2. • Յուպիտերն Արեգակնային համակարգի
ամենամեծ և զանգվածեղ մոլորակն
է, Արեգակից հեռավորությամբ`
հինգերորդը: Այս մոլորակն իր
անվանումը ստացել է հին հռոմեական
դիցաբանության երկնքի աստված
Յուպիտերի անունից:
3. • Յուպիտերը հիմնականում ջրածնից
կազմված գազի (նաև հեղուկ) վիթխարի
գունդ է: Նրա 1000 կմ-ից ավելի
հաստությամբ մթնոլորտը կազմված է
հիմնականում գազային ջրածնից (որոշ
քանակությամբ հելիումի խառնուրդով),
ինչպես նաև սառցաբյուրեղներից,
ամոնիակից ու նրա միացություններից
կազմված ամպերից:
4. • Մթնոլորտի ստորին շերտերում բարձր
ճնշման ազդեցությամբ ջրածինը գտնվում
է հեղուկ վիճակում, իսկ ավելի
խորքերում` գերբարձր ճնշման տակ՝
հավանաբար մետաղական վիճակում:
5. • Այս մոլորակի մակերևույթի
ամենաուշագրավ երևույթը Կարմիր մեծ բիծ
կոչված ձվաձև տիրույթն է, որ երևում է
արդեն 300 տարի: Մինչև տիեզերական
սարքերի Յուպիտեր հասնելն
աստղագետները չէին կարողանում
հասկանալ այդ երևույթի պատճառը: Այժմ
արդեն հայտնի է, որ դա հսկայական
պտտահողմ է Յուպիտերի
մթնոլորտում, որի չափերը 3 անգամ
գերազանցում են Երկրի տրամագիծը:
6. • Յուպիտերն ունի քարաբեկորներից ու
սառույցից կազմված օղակներ, որոնք նրա
շուրջը պտտվում են 7 ժամում:
• Յուպիտերն ունի 63 արբանյակ, որոնցից 4
ամենամեծերը երևում են նաև սովորական
հեռադիտակով: Այդ 4 արբանյակները դեռևս
1610 թ-ին հայտնագործել է Գալիլեո
Գալիլեյը, այդ պատճառով դրանք կոչվում
են նաև գալիլեյյան արբանյակներ:
7. • Ըստ Յուպիտերից ունեցած
հեռավորության՝ գալիլեյյան
արբանյակներն են
Իոն, Եվրոպան, Գանիմեդը և Կալիստոն:
Գանիմեդը Յուպիտերի և ամբողջ
Արեգակնային համակարգի ամենամեծ
արբանյակն է: Նրա տրամագիծը 5262կմ
է, այսինքն՝ այն փոքր-ինչ ավելի մեծ է
նույնիսկ Մերկուրի մոլորակից:
8. • Յուպիտերի ամենափոքր արբանյակի՝
Լեդայի տրամագիծն ընդամենը 15 կմ է:
• 1973 թ-ին ամերիկյան «Պիոներ-10»
տիեզերական սարքն առաջին անգամ մոտ
տարածությունից լուսանկարել է
Յուպիտերի բազմագույն մթնոլորտը:
Հաջորդ տարի այդ մոլորակի մոտով անցել է
դեպի Սատուռն ուղևորվող «Պիոներ-11»-ը և
նոր տվյալներ հաղորդել Երկիր:
9. • 1979 թ-ին «Վոյաջեր-1» և «Վոյաջեր-2»
տիեզերական սարքերը Երկիր հաղորդեցին
հետաքրքրական լուսանկարներ և
տվյալներ: 1995–2003 թթ-ին
շուրջյուպիտերյան ուղեծրում է աշխատել
«Գալիլեյ» տիեզերական զոնդը՝ նախապես
այդ մոլորակի մթնոլորտ ուղարկելով
իջեցվող մոդուլ (անջատվող մաս):
• Տես նաև Արեգակնային համակարգ, Գալիլեյ
Գալիլեո:
