ANALIZE ..."ZONJA BOVARI "
Ema Bovari është një vajzë provinciale që lexon shume libra romantikë dhe ka marrë një formim konservator në manastir. Për shkak të letërsisë romantike që lexonte, Ema bën zgjedhjet e gabuara në jetë, humbet lidhjet me realitetin dhe shndërrohet në një viktimë të pasioneve të saj, të cilat e orientojnë drejt aventurave të pafundta. Ema dëshiron ndryshimin në jetën e saj, por problemi qëndron me faktin se ajo është heroinë pasive: nuk vepron vetë për të dalë nga monotonia, por varet prej personazheve të tjerë.
#MesueseAurela
ANALIZE ..."ZONJA BOVARI "
Ema Bovari është një vajzë provinciale që lexon shume libra romantikë dhe ka marrë një formim konservator në manastir. Për shkak të letërsisë romantike që lexonte, Ema bën zgjedhjet e gabuara në jetë, humbet lidhjet me realitetin dhe shndërrohet në një viktimë të pasioneve të saj, të cilat e orientojnë drejt aventurave të pafundta. Ema dëshiron ndryshimin në jetën e saj, por problemi qëndron me faktin se ajo është heroinë pasive: nuk vepron vetë për të dalë nga monotonia, por varet prej personazheve të tjerë.
#MesueseAurela
Fotosinteza (greq. fos, foto-s = dritë; sinthesis = bashkim) është shndërrimi i energjisë së dritës diellore në energji kimike nga organizmat e gjalla. Lëndët e para që nevojiten për kryrjen e saj janë dioksidi i karbonit dhe uji, burimi i energjisë është drita e diellit, dhe lëndët e fituara janë glukoza dhe oksigjeni. Është procesi më i rëndësishëm biokimik i shkëmbimit të lëndëve në tokë, ngaqë pothuajse gjithë jeta varet nga fotosinteza. Fotosinteza është një proces i ndërlikuar që ndodh tek bimët, alga dhe disa baktere. Kryhet vetem gjate ditës dhe në dritën e diellit Ka rendesi te madhe për shkak se oksigjeni thithet nga te gjithë dhe fotosinteza është faktori kryesore qe e liron ate nga bimët.
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
Fotosinteza (greq. fos, foto-s = dritë; sinthesis = bashkim) është shndërrimi i energjisë së dritës diellore në energji kimike nga organizmat e gjalla. Lëndët e para që nevojiten për kryrjen e saj janë dioksidi i karbonit dhe uji, burimi i energjisë është drita e diellit, dhe lëndët e fituara janë glukoza dhe oksigjeni. Është procesi më i rëndësishëm biokimik i shkëmbimit të lëndëve në tokë, ngaqë pothuajse gjithë jeta varet nga fotosinteza. Fotosinteza është një proces i ndërlikuar që ndodh tek bimët, alga dhe disa baktere. Kryhet vetem gjate ditës dhe në dritën e diellit Ka rendesi te madhe për shkak se oksigjeni thithet nga te gjithë dhe fotosinteza është faktori kryesore qe e liron ate nga bimët.
CILAT JANË PROBLEMET ?
Ajri, toka, ujërat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujërat nëntokësore dhe gjithçka ku jeton dhe ndikon tek njeriu përbëjnë mjedisin rrethues.Sot zhvillimi i vrullshëm ekonomik i botës e civilizimi i saj, krahas progresit të madh që kanë sjellë, kanë ndërhyrë edhe në dëmtimin, ku më shumë e ku më pak, të mjedisit tonë rrethues.Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botës së gjallë, është shumë i ndotur me produkte e mbeturina të shumëllojshme, ndër to vendin kryesorë e zënë mbetjet kimike apo siç i njohim ndryshe, kimikatet dhe mbetjet radioaktive.Të gjitha këto dëmtojnë e shkatërrojnë pa dallim bimët, kafshët edhe vetë njeriun.Natyrë me anë të proceseve dekompozuese që shkaktoheshin ose përshpejtoheshin nga dukuri natyrore, si ato atmosferike, tokësore, diellore etj, bëjnë të mundur eliminimin e këtyre mbeturina ndotëse. Sot vihet re gjithmonë e më shumë përdorimi pa kufi i plehrave kimike nga bujku, i cili me teprime të tilla pretendon të rrisi pjellorinë e tokës. Por bima nuk thith të gjithën.Një pjese e mirë që mbetet e paasimiluar, me anë të ujit të reshjeve apo vaditjeve depërton në brendësi të tokës dhe ndot ujërat nëntokësore, ato të burimeve, liqeneve, lumenjve.Plehrat dhe hedhja e tyre vend e pa vend, dëmtojnë rëndë mjedisin rrethues, dëmtojnë rëndë shëndetin e vetë fajtorit i cili është njeriu.
SI TË VEPROJMË PËR TA NDALUAR ? Shumë njerëz ankohen për të ndaluar këtë “rrëmujë“ që është bërë në rruzullin tokësor ,por nuk iu intereson . Një gjë është shumë e qartë. Natyra ndotet shumë lehtë, por pastrohet me shumë vështirësi.Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen, duhet të apelojnë për të mbajtur pastër ambientin e tyre. Detyra parësore e tij është mënjanimi i ndotjeve.Kujdesi ndaj mjedisit është obligim njerëzor për të evituar katastrofat ekologjike. Jo vetëm nëShqipëri , por dhe në vende të tjera të botës duhen të vendosen sa më shumë tabela ku të tregojnë : “ Një veprim i gabuar , një rrezik i madh për jetën “. Por shumë t domosdoshme janë edhe koshat ku njerëzit të hedhin mbeturinat sepse ndryshe ato hidhen vënd e pa vënd . Pra , njeriu duhet të jetojë në harmoni me natyrën, duhet të kujdeset për atë, dhe të shfrytëzojë me efikasitet të mirat e saj, përndryshe natyra e ndëshkon atë dhe brezat që do të vijnë.
2. “Plaku dhe deti” është vepra me të cilën Ernest
Heminguej fitoi Çmimin Nobël, 1954.
• Forma letrare – novelë
• Novelën e shkruan 1951, kurse e boton 1952 në Kubë
• Personazhët kryesorë: Plaku, Santiago dhe një djalë i ri, Manolino
• Ngjarja ndodh brenda 85-së ditëve, në Gjirin Mesdhe
• Veprën e përshkon më tepër monologu
• Ernest Heminguej e përdor parimin “ajsberg” – flet pak e nënkupton
shumë
3. Përmbajtja e romanit...
Novela fillon me një peshkatar të moshuar, Santiago...
Ai jetonte vetë në një kasollë buzë detit dhe kohë pas
kohe e vizitonte një djalë i ri, Manolino , që me lejen e
prindërve duhej ta mësonte peshkimin nga plaku, i cili
gjithë jetën e kishte kaluar me peshkim. Santiago sa
mundej e mësonte Manolinon, mirëpo të kishte zënë
ndonjë peshk të madh, atë nuk e kishte arritur.
Prindërit ia ndaluan Manolinos të lundronte me plakun
dhe e urdhëruan të lundrojë me marinarë më të
suksesshëm.
4. Edhe pse prindërit ia ndaluan shkuarjen te plaku,
ai përsëri e vizitonte duke i sjell edhe
ushqim...Pikërisht, atë ditë kur e vizitoi, Santiago
i tregoi se të nesërmen lundron deri në Gjirin
Mesdhe për ta zënë peshkun e madh, Marlin.
• 84 ditë në pritje...
• 84 ditë në luftë të pabarabartë
mes njeriut dhe natyrës
Plaku i pafat niset me lundrën e tij
drejt Gjirit Mesdhe. Ishte i bindur se
do ta zë peshkun Marlin, një peshk
gjigant, që deri atëherë asnjë nga
peshkatarët nuk ka arritur ta zë.
Në ditën e 85-së i qesh fati, i del para
peshku gjigant, e godet me fuzhnjë
e plagos, por shpirti plak ia dinte se
çfarë hoqi me të derisa e fitoi.
Ashtu të plagosur e lidh për varkën
e tij dhe niset i lodhur drejtë
bregut si fitimtar. Por, gjithnjë ka një
por, gjaku i peshkut i ftoi mysafirët të
cilët nuk i priste Santiago.
5. Mysafirët ishin peshkaqenët...Filloi një luftë e pamëshirshme në mes
Santiagos dhe pesë peshkaqenëve. Ia doli? Po! Si?
Me tërë fuqitë e tij të fundit...Ashtu lundronte drejtë bregut, kurse
Maku, peshkaqeni tinëzar ia arriti qëllimit, e hëngri peshkun dhe ia la
vetëm eshtrat.
Pamje trishtuese për Santiagon e pafat, edhe në momentin e fundit
kur mendoi se kishte trumfuar, disfata e përcillte nga pas. Disi arriti te
bregu, e hoqi litarin dhe doli vetëm skeleti i peshkut gjigant. I lodhur u
tërhoq në kasollën e tij, e zuri gjumi...
6. Të nesërmen në mëngjes ishin mbledhur rreth skeletit të peshkut një grup
peshkatarësh, si dhe turistë, gjithë habiteshin se kush e ka zënë atë peshk
gjigant, edhe pse trupi i mungonte! Manolino ia solli gazetat Santiagos dhe
kafen dhe i premtuan njëri - tjetrit se të nesërmen së bashku do të dalin të
peshkojnë. Por, e nesërmja ishte e nesërme, Manolino mbeti me ëndrrat e tij
rinore, përderisa Santiago u nda nga jeta .
7. Në novelë kemi disa momente të rëndësishme:
Plakun në perëndim të jetës dhe detin e
paskajshëm.
Santiago në botën plotë pabesi dhe zhgënjim.
Njeriu plaket, kurse natyra mbetet e njëjtë.
Ernesti e lartëson njeriun dinjitoz përballë
dështimeve dhe sfidave në jetë. Një luftë në
jetë, që e jep edhe mesazhin filozofik, është
se njeriu nuk është krijuar për t’u dorëzuar,
për t’u mposhtur. Mirëpo, njeriu ndjen edhe
frikë edhe gëzim. Gëzimi është një moment i
së tashmes, kurse frika është e nesërmja, që
për dikë mund të jetë fundi, e për dikë fillimi i
frikës. Ja pra, kjo është jeta.