SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  23
UNIVERSIDAD NACIONAL
DEL ESTE
FACULTAD DE FILOSOFIA
• Un mito es un relato tradicional que se refiere a
acontecimientos prodigiosos, protagonizados por
seres sobrenaturales o extraordinarios, tales
como dioses, semidioses, héroes, monstruos o
personajes fantásticos.
• Mombe’upy - leyenda: ha’e umi mombe’u
ohechaukáva táva arandu, katuetei ñamomorã, ha
ñanemomba’embyasýva. Mombe’upy ñemopyenda
mba’e oikova’ekue ymave añetehápe, ha iñambue
ohóvo oñemombe’uhápe, oñenohê térã oñemoîve
• El origen de la mitología Guaraní se remonta al encuentro
de Tau y keraná. Taú era un espíritu, Keraná era una niña
de extraordinaria belleza que se pasaba los días
durmiendo, por eso le pusieron por nombre Keraná
(dormilona) y era la simpática personificación de la tribu.
Taú se había enamorado de la joven doncella y
pretendiendo conquistarla se había transformado en un
apuesto joven. Al séptimo día consecutivo de sus visitas
intenta raptar a la niña interviniendo Angatupyry (espíritu
del bien), para evitar tan triste suceso. Este se traba en
lucha con Taú durante siete días, pero las artimañas del
mal pretendiente hacen que logre ventaja, dándose por
vencido Angatupyry, maléfico.
• Taú ya dueño de la situación procede a raptar a
keraná, lo cual causa profunda tristeza e
indignación en el clan de nuestros primigenios
antepasados pidiendo castigo ejemplar al
raptor. Angatupyry hace de Taú objeto de una
terrible maldición según la cual todos sus hijos
se convertirán en monstruos.
Así nacieron sucesivamente: Tejú Jagua;
Mboi-Tu’î, Moñai, Jasyjatere, Kurupí, Ao Ao y
finalmente Luisón. Todos ellos nacidos a
destiempo (sietemesinos).
• Al sobrevenir el último de estos engendros con
la aparición del séptimo monstruo, surge en los
cielos (como una advertencia de que los
hombres deberán cuidarse de estos duendes) la
conformación estelar de Las Siete Cabrillas,
pertenecientes a las constelaciones del
hemisferio sur.
También en ese momento surgieron los azotes
de la humanidad (que son siete) en sus
categorías diversas; entre ellas se encuentran
las siete grandes penas: el miedo, el dolor, el
llanto, el hambre, la sed, la enfermedad y la
muerte.
• Y entre otras más siete, tenemos las que causan
grandes aflicciones a la humanidad entera: la
injusticia, el robo, la miseria, las pestes, el
terremoto, el incendio y la guerra.
Estas son, en síntesis, las desgracias que
significan la presencia sobre la tierra de los
siete monstruos engendrados por Taú Y
KERANA
• 1) Teju Jagua: Hete ojogua umi teju
tuichávape, ha oguereko pokõi jagua akã.
Kóva ha’e Tau ha Kerana memby ypykue.
Hete tuichágui ndaikatúi oipuru mbarete
oguerekóva. Okaru yvakuéra, eirete oguerúva
chupe ipehẽngue Jasy Jatere.
• 2) Mbói Tu’ĩ: Kóva ha’e Tau ha Kerana memby
mokõiha, hete mbói ha iñaka tu’ĩ. Oje’émi hese
Ha’eha mba’e he’õ rerekuára. Avei ha’e pira,
mbusu, ysapy ha yvoty ñangarekohára.
3) Moñái: Kóva hina Tau ha Kerana memby
mbohapyha. Ñu ha yvytu jára, ipokovívare ha
mondaháre oñangareko ha oipytyvõ. Omondáva
omono’õ Cerro Yyytykuápe, ko’ağa hérava Cerro
Kavaju Atyrápe. Avare Tume ohapyva’ekue
itakuápe ha upe guive opyta héra Moñaikuare.
*4) Jasy Jatere: Kóva hina Tau ha Kerana
memby irundyha. Ko mitã’i yvágaicha hesa hovy
asy ha kuarahy mimbícha iñakãrague sa’yju.
Oğuahẽvo asajepyte ndaje osẽ omosarambi
mborayhu ha tetia’e.
*Oje’e hese opívo oguataha ha oguerekoha ipópe
ka’a rakã pehẽngue ome’ẽva ichupe
mba’ekuaaita. Oipurúva oguerokañy hağua mitã
oguaraháva ipehẽngue Ao-Ao.
• 5) Kurupi: Kóva hina Tau ha Kerana memby
poha. Karia’y karape oikóva asajepyte ka’aguýre
• ñemiháme. Oikóje ohapera’arõ mitãkuña osẽva
asajerei hógagui, Kurupi ojuráne katuete ha
ogueraha
• ka’aguy hesakãhápe kapi’ipe rovyũ ha
hyakuãvureíva ári orairõ ombotarova térã ojuka
peve.
6) Ao Ao: Kóva hina Tau ha Kerana memby
poteĩha. Oje’e Ao Ao oikoha kure ka’aguýramo ha
ijatyha hendivekuéra; oiko hağua oñondive
kuimba’e ro’o rapykuéri. Ndaje kuimba’ekuéra
ojehekýi hağua
Ao Aógui, ojupí yvyra raka rehe; ha upéicha jave
Ao Ao ojo’o yvy ha oity yvyra, ho’u hağua
kuimba’e.
• 7) Luisõ: kóva hina Tau ha Kerana memby
pokõiha. Ojogua peteĩ jaguápe; ivai, hesa vera ha
iñakãguasu. Pyharepyte vove oho ojapajeréi
te’ongue ári, upévare hesa’yju ha ine. Oĩramo
kuña imembýva pokõi kuimba’e, pe ipahaguéva
ha’eva’erã katuete Luisõ. Pyhare reñandúramo
oñarõva ha opoko nde py ipo ro’ysãme, ha’e
Luisõ nemomarandúva nde ára paha
Tava Tovatime oiko’akue petei ñande ypykuéra
hérava Hose ava guaraní oñemongaraiva’ekue.
Ha’e ojapo ta’anga tupãope guarã. Petei jey oho
yvyra rekávo ka’aguýpe. Upépe osê chupe
guaikurukuéra, kyhyjepópe oñani pe ka’aguy
mbytére oikuaágui ko’ava ndohayhuiha chupe.
Guaikurukuéra ohupytypotoaite jave ojuka haguã
Hosépe, kova oñemoi petei yvyra poguasu
kupépe, oñesu ha oñembo’e tupasýme:
-Chemokañymína ko’a guaikuru resa renondégui,
aníkena ehejatei che recha hikuái Tupãsymi
Leyendas del Paraguay
• Tupãsy Ka’akupe Mombe’upy (FOLKLORE)
Ase ramo ko’agui tekovére, ajapóta ndéve
nera’anga yvyrágui, nemomora haguã opavave
oikóva guive ko yvy ape ári. Tupasý ohendu iñe’ê
ha umi guaikuru oguahêvo ijypýpe, iñipytûmba
ijerére ha ndohechai hikuái moôpa okañy Hose.
Ou jevývo Tovatî me, Hose vy’ape omombe’u
Pa’ikuerape ojehu’akue chupe ka’aguypýpe,
ha mba’épa ojapose oipopepývo Tupãsyme.
Pa’ikuera oguerohoryeterei pe ojaposeva ha he’i
chupe:
-Ejapona mokoi Tupãý ra’anga, petêi tuicháva,
tupaópe guãra ha ambue michîvéva, nde rógape
guarã.
Heta ara ohasa rire pe Tupãsy ra’anga michivéva
oguereko’ákue hógape Hose,
ojereraha Tupão Ka’akupépe. Ko’ága peve pe ta’anga
oime Tupão Ka’akupépe ha upepeve
ojeho opa tendágui poapy jasypokõipe, ojechauka
hagua jerovia ha mborayhu Tupãsyme
• KA,A
Peteî áraje Ñande Ru ou tujamíramo oguatávo
yvy ape ári ha ikane’ômarô oheka peteî ogami
opytu’u haĝua.
Ohohápe, mavave ndoipe’ái chupe hóga rokê.
Maymáva oñembotavypa chugui.
Ipahápe oĝuahê peteî tujami rógape. Upéva
ombohasa chupe hógape, ome’ê chupe y ha
tembi’u ha okemi haĝua avei ome’ê chupe. Upe
tujami oikóje itajýra ndive ha mokôive
oñangareko porâ Ñande Ru rehe
• Ohecharamógui tujami ha tajýra reko marangatu,
Ñande Ru ojevývo yvágape omoheñóije yvy ári
tujami róga korapýpe peteî ka’avo pyahu.
• Upéi oĝuahêkuri tujami rendápe Ñande Ru
remimbou; ombo’eva’ekue tujami ha tajýrape
mba’éichapa oipuru’arâ ka’avo pyahu,
ombohérava ka’a, opytáva mokôivéva poguýpe.
Kurusu Isabel
Oiko ndaje ñorãirõ guasu aja, Cerro Corápe. Upe peve
oguahê peteî kuñakarai hérava Isabel ha imembykuña’i
Hetaiterei oî omanóva upe ñorãirõme, mbovy tekove
opyta, umíva apytépe oî Isabel ha imembykuña’i, avei
kuimba’e ha kuña iñembyahýi ha ijy’ uheijoáva.
Péicha, oîháicha, oñepyrû oipykúi tape oguahê
haguãicha Concepción peve, opytáva 50 légua upégui.
Pe tapére heta oî ho’ava kane’ogui, oî avei omanóva
y’ uhéi ha ñembyahýigui.
Pe tendápe omohenda hikuái peteî kurusu
ha oñemombe’u upe araite guive
oipytyvõha opavave umi ojeroviávape hese.
Mitos y Leyendas del Paraguay

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Mitos y Leyendas de Guatemala
Mitos y Leyendas de GuatemalaMitos y Leyendas de Guatemala
Mitos y Leyendas de Guatemala
 
Leyenda mito novela
Leyenda mito novelaLeyenda mito novela
Leyenda mito novela
 
Folklore social
Folklore socialFolklore social
Folklore social
 
Verbos en ingles
Verbos en inglesVerbos en ingles
Verbos en ingles
 
15 Poemas de escritores Salvadoreños
15 Poemas de escritores Salvadoreños15 Poemas de escritores Salvadoreños
15 Poemas de escritores Salvadoreños
 
áReas protegidas de guatemala
áReas protegidas de guatemalaáReas protegidas de guatemala
áReas protegidas de guatemala
 
Crucigrama 3
Crucigrama 3Crucigrama 3
Crucigrama 3
 
`Provincia el oro
`Provincia el oro`Provincia el oro
`Provincia el oro
 
Fauna y flora de nariño
Fauna y flora de nariñoFauna y flora de nariño
Fauna y flora de nariño
 
Cuentos aymaras san andres de machaca bolivia 2012
Cuentos aymaras san andres de machaca bolivia 2012Cuentos aymaras san andres de machaca bolivia 2012
Cuentos aymaras san andres de machaca bolivia 2012
 
Departamento de san martín
Departamento de san martínDepartamento de san martín
Departamento de san martín
 
Provincia de imbabura
Provincia de imbaburaProvincia de imbabura
Provincia de imbabura
 
Leyendas ecuatorianas
Leyendas ecuatorianasLeyendas ecuatorianas
Leyendas ecuatorianas
 
Desde celula a organismo
Desde celula a organismoDesde celula a organismo
Desde celula a organismo
 
Provincia de anta
Provincia de antaProvincia de anta
Provincia de anta
 
RECURSOS NATURALES
RECURSOS NATURALESRECURSOS NATURALES
RECURSOS NATURALES
 
Provincia de el oro
Provincia de el oroProvincia de el oro
Provincia de el oro
 
Leyenda la tunda
Leyenda la tundaLeyenda la tunda
Leyenda la tunda
 
Cartas de opinion
Cartas de opinionCartas de opinion
Cartas de opinion
 
Ejemplos de diptongo
Ejemplos de diptongoEjemplos de diptongo
Ejemplos de diptongo
 

Similaire à Mitos y Leyendas del Paraguay

Trabajo practico guarani
Trabajo practico guaraniTrabajo practico guarani
Trabajo practico guaranibeto1912
 
11 Guarani ñEe Regional Ytusaingo Tero Primera Parte
11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte
11 Guarani ñEe Regional Ytusaingo Tero Primera ParteRegional Ytusaingo
 
Planificación Corpus Quechua
 Planificación Corpus Quechua  Planificación Corpus Quechua
Planificación Corpus Quechua Marcos Luk'aña
 
1tradicional ejiogbe
1tradicional ejiogbe 1tradicional ejiogbe
1tradicional ejiogbe Mase Lobe
 
Tavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómez
Tavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómezTavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómez
Tavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómezferfle
 
6tradicional oworin
6tradicional  oworin6tradicional  oworin
6tradicional oworinMase Lobe
 
198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen
198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen
198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacenFeduPel
 
Tavarandu angapykua rehegua
Tavarandu angapykua reheguaTavarandu angapykua rehegua
Tavarandu angapykua reheguaferfle
 
Qawaq 21
Qawaq 21Qawaq 21
Qawaq 21QAWAQ
 
Imaymanata qhichwapi ñawirikunapaq I
Imaymanata qhichwapi ñawirikunapaq IImaymanata qhichwapi ñawirikunapaq I
Imaymanata qhichwapi ñawirikunapaq IJuan Revollo Valencia
 
4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob
4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob
4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoobSupervisión 405
 
Seis cuentos de y en lenguas indígenas
Seis cuentos de  y en lenguas indígenasSeis cuentos de  y en lenguas indígenas
Seis cuentos de y en lenguas indígenasEsperanza Sosa Meza
 

Similaire à Mitos y Leyendas del Paraguay (20)

Trabajo practico guarani
Trabajo practico guaraniTrabajo practico guarani
Trabajo practico guarani
 
11 Guarani ñEe Regional Ytusaingo Tero Primera Parte
11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte11 Guarani ñEe   Regional Ytusaingo   Tero  Primera Parte
11 Guarani ñEe Regional Ytusaingo Tero Primera Parte
 
Planificación Corpus Quechua
 Planificación Corpus Quechua  Planificación Corpus Quechua
Planificación Corpus Quechua
 
1 odu de eji ogbe
1 odu de eji ogbe1 odu de eji ogbe
1 odu de eji ogbe
 
1tradicional ejiogbe
1tradicional ejiogbe 1tradicional ejiogbe
1tradicional ejiogbe
 
Yucatec Maya - The Book of Prophet Zephaniah.pdf
Yucatec Maya - The Book of Prophet Zephaniah.pdfYucatec Maya - The Book of Prophet Zephaniah.pdf
Yucatec Maya - The Book of Prophet Zephaniah.pdf
 
Tavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómez
Tavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómezTavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómez
Tavarandu angapykua rehegua carrizosa-coscia-gómez
 
6tradicional oworin
6tradicional  oworin6tradicional  oworin
6tradicional oworin
 
6 odù de òwónrín
6 odù de òwónrín6 odù de òwónrín
6 odù de òwónrín
 
198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen
198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen
198982962 rogacion-diferentes-y-odun-donde-nacen
 
Yucatec Maya - The Protevangelion.pdf
Yucatec Maya - The Protevangelion.pdfYucatec Maya - The Protevangelion.pdf
Yucatec Maya - The Protevangelion.pdf
 
Yucatec Maya - The First Gospel of the Infancy of Jesus Christ.pdf
Yucatec Maya - The First Gospel of the Infancy of Jesus Christ.pdfYucatec Maya - The First Gospel of the Infancy of Jesus Christ.pdf
Yucatec Maya - The First Gospel of the Infancy of Jesus Christ.pdf
 
Tavarandu angapykua rehegua
Tavarandu angapykua reheguaTavarandu angapykua rehegua
Tavarandu angapykua rehegua
 
The Book of Prophet Habakkuk-Yucatec Maya.pdf
The Book of Prophet Habakkuk-Yucatec Maya.pdfThe Book of Prophet Habakkuk-Yucatec Maya.pdf
The Book of Prophet Habakkuk-Yucatec Maya.pdf
 
Qawaq 21
Qawaq 21Qawaq 21
Qawaq 21
 
Imaymanata qhichwapi ñawirikunapaq I
Imaymanata qhichwapi ñawirikunapaq IImaymanata qhichwapi ñawirikunapaq I
Imaymanata qhichwapi ñawirikunapaq I
 
4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob
4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob
4029 el calendario_maya_u_tsolkiin_maayaaoob
 
Espiritualidad y cosmovisión mapuche
Espiritualidad y cosmovisión mapucheEspiritualidad y cosmovisión mapuche
Espiritualidad y cosmovisión mapuche
 
Seis cuentos de y en lenguas indígenas
Seis cuentos de  y en lenguas indígenasSeis cuentos de  y en lenguas indígenas
Seis cuentos de y en lenguas indígenas
 
4 odù de òdí
4 odù de òdí4 odù de òdí
4 odù de òdí
 

Dernier

SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdfSELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdfAngélica Soledad Vega Ramírez
 
programa dia de las madres 10 de mayo para evento
programa dia de las madres 10 de mayo  para eventoprograma dia de las madres 10 de mayo  para evento
programa dia de las madres 10 de mayo para eventoDiegoMtsS
 
Neurociencias para Educadores NE24 Ccesa007.pdf
Neurociencias para Educadores  NE24  Ccesa007.pdfNeurociencias para Educadores  NE24  Ccesa007.pdf
Neurociencias para Educadores NE24 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptxACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptxzulyvero07
 
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...JAVIER SOLIS NOYOLA
 
TECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptx
TECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptxTECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptx
TECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptxKarlaMassielMartinez
 
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Lourdes Feria
 
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADODECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADOJosé Luis Palma
 
Identificación de componentes Hardware del PC
Identificación de componentes Hardware del PCIdentificación de componentes Hardware del PC
Identificación de componentes Hardware del PCCesarFernandez937857
 
Registro Auxiliar - Primaria 2024 (1).pptx
Registro Auxiliar - Primaria  2024 (1).pptxRegistro Auxiliar - Primaria  2024 (1).pptx
Registro Auxiliar - Primaria 2024 (1).pptxFelicitasAsuncionDia
 
NARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARO
NARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARONARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARO
NARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFAROJosé Luis Palma
 
2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf
2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf
2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdfBaker Publishing Company
 
Planificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria 2024 Ccesa007.pdf
Planificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria   2024   Ccesa007.pdfPlanificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria   2024   Ccesa007.pdf
Planificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria 2024 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
Lecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdad
Lecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdadLecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdad
Lecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdadAlejandrino Halire Ccahuana
 
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMarjorie Burga
 
RETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docxRETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docxAna Fernandez
 
30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf
30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf
30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdfgimenanahuel
 

Dernier (20)

SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdfSELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
SELECCIÓN DE LA MUESTRA Y MUESTREO EN INVESTIGACIÓN CUALITATIVA.pdf
 
programa dia de las madres 10 de mayo para evento
programa dia de las madres 10 de mayo  para eventoprograma dia de las madres 10 de mayo  para evento
programa dia de las madres 10 de mayo para evento
 
Neurociencias para Educadores NE24 Ccesa007.pdf
Neurociencias para Educadores  NE24  Ccesa007.pdfNeurociencias para Educadores  NE24  Ccesa007.pdf
Neurociencias para Educadores NE24 Ccesa007.pdf
 
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptxACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
 
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
 
TECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptx
TECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptxTECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptx
TECNOLOGÍA FARMACEUTICA OPERACIONES UNITARIAS.pptx
 
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
 
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADODECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
 
Identificación de componentes Hardware del PC
Identificación de componentes Hardware del PCIdentificación de componentes Hardware del PC
Identificación de componentes Hardware del PC
 
Registro Auxiliar - Primaria 2024 (1).pptx
Registro Auxiliar - Primaria  2024 (1).pptxRegistro Auxiliar - Primaria  2024 (1).pptx
Registro Auxiliar - Primaria 2024 (1).pptx
 
Power Point: "Defendamos la verdad".pptx
Power Point: "Defendamos la verdad".pptxPower Point: "Defendamos la verdad".pptx
Power Point: "Defendamos la verdad".pptx
 
Sesión de clase: Defendamos la verdad.pdf
Sesión de clase: Defendamos la verdad.pdfSesión de clase: Defendamos la verdad.pdf
Sesión de clase: Defendamos la verdad.pdf
 
NARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARO
NARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARONARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARO
NARRACIONES SOBRE LA VIDA DEL GENERAL ELOY ALFARO
 
2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf
2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf
2024 - Expo Visibles - Visibilidad Lesbica.pdf
 
Medición del Movimiento Online 2024.pptx
Medición del Movimiento Online 2024.pptxMedición del Movimiento Online 2024.pptx
Medición del Movimiento Online 2024.pptx
 
Planificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria 2024 Ccesa007.pdf
Planificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria   2024   Ccesa007.pdfPlanificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria   2024   Ccesa007.pdf
Planificacion Anual 2do Grado Educacion Primaria 2024 Ccesa007.pdf
 
Lecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdad
Lecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdadLecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdad
Lecciones 04 Esc. Sabática. Defendamos la verdad
 
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
 
RETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docxRETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docx
 
30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf
30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf
30-de-abril-plebiscito-1902_240420_104511.pdf
 

Mitos y Leyendas del Paraguay

  • 2. • Un mito es un relato tradicional que se refiere a acontecimientos prodigiosos, protagonizados por seres sobrenaturales o extraordinarios, tales como dioses, semidioses, héroes, monstruos o personajes fantásticos. • Mombe’upy - leyenda: ha’e umi mombe’u ohechaukáva táva arandu, katuetei ñamomorã, ha ñanemomba’embyasýva. Mombe’upy ñemopyenda mba’e oikova’ekue ymave añetehápe, ha iñambue ohóvo oñemombe’uhápe, oñenohê térã oñemoîve
  • 3.
  • 4. • El origen de la mitología Guaraní se remonta al encuentro de Tau y keraná. Taú era un espíritu, Keraná era una niña de extraordinaria belleza que se pasaba los días durmiendo, por eso le pusieron por nombre Keraná (dormilona) y era la simpática personificación de la tribu. Taú se había enamorado de la joven doncella y pretendiendo conquistarla se había transformado en un apuesto joven. Al séptimo día consecutivo de sus visitas intenta raptar a la niña interviniendo Angatupyry (espíritu del bien), para evitar tan triste suceso. Este se traba en lucha con Taú durante siete días, pero las artimañas del mal pretendiente hacen que logre ventaja, dándose por vencido Angatupyry, maléfico.
  • 5. • Taú ya dueño de la situación procede a raptar a keraná, lo cual causa profunda tristeza e indignación en el clan de nuestros primigenios antepasados pidiendo castigo ejemplar al raptor. Angatupyry hace de Taú objeto de una terrible maldición según la cual todos sus hijos se convertirán en monstruos. Así nacieron sucesivamente: Tejú Jagua; Mboi-Tu’î, Moñai, Jasyjatere, Kurupí, Ao Ao y finalmente Luisón. Todos ellos nacidos a destiempo (sietemesinos).
  • 6. • Al sobrevenir el último de estos engendros con la aparición del séptimo monstruo, surge en los cielos (como una advertencia de que los hombres deberán cuidarse de estos duendes) la conformación estelar de Las Siete Cabrillas, pertenecientes a las constelaciones del hemisferio sur. También en ese momento surgieron los azotes de la humanidad (que son siete) en sus categorías diversas; entre ellas se encuentran las siete grandes penas: el miedo, el dolor, el llanto, el hambre, la sed, la enfermedad y la muerte.
  • 7. • Y entre otras más siete, tenemos las que causan grandes aflicciones a la humanidad entera: la injusticia, el robo, la miseria, las pestes, el terremoto, el incendio y la guerra. Estas son, en síntesis, las desgracias que significan la presencia sobre la tierra de los siete monstruos engendrados por Taú Y KERANA
  • 8. • 1) Teju Jagua: Hete ojogua umi teju tuichávape, ha oguereko pokõi jagua akã. Kóva ha’e Tau ha Kerana memby ypykue. Hete tuichágui ndaikatúi oipuru mbarete oguerekóva. Okaru yvakuéra, eirete oguerúva chupe ipehẽngue Jasy Jatere.
  • 9. • 2) Mbói Tu’ĩ: Kóva ha’e Tau ha Kerana memby mokõiha, hete mbói ha iñaka tu’ĩ. Oje’émi hese Ha’eha mba’e he’õ rerekuára. Avei ha’e pira, mbusu, ysapy ha yvoty ñangarekohára.
  • 10. 3) Moñái: Kóva hina Tau ha Kerana memby mbohapyha. Ñu ha yvytu jára, ipokovívare ha mondaháre oñangareko ha oipytyvõ. Omondáva omono’õ Cerro Yyytykuápe, ko’ağa hérava Cerro Kavaju Atyrápe. Avare Tume ohapyva’ekue itakuápe ha upe guive opyta héra Moñaikuare.
  • 11. *4) Jasy Jatere: Kóva hina Tau ha Kerana memby irundyha. Ko mitã’i yvágaicha hesa hovy asy ha kuarahy mimbícha iñakãrague sa’yju. Oğuahẽvo asajepyte ndaje osẽ omosarambi mborayhu ha tetia’e. *Oje’e hese opívo oguataha ha oguerekoha ipópe ka’a rakã pehẽngue ome’ẽva ichupe mba’ekuaaita. Oipurúva oguerokañy hağua mitã oguaraháva ipehẽngue Ao-Ao.
  • 12. • 5) Kurupi: Kóva hina Tau ha Kerana memby poha. Karia’y karape oikóva asajepyte ka’aguýre • ñemiháme. Oikóje ohapera’arõ mitãkuña osẽva asajerei hógagui, Kurupi ojuráne katuete ha ogueraha • ka’aguy hesakãhápe kapi’ipe rovyũ ha hyakuãvureíva ári orairõ ombotarova térã ojuka peve.
  • 13. 6) Ao Ao: Kóva hina Tau ha Kerana memby poteĩha. Oje’e Ao Ao oikoha kure ka’aguýramo ha ijatyha hendivekuéra; oiko hağua oñondive kuimba’e ro’o rapykuéri. Ndaje kuimba’ekuéra ojehekýi hağua Ao Aógui, ojupí yvyra raka rehe; ha upéicha jave Ao Ao ojo’o yvy ha oity yvyra, ho’u hağua kuimba’e.
  • 14. • 7) Luisõ: kóva hina Tau ha Kerana memby pokõiha. Ojogua peteĩ jaguápe; ivai, hesa vera ha iñakãguasu. Pyharepyte vove oho ojapajeréi te’ongue ári, upévare hesa’yju ha ine. Oĩramo kuña imembýva pokõi kuimba’e, pe ipahaguéva ha’eva’erã katuete Luisõ. Pyhare reñandúramo oñarõva ha opoko nde py ipo ro’ysãme, ha’e Luisõ nemomarandúva nde ára paha
  • 15. Tava Tovatime oiko’akue petei ñande ypykuéra hérava Hose ava guaraní oñemongaraiva’ekue. Ha’e ojapo ta’anga tupãope guarã. Petei jey oho yvyra rekávo ka’aguýpe. Upépe osê chupe guaikurukuéra, kyhyjepópe oñani pe ka’aguy mbytére oikuaágui ko’ava ndohayhuiha chupe. Guaikurukuéra ohupytypotoaite jave ojuka haguã Hosépe, kova oñemoi petei yvyra poguasu kupépe, oñesu ha oñembo’e tupasýme: -Chemokañymína ko’a guaikuru resa renondégui, aníkena ehejatei che recha hikuái Tupãsymi Leyendas del Paraguay • Tupãsy Ka’akupe Mombe’upy (FOLKLORE)
  • 16. Ase ramo ko’agui tekovére, ajapóta ndéve nera’anga yvyrágui, nemomora haguã opavave oikóva guive ko yvy ape ári. Tupasý ohendu iñe’ê ha umi guaikuru oguahêvo ijypýpe, iñipytûmba ijerére ha ndohechai hikuái moôpa okañy Hose. Ou jevývo Tovatî me, Hose vy’ape omombe’u Pa’ikuerape ojehu’akue chupe ka’aguypýpe, ha mba’épa ojapose oipopepývo Tupãsyme.
  • 17. Pa’ikuera oguerohoryeterei pe ojaposeva ha he’i chupe: -Ejapona mokoi Tupãý ra’anga, petêi tuicháva, tupaópe guãra ha ambue michîvéva, nde rógape guarã. Heta ara ohasa rire pe Tupãsy ra’anga michivéva oguereko’ákue hógape Hose, ojereraha Tupão Ka’akupépe. Ko’ága peve pe ta’anga oime Tupão Ka’akupépe ha upepeve ojeho opa tendágui poapy jasypokõipe, ojechauka hagua jerovia ha mborayhu Tupãsyme
  • 18. • KA,A Peteî áraje Ñande Ru ou tujamíramo oguatávo yvy ape ári ha ikane’ômarô oheka peteî ogami opytu’u haĝua. Ohohápe, mavave ndoipe’ái chupe hóga rokê. Maymáva oñembotavypa chugui. Ipahápe oĝuahê peteî tujami rógape. Upéva ombohasa chupe hógape, ome’ê chupe y ha tembi’u ha okemi haĝua avei ome’ê chupe. Upe tujami oikóje itajýra ndive ha mokôive oñangareko porâ Ñande Ru rehe
  • 19. • Ohecharamógui tujami ha tajýra reko marangatu, Ñande Ru ojevývo yvágape omoheñóije yvy ári tujami róga korapýpe peteî ka’avo pyahu. • Upéi oĝuahêkuri tujami rendápe Ñande Ru remimbou; ombo’eva’ekue tujami ha tajýrape mba’éichapa oipuru’arâ ka’avo pyahu, ombohérava ka’a, opytáva mokôivéva poguýpe.
  • 20. Kurusu Isabel Oiko ndaje ñorãirõ guasu aja, Cerro Corápe. Upe peve oguahê peteî kuñakarai hérava Isabel ha imembykuña’i Hetaiterei oî omanóva upe ñorãirõme, mbovy tekove opyta, umíva apytépe oî Isabel ha imembykuña’i, avei kuimba’e ha kuña iñembyahýi ha ijy’ uheijoáva. Péicha, oîháicha, oñepyrû oipykúi tape oguahê haguãicha Concepción peve, opytáva 50 légua upégui. Pe tapére heta oî ho’ava kane’ogui, oî avei omanóva y’ uhéi ha ñembyahýigui.
  • 21.
  • 22. Pe tendápe omohenda hikuái peteî kurusu ha oñemombe’u upe araite guive oipytyvõha opavave umi ojeroviávape hese.