A thought provoking interview given by Dr M Rafat on the current status of the Islamic Movement in India

1. á©õAz÷u Cì»õª î¢z {ÖÁ¨£mk 67 BskPÒ Ph¢xÂmh {ø»°À
J¸ «Ò£õºøÁ...!
C®ª¯ÍÄ ¤QÚõ¾®
Pøu P¢uÀuõß!
hõUhº •í®©z µL¨Az ÷£mi!
1955&CÀ Ezvµ¨ ¤µ÷u® ¦»¢zåíº |P›À ¤Ó¢uÁº hõUhº
•í®©z µL¨Az. «µmi¾® ªzµõ¾® öuõhUPU PÀÂ
PØÓ µL¨Az A¼Pº •ì¼® £ÀPø»UPÇPzvÀ C¯Ø¤¯¼À
•xPø» £mh® ö£ØÓõº. öuõhº¢x Põߧº I.I.i.°À
¤.öía.i. ö´uõº. 1985&C¼¸¢x ¦xvÀ¼°À áõªB
ªÀ¼¯õ Cì»õª¯õ £ÀPø»UPÇPzvÀ ö£õÔ°¯À xøÓ°À
÷£µõ]›¯µõP¨ £o¯õØÔ Á¸QßÓõº. 1977&CÀ á©õAz÷u
Cì»õª î¢vß EÖ¨¤Úº BÚõº. uØ÷£õx á.C.î¢vß
©zv¯ B÷»õøÚU SÊ EÖ¨¤ÚµõPÄ® vÀ¼ ©õ{»z
uø»ÁµõP²® ö¯»õØÔ Á¸QßÓõº. ]¢uøÚ¯õͺ; vmh®
ÁS¨£Áº GßQÓ C÷©ä AÁ¸USsk. á©õAz÷u Cì»õª
î¢z {ÖÁ¨£mk 67 BskPÒ Ph¢xÂmh {ø»°À
C¢v¯õÂÀ Cì»õª¯ C¯UPzvß {ø»ø© SÔzx AÁº
AÎzu ÷£mi Á¸©õÖ:
á©õAz÷u Cì»õª î¢z öuõh[P¨-£mk Bµõ¯ ÷Ásk®.
67 BskPÍõQßÓÚ. AuÝøh¯ AÁ]¯•® á©õAz {ÖÁ¨£mh Põ»zvÀ AßøÓ¯ ]¢uøÚ-
•UQ¯zxÁ•® CßÖ® Gg] C¸UQßÓÚÁõ? ¯õͺPÒ ÷©ØPzv¯ ]¢uøÚPøͲ® P»õaõµzøu-
²®uõß ªP¨ ö£¸® Aa_Özu»õP¨ £õºzuõºPÒ.
hõUhº •í®©z µL¨Az: á©õAz÷u GÚ÷Á, u®•øh¯ Á¼ø©PÒ, BØÓÀPÒ AøÚzøu-
Cì»õª î¢z 1941&CÀ öuõh[P¨£mhx. ©õºUPz- ²® A¢u¨ £s£õmøhÄ® ]¢uøÚPøͲ® ©º]¨-
xUS¨ ¦zx°º öPõkzx ©Ö©»ºa] HØ£kzxQßÓ £vÀ SÂzxÂmhõºPÒ.
÷|õUQÀ •ì¼®PÒ ÷©ØöPõsh £À÷ÁÖ •¯Ø]- á©õAzvß C¢uU Po¨¦® wº©õÚ•® AßÖ®
PÎÀ JßÓõPzuõß á©õAz÷u Cì»õª î¢øu¨ ö£õ¸zu©õÚuõP C¸¢uÚ; CßÖ® ö£õ¸zu©õÚuõP
£õºUP ÷Ásk®. £» ¡ØÓõskPÍõP ÷©ØöPõÒͨ- }iUQßÓÚ. ÷©ØPzv¯ ]¢uøÚ, P»õaõµ® BQ¯-
£mk Á¢u A¢u •¯Ø]PÎÀ JßÖuõß á©õAz÷u ÁØÔß AizuÍ[PÒ Bmh® Psi¸UP»õ®. BÚõÀ
Cì»õª î¢z. Auß Pmhh® CßÖ® ÂÇõ©À {ßÖ öPõsi¸U-
á©õAz÷u Cì»õª î¢z {ÖÁ¨£mk Aøµ QßÓx. CßÖ® Ax •ØÓõP ©s÷nõk ©snõP
¡ØÓõskUS® ÷©»õQÂmhx. GÚ÷Á, á©õAz÷u AÈ¢x ÷£õPõ©À E°÷µõkuõß C¸UQßÓx.
Cì»õª î¢vß •UQ¯zxÁ•® AÁ]¯•® GÚ÷Á, ÷©ØPzv¯ ]¢uøÚPøͲ® £s£õmøh²®
CßÖ® Gg] C¸UQßÓuõ GßQÓ ÷PÒ C¯À£õÚ Buõµ[PÐhß Â©º]UP ÷Ási¯uß ÷uøÁ²®
Jß÷Ó. AÁ]¯•® CßÖ® }iUQßÓx. CßÖ® |õ® C¢u¨
1) C¢uU ÷PÒÂUS Âøh Põn ÷Áskö©ÛÀ, £o°À AvP©õPU PÁÚ® ö¾zu ÷Ási¯ ÷uøÁ-
•u»õÁuõP, á©õAz {ÖÁ¨£mh Põ»zxa `ÇÀ- ²® AÁ]¯•® }iUQßÓx. ©Ûu ©Ú[PøͲ®
PøÍU PÁÚzvÀ öPõÒÍ ÷Ásk®. A¢uU Põ»zx SÔ¨£õP •ì¼®PøͲ® ÷©ØPzv¯ ©¯UPzv-
{ø»ø©PÒ SÔzx á©õAz ö´u Po¨¦PЮ ¼¸¢x® ÷©ØPzv¯ ]¢uøÚPÐUS Aiø©¯õQ-
wº©õÚ[PЮ ö£õ¸zu©õÚøÁ¯õ, CÀø»¯õ GÚ °¸UQßÓ CÈ{ø»°¼¸¢x® «möhkUP ÷Ási-
1

2. ¯x AÁ]¯©õS®. Cx Põ»zvß Pmhõ¯©õS®. |ÃÚ Põ»zvß ¦v¯a `ÇÀPξ® C¢uU
2)CµshõÁuõP, á©õAz ÷©Ø-Pzv¯ P»õaõµz- ÷Põm£õkPÎß ÷uøÁ²® •UQ¯zxÁ•® GÀ»õµõ-
vß GÊa]ø¯z uµ E»QÀ ©UPÎß Gsn[PøÍU ¾® Enµ¨£kQßÓ AÍÄUS CÁØøÓ ©UPÒ •ß
öPõÒøÍ öPõsi¸¢u ¤Ó •UQ¯©õÚ ‰P ÂøÇÄ- Gkzxøµ¨£xuõß á©õAz ¢vzx {ØS® ªP¨
PøͲ® ]¢uøÚPøͲ® ÷Põm£õkPøÍ-²® PÁÚz- ö£¸® ÷õuøÚ¯õS®. SÔ¨£õP ]zuõ¢u E»Q¾®
vÀ GkzxU öPõshuõ? CÀø»¯õ GßQÓ ÷Põnz- ]¢uøÚ E»Q¾® |õÒ÷uõÖ® ©õØÓ[PÒ öÁizxU
v¾® |õ® Bµõ¯ ÷Ásk®. öPõsi¸UQßÓ ¤ßÚo°À CøÓ©õºUP®uõß
zv¯©õÚx GßQÓ Esø©ø¯ GÀ»õ¸® Enº-
C¢uU ÷PÒÂUS® EhߣõhõÚ £vÀuõß Esk.
QßÓ AÍÄUS Cì»õzvß öPõÒøPPøͲ®
B®. ¤Ó •UQ¯©õÚ ]¢uøÚ¨÷£õUSPøͲ® ‰P
÷Põm£õkPøͲ® Gkzxøµ¨£xuõß á©õAz •ß
ÂøÇÄPøͲ® á©õAz BUP¨§ºÁ©õP ©º]zx
EÒÍ ªP¨ö£¸® Áõ»õS®.
Á¢xÒÍx. £À÷ÁÖ ©u[PÒ, CønøÁ¨ø£ Ai¨-
£øh¯õPU öPõsh |®¤UøPPÒ, ÷Põm£õkPÒ GÚ C¢ua ÷õuøÚ°¾® C¢ua Áõø» •Ô¯i¨£v-
GÀ»õÁØøÓ²® á©õAz PÁÚzvÀ GkzxU öPõs- ¾® á©õAz öÁØÔ ö£ØÖÒÍx; ußÝøh¯
hxhß, G¢u AÍÄUS AøÁ ©ÛuøÚ ÁÈ÷PmiÀ •UQ¯zxÁzøu²® AÁ]¯zøu²® uUP øÁzxU
uÒÎÂhU Ti¯øÁ Gߣøu²® AÊzu©õPz öPõskÒÍx Gß÷Ó |õß EnºQß÷Óß. A÷u ©¯®
öuÎÄ£kzvÁ¢xÒÍx. C÷u ÷£õßÖ E»P©¯©õU- C¢u Âå¯zvÀ TkuÀ PÁÚ•® ÷uøÁ. CßÝ®
PÀ, |ÃÚ •u»õÎzxÁ®, ¤ß |ÃÚzxÁ® ÷£õßÓ- AvP©õÚ EøǨ¦® •¯Ø]²® ÷uøÁ.
ÁØøÓ²® ©º]zxÒÍx; AÁØÔß ]¢uøÚ¨ C¯UPzvÀ Aø©¨¦©¯® ÷Á¹ßÔ
¤øÇPøÍ A®£»¨£kzv²ÒÍx. Á¸QÓuõ?
BÚõÀ C¢u¨ £o°À G¢u AÍÄUSU PÁÚ®
ö¾zu¨£mi¸UP ÷Ásk÷©õ A¢u AÍÄUSU hõUhº •í®©z µL¨Az: Aø©¨¦©¯®
PÁÚ® ö¾zu¨£hÂÀø» Gߣxuõß Esø©. (AÀ»x Aø©¨¦zuÚ®?) ‰ßÖ ö£õ¸ÒPÎÀ
AuøÚ J¨¦UöPõÒÍzuõß ÷Ásk®. ÷©ØPzv¯ øP¯õͨ£kQßÓx. Aø©¨¦©¯® G¢uöÁõ¸
P»õaõµzøu ©º]¨£v¾® Auß ]zuõ¢u öÁÖ- ö£õ¸Î¾® ¸®£zuUP ÷£õUS AÀ».
ø©ø¯ öÁΨ£kzxÁv¾®, Auß ÷Põn»õÚ 1) J¸ Cì»õª¯ C¯UP÷©õ Aø©¨÷£õ ußøÚ
AqS•øÓPøÍ ©Özxøµ¨£v¾® G¢u AÍÄUS E®©xUPõÚ & Jmkö©õzu •ì¼® •uõ¯zvØPõÚ
÷ÁP® Põmh¨£mh÷uõ A¢u AÍÂÀ PõÀ £Sv Th ©õØÓõP BUQU öPõÒÍ •¯ÀÁøu²® u®ø© E®©z-
E»P©¯©õUPÀ, CønøÁ¨¦ EÒÎmh ]¢uøÚz øuÂh ÷©»õÚuõPU P¸uz öuõh[SÁøu²®
uÁÖPøÍ Â©º]¨£vÀ Põmh¨£hÂÀø». ©u[- Aø©¨¦zuÚ® GßÖ® Aø©¨¦©¯® GßÖ®
PÎÀ Põn¨£kQßÓ C¢uz uÁÓõÚ ]zuõ¢u[PøÍ- öõÀ»»õ®.
²® P¸z÷uõmh[PøͲ® ÷©ØS»QÀ Ph¢u Aøµ CzuøP¯ Aø©¨¦zuÚzxUS GkzxUPõmhõP
¡ØÓõsiÀ öÁΨ£mkÒÍ ]¢uøÚU ÷PõÍõÖPøÍ- JßøÓa öõÀ»»õ®. ö£õxÁõP Jmkö©õzu
²® ©Özxøµ¨£vÀ TkuÀ ÷ÁPzxhÝ® •øÚ¨¦- •ì¼® •uõ¯zvØPõP¨ £¯ß£kzu¨£mk Á¢u
hÝ® á©õAz ö¯»õØÖÁx AÁ]¯©õS®. ©µ¦a öõØPÒ Aø©¨¦UPõP¨ £¯ß£kzu¨£kuÀ.
á©õAzvß AÁ]¯•® •UQ¯zxÁ•® CßÖ GkzxUPõmhõP "CøÓ|®¤UøP¯õͺPÎß £µì£µ
Áøµ C®ª¯ÍÄ Th SøÓ¢xÂhÂÀø» GÚ EÓÄPÒ' GßQÓ uø»¨ø£ GkzxU öPõÒÐ[PÒ.
AÖv°mka öõÀ»»õ®. ußÝøh¯ £oPÐUPõÚ CuøÚ "C¯UPz÷uõǺPÎß £µì£µ EÓÄPÒ' GßQÓ
£µ¨ø£²® ]¢uøÚ öÁÎø¯²® (Canvas) ÷©ß÷©- uø»¨÷£õk J¨¤k[PÒ.
¾® ›zx¨ £µ¨¤U öPõsk ¦v¯ uø»¨¦PøͲ® •uÀ uø¨¤À Esø©¯õÚ Cì»õª¯ C¯À¦
ÂÁõu¨ ö£õ¸ÒPøͲ® ‰P ÂøÇÄPøͲ® öÁΨ£kQÓx. •uõ¯zvß £À÷ÁÖ uµ¨£mh
B´ÄUS GkzxU öPõÒQßÓ BØÓ¾® vÓÝ® ©UPÎøh÷¯ EÓÄUS® öuõhº¦US® AizuÍ®
á©õAzxUS Esk. •ì¼® ]¢uøÚ¯õͺPøͲ® CøÓ|®¤UøP÷¯ GßQÓ ö´vø¯ A¢uz uø»¨¦
AÔbºPøͲ® Dºzx AÁºPÎß ]¢uøÚ¨÷£õUøP EnºzxQßÓx. CµshõÁx uø»¨ø£ Aø©¨¦©¯
v¸zv¯ø©UQßÓ vÓÝ® á©õAzxUS Esk. ]¢uøÚPÍõÀ E¢u¨£mh uø»¨£õPzuõß GkzxU
Ph¢u Aøµ ¡ØÓõsiÀ •ì¼® ]¢uøÚ¯õͺPÒ, öPõÒÍ ÷Ásk®. CøÓ|®¤UøP°ß Ai¨£øh-
AÔbºPÒ, B¼®PÒ ÷£õß÷Óõ›ß ]¢uøÚPξ® °»õÚ £µ¢u & ›ÁõÚ EÓøÁ J¸ C¯UP® AÀ»x
Gsn[Pξ® á©õAzvß uõUP® AÊzu©õP¨ J¸ Aø©¨ø£a õº¢uÁºPÐUQøh°»õÚ EÓÁõP
£v¢v¸¨£øuz öuÎÁõP Enµ •i²®. Cx _¸UQÂmkÒÍx.
á©õAz Guß £UP® ©UPøÍ AøÇUQÓx? C¢u ÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯® CßöÚõ¸ Âuzv-
Cì»õzvß £UP®uõ÷Ú! Cì»õ® •ß øÁUQßÓ ¾® öÁΨ£kQÓx. •uõ¯zvß Ai¨£øh-¯õÚ
öPõÒøPPЮ ÷Põm£õkPЮ GßöÓßÖ® {ø»- {ÖÁÚ[PøÍ J¸ Aø©¨¦ AÀ»x C¯UPzvß RÌ
¯õÚøÁ! ©õÓõuøÁ! AÁØÔß AÁ]¯•® •UQ¯zx- öPõsk Á¸QßÓ •¯Ø]°À CuøÚ Enµ •i²®.
Á•® Põ»¨÷£õUQÀ SøÓ¢x ÷£õ´Âk£øÁ¯À». •uõ¯zvß {ºÁõPzvÀ £ÒÎÁõÀPÒ Ai¨£øh-
C¢uU öPõÒøPPÒ ¯õÁØÖUS® GÀ»õU Põ»[PÎ- ¯õÚ £[PõØÖQßÓÚ. £ÒÎÁõÀPÐhß |®•øh¯
¾® •UQ¯zxÁ® Esk; CÁØÔß AÁ]¯•® AqS•øÓPøÍ CµskÂu©õP¨ ¤›UP»õ®.
•UQ¯zxÁ•® Põ»zxUS Põ»® ©õÔÂk£øÁ- JßÖ, AÁØøÓ HuõÁöuõ¸ SÔ¨¤mh Aø©¨¦
¯À».
2

3. AÀ»x C¯UPzvß Pmk¨£õmkUSÒ öPõsk Áµ öPõÒͨ£kQßÓ £oPÒ & öÁØÔ ö£ÖQßÓ÷£õx
•¯¾uÀ. CµshõÁx AqS•øÓ GßÚöÁÛÀ CÁºPÎß EÒÍ[PÒ EÁøP¯õÀ xÒÎU Sv¨£-
£ÒÎÁõÀ ¯õ¸øh¯ Pmk¨£õmiÀ C¸UQßÓx vÀø»; ö|g® £uÖQßÓõºPÒ.
GߣøuU SÔzx A»miU öPõÒÍõ©À £ÒÎÁõÀ C¢uÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯ ]¢uøÚPÒ |®ø©z
›¯õPa ö¯À£kQßÓuõ & AuõÁx •ì¼®PÎß öuõØÔ°¸UQßÓuõ, CÀø»¯õ Gߣxuõß C[S
©õºUP, PÀÂ, £°Ø], ^ºv¸zu®, uìQ¯õ BQ¯ÁØ- GÊQßÓ ÷PÒÂ. C¢uÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯ ]¢u-
ÖUPõÚ ø©¯©õPa ö¯»õØÖQßÓuõ GߣvÀuõß øÚPÒ á©õAzxUSÒЮ JµÍÄUSz uõUPzøu
AvPU PÁÚ•® PÁø»²® öPõsi¸zuÀ. HØ£kzv°¸UQßÓÚ Gߣxuõß Esø©. |õ® C¢u
£ÒÎÁõÀPøÍz u[PÐøh¯ Pmk¨£õmkUSÒ Âå¯zvÀ ªPÄ® ~m£©õP B´¢x AÔ¢x C¢u
öPõsk Á¢x Âh ÷Ásk® GßQÓ Bø Aø©¨¦- Aø©¨¦©¯ ]¢uøÚPÎß £õv¨¤¼¸¢x |®•-
©¯ AÀ»x Aø©¨¦zuÚ ÂøÇÄPÒ öÈz÷uõ[Q- øh¯ ©Ú[PøÍ ÂkÂzxU öPõÒÍ ÷Ásk®. Cx
°¸¨£øu EnºzxÁuõS®. AuØS ©õÓõP £ÒÎ- Põ»zvß Pmhõ¯©õS®. G¢uöÁõ¸ Cì»õª¯
ÁõÀPÒ GÁ¸øh¯ Pmk¨£õmi»õÁx C¸¢x- Aø©¨¦® & Ax ¯õµõÀ öuõh[P¨£mk |hzu¨£mk
Âmk¨ ÷£õPmk®; £ÒÎÁõÀPÎß Esø©¯õÚ Á¢uõ¾® › & Jmkö©õzu Cì»õª¯ •uõ¯zvß
÷|õUP[PÒ {øÓ÷ÁÖQßÓ-ÚÁõ CÀø»¯õ Gߣ- J¸ £Sv¯õS® Gߣøu¨ ¦›¢x öPõÒÍ ÷Ásk®.
øu¨ £ØÔ ©mk® PÁø»¨£kÁx® AvÀ ©mk® 2) Aø©¨¦©¯zvß CµshõÁx ö£õ¸ÐUS
AUPøÓ ö¾zxÁx®uõß Es-ø©¯õÚ Cì»õª¯ Á¸÷Áõ®. Cuߣi, C¯UPzvß ]¢uøÚ²® ö´v-
©Ú¨£õßø©¯õS®. Cì»õ® |®ªh® Gvº£õºU- ²® ©UPÎøh÷¯ £µÁ ÷Ásk® GÚ Gvº£õº¨£uØ-
QßÓ ©÷Úõ£õÁ•® Axuõß. S¨ £v»õP Aø©¨¤ß ö£¯º ¦PÌ ö£Ó ÷Ásk®;
C¢u ÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯® CßöÚõ¸ Âuzv- Aø©¨¤ß öÀÁõUS K[P ÷Ásk® GÚ Gvº£õº¨-
¾® öÁΨ£kQÓx. Axuõß Aø©¨¦z x÷Áå®! £x® Aø©¨¤ß ¦PÌ £µÁ ÷Ásk® Gߣøu÷¯
C¢uz x÷ÁåzxUS¨ £¼¯õQßÓÁ¸US u®•øh¯ C»UPõUQU öPõsk ö¯À£kÁx®uõß Aø©¨¦-
Aø©¨ø£a õº¢uÁºPÎß ¤øÇP÷Íõ, SøÓP÷Íõ, ©¯©õS®.
£»ÃÚ[P÷Íõ EÖzuõx. BÚõÀ ¤Ó Aø©¨¦PøÍa C¢u ÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯ ÷£õUS {ø»ö£Ö®-
õº¢uÁºPÎß SøÓPЮ ¤øÇPЮuõß ö£›uõPz ÷£õx Ax HØ£kzxQßÓ CǨ¦PÎÀ ‰ßøÓ
÷uõßÖ®. ¤Ó Aø©¨¦PÎß |hÁiUøPPøÍ Â©º- ©mk® C[SU SÔ¨¤kQß÷Óß.
Ú ÷|õU÷Põk AqSÁõº; PÓõµõP¨ ÷£_Áõº. ¤Ó
•u»õÁuõP, CuØS BÍõÚÁº GzuøP¯ ©Ú¨-
Aø©¨¦PÎß ÂÁPõµ[PøÍ Â©º]US®÷£õx
£õßø©US BÍõQÂkQßÓõº GÛÀ G¢uöÁõ¸
©mk÷© AÁ¸øh¯ ©ºÚUPsPÒ PÊSU Ps-
£oø¯a ö´uõ¾® Auß ‰»©õP uõß õº¢xÒÍ
PÍõP E¸©õÔ Âk®. u®•øh¯ Aø©¨¤ß uÁÖ-
Aø©¨¤ØS Aµ]¯À Buõ¯® QøhUP ÷Ásk®
PøÍ÷¯õ Psk® Põnõuuøu¨ ÷£õ» ÂmkÂkÁõº.
GßÖ Gvº£õº¨£õº. ußÝøh¯ Aø©¨¤ß ö£¯º,
J¸ PsoÀ öÁsön´²® ©ØöÓõ¸ PsoÀ
¤µõsm ©UPÎøh÷¯ ¦PÌ ö£Ó ÷Ásk® GߣvÀ
_snõ®¦® uhÄÁx GßÖ öõÀÁõºP÷Í, AuøÚ¨
AÍÄ Ph¢u ÷©õP® öPõshÁµõP C¸¨£õº. Cx
÷£õßÓxuõß CÁºPÎß |hzøu! ]»©¯® Czu-
G[S ÷£õ´ •i²ö©ÛÀ J¸ SÔ¨¤mh ÷©øh°À
øP¯ ÷|õ´US BÍõQÂk£ÁºPÒ G¢u AÍÄUS¨
AÀ»x SÔ¨¤mh ÷£Ú›ß RÌ AÀ»x SÔ¨¤mh
÷£õ´ ÂkQßÓõºPÒ GÛÀ, u®•øh¯ Aø©¨ø£a
Aø©¨¤ß ö£¯¸hß ÷©ØöPõÒͨ£kQßÓ |Ø-
õµõuÁºPÎß AÔÁõØÓÀ, ÁÀ»ø©, AÝ£Á®
ö¯ø» ©mk÷© AÁº |Øö¯»õP¨ £õº¨£õº.
÷£õßÓÁØÔ¼¸¢x £õh® ö£ÖÁøu²® AÁºPøÍ
|ßø©PøÍ Dmizu¸QßÓ ö¯À ußÝøh¯
AøÇzx ÷£ øÁzx ÷Pmk¨ £¯ß ö£ÖÁøu²®
Aø©¨¤ß ö£¯›À AÀ»õ©À ÷ÁÖ J¸ ö£¯›À
Th QzxU öPõÒÍ ©õmhõºPÒ.
÷©ØöPõÒͨ£k÷©¯õÚõÀ CÁº xizx¨ ÷£õÁõº;
C¢u ÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯® CßöÚõ¸ Âuzv- ©Ú® öÁx®¤¨ ÷£õ´ C¨£i÷¯ ÷£õÚõÀ |®•-
¾® öÁΨ£kQÓx. Ax ¤Ó Cì»õª¯ Aø©¨¦- øh¯ Aø©¨¤ß ö£¯º ©UPÎøh÷¯ ¤µ£»©õPõ÷u;
Pøͨ ÷£õmi Aø©¨¦PÍõP¨ £õºUQßÓ ÷£õUS! |®•øh¯ Aø©¨¤ØS |Øö£¯º & Qöµim QøhU-
C¢uÂu©õÚ Aø©¨¦©¯ ]¢uøÚUS¨ £¼¯õÚÁº- Põ÷u; |®•øh¯ Aø©¨¤ØS G¢uöÁõ¸ Buõ¯•®
PÎß BÌ©Ú[PÎÀ AÁºPøͲ® AÔ¯õ©À J¸ Qmhõ÷u GßöÓÀ»õ® ¦»®¤z u¨£õº.
Gsn® AÊzu©õP¨ £v¢xÂmi¸US®. "u®•-
CµshõÁx CǨ¦® ªPÄ® £¯[Pµ©õÚ÷u!
øh¯ Aø©¨¤Àuõß zv¯® SiöPõsi¸UQßÓx;
ußÝøh¯ Aø©¨¤ß ö£¯º ©UPÎøh÷¯ ¦PÌ
Aø©¨¦US öÁÎ÷¯ C¸¨£øÁ AøÚzx÷© Azv-
ö£Ó ÷Ásk® GßQÓ Bø G¢u AÍÄUS ©¯UQ
¯[P÷Í' GßQÓ ]¢uøÚ! CÁºPÒ Jmkö©õzu
Âk® GÛÀ, ©UPÒ ©zv°À öÀÁõUøP ÁͺzxU
•ì¼® •uõ¯zøu C¯UP¨ £oPÎÀ £[S ÁQ¨-
öPõÒÁuØSz xøn ÷£õQßÓ áÚµgP©õÚ £o-
£ÁºPÍõP, C¯UPzvß J¸ £Sv¯õPU P¸xÁvÀø».
PÎÀ ©mk÷© AvPU PÁÚ® ö¾zu¨£k®. Ai¨-
AuØS¨ £v»õP u®•øh¯ Aø©¨¤ß {ºÁõP
£øh¯õÚ, CßÔ¯ø©¯õu £oPÒ, AÁØÓõÀ
ÁmhzvØSÒ C¸¨£ÁºPÎß ö¯À£õkPøÍ
öÀÁõU÷Põ, ¦P÷Çõ QøhUPõx GßQÓ JØøÓ
©mk÷© Cì»õª¯ C¯UPzvß Áͺa]UPõÚ Eøµ-
PõµnzvØPõP ¦Ó® uÒͨ£k®. CÆÁõÓõP Cì»õ-
PÀ»õP GkzxU öPõÒQßÓõºPÒ. CuÚõÀ •uõ¯z-
ª¯ C¯UPzvß •ßÝ›ø©PÒ uø»RÇõP¨ ¦µmh¨-
vÀ Cì»õzxUPõP ÷©ØöPõÒͨ£kQßÓ |À»
£mk Âk®. •uõ¯zvß C¯Àø£²® ©Ú¨£õßø©-
£oPÒ & CÁºPÎß Aø©¨ø£a õµõuÁºPÍõÀ ÷©Ø-
3

4. ø¯²® ©õØÔ¯ø©¨£øu ÷|õUP©õPU öPõsk AvPU PÁÚ® ö¾zxuÀ. AÁØÔÀ ö»ÂkQßÓ
GÊ¢u C¯UP® Põ»¨÷£õUQÀ •uõ¯zvß C¯À¦U- ÷|µzøu Âh CÁØÔÀ AvP ÷|µ® ö»ÂkuÀ.
S® ©Ú¨£õßø©US® Ai£o¢x ö¯À£kQßÓ Cx J¸ÁøP°À ©{ø» uÁÖu÷»! C¢u ÷|õ´
C¯UP©õP E¸USø»¢xÂk®. JµÍÄUS á©õAzvÀ öuõØÔ²ÒÍx. ]» Ch[PÎÀ
‰ßÓõÁuõP JßøÓa öõÀ» ÷Ásk®. ªP¨ Cx •ØÔ¨ ÷£õ²ÒÍx. C¢u {ø»ø©ø¯ EhÚi-
ö£›¯ CǨ¦ GßÖ® AuøÚa öõÀ»»õ®. Axuõß ¯õP v¸zxÁx AÁ]¯©õS®.
EÍzy´ø©²® Áõ´ø©²® & CU»õì & CÀ»õ©À £oPøÍz vmhªhÀ, A¾Á»P BÁn[PøÍ-
÷£õuÀ! C¢u Aø©¨¦©¯ ]¢uøÚ ÷Á¹ßÔ öÈzx ²® ÷Põ¨¦PøͲ® •øÓ¯õPÄ® ÷|ºzv¯õPÄ®
Á͵z öuõh[S®÷£õx GßÚ |hUS®? CøÓÁÛß øÁzv¸zuÀ, ö¯À AÔUøPPøÍz u¯õ›zuÀ,
EÁ¨¦UPõP÷Á GuøÚ²® ö´QßÓ Põ»® ©ø»-÷¯Ô AÔUøPPøÍ B´Äö´uÀ, h[SzuÚ©õÚ B´ÄU
©UPÎøh÷¯ öÀÁõUøP DmiU öPõÒÁuØS GßÚ Tmh[PÒ ÷£õßÓÁØÔÀ ªPU SøÓ¢u ÷|µ÷© ö»-
ö´¯ ÷Ásk® GßQÓ ÷|õUPzxhß GÀ»õÁØøÓ- Âh¨£h ÷Ásk®. AÁØÖUS¨ £v»õP, Áõ]¨¦,
²® ö´QßÓ ÷£õUS uø» Põmk®. C¢ua ]¢u- B´Ä, £°Ø], AøǨ¦¨ £oPÒ ÷£õßÓÁØÔ¾®
øÚUS Aiø©¯õQßÓÁ¸USz uõ® ö´ÁöuÀ»õ® ©UPøÍa ¢vzuÀ, Pͨ£o ÷£õßÓÁØÔ¾® AvP-
›ö¯ß÷Ó ÷uõßÖ®. u®•øh¯ ¦PÊUPõP AÀ»õ- ©vP©õP ÷|µ® ö»Âh¨£h ÷Ásk®. Cxuõß
©À uõ® õº¢xÒÍ C¯UPzvß ¦PÊUPõPz uõ÷Ú ö£õx Âv. Cuߣia ö¯À£k®÷£õx C[S©[S®
GÀ»õ÷©; CvÀ CU»õì Ai£hõ÷u GÚ AÁº ]»ÁØÔÀ Âv»USz uµ¨£h»õ®. AuØS AÝ©v
u®ø©zuõ÷© ©õuõÚ¨£kzvU öPõÒÁõº. C¢u- Esk. BÚõÀ C¢u ÷|µ¨ £[RmøhÄ® ÂQuzøu-
ÁøP¯õÚ ¦PøÇ Â¸®¦Áx CU»õøé ÷Á÷µõk ²® Pmhõ¯©õP¨ ÷£n ÷Ásk®.
õ´zxÂkÁuõS® Gߣøu¨ ö£¸®£õ÷»õº Enº-
A¾Á»PzuÚ•® PõQu÷Áø»²® ªøPzx¨
ÁvÀø».
÷£õQßÓ C¢u ÁøP¯õÚ Aø©¨¦©¯zøu •Ô¯i¨-
ªPÄ® ~m£©õÚ, CUPmhõÚ Pmh® Cx. C®ª- £uØS GßÚ ö´¯»õ® GßQÓ ÷PÒ C[S GÇ»õ®.
¯ÍÄ ¤QÚõ¾® BøÍ÷¯ õPizxÂk®. C¢uU •UQ¯©õP |õßS B÷»õøÚPøÍa öõÀ÷Áß.
PmhzvÀ GÁ¸÷© GÎuõP H©õÔÂkÁº.
1) •u»õÁuõP, •øÓ¯õÚ, ö£õ¸zu©õÚ £o¨
ö©Í»õÚõ A¦À AL»õ ö©Íyv(µð) AÁºPÒ £QºÄ. G¢u¨ £oUS ¯õº ö£õ¸zu©õÚÁº GÚ
C¢u ¦PÌ ©¯UP® SÔzx u®•øh¯ "C¯UP® öÁØÔ Bµõ´¢x £oPøͨ ¤›zxU öPõkzuÀ.
ö£Ó' GßQÓ ¡¼À Ga›zv¸UQßÓõº. ö©Í»õÚõ
2) A¾Á»P {ºÁõPzøua ö®ø©¨£kzxÁuØ-
AÁºPÎß Ga›UøPUS¨ ¤ÓS® á©õAzvÀ C¢u
PõP |ÃÚ P¸ÂPÒ, ÁÈÁøPPøͨ £¯ß£kzxuÀ.
÷|õ´ C[S©[S©õPz öuõØÔU öPõsi¸UQßÓx.
|®•øh¯ ^ºv¸zu, £°Ø] ÁÈ•øÓPÎß ‰»©õP 3) ö¯À AÔUøP £iÁ[PøÍa _¸UP©õÚøÁ-
C¢ua ]¢uøÚ¨ ¤øÇø¯a ^ºö´Áx AÁ]¯©õS®. ¯õP BUSuÀ. ÁÇUP©õPa ö´QßÓ £oPÒ öuõhº-
£õÚ ÂÁµ[PøÍ AÔUøP°À ÷Pm£øuz uºzuÀ
4) J¸Á¸US J¸ ö£õÖ¨¦ AÀ»x AvP£m©õP
Cµsk ö£õÖ¨¦PÒ Gߣøu EÖv ö´uÀ. J÷µ |£º
«x HµõÍ©õÚ ö£õÖ¨¦PøÍa _©zxÁøuz
uºzuÀ.
""A¢u ©Öø© Ãmøh÷¯õ & GÁºPÒ E»QÀ ö£¸ø©- ©õnÁº Aø©¨¦PøÍ E¸ÁõUQ¯ ¤ÓS
¯iUPÄ® AµõáP® ÂøÍÂUPÄ® ¸®£-©õmhõºP÷Íõ C¯UPzvÀ CøÍbºPÎß £[÷Pئ® £[PΨ-
AÁºPÐU÷P E›zuõÚuõUQ øÁzxÒ-÷Íõ®. ÷©¾®,
CÖv°À |À» •iÄ CøÓ¯a•ÒÍ-ÁºPÐU÷P C¸U- ¦® SøÓ¢xÂmhuõPa ]»º öõÀQßÓõºPÒ.
QÓx.'' (AÀPéì 83) GÚ CøÓÁß öuÎÄ£kzv- CuøÚU SÔzx E[PÐøh¯ P¸zx GßÚ ?
°¸UQßÓõß. hõUhº •í®©z µL¨Az: ©õnÁº
2) Aø©¨¦©¯zvß ‰ßÓõÁx ö£õ¸øÍ Aø©¨¦PøÍ E¸ÁõUQ¯ ¤ÓS C¯UPzvÀ
GkzxU öPõÒ÷Áõ®. CøÍbºPÎß £[÷Pئ® £[PΨ¦® SøÓ¢x
C¯UPzvÀ A¾Á»P¨£oPЮ B÷»õøÚU Âmhuõ GßÓõÀ {a¯©õP CÀø»ö¯ß÷Ó |õß
Tmh[PЮ B´ÄU Tmh[PЮ AÁµU Tmh[- öõÀ÷Áß. ©õnÁº Aø©¨¦PÒ E¸ÁõUP¨£mh
PЮ AvP©õQ¨ ÷£õÁx® Aø©¨¦©¯zvß Cß- ¤ÓS C¯UPzvÀ ¦x Cµzu® £õ´a¨£mi¸U-
öÚõ¸ £›©õn©õS®. QßÓx; ö£¸® AÍÂÀ CøÍbºPÒ Qøhzv¸UQß-
•uõ¯zvÀ ©UPÎøh÷¯ £o¯õØÖÁuØS¨ ÓõºPÒ Gߣxuõß Esø©. ©õnÁºPÒ ©zv°À
£v»õP G¢÷|µ•® C¢uU Tmh®, A¢uU Tmh® £o²® £ß©h[S ö£¸Q°¸UQßÓx. GßÓõ¾®
GßÖ A¾Á»Pzv÷»÷¯ •h[Q¨ ÷£õÁx® C¢u G¢u AÍÄUS CøÍbºPÎß Áµzøu Gvº£õºz-
÷|õ°ß J¸ £›©õn©õS®. £»uµ¨£mh ©UPøÍa ÷uõ÷©õ A¢u AÍÄUS C¯UPzvØS CøÍbºPÒ
¢vzuÀ; EÓÄPøͲ® öuõhº¦PøͲ® ÁͺzxU QøhUPÂÀø» Gߣx GßÚ÷Áõ Esø©÷¯.
öPõÒÐuÀ; AøǨ¦ ÂkzuÀ; ö´vø¯ Gkzxøµz- Cx öuõhº£õP ]» |hÁiUøPPøÍ ÷©ØöPõÒ-
uÀ ÷£õßÓÁØÔÀ PÁÚ® ö¾zuõ©À £oPøÍz Áx |À» £¯ß u¸® GÚU P¸xQß÷Óß.
vmhªkÁv¾® AÔUøPPøÍz u¯õ›¨£v¾® 1) ©õnÁºPÐhß Aø©¨¦Ÿv¯õÚ öuõhºø£ &
4

5. ®¤µuõ¯©õÚ, A¾Á»PzuÚ©õÚ öuõhºø£ & ©m- AÍÄUS •¯ßÔ¸UQßÓx. ö£¸® GsoUøP°À
k® øÁzxU öPõsiµõ©À AÁºPÐhß A¾Á»Pz- BØÓÀ Áõ´¢u ÁÀ¾|ºPЮ vÓø©õ¼PЮ
uÚ® CÀ»õu |m¦ÓøÁ ÁͺzxU öPõÒÍ ÷Ás- ö|¸[Q Á¢xÒÍõºPÒ. AÁºPξ® HµõÍ©õ÷Úõº
k®. AÁºPÎß ]¢uøÚ²® Gsn•® ›¯õÚ u[PøÍ •Êø©¯õP á©õAzvÀ CønzxU öPõs-
vø°À B÷µõUQ¯©õÚ •øÓ°À ÁõºzöukUP¨- i¸UQßÓõºPÒ.
£kÁuØSz uUP HØ£õkPøÍa ö´¯ ÷Ásk®. A÷u ©¯zvÀ BØÓÀ Áõ´¢u ÁÀ¾|ºPøͨ
AÁºP÷Íõk £ÇSÁv¾® P¸zxPøͨ £›©õÔU £¯ß£kzvU öPõÒQßÓ Âå¯zvÀ ‰ßÖ uøhPÒ
öPõÒÁv¾® G¢uÁøP¯õÚ uPÁÀöuõhº¦ Cøh- C¸UQßÓÚ. AÁØøÓ²® |õ® PÁÚzvÀ öPõÒÍ
öÁβ® (Communication gap) HØ£hõuÁõÖ £õºzxU ÷Ásk®. Ax©mk©À» ªøP¯õÚ Gvº£õº¨¦-
öPõÒÁx® AÁ]¯®. PÐUS¨ £¼¯õQÂhõ©À ¯uõºzu©õÚ Gvº£õº¨¦-
2) ]zuõ¢uŸv¯õÚ ÂÁõu[PÒ |hzu¨£k®÷£õx PøÍ÷¯ öPõsi¸UP ÷Ásk®.
A¢u A©ºÄPÎÀ ©õnÁºPøͲ® £[÷PØPa ö´¯ A¢u ‰ßÖ uøhPÎß ÂÁµ® ¤ßÁ¸©õÖ:
÷Ásk®. ©õnÁºPÒ CzuøP¯ Tmh[PøÍ
1) BØÓ¾® ÷uºa]²® ö£ØÓ ÁÀ¾|ºPÎÀ ]»
HØ£õk ö´²®÷£õx uø»ø© Á¼¢x AÁØÔÀ
£»ÃÚ[PЮ C¸¨£xsk. ªP¨ ö£›¯ £»ÃÚ®
•Êø©¯õÚ Dk£õmkhß £[÷PØP ÷Ásk®.
GßÚöÁÛÀ CzuøP¯ ÁÀ¾|ºPÒ Bh®£µzøu
3) á©õAzvß wº©õÚ[PÒ, á©õAz ÷©ØöPõÒ- ¸®¦QßÓÁºPÍõP, G¢u Âå¯zv¾® ]µ©z-
QßÓ •UQ¯ |hÁiUøPPÒ ÷£õßÓÁØøÓ Fȯº- øu÷¯õ Pèhzøu÷¯õ QzxU öPõÒÁuØS B¯zu-
PÐUS SÔzu ÷|µzvÀ ÂÍUSÁuØPõP •øÓ¯õÚ ©ØÓÁºPÍõP C¸UQßÓõºPÒ. C¢u¨ £»ÃÚzøu
HØ£õkPÒ C¸UP ÷Ásk®. CzuøP¯ ÂÍUPU öÁßÖ {ØQßÓ vÓø©õ¼PøÍzuõß C¯UPzuõÀ
Tmh[PÎÀ ©õnÁºPøͲ® £[÷PØPa ö´¯ |À» •øÓ°À £¯ß£kzvU öPõÒÍ •i²®.
÷Ásk®.
2) ]» ÁÀ¾|ºPÎh® CßöÚõ¸ Âu©õÚ £»-
4) ÷PÒÂ&£vÀ {PÌa]PøͲ® AiUPi |hzu ÃÚ® Põn¨£kÁxsk. CÁºPÒ u[PÐøh¯ _u¢-
÷Ásk®. C¢u {PÌa]PÎÀ Cì»õ®, C¯UP® vµzøu²® uÛzxÁzøu²® yUQ øÁzxU öPõsk
öuõhº£õP u[PÐUSz ÷uõßÖQßÓ ¢÷uP[PøÍ- öPõshõkÁõºPÒ. á©õAzvß PmkU÷Põ¨¦USÒ
²® ÷PÒÂPøͲ® ©õnÁºPÒ Gʨ¦Áº. AÁØ- u[PøÍ GÎvÀ Em£kzvU öPõÒÍ ©õmhõºPÒ.
ÖUS á©õAzøua ÷º¢u õß÷ÓõºPÒ Âøh¯Î¨£º. á©õAzvß JÊ[S, PmkU÷Põ¨¦USÒ Em£mk
C[S CßöÚõßøÓ²® PÁÚzvÀ öPõÒÁx |À»x. ö¯À£kQßÓÁºPÒuõß á©õAzxUS¨ £¯ÝÒÍ-
HuõÁöuõ¸ £»ÃÚzøu÷¯õ, uÁØøÓ÷¯õ ©õnÁº- ÁºPÍõP ©»º-ÁõºPÒ Gߣx öÁΨ£øh.
PÒ _miUPõmiÚõÀ AuøÚ HØÖU öPõÒÍ
3) vÓø©õ¼PÒ GÀ»õ¸US® Fv¯® öPõkzx
÷Ásk®; AuøÚ HØÖU öPõÒÍõ©À §] ö©ÊQ,
£o°À A©ºzvU öPõÒÁx C¯UPzuõÀ C¯»õu
_ØÔ ÁøÍzx Âøh¯ÎUPU Thõx. AzuøP¯
Põ›¯©õS®. ]»¸US AÁºPÐøh¯ BØÓ¾US®
÷£õUS Cøͯ uø»•øÓ°Úº ©zv°À AÊzu©õÚ
vÓø©US® HØÓ £oPÒ Aø©¯õ©À ÷£õP»õ®.
£õv¨¦PøÍ HØ£kzx®.
AÀ»x AuØSz ÷uøÁ¯õÚ Áv Áõ´¨¦PÒ
vÓø©²® ÷uºa]²® {øÓ¢u ÁÀ¾|ºPÒ øPThõ©À ÷£õP»õ®. CzuøP¯ {ø»ø©PÎÀ
GÀ»õÁØøÓ²® EuÔz uÒÎÂmk á©õAz- AÁºPÎh® vÓø©²® BØÓ¾® C¸¢u ÷£õv¾®
£oPÎÀ u[PøÍ •Êø©¯õP Aº¨£ozxU AÁºPøÍ •Êø©¯õP¨ £¯ß£kzvU öPõÒÁx
C¯»õ©À ÷£õP»õ®.
öPõÒÁuØS •ßÁ¢uõ¾® AÁºPÒ G¢u AÍ-
C[S CßöÚõßøÓ²® PÁÚzvÀ öPõÒÍ
ÄUS ›¯õP¨ £¯ß£kzu¨£h ÷Ásk÷©õ ÷Ásk®. C¯UPzvß {ºÁõP® ÁÀ»ø©²®
A¢u AÍÄUS £¯ß£kzu¨£hÂÀø» GßÖ ÷uºa]²® ö£ØÓ vÓø©õ¼ «x PÁÚ® ö¾zuz
]»º öõÀQßÓõºPÒ. C¢uU P¸zx ›ö¯ÛÀ uÁÔÚõ÷»õ, G¢uöÁõ¸ ö£õÖ¨ø£²® AÁ¸USz
CuøÚa ^º ö´ÁuØS GßÚ ö´¯ ÷Ásk®? uµz uÁÔÚõ÷»õ A¢uz vÓø©õ¼US ö¯ØPÍ®
vÓ¢÷u C¸UQßÓx. AÁº ußÚÍÂÀ C¯UPzvØSa
hõUhº •í®©z µL¨Az: vÓø©²® ÷øÁ¯õØÓ»õ®. ö©ÍÚ©õP AÁº ö´QßÓ õuõµn
÷uºa]²® {øÓ¢u ÁÀ¾|ºPøÍ á©õAz ›¯õP¨ £o E»Q¾® ©Öø©°¾® |ßø©PøÍ Dmiz
£¯ß£kzvU öPõÒÍÂÀø» GßQÓ P¸zx ›¯À». u¸®. AÁ¸øh¯ ö©ÍÚ EøǨ¦® £o²® Âø»-
ÁÀ¾|ºPÎß BØÓÀPøͲ® vÓø©PøͲ® £¯ß- ©v¨£ØÓuõP öáõ¼US®.
£kzvU öPõÒÁuØPõP á©õAz •øÚ¨¦hß ö¯-
»õØÔ°¸UQßÓx. C¢u Âå¯zvÀ SÔ¨¤hz uUP uªÈÀ : T. Aãì ¾zL¦À»õð
u
5