Vai trò của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
THIỀU THỊ TUYẾT TRINH
VAI TRÒ CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH
TRONG XÂY DỰNG Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO
THANH NIÊN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
THIỀU THỊ TUYẾT TRINH
VAI TRÒ CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH
TRONG XÂY DỰNG Ý THỨC PHÁP LUẬT
CHO THANH NIÊN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử về Nhà nƣớc và Pháp luật
Mã số : 60 38 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH Đào Trí Úc
Hà nội

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
khoa học của tôi. Các thông tin, số liệu được trích dẫn
trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung
thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng
được ai công bố.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Thiều Thị Tuyết Trinh

MỤC LỤC
TRANG
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu 1
2. Tình hình nghiên cứu 2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4
6. Tính mới và những đóng góp của đề tài 5
7. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn 5
8. Kết cấu của luận văn 6
CHƢƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA ĐOÀN TRONG XÂY
DỰNG Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
1.1. Vai trò, vị trí của thanh niên và yêu cầu về việc xây dựng
7
ý thức pháp luật cho thanh niên
1.1.1. Khái niệm thanh niên 7
1.1.2. Vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng ý
12
thức pháp luật cho thanh niên
1.1.3. Mục đích, ý nghĩa của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây
19
dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
1.1.4. Khái niệm, cấu trúc của ý thức pháp luật 22
1.2. Hệ thống tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh hiện nay 30
1.2.1. Đội ngũ đoàn viên Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 30
1.2.2. Chất lượng chi đoàn, Đoàn cơ sở 33
1.2.3. Đội ngũ cán bộ Đoàn đáp ứng yêu cầu của công tác Đoàn 35

và phong trào thanh thiếu nhi trong giai đoạn hiện nay
Kết luận Chương I 37
CHƢƠNG II. THỰC TRẠNG VỀ VAI TRÒ VÀ NHIỆM VỤ
CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH ĐỐI VỚI THANH NIÊN
TRONG XÂY DỰNG Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH
NIÊN
2.1. Đánh giá chung về thực trạng ý thức pháp luật của thanh
38
niên
2.1.1. Hiểu biết pháp luật của thanh niên 39
2.1.2. Nhận thức về pháp luật của thanh niên 40
2.1.3. Thái độ và tình cảm đối với pháp luật của thanh niên 41
2.2. Các hình thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
42
trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
2.2.1. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chỉ đạo và thực hiện việc giáo
dục pháp luật nhằm xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho thanh 42
niên
2.2.2. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên thông qua tập
45
thể và các hoạt động tập thể
2.2.3. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên phải kết hợp
công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên của tổ chức Đoàn 46
và các chủ thể khác
2.3. Kết quả thực hiện vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí
48
Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
2.3.1. Công tác chỉ đạo và thực hiện giáo dục pháp luật nhằm xây
dựng ý thức pháp luật cho thanh niên của tổ chức Đoàn Thanh niên 48
Cộng sản Hồ Chí Minh

2.3.2. Đội ngũ cán bộ Đoàn - chủ thể thực hiện vai trò của tổ chức
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ở Việt Nam trong xây dựng
ý thức pháp luật cho thanh niên
2.3.3. Tổ chức Đoàn xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
thông qua các hoạt động tuyên truyền của Đoàn
thông qua các hoạt động truyền thông
thông qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật
thông qua báo chí, biên tập bản tin, tài liệu giáo dục pháp luật cho
thanh niên
thông qua hoạt động của các câu lạc bộ tuổi trẻ pháp luật
thông qua công tác phối hợp quản lý, giáo dục thanh niên chậm tiến và
thanh niên lầm lỗi
thông qua các đội thanh niên xung kích an ninh
2.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện vai trò của tổ
chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật
cho thanh niên
2.4.1. Yếu tố khách quan
52
54
55
57
58
59
60
61
63
63

2.4.2. Yếu tố chủ quan 64
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế 65
Kết luận Chương II 66
CHƢƠNG III. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO
VAI TRÒ CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH TRONG VIỆC XÂY DỰNG
Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
3.1. Những quan điểm cơ bản về bảo đảm vai trò của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
3.1.1. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên là một bộ phận
của xây dựng ý thức pháp luật cho nhân dân
3.1.2. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên là một nhiệm vụ
đặc biệt quan trọng của tổ chức Đoàn
3.1.3. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên cần được tiến
hành thường xuyên và liên tục
3.1.4. Kết hợp xây dựng ý thức pháp luật với giáo dục chính trị,
tư tưởng, đạo đức cho thanh niên
3.1.5. Trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên, phải coi
trọng sự phối hợp chặt chẽ giữa tổ chức Đoàn với các chủ thể liên
quan
3.2. Các giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
68
68
70
71
72
72
74

3.2.1. Xây dựng tổ chức Đoàn vững mạnh về mọi mặt, xây dựng
đội ngũ cán bộ Đoàn đáp ứng yêu cầu của công tác Đoàn và phong
trào thanh niên
3.2.2. Củng cố, nâng cao chất lượng bộ phận chuyên trách của tổ
chức Đoàn thực hiện công tác giáo dục pháp luật cho thanh niên
3.2.3. Đẩy mạnh xây dựng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền
viên và các đội thanh niên xung kích tuyên truyền pháp luật của Đoàn
3.2.4. Tăng cường tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho
đội ngũ cán bộ Đoàn, nhất là những người trực tiếp tham gia công tác
nhằm xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
3.2.5. Kết hợp chặt chẽ xây dựng ý thức pháp luật với tuyên
truyền, giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh niên
3.2.6. Đổi mới, đa dạng hoá các hình thức xây dựng ý thức pháp
luật cho thanh niên
3.2.7. Tăng cường phối hợp giữa tổ chức Đoàn với các ngành liên
quan trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
3.2.8. Đảm bảo sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng, sự chỉ đạo của
các cấp chính quyền đối với việc tăng cường vai trò của tổ chức Đoàn
trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên
Kết luận Chương III
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
74
76
78
79
81
82
91
93
95
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN VĂN

Bảng 1.1: Dân số thanh niên so với dân số cả nước, 2007 – 2013
Bảng 1.2: Cơ cấu dân số thanh niên theo nhóm tuổi tính đến năm 2013
Bảng 1.3: Cơ cấu dân số thanh niên theo khu vực nông thôn và
thành thị tính đến năm 2013
Bảng 2.4: Số vụ TTN phạm pháp hình sự từ năm 2007- 2011
Biểu đồ 2.5: Số trường THPT tổ chức chương trình “Khi tôi
18” năm học 2011 – 2012
DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT
Đoàn TNCS Đoàn Thanh niên cộng sản
Trang
10
11
11
40
51

THPT Trung học Phổ thông
TN Thanh niên
TTN Thanh thiếu niên

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội
của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn là đội dự bị tin cậy của Đảng
Cộng sản Việt Nam, lực lượng xung kích cách mạng, trường học xã hội chủ
nghĩa của thanh niên, đại diện và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của
tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh; là lực lượng
nòng cốt chính trị trong phong trào và các tổ chức của thanh niên Việt Nam.
Là thành viên của hệ thống chính trị, tổ chức Đoàn hoạt động trong
khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật; tăng cường phối hợp với các cơ quan nhà
nước, các đoàn thể và tổ chức xã hội, các tập thể lao động và gia đình chăm lo
giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi; tổ chức cho đoàn viên, thanh niên
tích cực tham gia vào việc quản lý nhà nước và xã hội. Trong thực tiễn hoạt
động của mình, bên cạnh các nội dung giáo dục như: chính trị, tư tưởng; đạo
đức lối sống; truyền thống, tổ chức Đoàn coi nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục,
xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên là một trong những
nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của mình, là trách nhiệm của mỗi cấp bộ
Đoàn, là bộ phận không thể tách rời của công tác xây dựng tổ chức Đoàn. Vấn
đề này đã được khẳng định trong nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đoàn. Với
chức năng, nhiệm vụ là một đoàn thể chính trị - xã hội, tổ chức của những
người cộng sản trẻ tuổi, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đội dự
bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, những năm qua, các cấp bộ Đoàn
trong cả nước đã có nhiều chủ trương, biện pháp tăng cường công tác tuyên
truyền, giáo dục nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên.
1

Là một cán bộ Đoàn có điều kiện gắn bó với đoàn viên, thanh niên và
công tác thanh niên, qua tiếp xúc, trao đổi, khảo sát và làm việc, tôi nhận thấy
còn một bộ phận không nhỏ đoàn viên, thanh niên trong xã hội hiểu biết pháp
luật rất sơ sài, khi vi phạm pháp luật rồi mà không biết nên vẫn tiếp tục vi
phạm; hoặc có trường hợp thanh niên các dân tộc thiểu số biết hành vi của
mình là vi phạm pháp luật, nhưng nghĩ rằng không ảnh hưởng gì và sẽ không
bị phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự…
Qua học tập, nghiên cứu và nhận thức được tầm quan trọng, tính cấp
bách của việc phải xây dựng và không ngừng nâng cao ý thức pháp luật đối
với thanh niên, tôi chọn đề tài: Vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện
nay” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Xây dựng ý thức pháp luật cho các tầng lớp nhân dân nói chung và
cho thanh niên nói riêng là một vấn đề mang tính cấp thiết. Đây là vấn đề đã
và đang được các nhà nghiên cứu khoa học pháp lý quan tâm và đã có nhiều
công trình nghiên cứu liên quan như: Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp
luật, Đào Trí Úc chủ biên, Hà Nội, 1995; Luận án khoa học Ý thức pháp luật
và giáo dục pháp luật ở Việt Nam, tác giả Nguyễn Đình Lộc; Giáo dục ý thức
pháp luật trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, tác giả Trần Ngọc
Đường; một số bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành như: Một số biện
pháp nhằm nâng cao ý thức pháp luật phòng, chống ma túy trong học sinh,
sinh viên hiện nay" của Thạc sĩ Nguyễn Thị Hoàng Lan, đăng trên Tạp chí
Dân chủ và pháp luật - Bộ Tư pháp; Ý thức pháp luật và văn hóa pháp luật
của Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồi, đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật - Bộ Tư
pháp; hay như một số luận văn tốt nghiệp như: Ý thức pháp luật và vấn đề
2

giáo dục pháp luật trong nhà trường nhằm nâng cao ý thức pháp luật cho học
sinh, sinh viên ở nước ta hiện nay, tác giả Nguyễn Thị Thụy, trường Đại học
Luật Hà Nội,...
Các công trình nói trên có nội dung cơ bản là đã nêu ra nhiều vấn đề về
lý luận và thực tiễn trong hoạt động giáo dục pháp luật cho nhân dân và cho
thanh niên. Tuy nhiên, các tác phẩm trên mới chỉ nghiên cứu về ý thức pháp
luật của thanh niên mà chưa có công trình nghiên cứu đầy đủ và có hệ thống
về vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp
luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay, góp phần tích cực vào việc tăng
cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội
trong thanh niên, tạo môi trường tích cực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển,
không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các tầng lớp nhân
dân, đặc biệt là thế hệ thanh niên. Vì vậy, việc triển khai nghiên cứu vấn đề
này sẽ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích: Đánh giá, tìm hiểu về vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên; từ đó, tìm ra nguyên nhân của
những thành công và hạn chế, xác định phương hướng, đề xuất giải pháp tăng
cường vai trò của tổ chức Đoàn trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh
niên thời gian tới.
Để thực hiện được những mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ: khái
quát lý luận về thanh niên, về ý thức pháp luật; hệ thống hóa những vấn đề cơ
bản về vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; đánh giá thực trạng và
kết quả của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong công tác xây dựng ý thức pháp
luật cho thanh niên; đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm phát huy vai trò
của tổ chức Đoàn trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên.
3

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Công tác xây dựng ý thức pháp luật cho công dân nói chung và cho đối
tượng thanh niên nói riêng là trách nhiệm của toàn xã hội. Các tổ chức, cơ
quan đơn vị ngoài thực hiện nhiệm vụ giáo dục chung còn có trách nhiệm giáo
dục cho các thành viên trong tổ chức, đơn vị mình. Cũng chính vì lẽ đó nên có
nhiều cơ quan, đơn vị - chủ thể có nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục pháp luật
nhằm xây dựng ý thức pháp luật đối với các đối tượng khác nhau, phương
pháp, cách thức tiến hành và kết quả đạt được ở các mức độ khác nhau. Luận
văn này chỉ tập trung chủ yếu vào việc nghiên cứu kết quả, thực trạng và đề
xuất một số giải pháp nhằm tăng cường vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho đối tượng là
thanh niên.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn được xây dựng trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật, xây dựng ý thức pháp luật cho
thanh niên. Phương pháp luận trong nghiên cứu là phương pháp duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử của triết học Mác - Lênin.
Quá trình nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu
khoa học cụ thể như:
- Phương pháp xã hội học pháp luật đi sâu nghiên cứu về quan điểm, tư
tưởng, dư luận xã hội của thanh niên, nhu cầu, nguyện vọng của thanh niên về
việc xây dựng ý thức pháp luật của tổ chức Đoàn thời gian qua và nguyện
vọng, mong muốn trong thời gian tới.
4

- Phương pháp lịch sử cụ thể xem xét các vấn đề liên quan đến việc
thực hiện vai trò của tổ chức Đoàn trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh
niên trong từng thời điểm, hoàn cảnh lịch sử cụ thể.
- Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh sử dụng trong xử
lý các nội dung, số liệu được thu thập, phân tích trong quá trình thực hiện đề
tài.
- Ngoài ra, trong quá trình thực hiện, người viết cũng tham khảo ý kiến
các chuyên gia, cán bộ, đồng nghiệp trưởng thành từ hoạt động thực tiễn, có
những kiến giải, đánh giá sát thực về phát huy vai trò của tổ chức Đoàn trong
xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên, nhất là về những giải pháp cần tập
trung thực hiện trong thời gian tới.
6. Tính mới và những đóng góp của đề tài
Luận văn là công trình nghiên cứu tương đối có hệ thống về vai trò của
tổ chức Đoàn trong việc xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên nhằm góp
phần làm rõ tính đặc thù về vai trò của tổ chức Đoàn khác với các tổ chức
khác. Luận văn đề xuất các phương hướng và giải pháp cơ bản về xây dựng ý
thức pháp luật cho thanh niên; các giải pháp mà luận văn nêu ra có thể được
sử dụng trong công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức pháp
luật cho đoàn viên, thanh niên trong cả nước.
7. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong công tác
giáo dục pháp luật, tập huấn, bồi dưỡng, tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho
cán bộ Đoàn các cấp; góp phần thúc đẩy việc đưa các nội dung Nghị quyết
Trung ương 7 (khoá X) của Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
5

với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đi
vào cuộc sống.
Các kiến nghị, đề xuất của luận văn được thực hiện sẽ góp phần tích
cực vào việc không ngừng phát huy vai trò của tổ chức Đoàn, nâng cao chất
lượng, hiệu quả công tác xây dựng ý thức chấp hành pháp luật cho đoàn viên,
thanh thiếu niên, góp phần phòng, chống và đẩy lùi tội phạm và tệ nạn xã hội
trong lứa tuổi thanh thiếu niên, phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của
tuổi trẻ, đi đầu trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê
hương, đất nước.
8. Kết cấu của luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,
nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về vai trò của Đoàn Thanh niên trong xây
dựng ý thức pháp luật cho thanh niên.
Chương 2: Thực trạng về vai trò và nhiệm vụ của Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh đối với thanh niên trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên.
Chương 3: Phương hướng và các giải pháp nâng cao vai trò của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên.
6

CHƢƠNG II. THỰC TRẠNG VỀ VAI TRÒ VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐOÀN
TNCS HỒ CHÍ MINH ĐỐI VỚI THANH NIÊN TRONG XÂY DỰNG Ý
THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
2.1. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG Ý THỨC PHÁP
LUẬT CỦA THANH NIÊN
Đa số thanh niên Việt Nam hiện nay là người có đạo đức, nhân cách, tri
thức, sức khỏe, tư duy năng động; tiếp nối truyền thống của Đảng và dân tộc,
nêu cao lòng yêu nước, ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa;
không ngại khó khăn, gian khổ, tình nguyện vì cộng đồng; có trách nhiệm với
gia đình, xã hội; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, lập thân, lập
nghiệp, làm giàu chính đáng, quyết tâm đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn,
lạc hậu; tin tưởng và mong muốn được cống hiến cho đất nước, có việc làm,
thu nhập ổn định, đời sống văn hoá tinh thần lành mạnh, phong phú, môi
trường sống an toàn. Đại đa số thanh niên luôn gương mẫu chấp hành chỉ thị,
nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của
Đảng và tương lai phát triển của đất nước.
Thanh niên không chỉ quan tâm đến những vấn đề liên quan trực tiếp đến đời
sống và sinh hoạt của thanh niên; những vấn đề liên quan đến kinh tế - xã hội của
đất nước cũng được thanh niên quan tâm. Kết quả kháo sát năm 2012 cho thấy, sự
quan tâm của thanh niên tập trung chủ yếu các vấn đề [41], cụ thể như sau:
- Chưa có việc làm, nghề nghiệp 82,3%
- Vấn đề học tập của thanh niên 65,6%
- Vấn đề ô nhiễm môi trường 62,0%
- Điều kiện sống và làm việc 59,5%
40

- Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm 59,3%
- Vấn đề giải trí (thể thao, du lịch…) 55,9%
- Tệ nạn xã hội 55,4%
- Tình yêu hôn nhân, gia đình 50,7%
- Tình hình vi phạm pháp luật 47,3%
- Sự ổn định xã hội 44,5%
2.1.1. Hiểu biết pháp luật của thanh niên
Bên cạnh đại đa số thanh niên là những người có tri thức, có đạo đức, tuân
thủ pháp luận thì hiện nay, tình trạng thiếu hiểu biết về pháp luật của thanh niên
vẫn còn tồn tại do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có nguyên nhân từ
việc giáo dục ý thức pháp luật cho thanh niên của gia đình, nhà trường, các tổ
chức khác của xã hội chưa thực sự phát huy được vai trò mạnh mẽ, chưa sâu sát
để nắm được tình hình diễn biến về tâm lý của lứa tuổi thanh niên trong từng giai
đoạn khác nhau. Mặt khác, thanh niên chưa tạo được thói quen thực hiện quyền
và nghĩa vụ pháp lý, sử dụng những quyền và nghĩa vụ pháp lý đó trong việc bảo
vệ quyền lợi hợp pháp của mình dẫn đến dễ bị người khác lợi dụng, lạm dụng
gây thua thiệt cho chính bản thân. Rất nhiều vụ bạo hành, lạm dụng sức lao
động, lôi kéo dụ dỗ thanh niên vi phạm pháp luật mà chính bản thân thanh niên
do không có thông tin về pháp luật đã không ý thức được, không tự bảo vệ được
chính bản thân hoặc vi phạm pháp luật. Nhìn chung, kiến thức pháp luâṭvềmọi
mặt của thanh thiếu niên còn thấp, thiếu hê ̣thống.
Theo thống kê của cơ quan chức năng, từ năm 2007 - 2011, toàn quốc có
50.170 vụ phạm tội hình sự do thanh, thiếu niên gây ra. Xét theo từng năm thì
số vụ phạm tội hình sự do thanh thiếu niên thực hiện chiếm tỷ lệ 21-23%.
41

Bảng 2.4: Số vụ thanh thiếu niên phạm pháp hình sự từ năm 2007- 2011
Năm Năm Năm Năm Năm
2007 2008 2009 2010 2011
Tổng số vụ phạm pháp
50.878 53.594 50.963 48.836 49.393
hình sự
Tổng số vụ phạm pháp
11.748 12.310 11.316 10.305 10.491
hình sự do TTN thực hiện
Tỷ lệ % 23.0 22.9 22.2 21.1 21.2
Qua số liệu của Bộ Công an cho thấy, tội phạm do thanh thiếu niên thực
hiện thời gian vừa qua chủ yếu tập trung vào tội ít nghiêm trọng, chiếm tỷ lệ
không cao so với các chủ thể tội phạm khác. Cụ thể như các tội: gây rối trật tự
công cộng (6.870 vụ/ 9.768 đối tượng, chiếm tỷ lệ 12,25% tổng số vụ); trộm
cắp tài sản (23.812 vụ/ 33.010 đối tượng, chiếm 42,4% tổng số vụ); án đặc
biệt nghiêm trọng do thanh thiếu niên thực hiện chiếm tỷ lệ thấp nhất (781 vụ/
1.097 đối tượng, chiếm 1,4% tổng số vụ).
Tội phạm, vi phạm pháp luật do thanh thiếu niên là người chưa thành
niên thực hiện (trong độ tuổi từ 16 đến dưới 18 tuổi) chiếm tỷ lệ cao nhất so
với các đối tượng thanh niên khác (có 50.712 đối tượng, chiếm 58,2% tổng số
vụ). Đối tượng thanh thiếu niên vi phạm pháp luật lần đầu chiếm tỷ lệ cao
(chiếm 55,2%).
2.1.2. Nhận thức về pháp luật của thanh niên
42

Phần lớn thanh niên không ýthức đươc ̣mối nguy hiểm vàhâụ quảhành
vi phaṃ tôịcủa mình mà chỉ hành động theo bản năng , cảm tính. Có một số
đối tương̣thanh niên khi bi bắṭ mới biết minh̀ phaṃ tôị. Có thể nói, có một số
không nhỏthanh niên vâñ chưa cóđươc ̣những kiến thức pháp luâṭcần thiết
để vào đời, dâñ đến những hành vi sai lênḥ môṭcách vô thức . Ý thức, thói
quen sống và làm việc theo pháp luật của một bộ phận thanh niên chưa cao
dẫn đến lối sống thực dụng nặng về hưởng thụ. Bên cạnh đó, có một bộ phận
thanh niên có biểu hiện mờ nhạt về lý tưởng, xuống cấp về đạo đức, lối sống,
gây ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình trật tự an toàn xã hội.
2.1.3. Thái độ và tình cảm đối với pháp luật của thanh niên
Theo kết quả khảo sát của một số tỉnh, thành thì số người bán dâm ngày
càng được trẻ hoá. Số dưới 18 tuổi chiếm 14%; từ 18-25 chiếm 42%; độ tuổi
từ 26-35 chiếm 35%; trên 35 tuổi chiếm 9% (cá biệt có trường hợp gái mại
dâm chỉ ở độ tuổi 12). Gần đây xuất hiện một số đường dây gái gọi, gái bán
dâm với đủ thành phần trong đó có cả người mẫu, diễn viên, ca sĩ và sinh viên
một số trường đại học... Tình trạng buôn bán phụ nữ, trẻ em qua biên giới vì
mục đích mại dâm có xu hướng gia tăng, tuyến đi chủ yếu là biên giới Việt
Nam - Campuchia, Việt Nam - Trung Quốc. Bên cạnh đó, tình hình tệ nạn cờ
bạc cũng diễn biến phức tạp, có chiều hướng gia tăng. Số đối tượng thanh
thiếu niên tham gia các hoạt động tệ nạn cờ bạc chiếm hơn 55%, chủ yếu là
chơi lô đề, trong đó có cả sinh viên, học sinh.
Thái độ tôn trọng pháp luật, nghiêm chinh̉ chấp hành pháp luật của thanh
niên hiện nay cóthểnói làkém vàlàkhâu yếu nhất trong cơ cấu ýthức pháp
luâṭcủa thanh niên . Điều đóthểhiêṇ ởthưc ̣trang̣thanh niên vi phaṃ pháp
luâṭngày càng nhiều với các sốliêụ đáng báo đông̣. Hiện nay, số lượng trẻ vị
43

thành niên nói chung và hoc ̣sinh , sinh viên nói riêng phạm pháp đang tăng
theo xu hướng trẻ hóa và mức độ phạm tội ngày càng nghiêm trọng.
2.2. CÁC HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ
MINH TRONG XÂY DỰNG Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH
NIÊN
2.2.1. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chỉ đạo và thực hiện việc giáo dục
pháp luật nhằm xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho thanh niên
2.2.1.1. Giáo dục pháp luật cho thanh niên phải có tính hệ thống,
thường xuyên và liên tục
Giáo dục pháp luật là một bộ phận của kiến trúc thượng tầng, được quy
định bởi cơ sở hạ tầng, khi các yếu tố của cơ sở hạ tầng thay đổi thì kiến trúc
thượng tầng cũng vận động và từng bước thay đổi, phát triển tương ứng, do
đó pháp luật cũng thường xuyên được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Chính vì
vậy, công tác giáo dục pháp luật cho thanh niên đòi hỏi phải có tính hệ thống,
thường xuyên, liên tục.
Đảm bảo tính hệ thống là phải đặt văn bản vào đúng vị trí của nó trong
hệ thống pháp luật, trong ngành luật hoặc lĩnh vực pháp luật có liên quan, đòi
hỏi việc giáo dục pháp luật cho thanh niên phải có tính kế tiếp trong việc hình
thành tri thức pháp luật, dựa vào tri thức pháp luật để từng bước xây dựng thói
quen và tạo khả năng thích ứng cho thanh niên về những vấn đề thực tiễn đặt
ra, giúp thanh niên hiểu biết đầy đủ về từng văn bản quy phạm pháp luật và cả
hệ thống pháp luật, có khả năng xử sự theo pháp luật khi thiết lập các quan hệ
xã hội, quan hệ pháp luật.
44

Tính liên tục đòi hỏi việc giáo dục pháp luật cho thanh niên phải được
tiến hành thường xuyên hằng ngày, hằng tháng và cả năm; thanh niên cần
được giáo dục pháp luật ở mọi nơi, mọi lúc, thông qua các hoạt động tập thể
của Đoàn tổ chức và lồng ghép với các hoạt động phong trào, đảm bảo có
chiều sâu và chất lượng, tránh hình thức, đảm bảo gần gũi với thanh niên.
2.2.1.2. Giáo dục pháp luật cho thanh niên phải gắn với giáo dục
chính trị, tư tưởng, đạo đức
Giáo dục pháp luật là một hoạt động cụ thể của giáo dục nói chung, có
mối quan hệ tương hỗ với các hoạt động giáo dục khác và đặc biệt là không
thể tách rời giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức. Giáo dục pháp luật và
giáo dục chính trị là những bộ phận của công tác giáo dục tư tưởng, đồng thời
là một trong những mục tiêu hoạt động của tổ chức Đoàn các cấp. Giáo dục
chính trị, tư tưởng nhằm xây dựng và củng cố niềm tin, hình thành lý tưởng,
bản lĩnh chính trị cho thanh niên, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo dục pháp
luật. Ý thức pháp luật chịu sự chi phối của ý thức chính trị, hình thành và
củng cố trên nền tảng ý thức chính trị. Thực tế cho thấy, những thanh niên có
ý thức chính trị cao, sống có lý tưởng, hoài bão cao đẹp cũng chính là những
thanh niên luôn có ý thức tôn trọng pháp luật. Giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh niên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong hình thành thế giới quan, nhân
sinh quan của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao ý thức
chính trị và ý thức chấp hành pháp luật cho thanh niên.
Đạo đức là những quan niệm, quan điểm của con người về cái thiện, cái
ác, về sự công bằng, nghĩa vụ và những phạm trù khác của đời sống tinh thần.
Tất cả những chuẩn mực đạo đức xã hội đều thực hiện chức năng điều chỉnh
hành vi, bao quát tất cả các lĩnh vực của hoạt động con người mang tính chất
phổ biến rộng rãi và hướng đến các chuẩn mực hành vi cần được xây dựng
45

trong tương lai. Giáo dục đạo đức tạo những tiền đề cần thiết xây dựng thói quen
tôn trọng và tuân thủ pháp luật của thanh niên, tin tưởng vào các giá trị xã hội
của pháp luật. Thông qua giáo dục đạo đức để xây dựng tính cách, phẩm chất,
tình cảm, thói quen tuân thủ pháp luật một cách tự giác, hướng hành vi của thanh
niên đến sự hoàn thiện. Khi pháp luật đã trở thành thói quen đạo đức và niềm tin
nội tâm của mỗi thanh niên, thì sẽ được thực thi trong thực tế một cách đầy đủ và
triệt để nhất. Do đó, giáo dục đạo đức có tác dụng củng cố các chuẩn mực pháp
luật và thúc đẩy việc thực hiện các yêu cầu của pháp luật.
2.2.1.3. Giáo dục pháp luật cho thanh niên phải luôn kết hợp giáo dục
của tổ chức Đoàn với giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội
Quan điểm tiếp cận tổng hợp đối với quá trình giáo dục pháp luật đối với
thanh niên đòi hỏi phải tổ chức đúng đắn và kết hợp chặt chẽ quá trình giáo
dục của tổ chức Đoàn với giáo dục trong nhà trường, ở gia đình và toàn xã
hội, hình thành quá trình giáo dục thống nhất, liên tục, hướng vào xây dựng ý
thức pháp luật một cách toàn diện cho thanh niên. Yêu cầu này đặt ra nhiệm
vụ phải phối hợp hoạt động của tất cả các chủ thể giáo dục của tổ chức Đoàn,
trong nhà trường và các chủ thể là các cơ quan, tổ chức liên quan trong hệ
thống chính trị, các bậc phụ huynh và các thành viên xã hội..., góp phần tạo
môi trường giáo dục lành mạnh, định hướng hành vi của thanh niên phát triển
đúng đắn và đầy đủ.
Nội dung phối hợp giáo dục pháp luật cho thanh niên là sự hợp tác chặt
chẽ giữa các chủ thể trong việc giáo dục pháp luật, trong đó tổ chức Đoàn là
chủ thể chủ động phối hợp thường xuyên với các chủ thể khác, với các nhà
trường và gia đình để trao đổi các thông tin và tình hình liên quan, về nội
dung, phương pháp, biện pháp thực hiện, huy động mọi lực lượng và các
46

nguồn lực xã hội phục vụ nhiệm vụ giáo dục pháp luật cho thanh niên nhằm
đạt được mục tiêu, yêu cầu đề ra.
Gia đình là nơi con người sinh ra và lớn lên, hình thành nhân cách của
mình, gia đình phải tạo điều kiện cho thanh niên về học tập, rèn luyện, hình
thành những thói quen tốt trong cư xử, lối sống, đồng thời mỗi thành viên
trong gia đình phải là những tấm gương tốt về mọi mặt đối với thanh niên.
Mặt khác, hiện nay hầu hết thanh niên đều được học tập trong các nhà trường,
các cấp học, nên sự cộng tác của nhà trường với tổ chức Đoàn càng phải chặt
chẽ, nhất là khi trong các nhà trường từ cấp trung học phổ thông đến đại học,
cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp đều đã có tổ chức Đoàn thanh niên,
thường xuyên theo dõi các hoạt động của thanh niên, kịp thời uốn nắn những
hành vi sai lệch mà thanh niên mắc phải, xây dựng môi trường giáo dục lành
mạnh, tạo điều kiện cho thanh niên phát huy năng lực, phẩm chất, sự sáng tạo,
khả năng làm chủ bản thân, tránh được các hành vi lệch chuẩn và vi phạm
pháp luật.
2.2.2. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên thông qua tập thể
và các hoạt động tập thể
Thanh niên là những người trẻ tuổi, có nhu cầu được tham gia các hoạt
động tập thể sôi nổi, vui tươi, trẻ trung. Ý thức pháp luật của thanh niên có thể
được hình thành từ nhiều con đường khác nhau, nhưng sẽ phát triển mạnh mẽ
nếu xây dựng ý thức pháp luật tiến hành trong các tập thể và thông qua các
hoạt động tập thể của thanh niên. Chỉ có tổ chức cho thanh niên tham gia các
hoạt động tập thể, trong đó, thanh niên được thể hiện vai trò trách nhiệm của
mình, được tham gia các công việc của tập thể, tuân thủ các nguyên tắc và sự
phối hợp với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, và qua đó tập thể cũng
có thể kiểm tra, đánh giá việc chấp hành và thực hiện các nhiệm vụ được giao,
47

việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức và pháp luật, các quy định về quyền và
nghĩa vụ của công dân, các hoạt động liên quan đến việc học tập, lao động,
vui chơi, giải trí của thanh niên... là môi trường quan trọng để rèn luyện các
thói quen pháp luật và nâng cao ý thức pháp luật của thanh niên.
Yêu cầu xây dựng ý thức pháp luật đối với thanh niên trong tập thể và
thông qua các hoạt động tập thể đòi hỏi tổ chức Đoàn phải hết sức coi trọng
việc xây dựng các tập thể của thanh niên, đẩy mạnh tổ chức các hoạt động tập
thể để tập hợp thanh niên, coi đó là môi trường thuận lợi để giáo dục, nâng
cao ý thức pháp luật và hình thành kỹ năng sống, xử sự theo pháp luật của
thanh niên. Việc xây dựng các tập thể của thanh niên do Đoàn làm nòng cốt
như Hội Sinh viên trong các trường đại học, cao đẳng, Hội Liên hiệp Thanh
niên trong các đơn vị, doanh nghiệp và địa bàn dân cư, các mô hình câu lạc
bộ, tổ, đội, nhóm thanh niên theo sở thích... nhằm xây dựng các quan hệ giao
lưu đúng đắn của thanh niên trong các hoạt động tập thể, góp phần tạo dựng
các quan hệ lành mạnh trong xã hội, thông qua các hoạt động tập thể của mỗi
thành viên thanh niên. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên là quá trình
tác động song song giữa giáo dục trong các tập thể, của từng tập thể thanh
niên và hoạt động của từng thành viên khi tham gia các hoạt động tập thể,
trong đó mỗi thanh niên vừa là đối tượng chịu sự tác động của tập thể, vừa là
chủ thể tác động đến các thành viên khác trong tập thể cũng như chính bản
thân mình.
2.2.3. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên phải kết hợp công
tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên của tổ chức Đoàn và các
chủ thể khác
Như đã phân tích, tổ chức Đoàn là chủ thể nòng cốt và quan trọng nhất
trong công tác xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên thông qua hình thức
48

phổ biến, giáo dục pháp luật, nhưng không phải là chủ thể duy nhất, mà bên
cạnh đó còn có một số chủ thể khác cũng tham gia thực hiện nhiệm vụ này.
Chỉ thị số 315/CT/HĐBT, ngày 7-12-1982 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng
về việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, đã nêu rõ:
Công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật không chỉ là trách nhiệm
của Bộ Tư pháp, mà cũng là trách nhiệm của các cơ quan, trước hết
là các cơ quan thông tin, tuyên truyền, báo chí và các đoàn thể. Vì
vậy, Bộ Tư pháp phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan như Ban
Tuyên huấn Trung ương, Ban Khoa giáo Trung ương, Bộ Văn hoá,
Uỷ ban Phát thanh và Truyền hình, Trung ương Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt
Nam, Tổng Công đoàn Việt Nam, để cùng nhau bàn nội dung, kế
hoạch và biện pháp cụ thể nhằm đưa công tác này vào nề nếp
thường xuyên, phổ cập và thích hợp với từng thời gian và từng đối
tượng [02].
Thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục
pháp luật, trong Nghị quyết liên tịch số 04/1985/NQLT, ngày 16-11-1985,
Ban Bí thư Trung ương Đoàn và Bộ Tư pháp cũng đã xác định các nguyên tắc
và các nội dung phối hợp trong việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho cán
bộ, đoàn viên và thanh niên; phối hợp trong việc theo dõi và chỉ đạo các hoạt
động pháp luật của Đoàn; phối hợp trong việc dự thảo Luật Thanh niên và
hướng dẫn việc thi hành Luật Thanh niên sau khi luật được ban hành.
Nghị quyết các kỳ Đại hội Đoàn toàn quốc luôn nhất quán khẳng định
quan điểm phải tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp
luật của tổ chức Đoàn nhằm xây dựng ý thức pháp luật đối với đoàn viên,
thanh thiếu nhi. Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ X của Đoàn Thanh niên
49

Cộng sản Hồ Chí Minh, tháng 12/2012, nhấn mạnh yêu cầu.
Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền giáo dục của
Đoàn “Tăng cường bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho thanh thiếu
niên; tuyên truyền, giáo dục về quyền và nghĩa vụ công dân, tôn
trọng quy ước cộng đồng, tuân thủ nội quy, quy định của tổ chức;
xây dựng thói quen “Sống và làm việc theo pháp luật”. Tăng cường
đấu tranh phòng, chống vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội; quan
tâm, gãn gũi, động viên, cảm hóa, giáo dục thanh thiếu niên chậm
tiến. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến kiến thức quốc phòng, an
ninh, nâng cao trách nhiệm, ý thức bảo vệ chủ quyền đất nước, lợi
ích quốc gia, dân tộc”, góp phần giúp cho thanh niên thực hiện tốt
hơn quyền và nghĩa vụ công dân, đồng thời vận động thanh niên
gương mẫu chấp hành luật pháp, tôn trọng quy ước cộng đồng,
tuân thủ nội quy, quy định của tổ chức. Tổ chức rộng rãi các hình
thức tư vấn và trợ giúp pháp lý cho thanh niên, nhất là thanh niên
nông thôn, thanh niên khu vực đô thị và các khu chế xuất, khu công
nghiệp [12, tr. 48].
2.3. KẾT QUẢ THỰC HIỆN VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN
THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH TRONG XÂY DỰNG Ý
2.3.1. Công tác chỉ đạo và thực hiện giáo dục pháp luật nhằm xây dựng
ý thức pháp luật cho thanh niên của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh
Tuyên truyền, giáo dục là một chức năng đặc biệt quan trọng của tổ chức
Đoàn nhằm xây dựng ý thức pháp luật đúng đắn cho đối tượng thanh niên nói
50

riêng và thanh thiếu nhi nói chung. Trong đó, công tác tuyên truyền, giáo dục
pháp luật luôn giữ một vị trí trọng yếu, là cầu nối góp phần đưa pháp luật vào
cuộc sống; hiệu quả của hoạt động giáo dục pháp luật có tác động trực tiếp và lâu
dài tới kết quả của công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi ở từng địa bàn,
đơn vị; là tiêu chí để đánh giá chất lượng phong trào, chất lượng đoàn viên, thanh
niên. Xác định và nhận thức rõ yêu cầu và trách nhiệm đó, trong những năm qua,
tổ chức Đoàn các cấp luôn quan tâm tăng cường thực hiện vai trò của mình trong
công tác xây dựng ý thức pháp luật cho đoàn viên, thanh niên.
Bám sát định hướng của Trung ương Đoàn, gắn liền với các nhiệm vụ chính
trị ở từng địa phương, hằng năm, Ban Thường vụ các tỉnh, thành đoàn, đoàn trực
thuộc đều xây dựng chương trình, kế hoạch công tác, trong đó đặc biệt quan tâm
chỉ đạo công tác giáo dục pháp luật cho thanh niên, triển khai sâu rộng tới các
cấp bộ Đoàn. Các tỉnh, thành đoàn, đoàn trực thuộc chỉ đạo các đơn vị cơ sở xây
dựng kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên phù hợp với lứa tuổi
và thực tiễn địa bàn, đơn vị, với hình thức linh hoạt, phong phú, đa dạng, coi đây
là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, là tiêu
chí đánh giá thi đua của các cấp bộ Đoàn hằng năm. Tổ chức Đoàn các cấp căn
cứ vào chỉ đạo của cấp bộ đoàn cấp trên, đã chủ động xây dựng chương trình, kế
hoạch cụ thể, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan để thực hiện, phát huy
tối đa mọi nguồn lực, kết hợp với việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn thường
xuyên, các phong trào hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên.
Hàng tháng, các cấp bộ Đoàn đều ban hành định hướng công tác tuyên
truyền, giáo dục của tổ chức Đoàn các cấp, trong đó có nội dung giáo dục pháp
luật cho thanh niên; chỉ đạo, hướng dẫn việc nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận
trong đoàn viên, thanh niên để có hướng tuyên truyền, giáo dục phù hợp. Các cấp
bộ Đoàn tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn cơ sở trong việc thực
51

hiện các nhiệm vụ, mục tiêu giáo dục pháp luật cho thanh niên, đẩy mạnh cuộc
vận động xây dựng nếp văn hoá, sống và làm việc theo pháp luật trong thanh
niên, tích cực tham gia phong trào giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa
bàn dân cư, đấu tranh chống tội phạm và tệ nạn xã hội, từng bước đáp ứng yêu
cầu, nhiệm vụ [12, tr. 32].
Để triển khai có hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho
thanh niên, trong những năm qua, các cấp bộ Đoàn đã ký kết nhiều nghị quyết
liên tịch, chương trình phối hợp với các bộ, ngành. Trong đó, đáng chú ý là các
nghị quyết liên tịch giữa Trung ương Đoàn với Bộ Tư pháp về tăng cường giáo
dục pháp luật trong đoàn viên, thanh niên; giữa Trung ương Đoàn với Bộ Giáo
dục và Đào tạo về tăng cường công tác giáo dục toàn diện học sinh, sinh viên và
xây dựng tổ chức Đoàn, Hội, Đội trong nhà trường giai đoạn 2008 - 2012; giữa
Trung ương Đoàn với Bộ Công an về phối hợp hành động phòng, chống ma túy
trong thanh thiếu niên giai đoạn 2010 - 2015…
Về nội dung giáo dục pháp luật, các cấp bộ đoàn tiếp tục tuyên truyền, phổ
biến các nội dung cơ bản của luật, văn bản dưới luật liên quan trực tiếp tới thanh
niên, đặc biệt là Luật Thanh niên. Bên cạnh đó, tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh đã ngày càng quan tâm hơn đến tuyên truyền, giáo dục pháp luật về giao
thông cho thanh thiếu niên thông qua cuộc vận động “Thanh niên với văn hóa
giao thông” với nhiều cách làm hay, phù hợp với thực tiễn giai đoạn hiện nay.
Bên cạnh duy trì hoạt động của các câu lạc bộ, mô hình tuyên truyền, phổ biến,
giáo dục pháp luật đã có, nhiều cơ sở đoàn triển khai những cách làm, mô hình
mới như: “Giáo dục pháp luật - trải nghiệm thực tế”, “Ngày hội tuổi trẻ với
pháp luật”, “Cánh én báo tin”, “Ngày pháp luật”… góp phần xây dựng ý thức
pháp luật, lối sống tuân thủ pháp luật trong thanh niên. Bên cạnh đó, Đoàn TNCS
Hồ Chí Minh các cấp đã phối hợp với các cơ quan chức năng, bộ, ngành liên
52

quan triển khai tốt các Đề án “Nâng cao công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo
dục ý thức chấp hành pháp luật, trách nhiệm của thanh niên đối với xã hội và đất
nước”, “Tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho thanh niên lao động tự do và
thanh niên lao động ở các khu công nghiệp và tư vấn pháp luật cho thanh niên
nông thôn, miền núi, thanh niên dân tộc thiểu số”.
Hình thức tuyên truyền pháp luật được thực hiện thông qua hoạt động truyền
thông như mít tinh, ra quân, diễu hành cổ động, hội trại thanh thiếu niên, phát tài
liệu tuyên truyền…; thông qua các cuộc thi viết, thi vẽ, thi dưới hình thức sân khấu
hóa… Từ năm học 2010 – 2011 đến nay, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã triển khai và
duy trì chương trình “Khi tôi 18” nhằm giáo dục ý thức công dân, ý thức chấp hành
pháp luật, hỗ trợ trang bị kiến thức pháp luật, tri thức phổ thông, kỹ năng thực hành
xã hội và định hướng nghề nghiệp, việc làm cho thanh niên vị thành niên vững vàng
thực thi quyền và nghĩa vụ công dân khi đủ 18 tuổi. Nội dung chương trình được cụ
thể hóa với nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả như: Lễ trưởng thành “Khi tôi 18”,
trao chứng nhận “Khi tôi 18”, chương trình truyền hình “Khi tôi 18”, tổ chức các
game show, tổ chức thi cấp giấy phép lái xe cho học sinh.... Như vậy, phần lớn các
trường trung học phổ thông đã tổ chức chương
trình “Khi tôi 18”. Điều đó cho thấy sự cần thiết, tính hiệu quả của hình thức
tuyên truyền, giáo dục pháp luật này. Ngoài ra, hình thức “Kể chuyện theo án”
và vận động đoàn viên, thanh niên tham gia theo dõi các vụ xử án lưu động của
ngành tư pháp là những hình thức tuyên truyền, giáo dục trực quan có hiệu quả,
tác động mạnh tới nhận thức, tâm lý thanh niên.
Bảng 2.5: Tỉ lệ số trƣờng THPT tổ chức chƣơng trình “Khi tôi 18” năm học
2011 – 2012
53

Có thể nói, công tác chỉ đạo và triển khai thực hiện giáo dục pháp luật cho
thanh niên của tổ chức Đoàn ở các cấp trong thời gian qua đã được quan tâm, tạo
sự thống nhất trong nhận thức của đội ngũ cán bộ Đoàn các cấp từ Trung ương
đến cơ sở, góp phần thúc đẩy các hoạt động giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức
chấp hành pháp luật cho thanh niên.
2.3.2. Đội ngũ cán bộ Đoàn - chủ thể thực hiện vai trò của tổ chức Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ở Việt Nam trong xây dựng ý thức pháp
luật cho thanh niên
Theo thống kê của Ban Tổ chức Trung ương Đoàn, số cán bộ Đoàn chuyên
trách từ Trung ương đến cơ sở là những người có trình độ đại học Luật và các
ngành liên quan đến pháp luật như đại học cảnh sát, đại học an ninh, cao đẳng
kiểm sát, cao đẳng toà án… chỉ chiếm khoảng 5-7%, tỷ lệ đó còn thấp so với yêu
cầu, đòi hỏi của công tác giáo dục nhằm xây dựng ý thức pháp luật cho thanh
niên, đồng thời, nói lên nhu cầu cần được tập huấn, bồi dưỡng về kiến thức pháp
luật của đội ngũ cán bộ Đoàn chuyên trách.
Sau khi có Quyết định số 03/1998/QĐ-TTg và Chỉ thị số 02/1998/CT-TTg
54

ngày 07/01/1998 của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Hội đồng phối hợp
phổ biến, giáo dục pháp luật, từ năm 1999, Hội đồng phối hợp công tác phổ biến,
giáo dục pháp luật cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã đã được thành lập. Theo đó,
một lãnh đạo Tỉnh, Thành Đoàn tham gia Hội đồng cấp tỉnh, Bí thư hoặc Phó Bí
thư các huyện Đoàn tham gia Hội đồng cấp huyện, Bí thư hoặc Phó Bí thư Đoàn
các xã, phường, thị trấn tham gia Hội đồng cấp xã, từng bước tham gia tích cực
vào các hoạt động chung của Hội đồng các cấp để thực hiện công tác giáo dục
pháp luật nhằm xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên nói riêng và nhân dân
trên địa bàn nói chung.
Năm 2014, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã ban hành Kế hoạch về việc tổ
chức Hội thi báo cáo viên các cấp. Thông qua đó, kiện toàn đội ngũ báo cáo viên
của Đoàn; hướng dẫn các tỉnh, thành đoàn, đoàn trược thuộc, huyện, thành Đoàn
thành lập đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên các cấp nhằm mục đích tuyên
truyền, phổ biến, giáo dục về chính trị, tư tưởng, ý thức pháp luật cho thanh niên;
đồng thời, ban hành quy chế hoạt động của đội ngũ báo cáo viên. Đội ngũ báo
cáo viên các cấp từ khi được thành lập đã bắt tay vào công tác tuyên truyền, giáo
dục pháp luật đối với đoàn viên, thanh niên. Mỗi khi có văn bản pháp luật mới,
các báo cáo viên, tuyên truyền viên triển khai phổ biến ngay xuống tận cơ sở.
Đội ngũ báo cáo viên đa số có bằng cử nhân luật hoặc tốt nghiệp đại học ngành
khác nhưng có kỹ năng tuyên truyền, am hiểu về pháp luật thực định. Để nâng
cao chất lượng công tác tuyên truyền của các báo cáo viên, các cấp bộ Đoàn đã
tiến hành tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng tuyên truyền, phổ biến pháp luật đối
với các báo cáo viên cấp tỉnh và cấp huyện. Trên cơ sở đó, các báo cáo viên chủ
động triển khai tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật đối với đoàn viên,
thanh niên và nhân dân các dân tộc ở các xã, phường, thị trấn và thôn bản, khối
phố, góp phần đưa pháp luật nhanh chóng đi vào thực tế cuộc sống, không ngừng
55

nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, đoàn viên, thanh niên và nhân
dân trên địa bàn.
Nhìn chung, đội ngũ cán bộ Đoàn các cấp hiện nay được đào tạo về trình độ
cơ bản hơn so với trước, đảm bảo về năng lực và số lượng theo quy định. Họ
chính là cầu nối đưa pháp luật đến với thanh niên thông qua các kỳ sinh hoạt, các
hoạt động từ chi đoàn, Đoàn cơ sở; là chủ thể chủ yếu, thường xuyên và quan
trọng nhất trong việc xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên, gắn kết với các
nội dung, nhiệm vụ công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong từng lĩnh
vực, địa bàn, đơn vị.
2.3.3. Tổ chức Đoàn xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên thông
qua các hoạt động tuyên truyền của Đoàn
Công tác tuyên truyền miệng, phổ biến các văn bản pháp luật được các cấp
bộ Đoàn sử dụng phổ biến và có nhiều ưu thế trong công tác giáo dục pháp luật
cho thanh niên, thông qua các hội nghị chuyên đề, các buổi sinh hoạt chi đoàn
định kỳ, các lớp tập huấn nâng cao kiến thức về phòng, chống tội phạm và tệ nạn
xã hội cho cán bộ Đoàn… Trong 5 năm từ 2008 đến 2012, tổ chức Đoàn đã
tuyên truyền về pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật hàng trăm nghìn cuộc,
cho hàng triệu lượt đoàn viên, thanh thiếu nhi và quần chúng nhân dân [12,
tr.33]. Các cấp bộ Đoàn tập trung tổ chức tập huấn về kỹ năng tuyên truyền, các
nội dung giáo dục pháp luật, quan tâm đổi mới phương pháp truyền đạt, thảo
luận, trao đổi giữa người nói và người nghe, đảm bảo công tác tuyên truyền, giáo
dục đạt hiệu quả được tích cực, xây dựng thế hệ thanh niên trong thời đại mới có
ý thức tuân thủ pháp luật.
Thực tế cho thấy, nếu một hệ thống pháp luật đầy đủ nhưng ý thức pháp luật
56

của người dân nói chung và của thanh niên – thế hệ trẻ, rường cột của đất nước nói
riêng, thì hiệu quả thực hiện sẽ thấp, pháp luật chậm đi vào cuộc sống. Chính vì vậy,
để xây dựng cho thanh niên có ý thức pháp luật, chấp hành tốt các quy định của
pháp luật, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh – là chủ thể có vai trò nòng trong việc xây
dựng ý thức pháp luật cho thanh niên thường xuyên quan tâm chỉ đạo, hướng dẫn
các cấp bộ Đoàn nắm bắt tình hình tư tưởng của đoàn viên, thanh niên, từ đó có
những hình thức chuyển tải pháp luật đến đoàn viên, thanh niên và nhân dân một
cách phù hợp. Trong từng thời điểm, tùy theo đối tượng, các cấp bộ Đoàn chọn chủ
đề, nội dung, phương pháp, hình thức thích hợp, bám sát tình hình, cập nhật kịp thời
các văn bản pháp luật mới ban hành của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để
tuyên truyền, phổ biến với nội dung được chọn lọc có trọng tâm, sát với các đối
tượng thanh niên và gắn với hoạt động kỷ niệm, hưởng ứng các ngày lễ lớn, các đợt
cao điểm như: Tháng Thanh niên (tháng 3), Chiến dịch thanh niên tình nguyện hè
(tháng 6,7,8), Tháng cao điểm phòng, chống ma túy (tháng 6), Tháng an toàn giao
thông (tháng 9)…; tập trung tuyên truyền các văn bản luật liên quan trực tiếp đến
thanh niên như: tuyên truyền Luật Nghĩa vụ quân sự vào dịp thanh niên đăng ký,
khám tuyển và lên đường nhập ngũ, hoàn thành 100% chỉ tiêu tuyển quân, không để
xảy ra tình trạng thanh niên trốn lệnh khám nghĩa vụ quân sự, đảo ngũ; tuyên truyền
Luật Thanh niên, Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Giao thông đường
bộ, Luật Phòng, chống HIV/AIDS, Luật Phòng, chống ma túy, Luật Bảo vệ môi
trường, Luật Khiếu nại, tố cáo, Bộ luật Lao động, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự...
Một số pháp lệnh và nghị định quan trọng cũng được tuyên truyền, phổ biến kịp thời
như: Pháp lệnh Dân quân tự vệ, Pháp lệnh Dân số, Pháp lệnh về Phòng, chống bão
lụt; Nghị định 87/CP và 88/CP trên lĩnh vực văn hóa và phòng, chống tệ nạn xã hội.
Phối hợp với các nhà trường tuyên truyền về phòng, chống tội phạm, buôn bán phụ
nữ và trẻ
57

em, phòng, chống buôn bán, vận chuyển ma tuý, phòng, chống mại dâm,
HIV/AIDS, phòng, chống buôn bán phụ nữ trẻ em và khai thác tình dục trẻ em…
trong các hoạt động ngoại khoá, chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp, sinh hoạt chi
đoàn, chi hội, các buổi tọa đàm thanh niên, thu hút hàng vạn lượt đoàn viên,
thanh niên, học sinh, sinh viên tham gia.
qua các hoạt động truyền thông
Nhận thức được vai trò của các hoạt động truyền thông, Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh các cấp thường xuyên coi trọng việc chỉ đạo các cấp bộ Đoàn đa dạng hóa các
hình thức truyền thông, lồng ghép phổ biến, giáo dục pháp luật cho thanh niên.
Trong 5 năm gần đây, các cấp bộ Đoàn đã tổ chức được hơn 3.000 Lễ ra quân, mít
tinh, đồng loạt ra quân hưởng ứng Tháng cao điểm về an toàn giao thông, Tháng
cao điểm về phòng, chống ma tuý và tệ nạn xã hội, Hội trại phòng, chống ma túy và
tệ nạn xã hội, Hội trại tuổi trẻ làm theo lời Bác, Hội trại tuổi trẻ sống đẹp, Tuyên
dương thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác, diễn đàn tuổi trẻ nói không với ma túy
và các tệ nạn xã hội...; tổ chức được 8.200 cuộc diễu hành, tuyên truyền, giáo dục
pháp luật, với trên 886.000 lượt đoàn viên, thanh niên được giáo dục pháp luật
thông qua các hoạt động truyền thông và các hoạt động do Đoàn tổ chức; tiến hành
ký cam kết không vi phạm Luật Giao thông đường bộ, cam kết không mắc vào các
tệ nạn xã hội cho đoàn viên, thanh niên khối trường học [12, tr. 34].
Trong Tháng Thanh niên hàng năm, các cấp bộ Đoàn tích cực tổ chức các
hoạt động truyền thông lồng ghép tuyên truyền, giáo dục pháp luật với các nội
dung khác được triển khai sâu rộng, với hình thức phong phú, đa dạng như:
thông qua hội nghị tập huấn, hệ thống truyền thanh ở cơ sở, phát hành tài liệu
trong các nhà trường. Đặc biệt, Ban Thường vụ các tỉnh, thành đoàn, đoàn trực
thuộc đã chỉ đạo hoàn thành việc xây dựng tủ sách hoặc ngăn sách thanh niên
58

làm theo lời Bác, sách nghiệp vụ Đoàn và sách pháp luật của thanh niên tại Đoàn
cơ sở các xã, phường, thị trấn trong tỉnh, đảm bảo mỗi tủ sách, ngăn sách có ít
nhất 10 đầu sách nghiệp vụ và sách pháp luật trở lên. Thông qua các hoạt động,
đã góp phần tích cực trong việc hình thành và xây dựng lối sống, nếp sống và ý
thức chấp hành pháp luật trong đoàn viên, thanh niên và nhân dân.
Tổ chức Đoàn phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành xây dựng hệ
thống pa nô, áp phích có nội dung về pháp luật nhằm nâng cao ý thức pháp luật
cho đoàn viên, thanh niên, như các pa nô tấm lớn, phát tờ rơi, dán áp phích tuyên
truyền về chấp hành Luật Giao thông đường bộ, đội mũ bảo hiểm khi tham gia
giao thông, phòng, chống ma tuý, mại dâm, HIV/AIDS, phòng, chống tội phạm
và tệ nạn xã hội; truyền thông xây dựng lối sống lành mạnh, đấu tranh bài trừ các
hủ tục lạc hậu, ấn phẩm độc hại, vận động xây dựng gia đình, thôn bản, cơ quan
văn hóa; phối hợp với Đài Phát thanh - Truyền hình, báo in, báo điện tử… tuyên
truyền, phát sóng các bản tin, chuyên mục về pháp luật và đời sống, thông tin
văn bản pháp luật mới ban hành, thu hút sự quan tâm của đoàn viên, thanh niên
và đông đảo nhân dân; hướng dẫn các cấp bộ Đoàn và đoàn viên, thanh niên truy
cập các thông tin, văn bản pháp luật tại Cổng thông tin điện tử của các tỉnh,
thành đoàn, đoàn trực thuộc và Website của Sở Tư pháp.
qua các cuộc thi tìm hiểu pháp luật
Các cuộc thi tìm hiểu pháp luật nhằm mục đích chuyển tải quy định của các
văn bản quy phạm pháp luật đến đoàn viên, thanh niên và nhân dân, được đánh
giá là hoạt động mang lại hiệu quả cao của tổ chức Đoàn các cấp trong thời gian
qua. Các cơ sở Đoàn đẩy mạnh hưởng ứng hoặc chủ động tổ chức các cuộc thi
viết, vẽ về bảo vệ đường sắt, phòng, chống ma tuý, HIV/AIDS, phòng, chống tệ
nạn xã hội, thực hiện Luật Giao thông đường bộ... Một số tỉnh, thành
59

đoàn đã phối hợp với Sở Tư pháp và các cơ quan liên quan tổ chức tốt các cuộc
thi tìm hiểu pháp luật như: cuộc thi tìm hiểu Bộ luật Dân sự năm 2005; tìm hiểu
Luật Bảo hiểm xã hội; sáng kiến truyền thông phòng, chống ma tuý và
HIV/AIDS; tìm hiểu Luật Giao thông đường bộ; tìm hiểu Luật Thanh niên… Các
cuộc thi đã được các Đoàn cơ sở và đoàn viên, thanh niên tham gia tích cực và
chất lượng, tạo ra các đợt sinh hoạt chính trị rộng khắp trong thế hệ trẻ.
Các hội thi sân khấu hóa tuổi trẻ với pháp luật được tổ chức tại nhiều đơn vị
và cơ sở, thu hút đông đảo đoàn viên, thanh niên và nhân dân nhiệt tình hưởng
ứng, ngoài việc lồng ghép giáo dục pháp luật, các hội thi đã góp phần nâng cao
trình độ, kinh nghiệm tuyên truyền, giáo dục pháp luật đối với đội ngũ báo cáo
viên, tuyên truyền viên các cấp của Đoàn. Nhiều đơn vị huyện và Đoàn trực
thuộc, Đoàn trường học có sáng kiến tổ chức hội thi học sinh, sinh viên hiểu biết
về ma tuý và tệ nạn xã hội, hội thi các đội tuyên truyền về an toàn giao thông, hội
thi các ca khúc phòng, chống ma tuý và tệ nạn xã hội… đạt kết quả tích cực.
qua báo chí, biên tập bản tin, tài liệu giáo dục pháp luật cho thanh niên
Với vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong việc xây dựng ý thức pháp
luật cho thanh niên, các cấp bộ Đoàn đã chủ trì và phối hợp biên soạn, in ấn các
tài liệu tuyên truyền, giáo dục pháp luật phù hợp với từng đối tượng thanh niên,
nhất là thanh niên các dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa, thanh niên công nhân
trong các khu công nghiệp. Từ năm 2008, các cấp bộ Đoàn chỉ đạo cơ sở đã biên
soạn và phát hành cuốn thông tin Tuổi trẻ của từng địa phương làm tài liệu sinh
hoạt chi đoàn, cung cấp, chuyển tải những nội dung công tác Đoàn nói chung và
các văn bản pháp luật tới đoàn viên, thanh niên; cung cấp khối lượng lớn các đầu
sách như cẩm nang công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, cẩm
60

nang an toàn giao thông, các mô hình hoạt động giáo dục dân số, sức khỏe, môi
trường và phòng, chống ma túy trong thanh niên… cung cấp tới các cơ sở Đoàn
và chi đoàn trong; chỉ đạo các huyện, thành Đoàn, Đoàn trực thuộc phối hợp với
cấp uỷ, chính quyền cơ sở cung cấp Báo Tiền phong - cơ quan ngôn luận của
Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh - đến tất cả các Đoàn cơ sở
trong tỉnh, góp phần đưa thông tin, nhất là các thông tin về pháp luật đến với
đoàn viên, thanh niên.
Các cấp bộ Đoàn phối hợp với Sở Tư pháp và các cơ quan liên quan biên
soạn, in ấn và phát hành hàng trăm nghìn tờ rơi, tờ gấp có nội dung về pháp luật
cung cấp cho đoàn viên, thanh niên và nhân dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng
bào dân tộc thiểu số; tuyên truyền về các văn bản quy phạm pháp luật mới ban
hành, chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, xây dựng gia đình hạnh phúc.
qua hoạt động của các câu lạc bộ tuổi trẻ pháp luật
Câu lạc bộ tuổi trẻ pháp luật được thành lập và hoạt động trên tinh thần tự
nguyện tham gia của những thanh niên có nhu cầu tìm hiểu pháp luật, tích cực
đấu tranh bảo vệ pháp luật, nhiệt tình tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật.
Thông qua các hoạt động sinh hoạt của câu lạc bộ, góp phần nâng cao hiểu biết,
xây dựng lòng tin đối với pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, hình
thành thói quen sống và làm việc theo pháp luật của các hội viên nói riêng và
toàn thể nhân dân nói chung.
Ban Thường vụ các tỉnh, thành đoàn, đoàn trực thuộc duy trì thường xuyên
Câu lạc bộ tuổi trẻ pháp luật tại các cơ sở Đoàn cấp huyện được chọn làm điểm;
các quận, huyện đoàn, đoàn trực thuộc chỉ đạo, hướng dẫn Đoàn cơ sở tổ chức
tốt các câu lạc bộ tại thị trấn của các huyện, địa bàn các xã trọng điểm và một
61

số trường học, từ đó nhân rộng mô hình hoạt động. Các câu lạc bộ định kỳ tập
huấn, trang bị tài liệu, hướng dẫn hoạt động cho đội ngũ cán bộ ở cơ sở; duy trì
thường xuyên việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật vào tối thứ sáu trong tuần;
trong nội dung sinh hoạt có thông báo các thông tin mới về pháp luật cũng như
tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước,
thông báo tình hình của địa phương, mỗi buổi sinh hoạt có một nội dung chủ đề
cụ thể, phù hợp.
Ban Thường vụ các huyện đoàn phối hợp với Công an huyện thành lập các
câu lạc bộ tuyên truyền, phổ biến pháp luật, phòng, chống các loại tội phạm và tệ
nạn xã hội, nhất là tại các địa bàn trọng điểm; phát tờ rơi tuyên truyền về đảm
bảo an toàn giao thông, phòng, chống ma túy, các tệ nạn cờ bạc, ma tuý, mại
dâm... Thông qua các buổi sinh hoạt câu lạc bộ, tuyên truyền phổ biến pháp luật
và các tệ nạn xã hội, bằng nhiều dẫn chứng sinh động, diễn giải thuyết phục, góp
phần xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật, nhận thức pháp luật, hạn chế hiện
tượng vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội trong đoàn viên, thanh niên.
qua công tác phối hợp quản lý, giáo dục thanh niên chậm tiến và thanh niên
lầm lỗi
Trong những năm gần đây, việc phối hợp trong công tác quản lý thanh niên
chậm tiến và thanh niên lầm lỗi được các cấp bộ Đoàn đặc biệt quan tâm. Để
thực hiện mô hình này, tổ chức Đoàn từ tỉnh đến các quận, huyện đoàn, Đoàn
trực thuộc đã tăng cường phối hợp với lực lượng công an hướng dẫn về việc theo
dõi, quản lý, giáo dục thanh niên chậm tiến trên từng địa bàn dân cư, hướng dẫn
cơ sở lập sổ sách theo dõi, quản lý những đối tượng này để có biện pháp giáo
dục, thuyết phục, phân công các chi đoàn, đoàn viên ưu tú giúp đỡ các thanh niên
62

chậm tiến; tổ chức Đoàn phối hợp với các nhà trường quản lý chặt chẽ các đối
tượng và có giải pháp giáo dục phù hợp.
Trên cơ sở phân công nhiệm vụ giúp đỡ thanh niên chậm tiến, lầm lỗi, các
cơ sở Đoàn đã tổ chức giúp đỡ bằng nhiều hình thức khác nhau như thường
xuyên gần gũi, động viên, giúp đỡ về vật chất và tinh thần và ngày công lao động
để các đối tượng này tích cực phát triển kinh tế gia đình...; vận động không trồng
cây thuốc phiện, vận động các đối tượng nghi nghiện đi xét nghiệm và đi cai
nghiện ma túy, cảm hóa hàng trăm đối tượng lầm lỗi hòa nhập cộng đồng, nhất là
các đối tượng sau khi mãn hạn tù, sau cai nghiện ma tuý, nhiều đối tượng hiện
nay đã ổn định cuộc sống. Các Đoàn cơ sở duy trì tốt các hòm thư tố giác tội
phạm đặt tại trụ sở Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn, tiếp nhận các ý kiến
đóng góp, phát hiện và tố giác tội phạm, tệ nạn xã hội. Qua đó, tổ chức Đoàn
phối hợp với các ngành chức năng nắm được tình hình, diễn biến của tội phạm và
tệ nạn xã hội trên từng địa bàn để có hướng xử lý kịp thời.
qua các đội thanh niên xung kích an ninh
Các đội thanh niên xung kích an ninh có nhiệm vụ tuyên truyền và giữ gìn
an ninh, trật tự được được tổ chức Đoàn từ tỉnh đến cơ sở trực tiếp thành lập và
triển khai các hoạt động, nhất là tại địa bàn các xã, phường, thị trấn và các trường
cao đẳng, trung cấp và trung học phổ thông. Các đội thanh niên xung kích tuyên
truyền lưu động các ca khúc cách mạng và xây dựng đời sống văn hoá, biểu diễn
theo chương trình tổ chức ở các cụm địa bàn, với hình thức, nội dung chủ yếu
thông qua các tiểu phẩm, chương trình văn nghệ, hỏi đáp về pháp luật phòng,
chống ma túy... với nhiều tiểu phẩm được dàn dựng công phu, với sự diễn xuất
sáng tạo của thanh niên, thu hút đông đảo thanh niên và nhân dân
63

cổ vũ nhiệt tình. Cùng với đó, các đội thanh niên xung kích chú trọng tuyên
truyền xây dựng đời sống văn hoá, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, vận
động đoàn viên, thanh niên kết hôn đúng độ tuổi, thực hiện nghiêm chính sách kế
hoạch hoá gia đình…
Hiện nay, tại nhiều Đoàn cơ sở xã, phường, thị trấn đã thành lập và duy trì
hoạt động của các tổ, đội thanh niên xung kích với nhiều hình thức khác nhau;
một số đội thanh niên xung kích cấp xã được trang bị về phương tiện thiết yếu để
làm nhiệm vụ như: áo đồng phục Đoàn, mũ, còi, cờ hiệu, loa tay... phục vụ công
tác. Ngoài ra, tùy tình hình của từng địa phương, nhiều đơn vị Đoàn cơ sở đã
thành lập các tổ thanh niên xung kích cấp thôn bản, khối phố, có hoạt động chủ
yếu là phối hợp với công an xã, công an thôn bản tuần tra, đặc biệt vào buổi tối
và các ngày lễ lớn trong năm, giải tỏa các quán hàng vi phạm hành lang an toàn
giao thông, chỉ dẫn việc tham gia giao thông ở cổng trường học, kỳ thi tốt nghiệp
các cấp; giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và xây dựng nếp sống
văn minh cho đoàn viên, thanh niên và nhân dân.
Đặc biệt, đối với các tỉnh đoàn giáp ranh biên giới, các cấp bộ Đoàn đã phối
hợp với lực lượng bộ đội Biên phòng triển khai công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật cho đoàn viên, thanh niên, học sinh khu vực biên giới, tổ chức đưa học sinh
đi tham quan cột mốc, đường biên và các hoạt động qua lại cửa khẩu; tuyên
truyền về Luật Biên giới quốc gia, nâng cao nhận thức về chủ quyền và lãnh thổ,
ý thức bảo vệ, giữ gìn các loại biển báo và cột mốc trên từng địa bàn, động viên
tinh thần tham gia tích cực trong các phong trào quần chúng bảo vệ đường biên,
cột mốc, giữ gìn an ninh trật tự thôn bản biên giới.
Có thể khẳng định, thanh niên là những người luôn có nhu cầu không ngừng
vươn tới sự hoàn thiện về tri thức và mọi mặt. Trong bối cảnh đất nước đang đẩy
mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và tiến trình hội nhập kinh tế
64

quốc tế, thanh niên Việt Nam đang ra sức học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ
học vấn, chuyên môn và đặc biệt là có nhu cầu tìm hiểu về các quy định, phương
pháp vận dụng các quy định của pháp luật trong cuộc sống, sản xuất, kinh doanh.
Đó là một tất yếu khách quan, là nhu cầu chính đáng của thanh niên. Với vai trò
của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, các hoạt động nhằm mục đích xây dựng ý
thức pháp luật cho thanh niên được thực hiện ở nhiều quy mô, cấp độ, gắn liền
với phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ, qua đó, thanh niên có hiểu biết
tốt hơn về pháp luật, từng bước xây dựng ý thức công dân, củng cố lòng tin đối
với pháp luật, không ngừng nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, hình thành lối
sống và thói quen xử sự theo các chuẩn mực xã hội, chuẩn mực pháp luật. Từ đó,
góp phần từng bước ngăn chặn, đẩy lùi tội phạm và tệ nạn xã hội, tạo môi trường
thuận lợi thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển, trong đó, vai trò của tổ chức Đoàn
thanh niên được cấp uỷ, chính quyền và các ngành chức năng ghi nhận, đánh giá
cao.
2.4. NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC THỰC HIỆN VAI
TRÒ CỦA TỔ CHỨC ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH TRONG XÂY DỰNG
Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
2.4.1. Yếu tố khách quan
2.4.1.1. Tình hình thanh niên hiện nay
Do lứa tuổi thanh niên là tuổi mới lớn, thích khẳng định mình, thích cái mới,
nhưng hằng ngày, thanh niên là học sinh, sinh viên đến trường tách khỏi sự quản lý
của gia đình, các bậc phụ huynh thường có tư tưởng giao phó trách nhiệm cho nhà
trường, nhưng hầu hết các nhà trường mới chỉ chú trọng vào việc cung cấp kiến
thức, giáo dục văn hoá, chưa quan tâm đúng mức đến giáo dục pháp luật, nên nhiều
trường hợp vị thành niên phạm tội do thiếu hiểu biết pháp luật, phạm tội mà
65

không biết hoặc biết rất mơ hồ về tội phạm mình gây ra. Mặt khác, trong quản lý,
giáo dục thanh niên, chưa có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường,
đồng thời, vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vẫn chưa được nâng cao
và khẳng định mạnh mẽ trong việc xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên.
2.4.1.2. Các vấn đề xã hội và tệ nạn xã hội
Thanh niên là lực lượng trẻ, khoẻ, có tri thức, năng động, sáng tạo, luôn
xung kích, tình nguyện trong học tập, lao động sản xuất, xoá đói, giảm nghèo, có
vai trò quan trọng trong thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giữ
gìn trật tự an toàn xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, trước những tác động
tiêu cực từ mặt trái của cơ chế thị trường, tình trạng vi phạm pháp luật trong
thanh niên trên cả nước vẫn diễn biến phức tạp, không chỉ xảy ra ở khu vực đô
thị, mà cả ở khu vực nông thôn, miền núi. Kết quả điều tra của các cơ quan chức
năng cho thấy, có không ít thanh niên vi phạm pháp luật xuất thân từ những gia
đình có thu nhập khá hoặc bụi đời, lang thang, chưa có việc làm; nhiều hoạt động
kinh doanh giải trí như vũ trường, karaôkê, nhà hàng, khách sạn, internet, quán
bar… phát triển mạnh, chưa được quản lý nghiêm chỉnh, vô tình trở thành nơi tụ
tập, vui chơi của những than niên có tiền án, tiền sự, bị đối tượng xấu lôi kéo vào
con đường bất chính. Đối với những đối tượng thanh niên này, các hoạt động
tuyên truyền, giáo dục nhằm xây dựng ý thức pháp luật của các chủ thể có trách
nhiệm trong xã hội, nhất là của tổ chức Đoàn chưa tác động đến được nhiều. Do
đó, vai trò của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh chưa được nâng cao và phát
huy mạnh mẽ.
2.4.2. Yếu tố chủ quan
2.4.2.1. Nội dung, hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật
nhằm xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên chưa phong phú, đa dạng
66

Nội dung tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật của tổ chức Đoàn nhiều
nơi chưa có sự gắn kết chặt chẽ với các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng,
đạo đức, giáo dục truyền thống; hình thức tuyên truyền, giáo dục chưa được quan
tâm đổi mới thường xuyên để đảm bảo thật sự hấp dẫn, thu hút được đối tượng
giáo dục pháp luật của Đoàn với đặc thù là những người trẻ, luôn năng động,
sáng tạo, mong muốn việc giáo dục luôn đổi mới. Do đó, việc tuyên truyền, giáo
dục pháp luật của tổ chức Đoàn tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng chưa đến được
100% đối tượng thanh niên, nhất là thanh niên khu vực nông thôn, vùng sâu,
vùng xa, dân tộc, tôn giáo; một số địa bàn, do điều kiện kinh tế khó khăn, thanh
niên chưa có điều kiện để học tập nâng cao trình độ, nhận thức và kỹ năng sống
hạn chế, ngại tham gia các sinh hoạt, hoạt động tập thể, ngại học tập và tìm hiểu
pháp luật, nên hiểu biết về xã hội nói chung và hiểu biết về pháp luật nói riêng
còn nhiều bất cập, lại bị tác động của các loại phim ảnh có nội dung không lành
mạnh, rất dễ có các hành động phạm tội vì những lý do rất bình thường.
2.4.2.2. Đội ngũ cán bộ Đoàn còn hạn chế về kỹ năng, nghiệp vụ công tác
Đoàn
Theo thống kê, khảo sát của Trung ương Đoàn TNCS Hồ chí Minh, đội ngũ
cán bộ Đoàn các cấp, đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên của tổ chức Đoàn
từ cấp Trung ương đến các địa phương hầu hết chưa có nghiệp vụ và kỹ năng bài
bản về tuyên truyền, giáo dục pháp luật, mà chỉ thông qua tự tích luỹ kinh
nghiệm hoặc được bồi dưỡng lồng ghép trong các đợt tập huấn của Đoàn, do đó
có những hạn chế nhất định trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ và kỹ năng,
nghiệp vụ tiến hành tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nhằm xây dựng ý
thức pháp luật cho thanh niên; nhiều nội dung xây dựng ý thức pháp luật còn
chung chung, chưa sát với yêu cầu cụ thể của từng loại hình cơ sở và từng đối
tượng thanh niên, nặng về đọc văn bản đơn thuần, ít có khả năng liên hệ mở
67

rộng, tuyên truyền, giải thích cho thanh niên. Thêm vào đó, đội ngũ Phó Bí thư
Đoàn xã, phường, thị trấn không là công chức xã, không có lương, chỉ được
hưởng phụ cấp, nên cũng gặp nhiều khó khăn trong công tác Đoàn và cuộc sống;
đội ngũ cán bộ Đoàn thường xuyên luân chuyển do việc thực hiện Quy chế cán
bộ Đoàn; trẻ hoá nhanh, lực lượng cán bộ thay thế lớn, số lượng cán bộ có nhu
cầu cần được tập huấn, bồi dưỡng nhiều, trong khi tổ chức Đoàn không thể tập
huấn, bồi dưỡng về kỹ năng, nghiệp vụ trong công tác tuyên truyền, phổ biến ý
thức pháp luật cho thanh niên ngay một lúc, nên phần nào ảnh hưởng đến công
tác giáo dục nhằm xây dựng ý thức pháp luật của tổ chức Đoàn.
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế
Một số bộ, ngành, cấp uỷ, chính quyền địa phương chưa nhận thức sâu sắc
về tầm quan trọng của công tác xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên, vẫn
còn quan niệm đây là công tác, nhiệm vụ của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh,
của ngành Tư pháp mà chưa coi đây là nhiệm vụ của toàn bộ hệ thống chính trị.
Bên cạnh đó, công tác giáo dục pháp luật nhằm xây dựng ý thức pháp luật cho
thanh niên chưa được thực hiện đồng bộ, chưa thực sự đi vào chiều sâu, còn
mang tính dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Có lúc nội dung pháp luật được
phổ biến chưa xuất phát từ nhu cầu của thanh niên. Thiếu linh hoạt trong lựa
chọn hình thức, biện pháp để thực hiện vai trò của mình dẫn đến việc các hình
thức nhằm xây dựng ý thức pháp luật chưa phù hợp với đối tượng thanh niên; sau
mỗi quá trình thực hiện chậm được tổng kết, đánh giá để hướng dẫn nhân rộng,
khắc phục khó khăn tồn tại kịp thời.
Hiện nay, đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên của Đoàn về pháp luật
còn quá mỏng, thiếu so với nhu cầu. Đội ngũ người làm công tác giáo dục pháp
luật, nhất là tuyên truyền viên pháp luật hiểu biết pháp luật, nghiệp vụ giáo dục
pháp luật chưa đồng đều. Công tác bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nghiệp vụ giáo
68

dục pháp luật ở một số bộ, ngành, địa phương chưa được thực hiện thường
xuyên.
Mặt khác, vốn sống và hiểu biết xã hội, hiểu biết pháp luật của thanh niên
còn hạn chế; ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận thanh niên còn kém.
Khả năng tiếp nhận thông tin của thanh niên nhanh nhưng ít chọn lọc. Nhiều
thanh niên còn khó khăn trong cuộc sống, chưa có việc làm, lao động nông nhàn
ra thành phố kiếm sống cũng của một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến
việc chấp hành pháp luật.
Kết luận Chƣơng II
Nhu cầu hiểu biết và nâng cao ý thức pháp luật của thanh niên hiện nay nhằm
thực hiện tốt hoạt động của mình trong cuộc sống và làm việc, sản xuất và tự bảo vệ
quyền lợi của mình khi tham gia và các quan hệ xã hội là rất cần thiết. Nhu cầu có
được thông tin pháp luật lại tỏ ra càng cần thiết đối với các đối tượng thanh niên. Ý
thức pháp luật của thanh niên góp phần quan trọng trong hoạt động thưc ̣hiêṇ pháp
luâṭ, góp phần vào việc duy trì trật tự , kỷ cương của Nhà nước và xã hôị. Trong
Chương II, tác giả đã đi sâu phân tích thực trạng vai trò và nhiệm vụ của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh đối với thanh niên trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh
niên thông qua việc phân tích mục đích, ý nghĩa, các hình thức hoạt động của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh để thực hiện nhiệm vụ này. Từ đó, tác giả đã cho thấy các kết
quả nổi bật trong công tác xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên của tổ chức
Đoàn các cấp. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã chỉ ra được những yếu tố ảnh hưởng
đến việc thực hiện vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
ở Việt Nam hiện nay để từ đó nhằm xây dựng phương hướng hoạt động khắc
phục được những khó khăn, tồn tại trong thời gian tiếp theo.
69

CHƢƠNG III. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO
VAI TRÒ CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH TRONG XÂY DỰNG Ý
3.1. NHỮNG QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ BẢO ĐẢM VAI TRÒ
CỦA ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH TRONG XÂY DỰNG Ý THỨC
PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
3.1.1. Xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên là một bộ phận của
xây dựng ý thức pháp luật cho nhân dân
Từ trước đến nay, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm lãnh đạo công tác
giáo dục pháp luật cho nhân dân nói chung và thanh niên nói riêng nhằm xây
dựng cho công dân ý thức chấp hành pháp luật, điều đó thể hiện sâu sắc và
nhất quán trong các văn kiện, nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà
nước. Vấn đề xây dựng và nâng cao ý thức pháp luật cho nhân dân được thể
hiện tại các văn kiện Đại hội toàn quốc của Đảng, khẳng định tầm quan trọng
của công tác giáo dục pháp luật, nâng cao trình độ pháp luật và
ý thức tuân thủ pháp luật của nhân dân; huy động lực lượng của các tổ chức
chính trị - xã hội, nghề nghiệp, các phương tiện thông tin đại chúng tham gia
xây dựng nếp sống và làm việc theo pháp luật, tăng cường pháp chế, quản lý
xã hội bằng pháp luật. Trước những yêu cầu mới của công tác xây dựng ý
thức pháp luật, ngày 09-12-2003, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã có Chỉ thị
số 32-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến,
giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân,
đánh dấu mốc quan trọng về sự quan tâm lãnh đạo của Đảng đối với công tác
giáo dục pháp luật cho các tầng lớp nhân dân nói
71

Vai trò của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay.doc

Vai trò của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay.doc

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Vai trò của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay.doc

Similaire à Vai trò của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay.doc (20)

Plus de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

Plus de Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Dernier

Dernier (20)

Vai trò của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong xây dựng ý thức pháp luật cho thanh niên ở Việt Nam hiện nay.doc