Issue no.32

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣΔΙΑΒΗΤΗΣ
Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Γ Ι Α Ο Λ Ο Υ Σ
Απρίλιος-Μάιος-Ιούνιος 2013 # 32
ISSN:1791-4574
ΣΕ ΣYΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ
τεύχος
32
Νίκος Τεντολούρης, αναπληρωτής καθηγητής ιατρικής σχολής πανεπιστημίου
Αθηνών, α’ προπαιδευτική παθολογική κλινική και διαβητολογικό κέντρο, Γ.Ν.Α.
«Λαϊκό»: «Η παγκόσμια εμπειρία κατέδειξε, ότι η λειτουργία ιατρείων διαβητικού
ποδιού μειώνει τους ακρωτηριασμούς.»
Προδιαβήτης, μια ύπουλη απειλή που μπορεί να αντιμετωπισθεί
Σακχαρώδης διαβήτης και καλοκαιρινές διακοπές
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣΔΙΑΒΗΤΗΣ-ΦΡΟΝΤΙΔΑΓΙΑΟΛΟΥΣ
www.elodi.org
• Καταχώριση της δόσης ινσουλίνης μετά από κάθε μέτρηση
• Τεχνολογία Second-Chance sampling, που σας επιτρέπει εντός 30
δευτερολέπτων να τοποθετήσετε περισσότερο αίμα στην ίδια ταινία σε
περίπτωση που το πρώτο δείγμα δεν είναι αρκετό
• Χρησιμοποιεί τις νέες ταινίες μέτρησης CONTOUR®
NEXT, με πατενταρισμένο
μεσολαβητή, προσφέροντας ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια μέτρησης
• Τεχνολογία πολλαπλού-παλμού που αξιολογεί ένα δείγμα αίματος 7 φορές,
βελτιώνοντας περισσότερο την απόδοση του συστήματος
• Ενσωματωμένο λογισμικό διαχείρισης διαβήτη GLUCOFACTS™ DELUXE για να
βλέπετε και να συζητάτε τις πληροφορίες σας από οποιονδήποτε υπολογιστή
Το Bayer (κατ/νο), ο Σταυρός της Bayer (κατ/νο), το CONTOUR, το GLUCOFACTS, και το No Coding είναι εμπορικά σήματα της Bayer.
© 2013 Bayer HealthCare. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.
Σύστημα Παρακολούθησης
Γλυκόζης Αίματος
Απλοποίηση της πληροφορίας.
Βελτίωση της επικοινωνίας.
Ο νέος μετρητής CONTOUR®
NEXT USB της Bayer τώρα με νέα
χαρακτηριστικά και ακόμη μεγαλύτερη ακρίβεια μέτρησης.
Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.
ΤαινίεςΜέτρησηςΓλυκόζηςΑίματος
ΝΕΟΝΕΟ
PRO.0002.13
ΝΕΟΝΕΟ
PRO.0002.13
Ε Π Ι Σ Η Μ Η & Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Τ Ι Κ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Η Τ Η Σ Ε Λ . Ο . Δ Ι .
• Ενσωματωμένο• Ενσωματωμένο
βλέπετεβλέπετε καικαι
Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.
Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.
Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.Υψηλή απόδοση σε ακρίβεια και αξιοπιστία.
ΝΕΟΝΕΟΝΕΟ
PRO.0002.13
ΝΕΟΝΕΟ
PRO.0002.13

C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
21X28_VI_2013_045_b_HR.pdf 1 4/3/13 10:21 AM
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
ΕΛΟΔΙ, Γ’ Σεπτεμβρίου 90,
Πλ. Βικτωρίας, 104 34 Αθήνα
τ: 210 88 38 113, φ: 210 82 17 444
EKΔΟΤΗΣ
Αλέξανδρος Κόντος
akontos@alfaconcept.gr
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ
Ευαγγελία Ματθαίου
lmattheou@alfaconcept.gr
ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ & ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΥΛΗΣ
Μαρία Χατζηδάκη
maria_hatzidaki@alfaconcept.gr
ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ
Σοφία Νέτα
ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
Ευαγγελία Ματθαίου
lmattheou@alfaconcept.gr
ΑRT DIRECTOR
Αγαμέμνων Μπεγνής
begnism@alfaconcept.gr
ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Δημήτρης Χατζησταύρου
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
Shutterstock
ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Print Team - ΑΦΟΙ Στάντζου και ΣΙΑ ΕΕ
ΕΚΔΟΣΗ
ALFA CONCEPT ΕΠΕ, Γ. Θεοτόκη 11, 185 38
Πειραιάς / τ: 210 45 29 440-5, φ: 210 45 29 446
ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ Γ.Γ.Ε. 018331
Επικοινωνήστε μαζί μας για ό,τι σας απασχολεί στο
τηλέφωνο 210 8838 113 και fax 210 8838 118
ή στo email: elodi@elodi.org
Οι απόψεις των συντακτών και των αρθρογράφων δεν αποτελούν
αναγκαία τις απόψεις του εκδότη και του ιδιοκτήτη του περιοδικού.
Για τα αποστελλόμενα έντυπα, κείμενα και φωτογραφίες,
ο εκδοτικός οίκος παίρνει αυτομάτως το δικαίωμα δημοσίευσης.
Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται στο περιοδικό προς
δημοσίευση δεν επιστρέφονται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή
ή η μετάδοση όλου ή μέρους του περιοδικού χωρίς την έγγραφη
άδεια του εκδότη
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Θεόδωρος Αλεξανδρίδης, καθηγητής παθολογίας
- ενδοκρινολογίας, διευθυντής ενδοκρινολογικού
τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών
Ανδριανή Βαζαίου, παιδίατρος, αναπλ. διευ-
θύντρια Α΄ παιδιατρικής κλινικής, υπεύθυνη
Διαβητολογικού Κέντρου, Νοσοκομείο Παίδων
«Π. & Α. Κυριακού»
Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, ενδοκρινολόγος,
αναπληρωτής διευθυντής τμήματος ενδοκρινο-
λογίας - μεταβολισμού, Διαβητολογικό Κέντρο
Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός»
Αικατερίνη Δάκου-Βουτετάκη, ομότιμη καθη-
γήτρια παιδιατρικής - ενδοκρινολογίας Ιατρικής
Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Γεώργιος Δημητριάδης, καθηγητής παθολογίας,
Β΄ προπαιδευτική παθολογική κλινική & μονάδα
έρευνας Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν»
Χρήστος Ζούπας, ειδικός παθολόγος - διαβη-
τολόγος, διευθυντής διαβητολογικής κλινικής
Νοσοκομείο «Υγεία»
Χριστίνα Κανακά, παιδίατρος - παιδοενδοκρι-
νολόγος - διαβητολόγος, αναπληρώτρια καθη-
γήτρια παιδιατρικής ενδοκρινολογίας - νεανικού
διαβήτη, Α΄ παιδιατρική κλινική, Ιατρική Σχολή
Πανεπιστημίου Αθηνών
Βασίλειος Καραμάνος, αναπληρωτής καθηγητής
παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου
Αθηνών
Δημήτριος Καραμήτσος, ομότιμος καθηγητής
παθολογίας - διαβητολογίας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ
Νικόλαος Λ. Κατσιλάμπρος, ομότιμος καθηγη-
τής παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου
Αθηνών, αντιπρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας
Πρόληψης και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβή-
τη και των Επιπλοκών του (ΕΚΕΔΙ)
Νικόλαος Κεφαλάς, παιδίατρος-ενδοκρινολόγος
Όλγα Κορδονούρη, καθηγήτρια παιδιατρικής,
υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείο
Παίδων, Ανόβερο, Γερμανία
Χρήστος Μανές, ειδικός παθολόγος - διαβητολό-
γος, αναπλ. διευθυντής Γ΄ παθολογικής κλινικής,
υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου ΓΠΝΘ «Πα-
παγεωργίου»
Ασημίνα Μητράκου, αναπληρώτρια καθηγήτρια
παθολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Ζαδάλλα Μούσλεχ, ενδοκρινολόγος, διδάκτωρ
Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ
Αλεξάνδρα Μπαργιώτα, επίκουρη καθηγήτρια παθο-
λογίας-ενδοκρινολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Χρήστος Μπαρτσόκας, ομότιμος καθηγητής παιδι-
ατρικής, διευθυντής παιδιατρικής κλινικής Νοσο-
κομείου «Μητέρα»
Μαριάννα Μπενρουμπή, παθολόγος, διευθύντρια
Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΝ Αθηνών «Πολυκλι-
νική»
Ηλίας Μυγδάλης, παθολόγος, διευθυντής Β΄ πα-
θολογικής κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου
Νοσοκομείο «ΝΙΜΤΣ»
Κωνσταντίνος Πολυχρονάκος, καθηγητής παιδια-
τρικής, διευθυντής του εργαστηρίου ενδοκρινολο-
γικής γενετικής, Πανεπιστήμιο McGill, διευθυντής
τμήματος παιδιατρικής ενδοκρινολογίας, Νοσοκο-
μείο Παίδων Μοντρεάλ
Σωτήριος Ράπτης, καθηγητής παθολογίας, ενδοκρι-
νολογίας μεταβολισμού και σακχαρώδη διαβήτη
των Πανεπιστημίων Αθηνών και Ουλμ Γερμανίας,
πρόεδρος Εθνικού Κέντρου Έρευνας Πρόληψης
και Θεραπείας του Σακχαρώδη Διαβήτη και των
Επιπλοκών του (ΕΚΕΔΙ)
Βασιλική Σπηλιώτη, καθηγήτρια Παιδιατρικής
Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου
Πατρών, υπεύθυνη Μονάδας Παιδιατρικής Ενδο-
κρινολογίας και Διαβήτη
Νικόλαος Τεντολούρης, αναπληρωτής καθηγητής
παθολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, υπεύθυνος
Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ «Λαϊκό»
Στέλιος Τίγκας, επίκουρος καθηγητής ενδοκρινολο-
γίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Χαράλαμπος Τούντας, αναπληρωτής καθηγητής
παθολογίας, διευθυντής παθολογικής κλινικής
«Βιοκλινική Αθηνών»
Αγαθοκλής Τσατσούλης, καθηγητής παθολογίας -
ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Δημήτριος Χιώτης, παιδίατρος - ενδοκρινολόγος,
διευθυντής σύνταξης περιοδικού της ΕΛΟΔΙ
Γεώργιος Χρούσος, καθηγητής παιδιατρικής, δι-
ευθυντής Α’ παιδιατρικής κλινικής Πανεπιστημίου
Αθηνών
Helen Vlassara, MD, the Mount Sinai Chair on Diabe-
tes and Aging, professor of geriatrics, medicine and
molecular medicine, director, Division of Experimen-
tal Diabetes and Aging, Brookdale Department of
Geriatrics, Mt Sinai School of Medicine
ΥΠO ΤΗΝ ΑIΓIΔΑ
Ε.ΚΕ.ΔΙ
ΕΠΙΣΗΜΗ & ΑΠΟΚΛΕΙΣ ΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡ ΩΣΗ ΤΗΣ Ε Λ.Ο.ΔΙ.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 4-6/201322 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 4-6/2013
4
6
22
28
30
14
24
6
14
28
32
περιεχόμενα # 32
ΠΡΟΟΙΜΙΟ
Γεώργιος Ν. Κουκούλης
Διευθυντής σύνταξης περιοδικού ΕΛΟΔΙ
ΠΡΟΣΩΠΟ ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΟ
Τέτ α τετ συνέντευξη με το Νίκο Τεντολούρη,
αναπληρωτή καθηγητή ιατρικής σχολής
πανεπιστημίου Αθηνών, α' προπαιδευτική
παθολογική κλινική και διαβητολογικό κέντρο,
Γ.Ν.Α. «Λαϊκό»
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ
Προδιαβήτης, μια ύπουλη απειλή που μπορεί να
αντιμετωπισθεί
ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΑ
Νέα και ειδήσεις για το διαβήτη από την Ελλάδα
και τον κόσμο
ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ
Ο εχθρός των διαβητικών ασθενών,
η υπογλυκαιμία
ΔΙΑΒΗΤΗΣ Η ΑΙΤΙΑ
Σακχαρώδης διαβήτης κύησης
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Συνέδρια, ημερίδες, σεμινάρια, εκδηλώσεις
γύρω από το σακχαρώδη διαβήτη
Η ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΓΙΑΤΡΟΥ
Πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες για την
αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας σε ασθενείς με
σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 4-6/2013 33
48
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
Σακχαρώδης διαβήτης και... καλοκαιρινές διακοπές
ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
Η κρίση απαιτεί εξωστρέφεια
ΠΡΟΛΗΨΗ & ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Πόσο έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση τον Έλληνα
διαβητικό ασθενή;
ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ
"Το μήνυμα, που θέλω να περάσω με αυτό το
άρθρο, είναι, ότι όλοι, όσοι έχουν διαβήτη, είναι
ίδιοι με τους άλλους. Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι
και να προσπαθούμε για το καλύτερο στη ζωή μας,
όσο δύσκολο και αν είναι αυτό" αναφέρει η Ιωάννα
Αποστοπούλου
ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΑΜΥΝΑ
Οικογενειακά γεύματα, λύση για την παιδική
και εφηβική παχυσαρκία;
ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ
Τα νέα της αγοράς
ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΑΛΛΑ
Δροσερό γλυκό χωρίς τύψεις
ΧΡΗΣΤΙΚΑ
Ο οδηγός των διαβητολογικών κέντρων
σε όλη τη χώρα
ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ
Γίνετε δωρεάν συνδρομητές στο περιοδικό
Σακχαρώδης Διαβήτης Φροντίδα για όλους
ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
Οι γιατροί απαντούν στις πιο συχνές
ερωτήσεις για το διαβήτη
46
50
52
57
58
60
63
64
32
42
52
42

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 4-6/20134 ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ || ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 4-6/2013| 4-6/2013| 4-6/2013| 4-6/2013| 4-6/2013| 4-6/201344
Αγαπητοί αναγνώστες,
Mε αυξημένο αίσθημα ευθύνης αναλαμβάνω τη συνέχιση της έκδοσης του
επιτυχημένου περιοδικού της ΕΛΟΔΙ, που αποτελεί δημιούργημα του αγαπητού
συναδέλφου και φίλου κ. Δημητρίου Χιώτη, τον οποίο δημόσια ευχαριστώ, όπως
και τους εκλεκτούς συνεργάτες του, οι οποίοι τον συνέδραμαν στο έργο του.
Το περιοδικό - το οποίο τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου υγείας, του εθνικού
κέντρου έρευνας, πρόληψης και θεραπείας του σακχαρώδη διαβήτη (ΕΚΕΔΙ) και
της διεθνούς ομοσπονδίας για το διαβήτη (IDF) - αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για
την έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των ατόμων με διαβήτη, των οικείων τους
και γενικά του κοινωνικού συνόλου για θέματα, που αφορούν τη συχνότητα, τη
φύση, την πρόληψη και την θεραπεία του διαβήτη, με βάση τις σύγχρονες επι-
στημονικές κατακτήσεις.
Ο διαβήτης έχει, ήδη, λάβει επιδημικές διαστάσεις. Ένας στους δέκα Έλληνες
πάσχει από τη νόσο, ενώ σε άτομα άνω των 65 ετών πάσχουν οι τρείς στους δέκα.
Ο διαβήτης είναι η πρώτη σε δαπάνες ενδοκρινική νόσος και η αύξηση της συχνόΟ διαβήτης είναι η πρώτη σε δαπάνες ενδοκρινική νόσος και η αύξηση της συχνόΟ διαβήτης είναι η πρώτη σε δαπάνες ενδοκρινική νόσος και η αύξ -
τητας του, σε συνδυασμό με τις συνέπειες του στην υγεία, προοιωνίζει δυσοίωνες
για το μέλλον της χώρας οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Η ύπαρξη ενός
εκατομμυρίου Ελλήνων με διαβήτη (διαγνωσμένο και αδιάγνωστο) επιβάλλει την
ενίσχυση των υποδομών του εθνικού συστήματος υγείας για την παροχή της
αναγκαίας ιατρικής και νοσοκομειακής φροντίδας, κάτι, που μάλλον είναι ανέφικτο
υπό το πρίσμα της παρούσας κακής οικονομικής κατάστασης της χώρας.
Με δεδομένη την οικονομική αδυναμία, θεωρώ ότι πρέπει να μεγιστοποιήσουμε
άλλου είδους δράσεις-παρεμβάσεις, στηριζόμενοι σε πραγματικά δεδομένα. Ηάλλου είδους δράσεις-παρεμβάσεις, στηριζόμενοι σε πραγματικά δεδομένα. Η
καλύτερη οργάνωση της φροντίδας των διαβητικών, σε τοπικό και εκαλύτερη οργάνωση της φροντίδας των διαβητικών, σε τοπικό και εθνικό επίπε-
δο, η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής με βάση τις ενδείξεις και το κόστος,δο, η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής με βάση τις ενδείξεις και το κόστος,δο, η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής με βάση τις ενδείξεις και το κόστος,
και η βελτίωση της ενημέρωσης/εκπαίδευσης των πασχόντων, των οικαι η βελτίωση της ενημέρωσης/εκπαίδευσης των πασχόντων, των οικείων τους
και, γενικά, του κοινωνικού συνόλου, αποτελούν εφικτούς στόχους, οι οποίοικαι, γενικά, του κοινωνικού συνόλου, αποτελούν εφικτούς στόχους, οι οποίοι
θα βοηθήσουν, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, στον περιορισμό του αντίκτυπου,θα βοηθήσουν, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, στον περιορισμό του αντίκτυπου,
που έχει η μείωση του εισοδήματος στη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου.που έχει η μείωση του εισοδήματος στη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου.
Σημαντικό παράγοντα προς την κατεύθυνση αυτή, θεωρούμε την έγκαιρη ενηΣημαντικό παράγοντα προς την κατεύθυνση αυτή, θεωρούμε την έγκαιρη ενη-
μέρωση του υγειονομικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείαςμέρωση του υγειονομικού προσωπικού της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας
για τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις. Για τον λόγο αυτό και καθιερώνεται,για τις σύγχρονες επιστημονικές απόψεις. Για τον λόγο αυτό και καθιερώνεται,
ήδη, από το παρόν τεύχος, η «σελίδα του γιατρού» με επιστημονικά άρθρα πουήδη, από το παρόν τεύχος, η «σελίδα του γιατρού» με επιστημονικά άρθρα που
αφορούν το διαβήτη.
Η βελτίωση των συνθηκών υγειονομικής και λοιπής κοινωνικής φροντίδας τωνΗ βελτίωση των συνθηκών υγειονομικής και λοιπής κοινωνικής φροντίδας των
ατόμων με διαβήτη προϋποθέτει την ανάδειξη υπαρκτών προβλημάτων. Μέσωατόμων με διαβήτη προϋποθέτει την ανάδειξη υπαρκτών προβλημάτων. Μέσω
του περιοδικού, με τη βοήθεια των τοπικών συλλόγων, μελών της ΕΛΟΔΙ, οιτου περιοδικού, με τη βοήθεια των τοπικών συλλόγων, μελών της ΕΛΟΔΙ, οι
όποιες δυσλειτουργίες, ή άλλα σοβαρά προβλήματα, θα προβάλλονταόποιες δυσλειτουργίες, ή άλλα σοβαρά προβλήματα, θα προβάλλονται συνοδευ-
όμενα από υποδείξεις προς τους αρμόδιους φορείς για την επίλυσηόμενα από υποδείξεις προς τους αρμόδιους φορείς για την επίλυση τους.
Στη δύσκολη για όλους μας οικονομική συγκυρία παραμένω αισιόδοξος, ότι ηΣτη δύσκολη για όλους μας οικονομική συγκυρία παραμένω αισιόδοξος, ότι η
συντακτική επιτροπή, σε συνεργασία με τα διοικητικά συμβούλια της ΕΛΟΔΙ καισυντακτική επιτροπή, σε συνεργασία με τα διοικητικά συμβούλια της ΕΛΟΔΙ και
των κατά περιοχές συλλόγων-μελών της, θα επιτύχει να αναδείξει προβλήματατων κατά περιοχές συλλόγων-μελών της, θα επιτύχει να αναδείξει προβλήματα
και δυσλειτουργίες, η επίλυση των οποίων θα βελτιώσει την υγειονομική φροντίδα,και δυσλειτουργίες, η επίλυση των οποίων θα βελτιώσει την υγειονομική φροντίδα,
ενώ, με την παράλληλη σωστή ενημέρωση-εκπαίδευση θα συνδράμει τενώ, με την παράλληλη σωστή ενημέρωση-εκπαίδευση θα συνδράμει τα άτομα με
διαβήτη στο να επιτύχουν αποτελεσματικότερη διαχείριση της υπερδιαβήτη στο να επιτύχουν αποτελεσματικότερη διαχείριση της υπεργλυκαιμίας.».
Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,Γεώργιος Ν. Κουκούλης,
αναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίαςαναπληρωτής καθηγητής ενδοκρινολογίας
διευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξηςδιευθυντής σύνταξης
editorial
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ | ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ | 4-6/20134

Saizen®
+easypod™
Τώρα έχετε τη δυνατότητα
να ξεχωρίζετε τους μη
συμμορφωμένους ασθενείς,
από τους μη ανταποκρινόμενους
στη θεραπεία και να δράσετε ανάλογα1-3
.
Λεωφόρος Κηφισίας 41-45 (Κτίριο Β), 15123 Μαρούσι, Αθήνα, www.merck.gr, www.merckserono.gr
(ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ)END/05/04.13
1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ: Saizen® 8 mg click easy®, κόνις και διαλύτης
για ενέσιμο διάλυμα. 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ: Κάθε φιαλίδιο του Saizen® 8 mg click
easy®, περιέχει 8 mg σωματοτροπίνη (ανασυνδυασμένη ανθρώπινη αυξητική ορμόνη). *παράγεται με
τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA σε κύτταρα θηλαστικών. Η ανασύσταση με το περιεχόμενο του φυ-
σιγγίου του βακτηριοστατικού διαλύτη δίνει μία συγκέντρωση 5,83 mg/ml. 4.3 Αντενδείξεις: Υπερευ-
αισθησία στη δραστική ουσία ή σε κάποιο από τα έκδοχα. Η σωματοτροπίνη δε θα πρέπει να
χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της ανάπτυξης σε παιδιά με κλειστές επιφύσεις. Οποιαδήποτε ένδειξη
ενεργών κακοηθών όγκων. Η ενδοκρανιακή νεοπλασία πρέπει να είναι ανενεργή και η αντινεοπλασματική
θεραπεία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί πριν την έναρξη θεραπείας. Ασθενείς με οξέως κρίσιμη ασθέ-
νεια που έχουν υποστεί επιπλοκές μετά από επέμβαση ανοικτής καρδιάς, επέμβαση στην κοιλιακή χώρα,
πολλαπλό τραύμα από ατύχημα, οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια ή παρόμοιες καταστάσεις δεν θα πρέπει
να θεραπεύονται με σωματοτροπίνη. Σε παιδιά με χρόνια νεφρική νόσο, η θεραπεία με σωματοτροπίνη
θα πρέπει να διακόπτεται κατά τη μεταμόσχευση νεφρού. 4.4 Ειδικές προειδοποιήσεις και προφυλάξεις
κατά τη χρήση: Η θεραπεία θα πρέπει να διενεργείται υπό την τακτική καθοδήγηση ενός ιατρού που
είναι έμπειρος στη διάγνωση και αντιμετώπιση των ασθενών με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης. Οι
ασθενείς με ενδο- ή εξωκρανιακή νεοπλασία σε ύφεση, οι οποίοι λαμβάνουν θεραπεία με αυξητική
ορμόνη θα πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά και σε τακτικά χρονικά διαστήματα από τον ιατρό. Οι
ασθενείς που εμφανίζουν δευτερογενή ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης μετά από ενδοκρανιακό όγκο
θα πρέπει να εξετάζονται συχνά για την πρόοδο ή την υποτροπή της υποκείμενης εξέλιξης της νόσου.
Το Saizen® δεν ενδείκνυται για την μακροχρόνια θεραπεία των παιδιατρικών ασθενών με ανεπάρκεια
ανάπτυξης οφειλόμενη σε γενετικά επιβεβαιωμένο σύνδρομο Prader-Willi, εκτός αν έχει επίσης διαγνω-
στεί να έχουν ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης. Υπήρξαν αναφορές άπνοιας ύπνου και αιφνίδιου θανάτου
μετά την έναρξη της θεραπείας με αυξητική ορμόνη σε παιδιατρικούς ασθενείς με σύνδρομο Prader-
Willi που είχαν έναν ή περισσότερους από του ακόλουθους παράγοντες κινδύνου: σοβαρή παχυσαρκία,
ιστορικό απόφραξης των άνω αεραγωγών ή άπνοια ύπνου, ή άγνωστης αιτιολογίας αναπνευστική λοί-
μωξη. Έχει αναφερθεί λευχαιμία σε μικρό αριθμό ασθενών με ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, μερικοί
των οποίων έχουν λάβει αγωγή με σωματοτροπίνη, αλλά δεν υπάρχει απόδειξη ότι η επίπτωση της
λευχαιμίας είναι αυξημένη σε αποδέκτες αυξητικής ορμόνης χωρίς παράγοντες προδιάθεσης. Οι ασθε-
νείς με διαβήτη ή δυσανεξία στη γλυκόζη θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της
θεραπείας με σωματοτροπίνη. Το ιστορικό σταθερής αμφιβληστροειδοπάθειας δεν πρέπει να συνεπάγε-
ται διακοπή της θεραπείας υποκατάστασης με σωματοτροπίνη. Στις περιπτώσεις ανάπτυξης εκφυλιστικών
αλλοιώσεων και παρουσίας εκφυλιστικής αμφιβληστροειδοπάθειας, η θεραπεία υποκατάστασης με σω-
ματοτροπίνη πρέπει να διακόπτεται. Θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας σε
όλους τους ασθενείς. Σε ασθενείς με υποϋποφυσισμό θα πρέπει να παρακολουθείται στενά η συνήθης
θεραπεία υποκατάστασης όταν χορηγείται η θεραπεία με σωματοτροπίνη. Σε περίπτωση σοβαρής ή
υποτροπιάζουσας κεφαλαλγίας, οπτικών προβλημάτων, ναυτίας ή/και εμέτου, συνιστάται βυθοσκόπηση
του οφθαλμού για το ενδεχόμενο οιδήματος οπτικής θηλής. Εάν επιβεβαιωθεί οίδημα οπτικής θηλής θα
πρέπει να εξετασθεί το ενδεχόμενο καλοήθους ενδοκρανιακής υπέρτασης (ή ψευδονεόπλασμα του
εγκεφάλου) και αν είναι απαραίτητο, θα πρέπει να διακοπεί η θεραπεία με Saizen®. Δοκιμασία αντισω-
μάτων στη σωματοτροπίνη θα πρέπει να διενεργείται σε κάθε ασθενή που δεν ανταποκρίνεται στη θε-
ραπεία. Οι απότομες αυξήσεις της ανάπτυξης μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο προβλημάτων των
αρθρώσεων, ιδιαίτερα δε του ισχίου που βρίσκεται σε μεγάλη ένταση κατά την απότομη προεφηβική
ανάπτυξη. Σε παιδιά με κοντό ανάστημα γεννημένα SGA, άλλοι ιατρικοί λόγοι ή θεραπείες που θα μπο-
ρούσαν να εξηγήσουν την αναπτυξιακή διαταραχή θα πρέπει να αποκλείονται πριν την έναρξη της θε-
ραπείας. Στους SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται η ινσουλίνη σε περίοδο νηστείας και η γλυκόζη
του αίματος πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως κάθε χρόνο. Στους SGA ασθενείς προτείνεται
να μετράται το επίπεδο IGF-I πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως δύο φορές το χρόνο. Στους
SGA ασθενείς προτείνεται να μετράται το επίπεδο IGF-I πριν την έναρξη της θεραπείας και ακολούθως
δύο φορές το χρόνο. Η εμπειρία στην εκκίνηση της θεραπείας στους SGA ασθενείς λίγο πριν την έναρξη
της εφηβείας, είναι περιορισμένη και δε συνιστάται. Περιορισμένη είναι η εμπειρία με SGA ασθενείς που
πάσχουν από το σύνδρομο Silver-Russel. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης σε
ενήλικες, αναμένεται να εμφανιστεί κατακράτηση υγρών. Το σημείο της ένεσης πρέπει να αλλάζει ώστε
να αποφεύγεται η λιποατροφία. Η ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης στον ενήλικα είναι μία ισόβια κατά-
σταση και πρέπει να αντιμετωπίζεται ανάλογα, εντούτοις η εμπειρία στους ασθενείς άνω των 60 ετών
καθώς και η εμπειρία σε παρατεταμένη χρήση είναι περιορισμένη. Σε όλους τους ασθενείς που αναπτύσ-
σουν οξέως κρίσιμη νόσο θα πρέπει να αξιολογείται το όφελος της θεραπείας με Σωματοτροπίνη σε
σχέση με το δυνητικό κίνδυνο. 4.8 Ανεπιθύμητες ενέργειες: Μέχρι και 10 % των ασθενών μπορούν
να εμφανίσουν ερυθρότητα και κνησμό στο σημείο της ένεσης, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιηθεί η υποδό-
ρια οδός. Οι ενήλικες ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία υποκατάστασης της αυξητικής ορμόνης, ανα-
μένεται να παρουσιάσουν κατακράτηση υγρών. Κλινικές εκδηλώσεις της κατακράτησης υγρών μπορεί να
είναι το οίδημα, η διόγκωση των αρθρώσεων, οι αρθραλγίες οι μυαλγίες και οι παραισθήσεις. Εντούτοις,
αυτά τα συμπτώματα/σημεία είναι συνήθως παροδικά και δοσοεξαρτώμενα. Οι ενήλικες ασθενείς με
ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης, που είχαν διαγνωσθεί με ανεπάρκεια της αυξητικής ορμόνης στην
παιδική ηλικία, ανέφεραν ανεπιθύμητες ενέργειες λιγότερο συχνά από τους ασθενείς με έναρξη της
ανεπάρκειας της αυξητικής ορμόνης στην ενηλικίωση. Μπορεί να εμφανισθούν αντισώματα στη σωματο-
τροπίνη σε μερικούς ασθενείς. Έχει αναφερθεί λευχαιμία σε έναν μικρό αριθμό ασθενών με έλλειψη αυ-
ξητικής ορμόνης, μερικοί από τους οποίους έλαβαν θεραπεία με σωματοτροπίνη. Εντός κάθε κατηγορίας
συχνότητας εμφάνισης, οι ανεπιθύμητες ενέργειες παρατίθενται κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας.
7. ΚΑΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ:ΜΕRCK Α.Ε., Λ. Κηφισίας 41-45, Κτίριο Β΄, 151 23, Μαρούσι,
Αθήνα, Τηλ. 210-6165 100, Fax. 210-6101 373 8. ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΔΕΙΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 24614/15-4-10
10. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: 15 Απριλίου 2010, Λιανική Τιμή: 225,19 €.
Περαιτέρω πληροφορίες διατίθενται από τον κάτοχο της άδειας κυκλοφορίας κατόπιν αιτήσεως ή περι-
λαμβάνονται στη συνοπτική περιγραφή χαρακτηριστικών του προϊόντος, το φύλλο οδηγιών χρήσης και τη
μονογραφία του φαρμάκου.
Κατηγορία Οργάνου
Συστήματος
Συχνές
(≥1/100, <1/10)
Όχι συχνές
(≥1/1,000, <1/100)
Πολύ σπάνιες
(<1/10,000)
Μη γνωστή
συχνότητα
Διαταραχές
του νευρικού
συστήματος
Ιδιοπαθής ενδοκρανιακή
υπέρταση (καλοήθης
ενδοκρανιακή υπέρταση),
Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
Μεμονωμένη κεφαλαλγία
Διαταραχές
του μυοσκελετικού
συστήματος και του
συνδετικού ιστού
Επιφυσιολίσθηση κεφαλής
μηριαίου οστού
(Επιφυσιόληση κεφαλής
μηριαίου οστού), ή ισχαι-
μική νέκρωση της κεφαλής
του μηριαίου οστού
Διαταραχές τουενδοκρι-
νικού συστήματος
Υποθυρεοειδισμός
Διαταραχές του
μεταβολισμού και
της θρέψης
Στους ενηλίκους:
Κατακράτηση υγρών: περι-
φερικό οίδημα, δυσκαμψία,
αρθραλγία, μυαλγία,
παραισθησία
Στα παιδιά: Κατακράτηση
υγρών: περιφερικό οίδημα,
δυσκαμψία, αρθραλγία,
μυαλγία, παραισθησία.
Αντοχή στην ινσουλίνη,
η οποία μπορεί να οδηγήσει
σε υπερινσουλιναιμία και
σε σπάνιες περιπτώσεις
σε υπεργλυκαιμία
Γενικές διαταραχές και
καταστάσεις της οδού
χορήγησης
Αντιδράσεις στο σημείο
της ένεσης: Τοπική
λιποατροφία που μπορεί να
αποφευχθεί με αλλαγές του
σημείου της ένεσης
Βιβλιογραφία
1. Norgren S. Adherence Remains a Challenge for Patients Receiving Growth Hormone Therapy. Ped Endocrinol Rev 2009;6(Suppl 4):545-548.
2. Wilson TA, et al. Update of Guidelines for the Use of Growth Hormone in Children: The Lawson Wilkins Paediatric Endocrinology Society Drug and Therapeutics Committee. J Paediatr 2003;143:415-421.
3. Registered European easypod™ Information for Users (IFU). Approved August 2009.
Βοηθήστε να γίνουν τα φάρμακα πιο ασφαλή: Συμπληρώστε την «ΚΙΤΡΙΝΗ ΚΑΡΤΑ»
Αναφέρατε: ΟΛΕΣ τις ανεπιθύμητες ενέργειες για τα Νέα Φάρμακα Ν
Τις ΣΟΒΑΡΕΣ ανεπιθύμητες ενέργειες για τα Γνωστά Φάρμακα.

πρόσωπο με πρόσωπο
ΝΙΚΟΣ ΤΕΝΤΟΛΟΥΡΗΣ> αναπληρωτής καθηγητής
ιατρικής σχολής πανεπιστημίου Αθηνών, α' προπαιδευτική
παθολογική κλινική και διαβητολογικό κέντρο, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό»
« Η παγκόσμια εμπειρία κατέδειξε, ότι η λειτουργία
ιατρείων διαβητικού ποδιού μειώνει τους
ακρωτηριασμούς. Μάλιστα, πολλές χώρες, που
προ 10-ετίας δεν είχαν τέτοια ειδικά ιατρεία
(Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία), ούτε ποδολόγους,
και τα εγκατέστησαν, πέτυχαν μείωση των
ακρωτηριασμών κατά 40-50%. Όταν στη Μ.
Βρετανία, που είχε ιατρεία διαβητικού ποδιού
από τις αρχές του 1984, η κυβέρνηση κατήργησε
αυτά τα ιατρεία για οικονομικούς λόγους, επί
Θάτσερ, οι ακρωτηριασμοί υπερδιπλασιάστηκαν
και η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επαναφέρει τη
λειτουργία τους.»
→ Λαμβάνοντας υπόψη τις ραγδαίες
εξελίξεις, που συντελούνται στο χώρο
της υγείας, εξαιτίας των σημαντικών
μειώσεων στις παροχές και στα κον-
δύλια, που δίνονται για την περίθαλ-
ψη των πολιτών αυτής της χώρας,
διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο στο
χώρο της υγείας. Το υπουργείο υγείας
κάνει συνεχώς περικοπές σε φάρ-
μακα και παροχές, δημιουργώντας
ανασφάλεια στους ασφαλισμένους,
κυρίως, στα άτομα με διαβήτη. Πώς
κρίνετε την υπάρχουσα κατάσταση
και πώς πιστεύετε, ότι θα διαμορφω-
θεί το τοπίο στο χώρο της υγείας για
τα διαβητικά άτομα;
Ο διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος, που
εξελίσσεται και απαιτείται τακτική παρα-
κολούθηση και, συχνά, αναπροσαρμογή
της θεραπείας για να επιτυγχάνεται καλή
ρύθμιση και να προλαμβάνονται οι επι-
πλοκές της νόσου. Η μειωμένη πρόσβαση
των ασθενών με διαβήτη στις υπηρεσίες
υγείας για να έχουν σωστή παρακολού-
θηση, η αδυναμία να προμηθευτούν τα
φάρμακα, που τους χορηγεί ο γιατρός
και η αδυναμία αυτοελέγχου στο σπίτι
επηρεάζουν δυσμενώς την κατάσταση της
υγείας τους. Ορισμένα άτομα με διαβήτη
τύπου 1, που αντιμετωπίζονται με αντλία
ινσουλίνης, ευρίσκονται σε δύσκολη θέ-
ση, επειδή αδυνατούν να καλύψουν τη
δαπάνη αυτής της θεραπείας, λόγω του
ότι το ασφαλιστικό ταμείο δεν αποζημιώνει
έγκαιρα το κόστος, που καταβάλλεται από
τον ασθενή. Έτσι, αρκετοί έχουν διακόψει,
ή σκέφτονται να διακόψουν αυτή τη θερα-
πεία και να επανέλθουν στη θεραπεία με
ενέσεις ινσουλίνης. Επίσης, παρατηρείται
το φαινόμενο άτομα με διαβήτη να βάζουν
σε δεύτερη, ή και τρίτη μοίρα την υγεία
τους, επειδή ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν
οικονομικά, ή κοινωνικά προβλήματα.
→ Τα περισσότερα διαβητολογικά κέ-
ντρα της χώρας μας αντιμετωπίζουν
σοβαρά προβλήματα στην λειτουργία
τους, εξαιτίας των τεράστιων οικο-
της Μαρίας Χατζηδάκη

νομικών και στελεχιακών προβλη-
μάτων, που αντιμετωπίζουν. Εσείς,
όντας υπεύθυνος στο διαβητολογικό
ιατρείο του νοσοκομείου «Λαϊκό»,
πως αντιμετωπίζετε τα προβλήματα
αυτά. Έχει επηρεαστεί το αποτέλε-
σμα της δουλειάς σας. Πόσο δύσκολο
είναι, εν τέλει, στις μέρες μας να πα-
ρέχετε σωστή φροντίδα στα άτομα
με διαβήτη;
Πράγματι, τα εξωτερικά διαβητολογικά ια-
τρεία των νοσοκομείων δεν είναι επαρκώς
στελεχωμένα. Σε πολλά νοσοκομεία δεν
υπάρχει επαρκής αριθμός επισκεπτών/-τρι-
ών υγείας για να εκπαιδεύσουν τα άτομα
με διαβήτη στη θεραπεία με ινσουλίνη και
στον αυτοέλεγχο. Σε ορισμένα νοσοκομεία
οι επισκέπτριες υγείας υποχρεώνονται να
προσφέρουν νοσηλευτικό έργο-εις βάρος
του εκπαιδευτικού-λόγω έλλειψης προ-
σωπικού. Υπάρχει έλλειψη ψυχολόγων,
που είναι απαραίτητοι για την ψυχολογι-
κή στήριξη των ατόμων με σακχαρώδη
διαβήτη τύπου 1, είτε κατά το χρόνο της
διάγνωσης, είτε κατόπιν, όταν υπάρχουν
επιπλοκές. Παράλληλα, υπάρχει μεγά-
λη πίεση από το ασφαλιστικό ταμείο
για χορήγηση διαφόρων βεβαιώσεων
και πιστοποιητικών, τα οποία πρέπει να
προέρχονται από τα εξωτερικά διαβητο-
λογικά ιατρεία των νοσοκομείων. Ουδείς,
όμως, σκέφτηκε και προέβλεψε, ότι αυτή
η ανάγκη προϋποθέτει την ύπαρξη στοι-
χειώδους γραμματειακής υποστήριξης.
Στο εξωτερικό διαβητολογικό ιατρείο
του Λαϊκού νοσοκομείου είχαμε, κατά
το έτος 2012, αύξηση του αριθμού των
επισκέψεων κατά 40%, σε σύγκριση με
το έτος 2011. Το αυξημένο αυτό έργο,
μαζί με το γραφειοκρατικό, καλούμεθα
να το αντιμετωπίσουμε, στην καλύτερη
περίπτωση με το ίδιο, ή με μειωμένο,
προσωπικό. Υπάρχουν πολλοί ασθενείς,
που προσέρχονται για συνταγογράφηση
των φαρμάκων για το διαβήτη, ή των
αναλωσίμων τους, σε νοσοκομεία τριτο-
βάθμιας φροντίδας, επειδή η πρωτοβάθ-
μια φροντίδα υγείας είναι ανεπαρκής, ή
απούσα. Η αυξημένη προσέλευση και
η γραφειοκρατία λειτουργούν, τελικά,
εις βάρος της παρεχόμενης περίθαλψης.
Σίγουρα δεν
κινδυνεύουν
όλα τα άτομα
με διαβήτη να
εμφανίσουν
προβλήματα
στα πόδια τους.
Κινδυνεύουν,
όμως, τα άτομα,
που πάσχουν
από βλάβη των
νεύρων, εξαιτίας
του διαβήτη
(νευροπάθεια) και,
ιδιαίτερα, όταν
έχουν περιφερική
αγγειοπάθεια
(απόφραξη
δηλαδή των
αρτηριών των
κάτω άκρων)

→ Η σημερινή, δεινή, οικονομική
κατΜιλήστε μας λίγο, για το πώς πι-
στεύετε, ότι διαγράφεται το μέλλον
του διαβήτη στην Ελλάδα, αλλά και
στον υπόλοιπο κόσμο. Φοβάστε, ότι
πολύ σύντομα θα μιλάμε για 400 εκ.
άτομα με σακχαρώδη διαβήτη σε όλο
τον κόσμο το 2025. Τι θα μπορούσε να
ανακόψει την πορεία αυτή;
Υπάρχει, παγκόσμια, μια αυξητική τάση
στη συχνότητα του διαβήτη. Στην Ελλάδα,
η συχνότητα της νόσου αυξήθηκε από το
1,5-2%, που ήταν το έτος 1975, στο 9-10%
σήμερα. Αυτό σημαίνει, ότι περίπου 1
εκατομμύριο άνθρωποι στην Ελλάδα
πάσχουν από διαβήτη. Ευτυχώς, ο δια-
βήτης τύπου 2 (των ενηλίκων), που είναι
και ο συχνότερος τύπος διαβήτη, μπορεί
να προληφθεί. Έτσι, η υιοθέτηση ενός
υγιεινού τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει
ήπια σωματική άσκηση (π.χ. περπάτημα
30 λεπτά καθημερινά), η μείωση της κατα-
νάλωσης γλυκισμάτων και κεκορεσμένων
λιπαρών, που περιέχονται στο κρέας
και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και η
απώλεια λίγων κιλών από το πλεονάζον
σωματικό βάρος, μπορούν να μειώσουν
τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2
κατά 60%. Ιδιαίτερα, πρέπει να προσέ-
χουν τα άτομα, που έχουν προδιάθεση
για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2, δηλαδή
τα άτομα, που έχουν κληρονομικό ιστο-
ρικό διαβήτη, που είναι παχύσαρκα, που
κάνουν καθιστικό τρόπο ζωής, που έχουν
υπέρταση, ή δυσλιπιδαιμία, που έχουν
προδιαβήτη (δηλαδή τιμές σακχάρου στο
αίμα 100-125 mg/dl, ή τιμή γλυκοζυλιω-
μένης αιμοσφαιρίνης μεταξύ 5,7-6,4%)
και οι γυναίκες, που είχαν διαβήτη στη
διάρκεια της κύησης.
→ Τι νέο υπόσχονται οι φαρμακευ-
τικές μελέτες για τη θεραπεία της
νόσου, όσον αφορά το κομμάτι της
αντιμετώπισης του σακχαρώδους
διαβήτη;
Υπάρχουν, ήδη, αρκετές νεότερες θερα-
πείες. Οι νέες μορφές των ινσουλινών
προσφέρουν ευελιξία στον τρόπο ζωής
και προκαλούν λιγότερες υπογλυκαιμίες.
Η τεχνολογία έχει προσφέρει βελόνες
ινσουλίνης, ώστε η ένεση να είναι ανώ-
δυνη. Τα νεότερα αντιδιαβητικά δισκία
είναι αποτελεσματικά στη μείωση του
σακχάρου, δεν προκαλούν αύξηση του
σωματικού βάρους και δεν προκαλούν
υπογλυκαιμίες. Υπάρχουν, επίσης, νέες
ενέσιμες θεραπείες για το διαβήτη τύπου
2, που μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση
του βάρους. Για το διαβήτη τύπου 1, η
θεραπεία με αντλίες ινσουλίνης έχει πλε-
ονεκτήματα, ιδιαίτερα, όταν συνδυάζεται
με συστήματα συνεχούς μέτρησης του
σακχάρου. Σίγουρα το μέλλον είναι το
τεχνητό πάγκρεας, το οποίο και θα απο-
τελέσει την οριστική λύση στο πρόβλημα
του διαβήτη τύπου 1.
→ Η θεσμοθέτηση ομάδας διαβη-
τικού ποδιού στα διάφορα νοσο-
κομεία εκτιμάτε, ότι θα ενημέρωνε
τα άτομα με διαβήτη και θα μείωνε
ουσιαστικά τα περιστατικά ακρω-
τηριασμών, που σημειώνονται. Πό-
Η θεσμοθέτηση και η λειτουργία
ιατρείων διαβητικού ποδιού στα μεγάλα
νοσοκομεία της χώρας και στα νομαρχιακά
νοσοκομεία είναι αδήριτη αναγκαιότητα

σο σημαντική είναι και η συμβολή
των άλλων ειδικοτήτων στην αντι-
μετώπιση του διαβητικού ποδιού;
Η παγκόσμια εμπειρία κατέδειξε, ότι η
λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού
μειώνει τους ακρωτηριασμούς. Μάλιστα,
πολλές χώρες, που προ 10-ετίας δεν είχαν
τέτοια ειδικά ιατρεία (Γερμανία, Βέλγιο,
Γαλλία), ούτε ποδολόγους, και τα εγκατέ-
στησαν, πέτυχαν μείωση των ακρωτηρια-
σμών κατά 40-50%. Όταν στη Μ. Βρετανία,
που είχε ιατρεία διαβητικού ποδιού από
τις αρχές του 1984, η κυβέρνηση κατήρ-
γησε αυτά τα ιατρεία για οικονομικούς
λόγους, επί Θάτσερ, οι ακρωτηριασμοί
υπερδιπλασιάστηκαν και η κυβέρνηση
αναγκάστηκε να επαναφέρει τη λειτουρ-
γία τους. Επομένως, η θεσμοθέτηση και
η λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού
στα μεγάλα νοσοκομεία της χώρας και
στα νομαρχιακά νοσοκομεία είναι αδή-
ριτη αναγκαιότητα. Σίγουρα, στα ιατρεία
διαβητικού ποδιού πρέπει να υπάρχει συ-
νεργασία και αλληλοϋποστήριξη πολλών
ειδικοτήτων (παθολόγου με εξειδίκευση
στο διαβήτη, αγγειοχειρουργού, ορθοπαι-
δικού, ακτινολόγου, λοιμωξιολόγου) και
λειτουργών υγείας (ποδολόγου, ή νοση-
λεύτριας, όταν δεν υπάρχει ποδολόγος).
Στην Ελλάδα, με εξειδικευμένα σεμινάρια
για την εκπαίδευση των λειτουργών υγεί-
ας, που γίνονται από την εταιρεία μελέτης
παθήσεων του διαβητικού ποδιού σε όλη
την Ελλάδα, την ενημέρωση των ασθενών
με διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών
και με την εκπαίδευση νοσηλευτών και
ιατρών από τα διαβητολογικά κέντρα έχει
παρατηρηθεί μείωση των ελκών και των
ακρωτηριασμών.
→ Υπάρχουν μελέτες, που να οδη-
γούν σε ασφαλές συμπέρασμα, ότι,
δηλαδή, υπάρχει προδιάθεση εμφά-
νισης των επιπλοκών του διαβητικού
ποδιού σε ασθενής με σακχαρώδη
διαβήτη;
Είναι βέβαιο, ότι η καλή ρύθμιση του
διαβήτη προστατεύει από τις επιπλοκές
της νόσου. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχει
και κάποια προδιάθεση για την εμφάνι-
ση ορισμένων επιπλοκών, όπως είναι η
νεφρική βλάβη.
→ Οι προδιαθεσικοί παράγοντες για
τη δημιουργία έλκους και κατάληξης
σε ακρωτηριασμό πρέπει να ερευνώ-
νται συνέχεια. Υπάρχουν παράγοντες,
που οδηγούν σε προβλήματα και
μπορούν εύκολα να εξουδετερωθούν;
Σίγουρα δεν κινδυνεύουν όλα τα άτομα
με διαβήτη να εμφανίσουν προβλήμα-
τα στα πόδια τους. Κινδυνεύουν, όμως,
τα άτομα, που πάσχουν από βλάβη των
νεύρων, εξαιτίας του διαβήτη (νευροπά-
θεια) και, ιδιαίτερα, όταν έχουν περιφερική
αγγειοπάθεια (απόφραξη δηλαδή των
αρτηριών των κάτω άκρων). Η βλάβη των
νεύρων στο διαβήτη προκαλεί απώλεια
της αισθητικότητας. Λόγω της βλάβης αυτής,
τα βλαπτικά ερεθίσματα (τραυματισμοί,
εγκαύματα, επιφανειακές διαβρώσεις)
δεν γίνονται αντιληπτά, γιατί οι ασθενείς
δεν πονούν. Έτσι, οι μικρές βλάβες δεν
αντιμετωπίζονται έγκαιρα και η βλάβη
μεγαλώνει, λόγω της έλλειψης κατάλ-
ληλης φροντίδας και της συνεχιζόμενης
δραστηριότητας. Για παράδειγμα, μια μικρή
διάβρωση από καινούργια παπούτσια σε
ένα άτομο χωρίς διαβήτη προκαλεί έντονο
πόνο και αποφεύγεται η χρήση αυτών
των υποδημάτων. Όμως, σε ένα άτομο με
διαβήτη η επιφανειακή βλάβη, λόγω της
έλλειψης του πόνου, μεγαλώνει σε έκταση
και σε βάθος και μπορεί να επιμολυνθεί
λόγω της συνεχιζόμενης δραστηριότητας.
Αρκετά συχνά η βλάβη γίνεται αντιληπτή
από την ύπαρξη πύου στις κάλτσες, ή στο
εσωτερικό των υποδημάτων. Στο ιατρείο
διαβητικού ποδιού του νοσοκομείου μας
προσήλθαν ασθενείς με εγκαύματα από
θερμάστρες, ή με εκτεταμένες βλάβες
από την ύπαρξη ξένων σωμάτων στο
Σε ένα άτομο
με διαβήτη η
επιφανειακή
βλάβη, λόγω
της έλλειψης του
πόνου, μεγαλώνει
σε έκταση και σε
βάθος και μπορεί
να επιμολυνθεί
λόγω της
συνεχιζόμενης
δραστηριότητας.
Αρκετά συχνά
η βλάβη γίνεται
αντιληπτή από
την ύπαρξη πύου
στις κάλτσες, ή
στο εσωτερικό των
υποδημάτων

www.medtronic-diabetes.gr
Μόνο η Medtronic παρέχει ένα πραγματικά
ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης του διαβήτη
Ôá óôïé÷åßá ðïõ áðáñôßæïõí ôï óýóôçµá Paradigm Veo ëåéôïõñãïýí óõµðëçñùµáôéêÜ.
ÊÜèå óôïé÷åßï áðïôåëåß µÝñïò µéáò èåñáðåßáò ðïõ âåëôéþíåé ôá êëéíéêÜ áðïôåëÝóµáôá
1. MiniLink™ ðïµðüò êáé áéóèçôÞñáò
óõíå÷ïýò êáôáãñáöÞò ãëõêüæçò –
Áóýñµáôç, ïëïêëçñùµÝíç
åðéêïéíùíßá
2. Bayer CONTOUR™ LINK
ÌåôñçôÞò ãëõêüæçò – Áóýñµáôç
µåôÜäïóç, áêñéâÞò ðëçñïöüñçóç
3. CareLink™ ëïãéóµéêü
äéá÷åßñéóçò èåñáðåßáò –
ÁíáöïñÝò ãéá êáëýôåñç
êáôáíüçóç êáé Ýëåã÷ï
Paradigm Veo
Áíôëßá Éíóïõëßíçò
Medtronic Hellas A.E.
Αγίας Βαρβάρας 5, Χαλάνδρι, 152 31, Αττική - Τηλ.: 210 6779099
Αδριανουπόλεως 6, Καλαμαριά, 551 33, Θεσσαλονίκη - Τηλ.: 2310 402100
1. MiniLink™ ðïµðüò êáé áéóèçôÞñáò
óõíå÷ïýò êáôáãñáöÞò ãëõêüæçò –
Áóýñµáôç, ïëïêëçñùµÝíç
åðéêïéíùíßá
2. Bayer CONTOUR™ LINK
ÌåôñçôÞò ãëõêüæçò – Áóýñµáôç
µåôÜäïóç, áêñéâÞò ðëçñïöüñçóç
3. CareLink™ ëïãéóµéêü
äéá÷åßñéóçò èåñáðåßáò –
ÁíáöïñÝò ãéá êáëýôåñç
êáôáíüçóç êáé Ýëåã÷ï
Paradigm Veo
Áíôëßá Éíóïõëßíçò
MEDTRONIC 21x28_Layout 1 1/12/2011 1:59 μμ Page 1

εσωτερικό των παπουτσιών (μικρές πέ-
τρες, κλειδιά, κέρματα, διάφορα αιχμηρά
αντικείμενα), οι οποίες έγιναν αντιληπτές
με μεγάλη καθυστέρηση, όταν οι βλάβες
ήταν απειλητικές για το πόδι, ή και τη ζωή,
λόγω των λοιμώξεων. Μια άλλη συνέπεια
της απώλειας της αισθητικότητας είναι και
η αγορά υποδημάτων, που είναι κατά
1-3 νούμερα μικρότερα από το κανονικό.
Αυτό συμβαίνει γιατί, λόγω της απώλειας
της αισθητικότητας, τα άτομα με διαβήτη
νιώθουν ότι φορούν παπούτσια μόνο, όταν
αυτά είναι πολύ στενά και ασκούν στο πόδι
μεγάλη πίεση καταφέρνοντας να ερεθί-
σουν την υπολειπόμενη λειτουργικότητα
των νεύρων.
Η βλάβη των νεύρων προκαλεί και ατρο-
φία των μυών του ποδιού, η οποία με τη
σειρά της οδηγεί σε παραμορφώσεις στα
πόδια. Χαρακτηριστικές παραμορφώσεις
είναι η γαμψοδακτυλία, η προβολή των
κεφαλών των μεταταρσίων και η μετατόπι-
ση του υποδόριου λίπους («μαξιλαράκια»)
κάτω από τις κεφαλές των μεταταρσίων
προς τις βάσεις των δακτύλων. Η γαμψοδα-
κτυλία, αν δε ληφθούν μέτρα πρόληψης,
μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία ελκών
στη ραχιαία επιφάνεια και στις κορυφές
των δακτύλων. Η προβολή των κεφαλών
των μεταταρσίων αυξάνει τις πιέσεις στην
περιοχή αυτή κατά τη βάδιση και, αρχικά,
δημιουργείται υπερκεράτωση (κάλος, που
δεν πονάει). Ο κάλος δρα σα να υπάρχει
ένα ξένο σκληρό σώμα στο εσωτερικό
του παπουτσιού και προοδευτικά προκαλεί
εξέλκωση. Για το λόγο αυτό, ο στόχος των
ατόμων, που ασχολούνται με τη φροντίδα
του διαβητικού ποδιού, είναι, κατ’ αρχήν, η
πρόληψη της εμφάνισης υπερκερατώσεων
και η αφαίρεσή τους, όταν αυτές υπάρχουν,
σε τακτικά διαστήματα.
Ο σημαντικότερος παράγοντας στο δια-
βητικό πόδι είναι η πρόληψη. Απλά μέτρα
φροντίδας των ποδιών μειώνουν τον κίν-
δυνο εμφάνισης ελκών κατά 80%. Τέτοιες
οδηγίες μπορεί να βρουν οι ασθενείς στην
ηλεκτρονική διεύθυνση (website) της εται-
ρείας διαβητικού ποδιού www.emedip.gr
→ Οι νεότερες φαρμακευτικές ουσίες,
που επιταχύνουν την επούλωση ελ-
κών και, κατά συνέπεια, αποτρέπουν
την επέκταση της λοίμωξης πρέπει
να είναι αντικείμενο έρευνας των
νεότερων και παλαιότερων συναδέλ-
φων, προκειμένου να υπάρξει σωστή
αντιμετώπιση του προβλήματος του
διαβητικού ποδιού;
Είναι απαραίτητη η έρευνα για νέους παρά-
γοντες, που θα επιταχύνουν την επούλωση
μιας πληγής στα πόδια των ατόμων με δια-
βήτη. Υπάρχουν, ήδη, τέτοιοι παράγοντες
στη διεθνή αλλά και την ελληνική αγορά,
οι οποίοι, πράγματι, επιταχύνουν την επού-
λωση των ελκών. Οι παράγοντες αυτοί
έχουν αυξημένο κόστος, αλλά το συνολικό
τελικό όφελος είναι υπέρ των παραγόντων,
που προάγουν την επούλωση.
→ Πόσο σύμφωνο σας βρίσκει η άπο-
ψη, ότι «στρατηγικές πρόληψης, που
μπορούν να αναπτυχθούν σε τοπικό,
ή εθνικό, επίπεδο είναι απαραίτητη
προϋπόθεση για να επιτύχουμε μεί-
ωση των ακρωτηριασμών»;
Οι στρατηγικές πρόληψης των νόσων σε
τοπικό και εθνικό επίπεδο αποτελούν την
πεμπτουσία της σύγχρονης ιατρικής. Ήδη,
από την εποχή του Ιπποκράτη, ήταν γνωστή
η φράση «είναι καλύτερα να προλαμβά-
νεις την εμφάνιση μιας νόσου, παρά να τη
θεραπεύεις». Η ενημέρωση των ασθενών
μέσω τηλεοπτικών προβολών πανελλή-
νιας εμβέλειας και ενημερωτικού υλικού
στη φροντίδα των ποδιών, η εκπαίδευση
των γιατρών και των νοσηλευτών και η
λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού σε
όλα τα νομαρχιακά, αλλά και τα μεγάλα
νοσοκομεία, αποτελούν βήματα εντελώς
απαραίτητα, για να επιτευχθεί μείωση των
ακρωτηριασμών και στην Ελλάδα. x

ΈναςΜετρητής∆ιαμάντι...στοΚινητόσου!
www.facebook.com/foradiamondW: www.idiamond.gr W: www.atcare.gr E: info@atcare.gr Τ: 2105783080
ΈναςΜετρητής∆ιαμάντι...στοΚινητόσου!
Για την καλύτερη διαχείριση του ∆ιαβήτη,
ζήσε την εμπειρία του Fora Diamond
Κατεβάστε τώρα την εφαρμογή ∆ΩΡΕΑΝ στο Google Play & στο iTunes!
www.idiamond.gr W: www.atcare.gr E: info@atcare.gr
www.facebook.com/foradiamondinfo@atcare.gr Τ: 2105783080
info@atcare.gr

στρατηγική ευθυγράμμιση
Διαγνωσμένο σακχαρώδη διαβήτη
έχουν πάνω από 23 εκατομμύρια ασθε-
νείς στις ΗΠΑ, ενώ άλλα 11 εκατομμύ-
ρια έχουν σακχαρώδη διαβήτη, που δεν
έχει διαγνωσθεί. Επιπρόσθετα, περίπου
50 εκατομμύρια έχουν προδιαβήτη, κα-
τάσταση που σημαίνει ότι τα άτομα αυτά
έχουν επίπεδα γλυκόζης στο αίμα πάνω
από τα φυσιολογικά όρια, αλλά δεν
βρίσκονται στα όρια εκείνα που ορίζουν
τη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη.
Είναι λοιπόν προφανές ότι περισσότερα
από 80 εκατομμύρια αμερικανών έχουν
ΣΔ-2, μη διαγνωσμένο σακχαρώδη
διαβήτη, ή προδιαβήτη.
Χωρίς αποτελεσματική παρέμβαση η
συχνότητα του σακχαρώδη διαβήτη ανα-
μένεται να συνεχίζει να αυξάνει σε εθνικό
και παγκόσμιο επίπεδο. Μια πολιτική
επιλογή, στη μείωση της συχνότητας του
σακχαρώδη διαβήτη, θα ήταν η προσπά-
θεια διατήρησης του σακχάρου στο αίμα
σε φυσιολογικά επίπεδα μέσω αλλαγών
του τρόπου ζωής και λήψης φαρμάκων
σε άτομα με προδιαβήτη, ώστε να ελατ-
τωθεί ο αριθμός των ατόμων με ΣΔ-2 και
να προληφθούν οι συνέπειες της νόσου.
Τί είναι ο Προδιαβήτης
Μέχρι το 2003 χρησιμοποιούνταν ο
όρος «δυσανεξία γλυκόζης» (glucose
intolerance) για να περιγραφεί μια κα-
τάσταση όπου η γλυκόζη ήταν πάνω
από τα φυσιολογικά όρια, αλλά όχι
τόσο ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί
σακχαρώδης διαβήτης. Στην κατηγορία
αυτή περιλαμβάνονταν τιμές γλυκόζης
αίματος (σε άτομα νηστικά) από 100
έως 125 mg/dl (παθολογική γλυκόζη
νηστείας), τιμές γλυκόζης αίματος (δύο
ώρες μετά λήψη από το στόμα 75 γραμ-
μαρίων γλυκόζης) μεταξύ 140 και 199
mg/dl (παθολογική ανοχή γλυκόζης), ή
και τα δύο. Το 2005 χρησιμοποιήθηκε ο
όρος «προδιαβήτης» για να περιγράψει
αυτή την ενδιάμεση υπεργλυκαιμία, που
περιγράφηκε, ενώ το 2010 η Αμερικανι-
κή Διαβητολογική Εταιρεία περιέλαβε
στον ορισμό του «προδιαβήτη» και τις
ενδιάμεσες τιμές γλυκοζυλιωμένης αι-
μοσφαιρίνης (από 5,7% έως 6,4%).
Ποια η σημασία της έγκαιρης
διάγνωσης του προδιαβήτη
Υπολογίζεται ότι σε 70% περίπου των
ατόμων με προδιαβήτη η διαταραχή θα
εξελιχθεί σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
(ΣΔ-2). Κάθε χρόνο 5-10% των ατόμων με
προδιαβήτη θα γίνουν διαβητικοί, με όλες
τις συνέπειες. Στο μυαλό των περισσοτέ-
ρων ατόμων ο προδιαβήτης λανθασμένα
θεωρείται σαν μια αθώα κατάσταση.
Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι, ακό-
μα και αν ο προδιαβήτης δεν μεταπέσει
σε ΣΔ-2, ο κίνδυνος βλάβης της καρδιάς
και των αγγείων είναι αυξημένος, γεγονός
που δικαιολογεί την ανάγκη έγκαιρης
διάγνωσης του προβλήματος και λήψης
προληπτικών μέτρων. Ωστόσο, παρά το
μέγεθος του προβλήματος, το βασικό
ερώτημα παραμένει στο πως θα γίνει η
διάγνωση του προδιαβήτη. Καμιά από
τις δοκιμασίες, που αναφέρθηκαν πιο
Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί
μια μεταβολική διαταραχή, η οποία έχει
λάβει διαστάσεις επιδημίας, με μεγάλες
ατομικές και κοινωνικές επιπτώσεις,
επηρεάζοντας τη ζωή των ασθενών, του
υγειονομικού προσωπικού και το κόστος
των συστημάτων υγείας.
Γιώργος Κουκούλης,
αναπληρωτής καθηγητής
ενδοκρινολογίας
Προδιαβήτης
Μια ύπουλη απειλή που
μπορεί να αντιμετωπισθεί

πάνω, δεν είναι 100% αξιόπιστη για τη
διάγνωση του προδιαβήτη. Η προσδο-
κία, ότι τα επίπεδα της γλυκοζυλιωμένης
αιμοσφαιρίνης (τα οποία αντανακλούν τα
μέσα επίπεδα γλυκόζης τους τελευταίους
τρις μήνες και ενδεχομένως εκφράζουν
περισσότερο αξιόπιστα τις μεταβολές
της γλυκόζης στο αίμα) θα μπορούσαν
να είναι περισσότερο αξιόπιστος δείκτης
για τη διάγνωση του προδιαβήτη, δεν
επιβεβαιώθηκε από διάφορες μελέτες.
Ως πλέον αξιόπιστος δείκτης παραμένουν
τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα μετά
από 8ωρη νηστεία. Φυσικά, είναι στη δια-
κριτική ευχέρεια του γιατρού να επιλέξει
τη μέθοδο με την οποία θα τεκμηριώσει
την παρουσία του προδιαβήτη.
Τι προκαλεί την προοδευτική
αύξηση του σακχάρου στο αίμα
ΣΔ-2
Στα άτομα που έχουν την κληρονομική
προδιάθεση να παρουσιάσουν διαβήτη
και ο τρόπος ζωής τους είναι τέτοιος
(παχυσαρκία, καθιστική ζωή, τροφή
πλούσια σε λίπος κτλ) που να αυξάνει
αυτή την πιθανότητα, παρατηρείται
με τα χρόνια αύξηση του σακχάρου
(γλυκόζης) στο αίμα. Στη διαδρομή
αυτή παρατηρούμε τρία διαδοχικά
στάδια: στο πρώτο στάδιο το σάκχαρο
αυξάνει προοδευτικά, αλλά βρίσκεται
σε επίπεδα χαμηλότερα από τα 100
mg/dl. Στο δεύτερο στάδιο το σάκχαρο
αίματος νηστείας κινείται στα επίπεδα
που καθορίζουν τον προδιαβήτη, ενώ ο
διαβήτης αποτελεί το τρίτο στάδιο. Είναι
λοιπόν φανερό ότι ο ΣΔ-2 αποτελεί το
καταληκτικό στάδιο διαταραχών, που
ξεκινούν πολλά χρόνια πριν (10-12
χρόνια), με τον προδιαβήτη να αποτελεί
ένα ενδιάμεσο (μεταβατικό) στάδιο στην
κλιμακούμενη εξέλιξη της διαταραχής
του μεταβολισμού της γλυκόζης.
Είναι ενδιαφέρον να δούμε τους μηχανι-
σμούς, που προκαλούν την προοδευτική
αύξηση του σακχάρου, που προαναφέρ-
θηκε. Είναι γνωστό, ότι η γλυκόζη χρησι-
μοποιείται από τα κύτταρα του σώματος
για τις ενεργειακές τους ανάγκες, αλλά, για
να γίνει αυτό πρέπει να περάσει στο εσω-

τερικό τους, κάτι που γίνεται με τη δράση
της ινσουλίνης. Στα άτομα με κληρονομι-
κή προδιάθεση για διαβήτη η είσοδος της
γλυκόζης μέσα στο κύτταρο γίνεται με δυ-
σκολία (ειδικά στα κύτταρα των μυών, του
ήπατος και λιπώδους ιστού). Το φαινόμενο
αυτό ονομάζεται «ινσουλινοαντίσταση»
και επιδεινώνεται με την παχυσαρκία,
την απουσία σωματικής δραστηριότητας,
την αυξημένη πρόσληψη λίπους με την
τροφή, με διάφορα φάρμακα, όπως η
κορτιζόνη κτλ. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι
η δύναμη της ισνουλίνης να βάζει μέσα
στα κύτταρα τη γλυκόζη είναι μειωμένη. Η
κατάσταση αυτή, λογικά, θα συνοδευόταν
από άνοδο του σακχάρου στο αίμα, αν
δεν αντιδρούσε ο οργανισμός με την αύ-
ξηση της παραγωγής ινσουλίνης από το
πάγκρεας (απεικονίζεται στο σχήμα). Η αύ-
ξηση της ινσουλίνης στο αίμα οδηγεί στην
εξουδετέρωση της ινσουλινοαντίστασης,
οπότε η γλυκόζη εισέρχεται κανονικά μέ-
σα στα κύτταρα και το σάκχαρο στο αίμα
παραμένει φυσιολογικό. Πρόκειται, λοι-
πόν, για μια κατάσταση όπου το σάκχαρο
είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια, αλλά η
ινσουλίνη στο αίμα είναι περισσότερη απ’
ότι σε συνομήλικα άτομα, που δεν έχουν
τη διαταραχή. Η εικόνα αυτή αντιστοιχεί
στο πρώτο στάδιο.
Με τα χρόνια και εφόσον δεν υπάρξει
πρόνοια, ώστε να βελτιωθεί η ινσου-
λινοαντίσταση, (πολύ περισσότερο αν
επιδεινωθεί) προκαλείται εξάντληση
των κυττάρων του παγκρέατος, που,
ελαφρά στην αρχή και εντονότερα
αργότερα, αδυνατούν να δώσουν στον
οργανισμό την ποσότητα της ινσουλί-
νης, που έχει ανάγκη (βλ. το σχήμα).
Στο αρχικό στάδιο αυτής της φάσης
το σάκχαρο αυξάνει στα επίπεδα που
ορίζονται ως προδιαβήτης, ενώ η πα-
ραπέρα επιβάρυνση της λειτουργίας
των β-κυττάρων του παγκρέατος οδηγεί
σε μεγαλύτερη άνοδο του σακχάρου,
τέτοια ώστε να χαρακτηρισθεί ως δια-
βήτης. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι, εκτός
από την ινσουλινοαντίσταση, σημαντι-
κός δεύτερος παράγοντας για την εμ-
φάνιση του διαβήτη είναι η εξάντληση
των β-κυττάρων του παγκρέατος που
εκκρίνουν την ινσουλίνη και συνεπώς
η σχετική ανεπάρκεια ινσουλίνης για τις
ανάγκες του οργανισμού.
Μπορεί να προληφθεί η εξέλιξη του
προδιαβήτη σε ΣΔ-2.
Από όσα περιγράφηκαν, γίνεται φανερό
ότι ο προδιαβήτης αντιπροσωπεύει ένα
ενδιάμεσο στάδιο, στο οποίο δίνεται
η δυνατότητα στον ασθενή να κινη-
θεί προς δύο αντίθετες κατευθύνσεις:
επάνοδος σε φυσιολογικά επίπεδα
σακχάρου, ή εξέλιξη προς τον ΣΔ-2, με
τις ανάλογες συνέπειες στην υγεία. Είναι
φυσικά θέμα επιλογής του ασθενούς
στρατηγική ευθυγράμμιση
→ Άτομα στο στάδιο
του προδιαβήτη
ακολουθώντας τους
ίδιους κανόνες έχουν
τη δυνατότητα να
αναστείλουν την
επιδείνωση της
διαταραχής και την
μετάπτωση του
προδιαβήτη σε διαβήτη.
Οποιοδήποτε άτομο
με σάκχαρο νηστείας
στο αίμα σε επίπεδα
μεταξύ 100 και 125 mg/
dl (προδιαβήτης) οφείλει
να προβληματισθεί και
σε συνεργασία με το
θεράποντα γιατρό να
λάβει μέτρα, τα οποία
θα αντιστρέψουν, ή
θα καθυστερήσουν
την εμφάνιση της
υπεργλυκαιμίας.

ποιό δρόμο θα ακολουθήσει, με την
προϋπόθεση ότι είναι ενήμερος για αυ-
τή του τη δυνατότητα. Αυτή την προϋπό-
θεση καλύπτει το παρόν κείμενο με τη
βεβαιότητα ότι το τίμημα προς τη σωστή
κατεύθυνση δεν είναι ανυπέρβλητο. Αυ-
τό που χρειάζεται είναι η απόφαση για
αλλαγή του τρόπου ζωής, που, βασικά,
περιλαμβάνει καλύτερη (ποσοστικά και
ποιοτικά) διατροφή (μεσογειακή δίαιτα),
αύξηση της σωματικής δραστηριότητας
και, ως απόρροια των ανωτέρω, επα-
ναφορά και διατήρηση του σωματικού
βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα. Η προ-
σθήκη φαρμακευτικής αγωγής φαίνεται
να αυξάνει το ευνοϊκό αποτέλεσμα της
αλλαγής του τρόπου ζωής.
Σε μιά πρόσφατη μελέτη δύο ομάδες
ατόμων με προδιαβήτη άλλαξαν τον
τρόπο ζωής, αλλά στη μία εξ αυτών
προστέθηκε και φαρμακευρική αγωγή με
εξενατίδη. Η επάνοδος στην ευγλυκαιμία
ήταν σημαντική και στις δύο ομάδες, με
σχετική υπεροχή στην ομάδα που έλαβε
το φάρμακο (77 έναντι 66 στα 100 άτομα).
Σε άλλη μελέτη με φάρμακο της ίδιας
κατηγορίας (λιραγλουτίδη) η πρόληψη
της εξέλιξης του προδιαβήτη σε ΣΔ-2
κυμάνθηκε απο 84% έως 96%.
Στη μελέτη με τη μεγαλύτερη χρονική
παρακολούθηση (5,5 χρόνια), δύο ομά-
δες ατόμων με προδιαβήτη άλλαξαν
τον τρόπο της ζωής τους και παράλληλα
έλαβαν η μία το αντιδιαβητικό φάρμακο
μετφορμίνη και η άλλη εικονικό φάρ-
μακο (δηλαδή δισκία, που έμοιαζαν με
εκείνα της μετφορμίνης, αλλά δεν είχαν
μέσα φάρμακο). Ανεξάρτητα από τη λή-
ψη πραγματικού, ή εικονικού φαρμάκου,
διαπιστώθηκε, ότι η αλλαγή του τρόπου
ζωής από μόνη της ελάττωσε κατά 60%
την εξέλιξη του προδιαβήτη σε ΣΔ-2.
Βέβαια, οι μελέτες στις οποίες στηρίζεται η
παραπάνω θέση, δεν είναι πολλές και οι
περίοδοι παρακολούθησης των ατόμων
με προδιαβήτη δεν είναι μεγάλες (κυ-
μαίνονται μεταξύ 6 μηνών και 3 ετών με
εξαίρεση μία μόνο με χρονική διάρκεια
5,5 ετών), πλήν όμως οι πρώτες ενδείξεις
είναι ενθαρυντικές.
Συμπεράσματα
Σύμφωνα με όσα παρατέθηκαν μπορεί
να υποστηριχθεί, ότι άτομα με κληρονο-
μική προδιάθεση μπορούν να μειώσουν
την πιθανότητα εμφάνισης ΣΔ-2 ακολου-
θώντας από νωρίς ένα τρόπο ζωής, που
να στηρίζεται σε αυξημένη σωματική
δραστηριότητα, υγιεινή διατροφή και
διατήρηση κανονικού σωματικού βά-
ρους. Αντίστοιχα, άτομα στο στάδιο του
προδιαβήτη ακολουθώντας τους ίδιους
κανόνες έχουν τη δυνατότητα να ανα-
στείλουν την επιδείνωση της διαταραχής
και την μετάπτωση του προδιαβήτη σε
διαβήτη. Οποιοδήποτε άτομο με σάκχαρο
νηστείας στο αίμα σε επίπεδα μεταξύ 100
και 125 mg/dl (προδιαβήτης) οφείλει να
προβληματισθεί και σε συνεργασία με
το θεράποντα γιατρό να λάβει μέτρα, τα
οποία θα αντιστρέψουν, ή θα καθυστερή-
σουν την εμφάνιση της υπεργλυκαιμίας. x

21X28_ABBOTT_ALEX_SALONI_SAKX DIABETES.indd 1 4/15/13 12:38 PM 21X2

2:38 PM 21X28_ABBOTT_ALEX_SALONI_SAKX DIABETES.indd 2 4/15/13 12:38 PM

C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
21X28_KTX_LX2011_SAKX DIAVITIS_ARISTERIselida.pdf 1 6/26/13 11:36 AM

C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K

Issue no.32

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Issue no.32

Similaire à Issue no.32 (20)

Plus de MedicalWeb.gr

Plus de MedicalWeb.gr (20)

Issue no.32