Matutunghayan sa bahaging ito ang tulang tagalog at iba pang mga manunulat sa Panitikang Tagalog

1. PAKSA
PANITIKAN: Karunungang-Bayan
REHIYON 3

2. Ano ang tulang Tagalog?

3. PAGPUPUNALA!
GABAY NA MGA KATANUNGAN:
Tanong:
1. Ano ang ipinayo ng kantang pinili mo?
2. Ano-anong angkop na sitwasyon kung saan magagamit ang payo mula sa kantang napili mo?
3. Ano ang tampok na katangian ng tao na maaaring ipinauunawa o ipinakikilala sa iyo ng payo ng
kantang ito?

4. KARUNUNGANG BAYAN:
Ang karunungang bayan ay sangay ng
panitikan kung saan nagiging daan upang
maipahayag ang mga kaisipan na nakabilang
sa bawat kultura ng isang tribo.(Uriarte, 2019)

5. Ano-ano ang mga karunungang bayan?

6. Uri ng Karunungang-Bayan
• Bugtong
Ang bugtong-bugtong o kung tawagin sa Ingles ay “riddles” ay isang uri ng
laro na nagpapatalas sa isip ng ating mga ninuno noon. Ito ay binubuo ng isang
pangungusap o tanong na may nakatagong kahulugan na nangangailangan ng tiyak
na kasagutan
Halimbawa:
Limang puno ng niyog,
isa’y matayog.
Sagot: daliri
Halimbawa:
Dalawang batong itim,
malayo ang nararating
Sagot: mata
Halimbawa:
Kaisa-isang plato, kita sa
buong Mundo
Sagot: buwan

7. Uri ng Karunungang-Bayan
• Salawikain
Ang salawikain (Proverbs) ay mga pahayag na nagbibigay ng magagandang
aral at gabay sa pamumuhay, sa asal, at sa pakikipagkapwa. Ito ay nakaugalian nang
sabihin at nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang-asal ng ating mga
ninunong naglalayong mangaral at umakay sa mga kabataan sa pagkakaroon ng
kabutihang-asal.
Halimbawa:
Ubos-ubos biyaya, Bukas
nakatunganga.
(Pangaral hinggil sa
pagtitipid)
Halimbawa:
Gaano man katibay ang
piling abaka, Wala ring
lakas kapag nag-iisa.
(Paalaala hinggil sa
pagkakaisa)
Halimbawa:
Ang maniwala sa sabi-
sabi, walang bait sa sarili.
(Pag-iwas sa mga hindi
makatotohanang kwento)

8. Ayon kay Lope K. Santos
Ito ay pananalitang nakaugalian na at
nagpasalin-salin sa bibig ng madla at
nagsisilbing patnubay ng kabutihan-asal at
wastong ugali ng mga tao.

9. Uri ng Karunungang-Bayan
• Kasabihan
Ito ay iba sa salawikain na may ipinaaabot na mensahe. Ang Kasabihan
(sayings) ay walang nakatagong ibig sabihin. Ang mga kasabihan ay nagbibigay ng
payo at nagsasaad ng katotohanan ukol sa mga pang araw-araw natin na mga
gawain, kilos, o desisyon sa buhay.
Halimbawa:
Ang tunay na
kaibigan, sa gipit
nasusubukan.
Halimbawa:
Huwag mong
ipagpaliban, ang
magagawa sa
kasalukuyan.
Halimbawa:
Ang sakit kapag
naagapan, madali
itong malulunasan.

10. Ayon kay Jose Villa Panganiban
Ito ay nagsasaad ng malilikot na kaisipang
bata na masaya at mapanudyo. Katumbas ito
ng mother goose rhymes sa Ingles.

11. Uri ng Karunungang-Bayan
• Sawikain o Idyoma
Ang sawikain o idyoma ay salita o grupo ng mga salita na matalinghagang
naglalarawan sa isang bagay, kaganapan, pangyayari, o sitwasyon. Malayo ito sa
komposisyonal na paliwanag ng isang ideya kung kaya’t hindi ito tuwirang
naglalarawan. Meron itong nakatago at malalim na kahulugan.
Halimbawa:
May gatas pa sa labi
– bata pa
Halimbawa:
Sira ang bakod
– bungi
Halimbawa:
Naglulubid buhangin
– nagsisinungaling

15. AWITING BAYAN

16. Diona o awit sa pagpapakasal

17. Talindaw o awit sa pagsasagwan

18. Kundiman o awit sa pag-ibig

19. Soliranin o awit sa paggaod

20. Kumintang o awit sa pakikidigma

21. Dalit o Imno
• ay isang awit ng papuri, luwalhati, kaligayahan o pasasalamat.

22. Awit o buhay – tula ukol sa buhay ng mga santo o tauhang mababasa sa
Biblia.
Dasal na patula - gaya ng ginamit sa Flores de Mayo o Alay. Dasal na
patula rin ang ginagamit sa imbokasyon sa mahal na
berhin.
Pasyon - nagsasaad ng buhay at pagpapasakit ng Panginoong
Jesicristo mula sa kanyang kapanganakan hanggang sa
pagkamatay niya sa krus.
P. Gaspar Aquino de Belen (kauna-unahang sumulat ng pasyon)
Mariano Pilapil
(naging tanyag dahil sa larawan at sermon sa bawat sulo ng kabanata)
P. Aniceto dela Merce (pinakamahusay na pagkakasulat)
La Pasion de Nuestra Jesucristo (1856)

23. Dalawang institusyong nalinang ng Pasyon sa bansa:
1. Pagbasa o pag-awit ng Pasyon sa panahon ng
kuwaresma
2. Cenaculo o pagtatanghal ng Pasyon sa entablado

24. Iba pang Awiting Bayan

25. Awit at Kurido

26. Panahon ng Propaganda at Himagsikan
Gat Jose Rizal- sumulat ng nobelang Noli Me Tangere at El Filibusterismo at
iba pang mga tula na nakasulat sa kastila.
Sa aking mga Kababata (Tulang naisulat sa Tagalog)
Marcelo H. del Pilar (Plaridel)- isang makata at magaling na mamamahayag.
Pag-ibig sa Tinubuang lupa
Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas
Andres Bonifacio at Emilio Jacinto- ay mga makata.
Jose Isaac Palma- makata at manunulat, isinulat niya ang FILIPINAS na
siyang pinagkunan ng mga titik ng ating pambansang awit.

27. Loper K. Santos-

30. Si Florentino
Collantes ay
kinilalang duplero
ng kanyang
panahon at
nahirang na
ikalawang hari ng
balagtasan.

32. Mga Manunulat sa Kasalukuyang Panahon
• Jose F. Lacaba
• Rogelio Mangahas
• Virgilio Almario
• Lamberto Antonio
• Ruth Elynia Mabanglo
• Ligay T. Rubin
• Romulo Sandoval,
• Bienvenido Ramos