
20

mang lại vẻ tươi mới và sự phát triển mạnh mẽ trong quá trình hội nhập của đất
nước.
1.2.4. Nguyên tắc cung ứng dịch vụ công cộng cho xã hội
Xã hội có phát triển ở mức độ nào, dù ở chế độ xã hội nào thì Nhà nước
cũng phải có trách nhiệm bảo đảm cung ứng DVCC cho người dân và toàn xã
hội. Trên thế giới hiện nay, xu hướng phổ biến là nhà nước chỉ trực tiếp cung
ứng những DVCC mà các tổ chức xã hội không thể làm, hoặc không muốn làm.
Trong điều kiện ở nước CHDCND Lào hiện nay, Nhà nước đang đẩy mạnh xã
hội hóa việc cung ứng các DVCC như dịch vụ trường học, bệnh viện, văn hóa,
xã hội;.... đồng thời, phân cấp mạnh cho các cấp chính quyền
địa phương trực tiếp quản lý và cung ứng các loại DVCC liên quan trực tiếp
đến đời sống của người dân.
Về nguyên tắc, Nhà nước phải chịu trách nhiệm cao nhất và cuối cùng
đối với việc cung ứng kịp thời, đầy đủ, đảm bảo chất lượng, có hiệu quả các
loại dịch vụ công cộng cho người dân và xã hội. Vì vậy, Nhà nước là người
quản lý, định hướng, giám sát và kiểm tra đối với tất cả các chủ thể cung ứng
dịch vụ công cộng hiện nay. Về cơ bản, các nguyên tắc trong cung ứng DVCC
cũng giống như các nguyên tắc trong cung ứng DVC, vì DVCC chính là một
bộ phận nằm trong DVC, các nguyên trong cung ứng DVCC là :
Nguyên tắc công bằng: Đòi hỏi DVCC phải đảm bảo cung ứng cho xã
hội các hàng hoá công cộng với ý nghĩa và đặc trưng vốn có của các hàng hoá
công cộng. Đó chính là sự thụ hưởng của mọi đối tượng đều như nhau, các đơn
vị cung ứng chất lượng phải theo những chuẩn mực nhất định và đảm bảo hướng
đến mọi đối tượng đáp ứng mọi nhu cầu trong thụ hưởng và dựa trên cơ sở công
bằng.
Nguyên tắc công khai, minh bạch: Đây là yêu cầu chính đáng của người
dân và xã hội, đòi hỏi Nhà nước và các tổ chức cung ứng DVCC cho
21

biết có việc tổ chức thực hiện cung cấp DVCC như thế thế nào? Quy trình cung
ứng DVCC ra sao? Các khó khăn cung ứng? cách tiếp cận và sử dụng dịch
vụ?,…. Tất cả đều phải được công khai, minh bạch, trên nguyên tắc tổ
chức của Nhà nước để dân biết, dân bàn, dân kiểm tra và cân nhắc trong việc
sử dụng.
Nguyên tắc dân chủ: Đây là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt
động của các đơn vị cung ứng DVCC. Cả Nhà nước và các đơn vị ngoài nhà
nước khi tiến hành cung ứng dịch vụ đều phải lấy dân làm đối tượng và là mục
tiêu hướng đến, tất cả là để phục vụ nhân dân. Sự hài lòng của người dân là
thước đo cho sự phát triển của dịch vụ. Ở đây người dân là chủ và người dân
chính là khách hàng cần được cung ứng. Đó cũng là nguyên tắc đảm bảo cho
sự phát triển thực sự, hướng nền hành chính nước nhà theo hướng phục vụ,
chuyển sang nền hành chính phục vụ, đó là định hướng mà các nước phát triển
luôn hướng tới.
Nguyên tắc pháp chế: Đòi hỏi tổ chức và hoạt động cung ứng các DVCC
cho xã hội phải dựa trên cơ sở hiến pháp và các quy định của pháp luật, các
cam kết mà Nhà nước đã hứa thực hiện trước dân chúng và các cam kết mà Nhà
nước tham gia ký kết với quốc tế trong việc cung ứng DVCC trên toàn quốc.
Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả: Đòi hỏi DVCC cung ứng cho xã hội phải
là nhwungx dịch vụ có chất lượng tốt, hiệu quả cao và là những dịch vụ tiết
kiệm nhất. Điều đó đòi hỏi các đơn vị cung ứng luôn tìm tòi, sáng tạo và luôn
thay đổi để có được những dịch vụ tốt nhất với chi phí hợp lý nhất. Hiệu quả
tiết kiệm phải đạt được sự thống nhất của 3 yêu cầu: Kinh tế có nghĩa là cung
cấp DVCC chất lượng tốt bằng chi phí hợp lý nhất; Hiệu quả, có nghĩa là làm
được nhiều việc trong phạm vi cho phép, mang lại nhiều lợi ích cho xã hội một
cách công bằng và đúng đắn; Chất lượng, có nghĩa là thuận tiện cho
22

dân, công khai và làm cho người dân luôn luôn hài lòng về các sản phẩm và
dịch vụ mình sử dụng.
1.2.5. Các công cụ quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
Công cụ quản lý của nhà nước đối với dịch vụ công cộng chính là các
phương tiện hữu hình hoặc vô hình mà nhà nước sử dụng để tác động lên các
đối tượng trong hoạt động quản lý cung ứng dịch vụ công cộng cho xã hội.
Thứ nhất, đó là chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình phát triển
về DVCC để thực hiện các cam kết của Nhà nước với xã hội. Có thể nói chiến
lược phát triển của Nhà nước đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển của
các loại hình DVCC. Khi DVCC được định hướng, được quy hoạch phát triển
thì đây sẽ là những dịch vụ hữu hiệu, trực tiếp đáp ứng yêu cầu của Nhà nước
để quản lý xã hội. Các kế hoạch phát triển trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn
luôn là các giai đoạn phát triển cụ thể, mang tính đình lượng, định tính trong
phát triển DVCC ở Lào.
Thứ hai, đó chính là những cam kết của Nhà nước đối với toàn xã hội.
Mỗi một Nhà nước khác nhau, chế độ khác nhau sẽ có những biện pháp, công
cụ quản lý nhà nước khác nhau. Tuy nhiên, nhà nước nào cũng phải đảm bảo
và cam kết với người dân và xã hội rằng Nhà nước sẽ đảm bảo trên thực tế cung
ứng đầy đủ các loại hình dịch vụ cho xã hội, trong đó có các dịch vụ công cộng
để ổn định và đảm bảo sự phát triển của Nhà nước, của xã hội.
Thứ ba, Nhà nước dựa vào hệ thống pháp luật để điều chỉnh các vấn đề
có liên quan đến hoạt động cung ứng và sử dụng DVCC trong xã hội. Đây chính
là các ràng buộc mang tính bắt buộc chung mà nhà nước đặt ra, bảo vệ, thực
hiện nhằm đảm bảo cho các hoạt động được diễn ra trên thực tế theo định
hướng. Bên cạnh đó, Nhà nước còn sử dụng công cụ là các chính sách cụ thể
để quản lý, thức đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của loại hình dịch vụ nào đó
đáp ứng yêu cầu của quản lý nhà nước đối với xã hội.
23

Thứ tư, là bộ máy nhà nước và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước trong
toàn hệ thống để bảo đảm cung ứng các DVCC. Hiện nay, tổ chức bộ máy nhà
nước ở nước CHDCND Lào đang thực hiện chức năng quản lý hiệu quả và phát
triển theo hướng tinh gọn, thực hiện tốt mọi nhiệm vụ của Nhà nước, trong đó
có chức năng quản lý nhà nước về DVCC. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ, công
chức, viên chức nhà nước không ngừng được nâng cao về trình độ và chất
lượng. Đây chính là công cụ quan trọng và mang tính quyết định trong mọi
công việc của Nhà nước, có cả công tác QLNN về DVCC, bởi xét đến cùng thì
con người vẫn là nhân tố quyết định mọi thắng lợi.
Thứ năm, là phương thức thu hút các nguồn lực của nhân dân trong xã
hội và của các quốc gia khác trong khả năng có thể. Đây được xem là công cụ
mang tính sáng tạo và là bước đột phá trong công tác quản lý nhà nước về
DVCC, để có được những nguồn lực tốt nhất thúc đẩy phát triển các loại hình
dịch vụ.
Thứ sáu, đó là tài sản của Nhà nước nắm trong tay (bao gồm: ngân sách
nhà nước, tài nguyên quốc gia, công khố, kết cấu hạ tầng xã hội, các tổ chức
trực tiếp cung ứng DVCC của nhà nước v.v..). Đây được xem là đòn bẩy, nền
tảng để tạo điều kiện cho DVCC phát triển.
Thứ bảy, nhà nước phải sử dụng tới hệ thống thông tin trong quản lý
DVCC một cách thông suốt, minh bạch, hai chiêu, thuận tiện cho việc quản lý
nhạy bén của nhà nước, loại bỏ được các ách tắc không đáng có và tiếp thu kịp
thời nhũng ý kiến phản hồi của nhân dân, của các đối tượng quản lý và cả của
những người, những tổ chức sử dụng dịch vụ.
Như vậy, việc sử các công cụ quản lý nhà nước như trên theo hướng nào
và cách nào nó còn phụ thuộc vào nhà quản lý, đặc biệt là nhà lý cấp cao. Tuy
nhiên, trên góc độ quản lý nhà nước, chúng ta có thể sử dụng công cụ nào, mức
độ ra sao còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, song phổ biến hiện nay ở
24

các nhà nước, các chính quyền đều sử dụng đồng bộ các công cụ nói trên thành
tổng thể các công cụ để điều chỉnh các loại hình DVCC.
1.2.6. Nội dung quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
DVCC là dịch vụ do Nhà nước chịu trách nhiệm về chất lượng cung ứng.
Việc làm rõ những nội dung cụ thể của trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối
với DVCC là rất cần thiết, giúp cho việc cung cấp DVCC có hiệu quả, đặc biệt
là khi Nhà nước đang trong quá trình chuyển đổi về chức năng, nhiệm vụ và
huy động sự tham gia của nhiều chủ thể trong xã hội đối với các công việc của
Nhà nước nói chung và việc cung ứng DVCC nói riêng.
- Hoạch định chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển của từng ngành,
lĩnh vực cụ thể như giáo dục, y tế, văn hóa..., làm cơ sở để định hướng hoạt
động của các chủ thể khác nhau cùng tham gia cung ứng các DVCC trong từng
lĩnh vực đó. Công tác hoạt định chiến lược đòi hỏi các cấp các
ngành cần có những chủ trương, đề xuất hợp lý để có được định hướng phát
triển tốt nhất. Ngoài ra, nguồn nhân lực chính thực hiện công tác này phải là
đội ngũ cán bộ có trình độ cao, am hiểu về lĩnh vực chuyên sâu. Có như vậy
mới có thể hoạch định được những kế hoạch phát triển trong ngắn hạn, trung
hạn và dài hạn một cách hợp lý, khoa học, đảm bảo sự phát triển ổn định, bền
vững. Qua đó góp phần thiết thực trong quản lý nhà nước đối với DVCC.
- Xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách trong việc cung ứng các
loại DVCC: Hiện nay, có nhiều chủ thể khác nhau cùng tham gia cung ứng
DVCC: Nhà nước, thị trường, các tổ chức xã hội và cá nhân. Việc cung ứng
DVCC của các chủ thể này nhằm những mục đích khác nhau. Chính vì vậy,
Nhà nước cần phải xây dựng một hệ thống thể chế, chính sách đối với việc cung
ứng DVCC, làm căn cứ để quản lý thống nhất; đồng thời, là cơ sở để các tổ
chức xã hội và công dân có thể lựa chọn và tham gia vào việc cung ửng các
DVCC có hiệu quả.
25

Với quyền lực của mình, Nhà nước đề ra các thể chế quy định cụ thể
những vấn đề mà mọi tổ chức, cá nhân phải tuân theo (nghĩa vụ, trách nhiệm
quyền lợi...) khi tham gia cung ứng và sử dụng các DVCC - trên cơ sở bảo đảm
tính cạnh tranh và hiệu quả về kinh tế và tính công bằng về xã hội
- Thống nhất chỉ đạo cung cấp DVCC trong toàn xã hội, theo từng
ngành, từng lĩnh vực, từng địa phương. Mọi đối tượng xã hội đều có quyền thụ
hưởng DVCC một cách bình đẳng, không phân biệt điều kiện, hoàn cảnh, thành
phần chính trị - xã hội. Tuy nhiên, do hoàn cảnh phát triển của đất nước không
đồng đều, các khu vực có sự phát triển khác nhau, đời sống kinh tế, văn hóa
khác nhau, nên mức độ nhu cầu đối với các dịch vụ không giống nhau. Do đó,
để có sự bình đẳng trên thực tế, Nhà nước cần có sự chỉ đạo tập trung thống
nhất để việc cung cấp DVCC thực sự đến với người hưởng thụ một cách có
hiệu quả. Đồng thời, dưới sự chỉ đạo tập trung thống nhất của Chính phủ, các
ngành và các địa phương lại phải có những điều chỉnh trong việc cung ứng các
DVCC về cả số lượng, loại hình và giá cả cho phù hợp với đặc thù của ngành
hoặc của địa phương mình.
- Nhà nước điều tiết cung cấp các dịch vụ công cộng
Nhà nước dùng quyền lực điều tiết việc cung ứng DVCC nhằm bảo đảm
quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.Việc thụ hưởng các dịch vụ công cộng
của Nhà nước luôn diễn ra theo hai chiều, giữa một bên cung ứng và một bên
thụ hưởng. Đo đó, Nhà nước cần điều tiết làm sao cho quá trình đó được diễn
ra hài hòa, hợp lý đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân và tổ chức,
cũng như nghĩa vụ của công dân và tổ chức đối với Nhà nước. Theo đó thì việc
không ngừng cải tiến chất lượng cung ứng dịch vụ công cộng; cung cấp thông
tin, dự báo và kinh nghiệm trong nước và thế giới có liên quan đến cung ứng
dịch vụ công cộng là đòi hỏi không thể thiếu trong hoạt động cung ứng dịch vụ
của Nhà nước.
26

Để các hoạt động cung cấp dịch vụ công cộng của nhà nước có hiệu quả,
nhà nước phải không ngừng có những điều chỉnh, cải cách hoạt động cung cấp
dịch vụ công cộng ở tầm vĩ mô; xác định rõ các loại dịch vụ công cộng nào thực
sự là dịch vụ nhà nước phải cung cấp cho xã hội, mức độ can thiệp của nhà
nước trực tiếp hay gián tiếp qua việc cấp tài chính hay chỉ đề ra các tiêu chuẩn
về chất lượng, giá cả và mở rộng sự tham gia của các chủ thể khác trong xã hội
trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong đào
tạo nguồn nhân lực, cung cấp thông tin, lập kế hoạch phát triển từng lĩnh vực
trong cung ứng dịch vụ công cộng. Dịch vụ công cộng là dịch vụ do Nhà nước
chủ đạo và chịu trách nhiệm cung ứng, do vậy cần làm rõ trách nhiệm cụ thể
của nhà nước trong việc cung ứng dịch vụ công cộng, nhất là trong giai đoạn
Nhà nước đang chuyển đổi theo hướng phục vụ, cần huy động các nguồn lực
xã hội tham gia cung ứng dịch vụ công cộng hiện nay.
- Tổ chức thực hiện xã hội hoá các dịch vụ công cộng
Chủ trương xã hội hóa các dịch vụ công cộng hiện nay đang là một chủ
trương đúng đắn của Đảng nhân dân cách mạng Lào và Nhà nước. Sự phát triển
không ngừng của các loại hình dịch vụ trong xã hội đã và đang đặt ra những
yêu cầu mới đối với công tác quản lý của Nhà nước. Hòa chung với xu hướng
của thế giới, ở nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào trong những năm qua đã
có nhiều thay đổi trong vấn đề xã hội hóa các dịch vụ công cộng, nhà nước
khuyến khích và động viên, tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế tư nhân,
các tổ chức ngoài Nhà nước có năng lực và đáp ứng yêu cầu trong việc cung
ứng các dịch vụ công cộng cho xã hội, Nhà nước chỉ quản lý về chất lượng và
đặt ra các tiêu chuẩn đạt chuẩn để quản lý các đối tượng này Chính vì vậy, trong
những năm qua các ngành, lĩnh vực như y tế, giáo dục, giao thông vân tải, vệ
sinh môi trường nông thôn, đô thị,… đã có những thay đổi
27

đáng kể. Đó chính là sự tham gia của thành phần kinh tế tư nhân, các trường
học tư thục, các bệnh viện tư nhân, phòng khám tư nhân, các tổ chức giáo dục
quốc tế, các công ty tư nhân đảm trách vệ sinh môi trường ngày càng nhiều,…
từ đó mà chất lượng cung ứng dịch vụ công cộng ngày càng tốt.
- Kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm để việc cung ứng DVCC đáp ứng
yêu cầu của xã hội. Việc khu vực tư và các tổ chức xã hội tham gia cung ứng
DVCC là một xu thế khách quan, làm cho các sản phẩm, dịch vụ đa dạng hơn,
giá cả rẻ hơn và chất lượng được nâng cao. Tuy nhiên, điều này lại đòi hỏi Nhà
nước phải kiểm soát chặt chẽ hơn rất nhiều so với trước kia, khi Nhà nước là
chủ thể duy nhất cung ứng DVCC cho xã hội, bởi mục tiêu mà các
chủ thể ngoài Nhà nước hướng tới không chỉ là phục vụ, mà còn là lợi nhuận.
1.2.7. Bộ máy quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
Đề cập tới bộ máy quản lý nhà nước (QLNN) đối với DVCC cũng chính
là bộ máy QLNN đối với dịch vụ công (DVC), bởi lẽ DVCC chính là một phần,
một bộ phận nằm trong DVC. Theo đó thì các cơ quan QLNN đối với DVC
cũng chính là các cơ quan QLNN đối với DVCC. Ở nhiều quốc gia, trong đó
có CHDCND Lào hiện nay, chức năng này được giao cho các cơ quan hành
pháp, hay đúng hơn là các cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương đến địa
phương. Theo phân cấp quản lý đối với hoạt động cung ứng DVCC trên phạm
vi toàn lãnh thổ.
Công tác QLNN đối với các DVCC được phân cấp quản lý giữa trung
ương và chính quyền địa phương. Các cơ quan Trung ương chính là Chính phủ
và các Bộ, ngành thực hiện quản lý các DVCC được phân cấp. Tuy nhiên, trong
phạm vi luận văn này tác giả chỉ đề cập đến phân cấp quản lý nhà nước đối với
các DVCC ở cấp tỉnh, đó là các cơ quan trong bộ máy QLNN cấp tỉnh gồm
UBND và các Sở, trong bộ máy QLNN cấp huyện gồm UBND và các phòng.
28

Theo cách hiểu được nhiều người thừa nhận thì: Phân cấp là một
phương pháp quản lý trong đó chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của các tổ
chức trong hệ thống các cơ quan thực thi quyền hành pháp được phân chia,
phân công một cách cụ thể thông qua hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
theo nguyên tắc trao cho cơ quan cấp dưới nhiều quyền ra quyết định các vấn
đề có liên quan và tăng cường sự giám sát hoạt động của các cơ quan đó thông
qua hệ thống trách nhiệm báo cáo. Đồng thời, phân cấp là quá trình cải cách
hành chỉnh nhằm xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm và
chịu trách nhiệm của các cơ quan quản lý hành chính nhà nước từ trung ương
đến tận cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý hành chính nhà nước
và cơ chế chuyển giao nhiệm vụ cho các tổ chức bên ngoài nhà nước.
1.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng ở một
số tỉnh, thành phố và bài học cho tỉnh Xiêng Khoảng, nước Cộng hòa dân
chủ nhân dân Lào
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng ở
Thành phố Hồ Chí Minh, nước CHXHCN Việt Nam
Thành phố Hồ Chí Minh được đánh giá là một trong những thành phố có
tốc độ phát triển kinh tế lớn trong khu vực Đông Nam Á, là một trong những
thành phố phát triển bậc nhất ở Việt Nam, nơi đây trước kia được mệnh danh
là “Hòn ngọc viễn đông” và hiện nay thành phố cũng là đơn vị đi đầu trong
công tác QLNN về DVCC ở Việt Nam.
Trong công tác QLNN về cung ứng DVC nói chung và DVCC nói riêng
thì thành phố là đơn vị đi đầu với những cải cách mang tính đột phá cao. Là
đơn vị đầu tiên ở Việt Nam xây dựng cổng thông tin “một cửa điện tử” từ
15/12/2008 tại địa chỉ www.hochiminhcity.gov.vn. Thông qua hệ thống này,
người dân và doanh nghiệp biết được tình trạng giải quyết hồ sơ của toàn
29

thành phố, của từng quận/huyện, từng sở, ngành. “Một cửa điện tử” cung cấp
thông tin một cách tự động và trực tuyến từ hệ thống CNTT tại các đơn vị.
Người dân có thể dùng phương tiện liên lạc thông dụng nhất hiện nay là điện
thoại để được trả lời tự động về tình trạng hồ sơ bằng thoại, tin nhắn qua “một
cửa điện tử”. “Một cửa điện tử” là công cụ hữu hiệu để người dân và lãnh đạo
giám sát các DVCC. Các loại hình dịch vụ như văn hóa, giáo dục, y tế, hệ thống
giao thông vận tải,... đều được đăng tải và công khai về quy trình và lịch trình,
các mẫu hồ sơ, đấu thầu trong giải quyết các công việc đều được minh bạch và
công khai. Điều này giúp choi người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và
sử dụng dịch vụ, nó cũng góp phần xã hội hóa các dịch vụ công cộng nhanh và
sâu rộng hơn.
Đến nay đã có 24 quận/huyện và 7 sở, ngành tham gia hệ thống “một cửa
điện tử”. Ngoài việc truy cập website và sử dụng điện thoại qua hệ thống một
cửa điện tử, người dân có thể tra cứu thông tin trực tiếp tại các quận/huyện, sở,
ngành qua hệ thống mã vạch với màn hình cảm ứng. Như vậy, người dân được
cung cấp thông tin ở mọi nơi, mọi lúc 24/7 và không phụ thuộc vào tinh thần
làm việc hay thái độ của cán bộ, công chức nhà nước.
Không những thế thành phố Hồ Chí Minh còn là đơn vị đi đầu trong cấp
phép trực tuyến. Cấp giấy phép qua mạng đối với giấy chứng nhận đăng ký
kinh doanh, giấy chứng nhận đầu tư và giấy phép thành lập văn phòng đại diện.
Hàng năm có hàng chục ngàn doanh nghiệp đăng ký kinh doanh và có trên 50%
doanh nghiệp đăng ký trực tuyến. Hình thức phục vụ này đã làm giảm thời gian
chờ đợi, đi lại của người dân, giảm được áp lực lên cơ quan cấp phép, đồng thời
cũng được giảm áp lực lên giao thông.
Hiện nay, các quận, huyện cấp 52 loại giấy phép thì đã có 50 loại thuộc
6 lĩnh vực được ứng dụng CNTT. Từ lúc nhận hồ sơ, chuyển qua xử lý và cấp
giấy phép đều được thực hiện trên mạng máy tính.
30

Tất cả những sự thay đổi đó hướng đến một nền hành chính phát triển,
mang dáng vóc của một nền hành chính phục vụ nhân dân, lấy công dân và tổ
chức làm trọng tâm, lấy chất lượng cung ứng dịch vụ làm thước đo cho hiệu
quả công việc của các cơ quan công quyền.
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng ở thủ
đô Viên Chăn, nước CHDCND Lào
Hiện nay, thủ đô Viên Chăn với các ngành thế mạnh là du lịch, thương
mại, công nghiệp. Những ngành nghề đặc biệt phát triển là công nghệ thực
phẩm, dệt lụa, đóng đồ gỗ, làm thủ công mỹ nghệ,... Nhờ có đường lối đổi mới
nền kinh tế, đổi mới cơ chế quản lý mà đã tạo ra luồng sinh khí mới cho kinh
tế phát triển, trong đó có các loại hình dịch vụ công với các hàng hóa dịch vụ
công cộng phát triển. Cũng từ đó thủ đô Viên Chăn có một hệ thống cơ sở hạ
tầng, giao thông vận tải phát triển ( đường xá, cầu cống, sân bay, nhà ga,...) và
hệ thống thông tin liên lạc, các dịch vụ viễn thông không ngừng lớn mạnh và
phát triển. Vì vậy, đây sẽ là động lực rất quan trọng để phát triển các ngành
dịch vụ, trong đó có các dịch vụ hàng hóa công cộng thúc đẩy phát triển kinh
tế ở thủ đô Viên Chăn.
Trong QLNN đối với dịch vụ công nói chung, đối với các dịch vụ công
cộng nói riêng, thủ đô Viên Chăn giao cho các cơ quan chuyên môn thuộc
UBND thực hiện, các đơn vị cung ứng dịch vụ phải tuân thủ các quy định của
pháp luật, của cơ quan quản lý cấp trên và tuân thủ các quy tắc, chuẩn mực của
từng ngành, lĩnh vực cụ thể.
Đối với QLNN về văn hóa, giáo dục thì việc thành lập hay đóng cửa một
trường học do cơ quan quản lý và trách nhiệm thuộc về người đứng đầu quyết
định. Trách nhiệm cung cấp giáo dục bậc tiểu học và trung học thuộc về Chính
phủ trung ương. Ngoại trừ chuyển giao việc xây dựng và bảo dưỡng trường học
cho các cơ quan ở thủ đô Viên Chăn.
31

Đối với QLNN về y tế chính quyền ở thủ đô Viên Chăn chịu trách nhiệm
về những chức năng y tế đơn giản và thiết thực đối với địa phương (ví dụ: dịch
vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản và ban đầu được giao cho cấp Phường, Bản); còn
cấp cao hơn chịu trách nhiệm đối với những chức năng hoặc những vấn đề y tế
có quy mô lớn hoặc có liên quan đến nhiều cấp thẩm quyền (ví dụ: các bệnh
viện cấp ba và bệnh viện chuyên khoa chủ yếu thuộc trách nhiệm của Sở Y tế,
Bộ Y tế, chính quyền trung ương). Đối với những nhu cầu thiết thân của người
dân như chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, kế hoạch hóa gia đình, Chính phủ
trung ương tiếp tục trực tiếp cung ứng với sự tham gia của chính quyền địa
phương các cấp.
Đối với chức năng QLNN về lĩnh vực thông tin liên lạc, giao thông vận
tải,… giao cho các Sở ban ngành chuyên môn phụ trách theo đúng chức năng
và nhiệm vụ quyền hạn được giao, trên cơ sở báo cáo chính quyền thủ đô Viên
Chăn mà trực tiếp là UBND thành phố để có sự chỉ đạo trực tiếp và sâu sát nhất.
1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Xiêng Khoảng, nước CHDCND
Lào về quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng
Trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, việc học tập kinh nghiệm từ các
thành phố lớn, có nhiều thành tựu trong công tác QLNN đối với DVCC là điều
cần thiết, không chỉ ở trong nước mà còn ở các thành phố ở nước ngoài có nhiều
điểm tương đồng như Việt Nam. Thủ đô Viên chăn của nước Lào và thành phố
Hồ Chí Minh của Việt Nam là hai thành phố có bước phát triển mạnh mẽ về
các loại hình DVCC, điều đó cho thấy công tác QLNN đối với DVCC ở hai
thành phố này thực hiện tốt và rất đáng học tập, noi theo. Những bài học đúc
kết từ quá trình cải cách, đổi mới trong quản lý và cung ứng dịch vụ công cộng
sẽ mở ra hướng đi tiếp theo cho công tác quản lý Nhà nước đối
32

với DVCC ở tỉnh Xiêng Khoảng. Sau đây là một số bài học kinh nghiệm rút ra
từ thực tiễn học tập công tác QLNN về DVCC ở tỉnh Xiêng Khoảng:
Một là, xây dựng, đào tạo đội ngũ công chức nhà nước đủ năng lực, trình
độ, có khả năng đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao trong giai đoạn mới,
có tinh thần thái độ, có trách nhiệm trong thực thi công vụ. Đây là nhân tố quan
trọng nhất, hàng đầu hiện nay, bởi vì xét cho cùng thì đây chính là lực lượng
nhất quyết định chất lượng và hiệu quả của hoạt động cung ứng DVCC. Đồng
thời, đội ngũ này cũng chính là những người quản lý các DVCC theo định
hướng.
Hai là, tăng cường cơ sở pháp lý, tạo hành lang pháp lý cơ bản và hoàn
thiện để điều chỉnh các quan hệ lên quan đến QLNN về DVCC ( ban hành các
văn bản quy phạm pháp luật, chính sách chế độ thể lệ...) đảm bảo sự ổn định và
thúc đẩy sự phát triển của hệ thống cung ứng dịch vụ công cho toàn xã hội; xây
dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch định hướng phát triển mạng lưới cung
ứng dịch vụ công cho toàn xã hội, đồng thời tổ chức chỉ đạo thực hiện chiến
lược, quy hoạch phát triển hệ thống cung ứng dịch vụ công...
Ba là, cần phân định rõ những dịch vụ công cộng do các cơ quan, tổ
chức nhà nước trực tiếp cung ứng và DVCC do các đơn vị, tổ chức tư nhân, từ
đó cơ cấu lại chi tiêu ngân sách theo hướng tập trung đầu tư thích đáng cho việc
cung ứng các DVCC cơ bản, thiết yếu nhất... còn dịch vụ nào có thể chuyển
giao thì sẽ chuyển giao cho đơn vị tư nhân thực hiện để giảm tải cho ngân sách
nhà nước.
Bốn là, tăng cường đầu tư xây dựng, thiết lập quy trình và phát triển cơ
sở hạ tầng, CNTT đồng bộ trong việc cung ứng các DVCC; hiện đại hoá công
sở nhằm nâng hiệu quả làm việc của CBCC và chất lượng cung ứng DVCC.
Hiện nay, mạng internet phát triển, cùng với việc khoa học kỹ thuật phát triển
không ngừng như hiện nay là xu thế hội nhập quốc tế thì việc tăng cường đầu
33

tư xây dựng, phát triển cơ sở kỹ thuật hạ tầng phục vụ nền hành chính cần được
coi như một trong các giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng DVCC.
Năm là, cải cách chất lượng cung ứng DVCC làm thay đổi nhận thức về
vai trò và chức năng của nhà nước từ quản lý sang hỗ trợ và phục vụ. Mục tiêu
của cải cách là lấy yêu cầu của người dân, cộng đồng và doanh nghiệp làm cơ
sở cho những quyết sách của nhà nước với phương châm phục vụ là tiêu chí
hàng đầu trong cải cách nền HCNN theo hướng phát triển.
Sáu là, đẩy mạnh hơn nữa xã hội hóa dịch vụ công cộng. Xã hội hóa dịch
vụ công cộng đem lại những lợi ích không hề nhỏ. Việc thay đổi nhận thức về
vai trò của Nhà nước đối với các DVCC - lĩnh vực mà trước đây chỉ có Nhà
nước đảm trách - thì hiện nay đã đã chuyển giao một phần cho các tổ chức ngoài
nhà nước. Có thể kể đến các DVCC như: dịch vụ sự nghiệp công, cung ứng
dịch vụ về văn hóa, giáo dục, y tế, thể thao,… đã từng bước được thừa nhận
hiệu quả. Điều đó đã từng bước thể hiện tính đúng đắn của chủ trương xã hội
hóa mạnh mẽ dịch vụ công trên phạm vi rộng khắp.
Bảy là, tăng cường giám sát thường xuyên và nghiêm khắc quy trình xử lý
công việc và tinh thần, thái độ của CBCC trong quá trình thực thi công vụ, nêu
cao trách nhiệm giải trình và sử dụng các chế tài pháp luật để xử lý vi phạm
nhằm tạo ra một nền công vụ minh bạch.
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
Như vậy, trong chương 1 tác giả đã đi vào trình bày và chỉ ra những khái
niệm cơ bản nhất về dịch vụ công, dịch vụ công cộng; bản chất và đặc trưng
cũng như nét đặc thù trong công tác QLNN đối với loại hình dịch vụ này; lý do
vì sao phải tăng cường QLNN đối với DVCC và sự bức thiết phải quản lý loại
hình đặc thù này. Trên cơ sở đó thấy rõ vài trò của nó đối với sự phát triển
chung của ngành, lĩnh vực cũng như của địa phương, của mỗi quốc
34

gia nếu như muốn có được sự phát triển bền vững. Qua đó, có được cái nhìn
khái quát nhất về vấn đề QLNN đối với DVCC ở các nước láng giềng cũng như
ở thủ đô Viên Chăn. Rút ra được những bài học cơ bản và sát thực tế nhất đối
với công tác QLNN đối với DVCC trên địa bàn tỉnh Xiêng Khoảng. Đây sẽ là
tiền đề quan trọng để tác giả đi vào phân tích thực trạng công tác QLNN về
DVCC trên địa bàn tỉnh Xiêng Khoảng ở chương 2.

Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng.docx

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng.docx

Similaire à Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng.docx (20)

Plus de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

Plus de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Dernier

Dernier (20)

Cơ sở khoa học về quản lý nhà nước đối với dịch vụ công cộng.docx