1. Kraft och rörelse แรงและการเคลื่อนที่
ในฟสิกส แรง หมายถึงสิ่งซึง
่
• ทําใหวัตถุอยูดวยกัน

• ทําใหวัตถุเปลียนรูป
่
• ทําใหวัตถุเปลียนความเร็ว
่
• ทําใหวัตถุเคลือนที่ หรือ เปลียนทิศทางการเคลื่อนที่
่ ่
วัตถุในที่นี้อาจเปนอะไรก็ได ตั้งแต อะตอม ไปจนถึงดวงดาว ตัวอยางของแรงในฟสิกสก็คือ แรงดึง
(dragningskraft) และแรงเสียดทาน(friktionkraft) ตัวอยางเชน เมื่อเราปลอยมือจากของที่เราถืออยูมันจะตก
ลงพืน(โลก) เพราะวามีแรงดีง แรงที่โลกมีตอวัตถุเรียกกันวาแรงโนมถวง (tygnkraft eller gravitationskraft)
้
เดิมเชื่อกันวาของหนักตกถึงพืนกอนของเบา กาลิเลโอ (Galilei) เปนคนแรกที่แสดงวาของหนักและเบาตกถึง
้
พื้นพรอมกัน โดยการทิ้งลูกกลมที่มนาหนักตางกันลงมาจากหอคอยเอียงที่เมืองพิซาในประเทศอิตาลี การตก
ี ้ํ 
ลงมาตรงๆ ของวัตถุ เรียกวา Fritt Fall
เราสามารถวัดขนาดของแรงได หนวยของแรงเรียกวา นิวตัน ยอเปน N ชื่อของหนวยตั้งเพื่อเปนเกียรติแก
(Isaac Newton) ซึ่งคนพบแรงดึงดูดของโลกขณะที่นงอยูใตตนแอปเปลและเห็นลูกแอปเปลตกลงมา เลย ”ปง”
ั่
นึกออกวาจะอธิบายเรื่องราวอยางไร
มวลและน้ําหนัก Massa och tyngd
คําสองคํานี้มกทําใหนักเรียนสับสน เนื่องจากนักฟสิกสและนักคณิตศาสตรเรียกตางกัน ในทางฟสิกส
ั
มวล หมายถึงวาวัตถุนั้นมีเนื้อสารเทาใด มีหนวยเปน กรัม หรือ กิโลกรัม ขณะที่ น้าหนัก เปนแรงที่มากระทํา
ํ
เกิดขึ้นเมื่อมีแรงดึงดูดเขามาเกี่ยวของ มีหนวยเปน นิวตัน เพื่อใหงงมากขึ้น ครูจะยกตัวอยางใหดู เมื่อเราไปซื้อ
ขนมมาหนึ่งถุง เอามาชังวาเปน 100 กรัม ทางฟสกสจะเรียกวา ขนมมีมวล 100 กรัม แตมีน้ําหนักเปน 1 N
่ ิ
สวน 1 N ครูไดมาอยางไรไวคุยกันบทตอไป ตอนนี้อยากใหจําไววา มวลเปนกิโลกรัม น้าหนักเปน นิวตัน N
 ํ
แรงกระทํา และ แรงตาน Kraft och motkraft
ถาเราใชเชือกแขวนเครื่องบินจําลองไวใหหอยจากเพดาน ถาเราตัดเชือก เครื่องบินจะตกลงมาทันที
เชือกทําหนาทีดึงเครื่องบินไวไมใหตกลงมา แรงที่เชือกดึงเครื่องบินไวกคือแรงตานแรงดึงดูดของโลก
่ ็
เราเขียนภาพของแรงโดยใชเสนตรงและมีลูกศรแสดงทิศทางของแรง
Fysik åk 7 : Orn vår 2010 Sida 1 av 5

2. ในชีวิตประจําวันเราเจอแรงตานเสมอๆ ถาไม
มีแรงตานเมื่อเราผลักของออกจากตัว มันก็นาจะ
เคลื่อนที่ไปไมหยุด แตที่ของหยุด เปนเพราะมีแรง
ตาน แรงตานที่เกิดจากการเคลื่อนทีที่ผิวสองผิว (ผิว
่
ของวัตถุสองชนิด) สัมผัสกัน เรียกวา แรงเสียดทาน (Friktion)
ถาเราเลื่อนหนังสือที่วางบนโตะผิวเรียบ เราจะออกแรงไมมาก แตถามีผาปูโตะ เราจะตองออกแรงมาก
ขึ้น ทั้งนี้เพราะมีแรงตานมีขนาดที่ตางกัน ขนาดของแรงเสียดทานขึ้นกับลักษณะของพื้นผิวเชนผิวเรียบหรือไม
เรียบ ขนาดของผิวสัมผัสวามากหรือนอย ถาผิวสัมผัสนอยแรงเสียดทานก็นอย แนวคิดนี้ทาใหเกิดการคนพบ
ํ
อันมีชื่อของชาวสวีเดน kulllager ที่ใชในการลดแรงเสียดทานในเครื่องมือตางๆ
เราอาจลดแรงเสียดทานไดหลายวิธี (เราลดความเสียดทานเพื่อจะไดออกแรงนอยลง)
• ใช kulllager
• ใชน้ํามันหลอลื่น
• ขัดผิวใหเรียบ
• ใชแรงแมเหล็ก หรือ แรงลม ยกวัตถุขึ้นไมใหมีผิวสัมผัส
แรงเสียดทานนั้นไมใชวาไมดีเสมอไป แรงเสียดทานที่ดก็มี เชน เบรครถ ทําใหเราหยุดรถไดตามทีเ่ รา
ี
ตองการ ในบางกรณีเราก็อยากใหวัตถุเคลื่อนที่ไมเร็วมาก เราก็ตงเพิมแรงเสียดทานใหกบผิวสัมผัส โดย
 ่ ั
• ใชทราย
• ดามจับทีมีหยัก หรือ หยาบ
่
• โรยแปงหรือผงบางอยาง
• Vinterdäck
จุดศุนยถวง Tyngpunkt

ถาใหเราเดินบนกระเบื้องแผนเดียวบนพื้นหอง เราก็จะเดินตามปกติสบายๆ แตถาใหเราเดินบนขอบ
ทางเดินที่มีขนาดกวางเทากับกระเบื้องแผน เราจะเริ่มรูสึกวา เราเดินเอียงซายเอียงขวา ทังนีเ้ พราะเรา
 ้
พยายามหาสมดุลย (balans)ใหนาหนักตัวตกลงบนขอบจะไดไมตกลงไป
้ํ
Fysik åk 7 : Orn vår 2010 Sida 2 av 5

3. จุดที่เปนศูนยกลางของน้าหนักของวัตถุ เรียกวา จุดศุนยถวง Tyngpunkt ทดลองเอาดินสอวางบนนิวหนึ่งนิว
ํ ้ ้
ถาวางตรงกลางที่เปนจุดศุนยถวงพอดี ดินสอจะไมตก
พื้นที่รองรับ Stödyta
พื้นที่ดานลางของวัตถุคือพืนที่รองรับน้ําหนัก เมื่อเรายืนพืนที่รองรับน้ําหนักของเราจะอยูระหวางขอบ
้ ้
เทาทั้งสอง ดังนั้นเมื่อยืนอยางสบายๆ คนสวนใหญจึงมักจะยืนวางเทาหางกันนิดๆ เมื่อเรายืนน้าหนักของเรา
ํ
จะตกลงตรงกลาง (ดูรูปซาย) ถาเรายืนเทาชิดกันพืนที่รองรับน้ําหนักจะแคบกวาเมือเรายืนวางเทาหางกัน
้ ่
ในภาพขวามือ พืนที่รองรับน้ําหนักของโตะไมใชใตขาโตะหากแตเปนพื้นที่ระหวางขาทังสี่(พืนที่สน้ําเงิน)
้ ้ ้ ี
ถาหากจุดศุนยถวงตกภายในพืนที่รองรับน้ําหนัก วัตถุจะยังคง
้
ตั้งอยูไดไมลม แตถาออกไปนอกพืนที่รองรับน้ําหนัก วัตถุก็จะลม
้
การเคลื่อนที่ Rörelse
เมื่อมีแรงมากระทํา วัตถุจะมีการเคลื่อนที่ ถามีแรงกระทํามากกวาหนึ่งแรง วัตถุจะเคลื่อนที่ไปใน
ทิศทางของแรงลัพธ (Resultant) เราหาแรงลัพธไดโดยการนําแรงมารวมกัน
Tröghetslagen: ของทุกชนิดจะรักษาทิศทางของตนเองหรืออยูกับที่ ถาไมมีแรงภายนอก(แรงอื่น)มากระทํา
Fysik åk 7 : Orn vår 2010 Sida 3 av 5

4. ภาพนีมีคนออกแรงสองคนชวยกันดึงกลอง ออกแรงไปทางเดียวกัน กลองเคลื่อนที่ไปในทางที่ดึงดวยขนาด
้
ของแรงที่เปนผลรวมของทังสอง (300 + 400 = 700 นิวตัน)
้
ภาพดานขวา คนสองคนออกแรงดึงเรือไปคนละ
ทาง ผลลัพธออกมาในทิศทางระหวางแรงทั้ง
สอง เฉียงไปทางแรงที่มากกวา
ใหสังเกตวาในกรณีนี้ขนาดของแรงลัพธไมใชการ
นําตัวเลขมาลบกันตรงๆ
คาน Hävstång
เมื่อเราตองการยายของหนัก เชน กอนหินกอนใหญ เรามักใชวิธการนําไมมางัด เพราะถาเราจับไมหางจากจุด
ี
พอสมควร เราจะออกแรงนอยกวา หลักการนี้เรียกวา คาน Hävstång
ในเรื่องของคาน มีคาศัพทอกคําหนึ่งคือโมเมนต โมเมนตคือผลคูณระหวางแรง(kraft) กับระยะหางจาก
ํ ี
จุดหมุน (hävarm)
Fysik åk 7 : Orn vår 2010 Sida 4 av 5

5. เด็กสองคนเลนไมกระดก ถาเด็กโตนังเขาใกลจุดหมุน ขณะที่เด็กเล็กนั่งปลายไม จนทําใหโมเมนต
่
ทางซายเทากันโมเมนตทางขวา ไมจะอยูในสมดุลย ไมกระดก

Hävstångslagen: โมเมนตทางซาย = โมเมนตทางขวา
(vänster hävarm) ٠ (vänster kraft) = (höger hävarm) ٠ (höger kraft)
ในภาพ
โมเมนตทางซาย = (vänster hävarm) ٠ (vänster kraft) = 1m ٠ 60 kg = 60 N
โมเมนตทางขวา = (höger hävarm) ٠ (höger kraft) = 3m ٠ 20 kg = 60 N
จากหนังสือ: Fysik, Titano s. 70‐80
Fysik, Spektrum s. 89‐105
Link ที่นาสนใจ

http://elearning.nectec.or.th/index.php?mod=Courses&op=showcontent&cid=85&qid=&lid=856&sid=&page
Fysik åk 7 : Orn vår 2010 Sida 5 av 5