Het stadsdeel Amsterdam-West hing in oktober 2010 drie camera’s op. 130.000 euro verder en een jaar later maakt het stadsdeel de balans op. Het vergroten van het gevoel van veiligheid mag blijkbaar wat kosten, concludeert bewoner Matthijs Pontier. In stadsdeel Amsterdam West zijn in oktober 2010 drie camera’s opgehangen. De burgemeester heeft toestemming gegeven voor dit cameraproject tot 31 december 2011. Op basis van dit evaluatierapport moet het stadsdeel nu bepalen of dit project moet worden doorgezet, en of er wijzigingen in de aanpak nodig zijn. In de maanden maart tot en met juli 2011 zijn in totaal 99 incidenten geregistreerd door de toezichthouders in de centrale. 80 van de 99 incidenten hadden betrekking op parkeeroverlast. Er is slechts één geval van criminaliteit waargenomen: een auto-inbraak. Er is dus geen geweld waargenomen. De beelden zijn nooit bruikbaar gebleken voor het ondernemen van directe actie, of het gebruik in een strafzaak. De camera’s zijn dus niet nuttig gebleken als aanleiding om in te grijpen, of als repressief middel om daders aan te pakken; laat staan noodzakelijk. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat cameratoezicht alleen een preventief effect hebben op calculerende daders. Uit de evaluatie blijkt dat het aantal geregistreerde incidenten in de straten met camera’s steeg, terwijl in de straten zonder camera’s het aantal incidenten juist daalde. Als preventief middel zijn de camera’s dus verre van noodzakelijk gebleken. Desondanks wordt geconcludeerd dat de hoofddoelstellingen (het verbeteren van de objectieve veiligheidsindex, en het verminderen van slachtofferschap en onveiligheidsgevoel) wel zijn behaald. De verbeteringen hadden zich echter al voor de start van het cameraproject ingezet en zijn ook te zien in de rest van het stadsdeel. Bovendien heeft de veiligheidsindex ook betrekking op het gebied waar helemaal geen camera’s zijn geplaatst. ,,Gezien het grote aantal andere maatregelen dat is getroffen in het gebied en gezien de dagelijkse praktijk achter de schermen, is het zeer onwaarschijnlijk dat de camera’s een verschil hebben gemaakt”, concludeert het rapport. Vanaf het begin heeft het cameraproject veel technische problemen gekend, vooral met de draadloze verbindingen. Het heeft na het ophangen van de camera’s maar liefst zeven maanden geduurd voordat de beelden bekeken konden worden in de toezichtcentrale. De technische problemen zijn nog steeds niet opgelost. De camera’s vallen regelmatig uit. Verder blijkt dat het draadloze systeem lastig te verplaatsen is. De verplaatsing van een camera naar een andere straat kostte € 10.000,- en nam twee maanden in beslag. De teller van de kosten van de drie camera’s staat inmiddels op € 130.000. Dit is nog exclusief de personeelskosten van het stadsdeel (projectleiding, evaluatie en begeleiding van de toezichthouders en de politie (dagelijks toezicht, opsporing achteraf).

1. Cameratoezicht en andere
machtsmiddelen overheid
Dure Veiligheidsgevoelens?
Matthijs Pontier

2. Veiligheid
• Nederland is erg veilig
• Afgelopen 11 jaar zijn gemeentes 141% meer
gaan uitgeven aan veiligheidsbeleid
• Vaak dure, repressieve maatregelen
– Cameratoezicht
– Preventief fouilleren
– Meer blauw op straat
– Harder straffen
Wat is hiervan het effect?

3. Kosten veiligheidsbeleid: 13
miljard

4. Evaluatie Cameratoezicht
Amsterdam-West 2012
• In 2010 drie camera’s in A’dam West opgehangen
• Kosten: 130.000,- excl. Personeelskosten
(projectleiding, evaluatie, begeleiding, politie)
• Maart-Juli 2011: 80/99 incidenten parkeeroverlast
• Slechts 1 geval criminaliteit: auto-inbraak
• Geen geweld waargenomen
• Beelden nooit bruikbaar voor ingrijpen
• Geregistreerde incidenten in straten met camera’s
steeg, terwijl dat in straten zonder camera’s daalde

5. Evaluatie Cameratoezicht
Amsterdam-West 2012
• Veel technische problemen
• Het duurde 7 maanden(!) voor beelden
bekeken konden worden door centrale
• Draadloze systeem lastig te verplaatsen:
Kosten: 10.000,- en twee maanden
• Conclusie: Doelstellingen behaald

6. Doelstellingen cameratoezicht
• Verbeteren objectieve veiligheidsindex
• Verminderen slachtofferschap
• Verminderen onveiligheidsgevoel

7. Wat zegt behalen doelstellingen?
• Cameratoezicht onderdeel breed pakket
maatregelen
• Verbeteringen al zichtbaar voor camera’s
• Verbeteringen ook in gebied zonder camera’s
• “Gezien het grote aantal andere maatregelen dat
is getroffen in het gebied en gezien de dagelijkse
praktijk achter de schermen, is het zeer
onwaarschijnlijk dat de camera’s een verschil
hebben gemaakt”
• Aanbeveling: “Grondig evalueren of project wel
nuttig en noodzakelijk en proportioneel is.”

8. Deelraad West over cameratoezicht
• “Sigaar uit eigen doos zonder te vragen of we
wel sigaren willen roken”
• Op initiatief D66 en GroenLinks rekening
teruggestuurd naar van der Laan (26-10-2011)
• VVD in ‘liberale’ tegenbegroting (eind 2012):
“Niet stopzetten maar uitbreiden”

9. Vervolg camera’s in West
• Project in eerste instantie verlengd
• 1 oktober 2012 drie camera’s uit Jan van
Galenstraat verwijderd
• GroenLinks, D66, SP voor. VVD tegen
• Reactie winkelier: “Dit bevordert mijn gevoel
van veiligheid niet”

10. Algemeen onderzoek naar
effectiviteit cameratoezicht
• Bordje ophangen dat er cameratoezicht is,
is vaak effectiever dan camera zelf
• Vaak kortdurende daling incidenten,
daarna alles weer bij het oude
• Beelden zelden bruikbaar voor opsporing of berechting
• Slechts preventief effect calculerende daders
• Calculerende daders weten camera’s prima te omzeilien
 Waterbedeffect: Verplaatsing criminaliteit

11. Machtsverhouding
Burger vs Overheid
• Sinds 9/11 veel maatregelen waarmee overheid macht
toe-eigent en vrijheden en rechten burgers inperkt
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Afluisteren telefoon- en internetverkeer
Lokatiebepaling mobiele telefoon
Opslaan ANPR-gegevens, OV-chip-gegevens
Cameratoezicht / Gezichtsherkenning
Vingerafdrukken in paspoort en ID-kaart
Preventief fouillere
Burgers hacken en spionagesoftware installeren
Oproep DNA-databank
Toenemend politiegeweld, schietincidenten en
slachtoffers
 Weinig transparantie, maar burgers gewantrouwd!

12. Profiling
• Verzamelde gegevens omzetten in risicoprofiel
• Profiling impliceert discriminatie
• Vaak speuren naar ‘afwijkend gedrag’
–
–
–
–
–
–
In welke mate in de gaten houden?
Preventief oppakken?
Mag je je hier verzekeren?
Hoeveel moet je hiervoor betalen?
Krijgt een gezin extra hulp en toezicht?
Zelfs suggestie om profiling als bewijs in te zetten
 Zelf-censuur
 Geen mogelijkheid tot correctie
 Rem innovatie?

13. Alternatieven: Preventie
• Educatie / Zelfhulp
–
–
–
–
Analfabetisme belangrijkste voorspeller criminaliteit
De-escalerend gedrag
Zelfredzaamheid
Zelfhulp, want schaamte ouders overlast-jongeren
• Goed sociaal beleid
• Stimuleren contact / saamhorigheidsgevoel
• Herstelrecht / Mediation
– Dader wordt geconfronteerd met daden
– Slachtoffer en dader leren elkaar begrijpen

14. Alternatieven: Effectieve handhaving
• Oud-Agent en onderzoeker Jan Nap:
‘Meer constructief anarchisme binnen de politie’
‘Weigeren infantiliserend werk te doen’
• Doe werk dat kans op moreel handelen vergroot
bvb. overlastgevende zwerver niet beboeten,
maar naar hulpverlening brengen
• Nu weinig discussie of werk deugt binnen poe
• Benadruk positieve dingen die politie doet:
–
–
–
–
Mensen helpen bij vermissing
Portemonnee terug bij eigenaar bezorgd
NIET: zoveel boetes uitgedeeld
NIET: zoveel drugsgebruikers opgepakt

15. Alternatieven: Reguleer drugsmarkt
• Illegale drugsmarkt en drugscriminaliteit kosten maatschappij
17 miljard per jaar
• Politie ruim 50% tijd kwijt aan handhaving drugsverboden
• Drugshandel melkkoe voor criminele organisaties
• Verdiende miljarden moeten witgewassen worden
• Mensen die een leuke avond en geen vlieg kwaad doen
worden gecriminaliseerd
Zij kunnen hierdoor respect rechtsysteem verliezen
• Illegale drugsmarkt gevaar voor volksgezondheid
•
Drugs in Debat
•
@DrugsInDebat

16. Meer lezen?
• Dure Veiligheidsgevoelens
• Met het schrappen van anti-privacy maatregelen valt
miljarden te bezuinigen
• Geef de macht terug aan het volk
• Vervang repressie door alternatieven die wel werken
• Ons
drugsbeleid is als een waterbed, oplossing: gereguleerde teelt
• Stoppen drugsverboden maakt bezuinigingen overbodig
• Over vijftig jaar zijn alle drugs legaal
• Negatieve boodschap over drugs helpt niet

17. Bedankt!
• matthijspon@gmail.com
•
@Matthijs85
•
Matthijs Pontier