2. RVO.nl – gids voor Duurzaam bouwen
Woningbouw – Utiliteitsbouw
Renovatie – beheer & onderhoud – transformatie – nieuwbouw – sloop
Energiebesparing – hernieuwbare energie – materialen
Voor de professional, voor ondernemend NL
• www.rvo.nl/gebouwen
• www.rvo.nl/energiezuiniggebouwd
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland - Building Holland 20152
4. Biobased bouwen
o Biobased bouwen is bouwen met materialen
die afkomstig zijn uit de levende natuur.
(rest)stromen uit veeteelt, tuin-, land- en
bosbouw.
materialen die tijdens de levensduur van een
gebouw opnieuw kunnen groeien.
o Verminderen milieu impact van de bouw
(afval, transport, energie, grondstoffen)
o Comfortabele en gezonde gebouwen
12. Het bevorderen van de toepassing
van biobased materialen, producten
en bouwconcepten door het creëren
van een gelijk speelveld.
Looptijd eind 2013 tot eind 2015
Doel Green Deal Biobased Bouwen
14. Onbekendheid Waarom kiezen voor
biobased bouwen?
• Onderzoek VU: Met biobased kun je voldoen
aan behoeften zoals
Duurzaamheid
Esthetiek
Gezondheid
Authenticiteit
17. Speerpunt:
Berekening milieuprestatie verplicht, maar
bijna geen biobased bouwmaterialen in
Nationale Milieudatabase
Knelpunten:
onbekendheid Life Cycle Analysis, kosten en
datakwaliteit
Wet- en regelgeving
18. Wet- en regelgeving acties
• Pilot milieudata speciaal voor biobased
materialen
Verf, Isolatie, Hout
Afronding medio 2015
• Knelpunten benoemen en oplossen:
Eenvoudige methode voor MKB
• Aandacht voor CE markering
• Toepasbaarheid normen bouwbesluit
20. Kennisuitwisseling acties
• Cursussen over biobased bouwen
o.a. Bouwlokalen, Greenworks
academy
• Kennisbank
www.biobasedbouwen.nl
Technische kennis
Productkennis en verkrijgbaarheid
Projectvoorbeelden
21.
22.
23.
24.
25. Biobased bouwen past in
#HetNieuweBouwen
gebouw of de woning leveren als
totaalproduct.
gezonde en flexibele producten produceren.
ontwikkeling en gebruik van duurzame,
circulaire materialen.
26. Meer informatie
• Meer informatie over de (Green Deal)
biobased bouwen of over de kennisbank
www.biobasedbouwen.nl ?
Fred v/d Burgh fred@agrodome.nl (penvoerder)
Iris de Rijke iris.derijke@rvo.nl (contactpersoon overheid)
Natalie Prinsen natalie.prinsen@sbrcurnet.nl (kennisbank)
Notes de l'éditeur
Titeldia Nederlands. Verander de titeldia in een Engelstalige door in de lijstweergave (links) te rechts-klikken op de titeldia. Kies de Engelstalige indeling.
Uitleg waarom ik hier als ambtenaar en iemand die niet uit de bouw komt een pleidooi houdt voor biobased bouwen
Beleid biobased economy – waarom nodig
Ik werk voor Ministerie van EZ
Circulaire economie gaat om efficiënter omgaan met materialen via minder gebruik en sluiten van kringlopen. Biobased economy gaat over de vervanging van fossiele door hernieuwbare biomaterialen daarbinnen.
Eerst nog even terug komen op de vraag wat biobased bouwen is:
Energiebesparing
Minder onderhoud?
Gezonder?
Materialen veiliger in gebruik
Duurzaam:
gebruik van hernieuwbare materialen, geen uitputting fossiele grondstoffen
CO2-neutraal is, zolang het product in gebruik blijft.
winning geeft weinig aantasting van natuur en landschap
winning ervan kost relatief weinig energie
vaak herbruikbaar
in de afvalfase geen of weinig milieuproblemen opleveren.
Door biobased te bouwen kunnen eenvoudig hoge isolatiewaarden worden bereikt en koudebruggen in de constructie vermeden
Biobased bouwmaterialen dragen bij aan een goede vochthuishouding en een goed binnenklimaat
Biobased afwerkingsmaterialen zorgen voor een warme en behaaglijke sfeer in de woning
Isolatiematerialen van plantaardige materialen zorgen voor een langzame opwarming in de zomer en helpen overhitting tegen te gaan
Biobased materialen bieden minder gezondheidsrisico’s tijdens de verwerking en de gebruiksfase dan traditionele bouwmaterialen
Voor biobased bouwen wordt geen beroep gedaan op schaarse grondstoffen, bouwafval is composteerbaar
Biobased zegt iets over de herkomst – uit de natuur – maar niet waar het uiteindelijk terechtkomt. Er zijn ook biobased materialen die op een chemische wijze bewerkt zijn. Denk aan vezels van de aubergine- en tomatenplant waarvan men plaatmaterialen kan maken of extrusieprofielen voor kozijnen. Dat product is uiteindelijk niet biodegradable, dat wil zeggen natuurlijk afbreekbaar, zoals compost. Het zit dus niet in de biologische kringloop. Het is mooi om biobased en biodegradable te combineren, maar het hoeft niet. Het kan ook zijn dat het materiaal in de technologische kringloop opgenomen gaat worden.’
Biofoam: Isolation material with same characteristics as EPS, but made from lactid acid made from sugar in stead of styrene made from fossil oil
Isofloc: isolation material based on cellolose
Novalignum: HIGH QUALITY FAÇADE CLADDING, MOXY composites combine the desired attributes of mineral products like fire resistance and compression strength, with the best characteristics of composite wood products having flexural or bending capabilities. They are medium density, water stable, fire, pest, rot, and fungus resistant and are formulated and engineered to take advantage of a wide range of types and sources of organic fiber. They are consistent and show little variation.
Biotumen van Derbigum made from pyrolysis oil from wood residues.
Isolation material made from Hemp
Or paint made from line seed oil, line seed oil is made from flax
De woning is voor 85 % gebouwd met natuurlijke (biobased) materialen die herwinbaar, recyclebaar en biologisch afbreekbaar zijn. De woning is volledig gebouwd met hout waarbij een massiefhouten casco is gebruikt van Nur Holz. Bij dit systeem worden geen lijmverbindingen gebruikt en bovendien zijn de massiefhouten wanden voor het merendeel onbehandeld toegepast. Het gebruik van vluchtige stoffen is daardoor minimaal. Uiteraard is het huis zeer goed geïsoleerd. Als isolatie materiaal is schapenwol gebruikt. Het dak is bekleed met gras op basis van turf.
Duits huis: het gezondste huis Pavatex houtvezelisolatie op wanden, vloeren en gevels, Unger-Diffutherm buitenstucsysteem en leemstucwerk en -platen.
Huis op palen: hennepbeton,
www.bamutiliteitsbouw.nl/projecten/her-en-verbouw-gemeentehuis-brummen circulair + Biobased
Jachthuis Beukenrode, gebouwd in 1872 als buitenhuis door de familie Kneppelhout, is compact gebouwd en helemaal in gebruik. Daarnaast is er gelukkig nooit veel geld geweest om de boel rigoureus te verbouwen. Veel onderdelen zijn nog in goede staat, slechts een aantal onderdelen is verdwenen. Vroeger verliep de ventilatie van het landhuis via schuiframen. Door de bovenramen naar beneden te schuiven ging de warme vieze lucht er aan de bovenzijde uit en kwam de frisse schone lucht door het onderste raam weer naar binnen. Een eenvoudige manier van ventileren – dat zien ‘ecologische architecten’ graag. De oorspronkelijke schuiframen worden weer in werking gesteld. Om energieverlies tegen te gaan worden de aansluitingen tussen raam en kozijn voorzien van tochtwering en luchtdichting. Om de warmte vast te houden in ruimtes die niet worden gebruikt, kunnen de oorspronkelijke binnenluiken worden gesloten. Uit onderzoek van de Engelse en Schotse monumentenzorg blijkt dat dit het warmteverlies kan verminderen met vijftig tot zestig procent.
In het Jachthuis staan gietijzeren monumentale radiatoren met dikke leidingen. Vervangen is vanuit historisch perspectief niet wenselijk. Het helpt de marketing van het gebouw: bezoekers waarderen dergelijke robuuste gietijzeren radiatoren, maar energiezuinig zijn ze niet.
De radiatoren worden van warm water voorzien door twee gasgestookte cv’s. Het landhuis staat echter op een landgoed met veel bomen. Waarom dan geen hout-cv plaatsen die op houtsnippers werkt? Hout-cv in een bijgebouw, warm water in de kelder om het boilervat op temperatuur te houden en vandaar de radiatoren ‘voeden’. Duurzame en hernieuwbare energie zonder verbruik van fossiele brandstoffen. Het energielabel verbeterde dankzij deze maatregel van F naar A.
In de kruipruimte zijn kokkelschelpen geblazen, de houten begane grondvloer is gerepareerd en geïsoleerd met cellulose en houtwol. Binnenwanden zijn afgewerkt met natuurlijke pleisters en leemstuc. De woning heeft een nieuwe warme jas gekregen met een buitengevelisolatiesysteem met vlaswol, houtwolplaat (Pavatex Diffutherm) afgewerkt met een kalkgebonden pleister. Een deel van de gevel is bekleed met thermisch verduurzaamd vuren (Modiwood) en de aanbouw is opgetrokken uit houtskeletbouw. Daarvan is de gevel gepotdekseld met planken die zijn gezaagd uit een oud remmingswerk van Rijkswaterstaat. Het is Basralocus dat vijftig jaar in het water heeft gestaan. De woning is geheel dampopen gebouwd. De reden hiervoor is dat er nog geen biobased folies op de markt zijn, maar ook omdat natuurlijke materialen vocht bufferen en transporteren. Op de aanbouw zijn Derbipure dakbanen toegepast die zijn geproduceerd met plantaardige olie. Voor de kozijnen en deuren is de keuze gevallen op houten Lamikonkozijnen. Ze zijn gevuld met triple glas. Samen met de fors na geïsoleerde vloer, gevels en het dak (Rc = 4,5) levert dit een flinke vermindering van de warmteverliezen. Omdat natuurlijke isolatiematerialen warmte kunnen bufferen, verwacht R&B Wonen dat het zomercomfort ook sterk is toegenomen. In de badkamer is een wastafel gemonteerd uit vlasvezelcomposiet. Speciaal voor dit project produceerde Holonite vensterbanken met een biobased hars.
Voor de afwerking van het hout is een lijnolielak van Rolsma toegepast. De plafonds zijn afgewerkt met een verf op basis van soja-olie, eveneens van Rolsma.
Onbekendheid bij aannemers en installateurs
Aanbod beperkt
Garanties/kwaliteit soms minder goed aantoonbaar (Komokeur, CE markering)
Duurzaamheid/ milieudata niet in Nationale Milieudatabase
Duurder?
Duurzaamheid winning?
het beschikbaar stellen van data van biobased bouwmaterialen, producten en bouwconcepten, zodat voldaan kan worden aan de relevante bouw- en milieuregelgeving waardoor de positie van biobased bouwmaterialen, producten en bouwconcepten wordt verbeterd
• het verbeteren van de kennisuitwisseling over de beschikbaarheid en toepasbaarheid van biobased bouwmaterialen, producten en bouwconcepten
• het ontwikkelen van een coherente marktstrategie voor biobased bouwmaterialen, producten en bouwconcepten
Hoe stimuleren we een sterke toename van de vraag naar biobased bouwmethodieken en -materialen? Onderzoek VU.
Op basis van interviews met leden Biobased Bouwplatform zijn in kaart gebracht: Belangrijkste eigenschappen biobased materialen waarmee op verschillende behoeften kan worden ingespeeld:
duurzaamheid, esthetiek, gezondheid , authenticiteit
(N.B.: esthetiek niet genoemd in literatuur, maar in bouwcontext zeer relevant)
Belangrijkste factoren die aantrekkelijkheid van segmenten zouden kunnen beschrijven:
volume van de markt, invloed stakeholders, onderscheidend vermogen van materialen, complexiteit van de keten
Markten: vakantieparken, kantoorinterieur (afbouw) Veel vernieuwing interieur om leegstand te voorkomen. Grootschalige verbouwingen in interieur door het Nieuwe Werken
Duurzaam:
Materialen die niet vergaan en gebouwen die een lange levensduur hebben
VENCO CAMPUS: BREEAM Outstanding , energiezuinig, met veel installaties. De score is opgebouwd uit deelscores voor de verschillende duurzaamheidscategorieën. Deze categorieën hebben ieder een eigen weging: management (12%), gezondheid (15%), energie (19%), transport (8%), water (6%), materialen (12,5%), afval (7,5%), landgebruik & ecologie (10%), vervuiling (10%). Dit leidt tot een totaalscore, uitgedrukt in sterren.
Gebouwen die gemaakt zijn door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (social return)
Gebouwen waarvan je weet wat er in zit en waarvan je de materialen weer kunt recyclen?
Gebouwen van materialen die hernieuwbaar zijn, dus biobased bouwmaterialen
Gebouwen van materialen waarvan de milieuimpact overall laag is?
Hoe stimuleren we een sterke toename van de vraag naar biobased bouwmethodieken en -materialen? Onderzoek VU.
Op basis van interviews met leden Biobased Bouwplatform zijn in kaart gebracht: Belangrijkste eigenschappen biobased materialen waarmee op verschillende behoeften kan worden ingespeeld:
duurzaamheid, esthetiek, gezondheid , authenticiteit
(N.B.: esthetiek niet genoemd in literatuur, maar in bouwcontext zeer relevant)
Belangrijkste factoren die aantrekkelijkheid van segmenten zouden kunnen beschrijven:
volume van de markt, invloed stakeholders, onderscheidend vermogen van materialen, complexiteit van de keten
Markten: vakantieparken, kantoorinterieur (afbouw) Veel vernieuwing interieur om leegstand te voorkomen. Grootschalige verbouwingen in interieur door het Nieuwe Werken
Knelpunten dat moeilijk is om te voldoen aan sommige normen, omdat de norm nooit bedacht is voor niet biobased materialen
Bepaling van de milieuprestaties van gebouwen en g
Duurzaam bouwen is meer dan energiebesparing
Duurzaam bouwen betekent dat woningen, gebouwen en andere bouwwerken ontwikkeld en gebruikt worden met respect voor mens en milieu. Het gaat bij duurzaam bouwen niet alleen om energiebesparing in huizen en gebouwen, maar bijvoorbeeld ook om:
gebruik van duurzame materialen die rekening houden het milieu en de gezondheid van bewoners en gebruikers;
een gezond binnenmilieu bijvoorbeeld door goede ventilatie om vocht, schimmel en ophoping van schadelijke stoffen te voorkomen;
prettige en leefbare huizen, gebouwen, wijken en steden;
duurzaam slopen, om de materialen die vrijkomen bij de sloop opnieuw te kunnen gebruiken (hergebruik en recycling);
verantwoord watergebruik;
voorkomen dat grondstoffen voor bouwmaterialen uitgeput raken.
Bij duurzaam bouwen worden allerlei termen en begrippen gebruikt. Deze begrippen staan toegelicht in een begrippenlijst.
Regels voor bouwen en verbouwen
Aan het (ver)bouwen en gebruik van woningen en andere gebouwen zijn regels verbonden. In het Bouwbesluit staan de minimale bouwtechnische voorschriften waaraan gebouwen moeten voldoen. Dit zijn voorschriften op het gebied van veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu.
ww-werken (MPG)
Wat is biobased bouwen
Wat gebeurt er in de Green Deal Biobased Bouwen
Inspireren om meer biobased bouwmaterialen toe te passen
You are free tot visit the website and be inspired by the projects.