1. KOSTANDIN
KRISTOFORIDHI
Kostandin Ndelka, i njohur si
Kostandin Kristoforidhi (Elbasan,
22 maj 1827 1830 - 7 mars 1895)
qe përkthyes i Biblës, filolog,
studiues i gjuhës shqipe dhe
veprimtar thelbësor i Rilindjes
Kombëtare.
Leu në Elbasan më 1827, i biri i
tregtarit e kujunxhiut Anastas
Ndelkas/Nelkos. Kur ishte 14 vjeç, mbaroi mësimet e shkollës
qytetëse greqishte të qytetit dhe i ati e dërgoi në gjimnazin
Zosimea të Janinës prej vitit 1847 deri më 1850.
Kostandin Kristoforidhi ka qënë një nga punëtorët kryesorë të
Rilindjes s'onë Kombëtare dhe në Stamboll ka bashkëpunuar me
Frashërllinjtë, me Vaso Pashën, Jani Vreton, Hoxha Tahsinin e të
tjerë, në të gjitha lëvizjet e atëherëshme për zgjimin e Kombit
t'onë. Puna e këtyre burrave për t'a bërë gati Vendin t'onë për një
të nesërme të sigurtë dhe të pamvarur ka qenë e rëndë dhe e
shumë-anëshme, dhe Kristoforidhit i ra, sipas prirjes që kish,
barra e punimit të gjuhës. Kësajë detyre ai i ishte vënë me zjarr
që në djalëri dhe nuk e la asnjëherëe mënjanë. Si pemë të
mundimevet të tija të gjata, na ka lënë dy kryevepra, njërën më
me rëndësi se tjetrën : Përkthimin e Biblës dhe Fjalorin Shqip-
Greqisht.
2. Dy vepra të tjera me rëndësi të shkrimtarit t'onë janë Gramatika e
Gjuhës shqipe edhe Abetareja.Kristoforidhi ka shkruar gjithnjë
prozë dhe shumë rrallë ndonjë copëzë vjershe, aty këtu, sikur
"Yll' i vogël nalt ndë qiel,
Duket porsi zjarr në pyll "
Më 1884 u përpoq të hapte një shkollë shqipe në Tiranë, por qe e
pamundur duke qenë se autoritetet osmane nuk e lejonin këtë gjë
prej ndodhive të pas-Lidhjes së Prizrenit. Më 1888 u kthye në
Elbasan ku punoi si gjyqtar, punë të cilën e ushtroi derisa vdiq më
1895 te shtëpia e Taq Budës. U varros mbrapa absidës kryesore
të kishën Shën Mërisë.
